“Rito Ra Yehovha Ri Ya Ri Kula”

1-4. Hi xihi xiyimo xo tika lexi Petro a a langutane na xona naswona a wu ta titwa njhani loko a ku ri wena?

PETRO u tekiwe a ya hoxiwa ekhotsweni kutani nyangwa leyikulu ya nsimbi yi pfariwa. Hi nkarhi wolowo a a boheleriwe hi timpecana exikarhi ka varindzi vambirhi lava nga Varhoma. Hiloko ku hundza nkarhi wo leha kumbexana masiku yo hlayanyana a nga si tiva leswaku ku ta endleka yini hi yena. Ekhotsweni rero, a a tivonela ntsena makhumbi, tinsimbhi ta minyangwa, timpecana ni varindzi lava a a boheleriwe eka vona.

² Hiloko Petro a kuma xigwevo lexi vavaka ngopfu. Hosi Heroda Agripa wo Sungula a a lava ku n’wi vona a file.a Entiyisweni a a tiyimisele ku n’wi dlaya endzhaku ka Paseka leswaku rifu ra yena ri va nyiko yo tsakisa ntshungu. A xi kona lexi a xi ta n’wi sivela ku dlaya Petro hikuva a ha ku dlaya muapostola Yakobo.

³ Petro a a ha ri ekhotsweni hi vusiku lebyi rhangelaka siku leri a a ta dlayiwa ha rona. Xana a a ri karhi a anakanya hi yini? Swi nga endleka leswaku u tsundzuke leswi Yesu a n’wi byeleke swona emalembeni lama hundzeke leswaku siku rin’wana u ta yisiwa a bohiwile leswaku a ya dlayiwa, kambe ku nga ri hi ku rhandza ka yena! (Yoh. 21:18, 19) Kumbexana a a anakanya leswaku siku rero ri fikile.

⁴ Loko a wu langutane ni xiyimo lexi fanaka ni xa Petro, xana a wu ta titwa njhani? Vo tala a va ta heleriwa hi ntshembo. Kambe, mulandzeri wa xiviri wa Yesu Kreste a nga heleriwi hi ntshembo hambiloko a langutane ni xiyimo xa njhani! Xana hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Petro ni Vakreste-kulobye va endleke ha yona loko va xanisiwa? A hi voneni.

5, 6. (a) Ha yini Hosi Heroda Agripa wo Sungula a xanise vandlha ra Vukreste naswona u swi endlise ku yini sweswo? (b) Ha yini ku fa ka Yakobo ku ringe ripfumelo ra swirho swa vandlha?

⁵ Hilaha hi swi voneke hakona eka ndzima leyi hundzeke ya buku leyi, ku hundzuka ka Korneliyo lowa Matiko ni ndyangu wakwe ku tsakise swirho swa vandlha ra Vukreste. Kambe mhaka ya leswaku Vakreste lava nga Vayuda va gandzela va ntshunxekile ni vanhu lava nga riki Vayuda, yi fanele yi nga va khomanga kahle Vayuda lava nga riki Vakreste.

⁶ Tanihi leswi Heroda a a ri mufumi la tlhariheleke etlhelo, u vone leswaku a nga tiakela vuxaka ni Vayuda hi mhaka leyi, hiloko a sungula ku xanisa Vakreste. A swi kanakanisi leswaku a a swi tiva leswaku muapostola Yakobo a a ri munghana lonkulu wa Yesu Kreste. Hiloko a ‘dlaya Yakobo makwavo wa Yohane hi banga.’ (Mit. 12:2) Sweswo swi ringe ripfumelo ra swirho swa vandlha! Phela, Yakobo a a ri un’wana wa vaapostola vanharhu lava voneke Yesu loko a hundzuriwa xivumbeko naswona u vone masingita man’wana lawa vaapostola lavan’wana va nga ma vonangiki. (Mat. 17:1, 2; Mar. 5:37-42) Yesu u vule leswaku Yakobo na Yohane i “Vana Lava Fanaka Ni Ku Dzindza Ka Tilo” hileswi a va hiseka ngopfu. (Mar. 3:17) Kutani vandlha ri lahlekeriwe hi mbhoni leyi hisekaka ni muapostola la rhandzekaka.

7, 8. Xana swirho swa vandlha swi endle yini loko swi twa leswaku Petro u le khotsweni?

⁷ Ku dlayiwa ka Yakobo ku tsakise Vayuda hilaha Agripa a a lava hakona. Loko a vona sweswo, u lave ku dlaya na Petro. Hiloko a n’wi khoma a n’wi pfalela ekhotsweni, hilaha swi hlamuseriweke hakona eku sunguleni ka ndzima leyi. Swi nga endleka swi tile emianakanyweni ya yena leswaku sweswo i ku tlanga hi nkarhi hikuva vadyondzisiwa va ntshunxiwe hi ndlela ya singita loko va pfaleriwe ekhotsweni, hilaha hi dyondzeke hakona eka Ndzima 5 ya buku leyi. Leswaku sweswo swi nga ha endleki, Heroda u lerise leswaku Petro a boheleriwa hi timpecana eka varindzi vambirhi, a tlhela a tiyiseka leswaku ku ni varindzi van’wana va 16 lava nga ta cincana ku rindza khotso vusiku ni nhlikanhi leswaku a nga tshuki a baleka. Loko a a lo baleka, varindzi volavo a ku ta dlayiwa vona. Tanihi leswi Petro a a khome nyarhi hi timhondzo, xana Vakreste-kulobye a va ta endla yini?

⁸ Swirho swa vandlha a swi tiva kahle leswi swi faneleke swi swi endla. Mitirho 12:5 yi ri: “Hikwalaho Petro a a rindziwe ekhotsweni kambe vandlha a ri n’wi khongelela swinene eka Xikwembu.” Ina, swirho swa vandlha swi endle swikhongelo leswi humaka embilwini hikuva a swi n’wi rhandza. A swi lan’wanga hikwalaho ka rifu ra Yakobo; kambe a swi swi tiva kahle leswaku xikhongelo i xa nkoka swinene. Yehovha u va teka va ri va nkoka vanhu lava tshembelaka eka xikhongelo. Loko swi pfumelelana ni ku rhandza ka yena, wa swi hlamula. (Hev. 13:18, 19; Yak. 5:16) Leyi i dyondzo ya nkoka eka Vakreste namuntlha.

 9. Xana hi dyondza yini eka xikombiso lexi Vakreste-kulobye va Petro va hi vekeleke xona emhakeni ya xikhongelo?

⁹ Xana ku ni vapfumeri-kuloni lava u tivaka leswaku va langutane ni miringo? Va nga ha va va xanisiwa kumbe ntirho wa Timbhoni wu yirisiwile etikweni leri va tshamaka eka rona kumbe va hlaseriwe hi timhangu. I swinene ku va katsa eswikhongelweni swa hina! Nakambe u nga ha va u tiva van’wana lava langutaneke ni swiphiqo swin’wana leswi nga xiyekiki, swo kota swiphiqo swa ndyangu, ku hela matimba kumbe swiyimo swin’wana leswi ringaka ripfumelo ra vona. Loko wo rhanga hi ku anakanyisisa hi vanhu lava u lavaka ku va katsa exikhongelweni xa wena, u nga kuma leswaku va tele lava u nga va boxaka hi mavito eka Yehovha, “Mutwi wa xikhongelo.” (Ps. 65:2) Phela, na wena u ta lava leswaku va ku katsa eswikhongelweni swa vona loko swilo swi ku fambela ximatsi.

10, 11. Hlamusela ndlela leyi ntsumi ya Yehovha yi kutsuleke Petro ha yona ekhotsweni.

¹⁰ Xana Petro u khomiwe hi rhumbyana hi ku tiva leswaku u ta fa? A hi swi tivi kambe hi vusiku byebyo byo hetelela a ri ekhotsweni, a a etlele bya n’wantenyana hambileswi varindzi va yena vambirhi a va n’wi veke tihlo. A swi kanakanisi leswaku wanuna loyi wa ripfumelo a a swi tiva leswaku eka xin’wana ni xin’wana lexi nga ta endleka loko ri xa, Yehovha u ta n’wi sirhelela. (Rhom. 14:7, 8) Kambe Petro a a nga swi langutelanga leswi a swi ta endleka. Hi xitshuketa ku ve ni ku vonakala ekhotsweni leri a a pfaleriwe eka rona. Hiloko a vona ntsumi, leyi swi nga le rivaleni leswaku a yi voniwa hi yena ntsena kutani yi n’wi pfuxa hi ku hatlisa. Ivi timpecana leti a a bohiwe hi tona—leti a ti vonaka ti tiyile swinene—ti ntshunxeka!

¹¹ Ntsumi yi lerise Petro yi ku: “Hatla u pfuka! . . . Ambala swiambalo ni maphaxani ya wena. . . . Ambala ni xiambalo xa wena xa le handle” Petro a nga ha yimayimanga. Kutani eku heteleleni ntsumi yi te: “U ndzi landzela.” Hiloko a yi landzela. Va hume ekhotsweni va hundza varindzi va nyangwa yo sungula ivi va kongoma etinyangweni letikulu ta nsimbi va nga twiwi hi munhu. Swi nga endleka leswaku Petro a a tivutisa leswaku va ta hundza njhani eka tona, kambe a a nga si vona nchumu. Kuteloko va fika eka yona, “hiloko yi tipfulekela.” U te loko Petro a ha hlamarile, va huma etinyangweni teto va nghena egondzweni kutani ntsumi yi nyamalala. Hiloko a swi vona leswaku a a ngo lorha kambe a a kutsuriwile.—Mit. 12:7-11.

12. Hi ta chaveleleka hi ndlela yihi loko hi anakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a kutsuleke Petro ha yona?

¹² Hakunene swa chavelela ku anakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a ma kutsulaka ha yona malandza ya yena hi matimba ya yena lama nga pimanisiwiki na nchumu! Petro a a pfaleriwe ekhotsweni ra mfumo lowu hi nkarhi wa wona a wu nga ri kona lowu a wu ri ni matimba ku fana na wona. Kambe u lo huma kunene ekhotsweni, a nga balekanga! I ntiyiso leswaku Yehovha a nga ma endli masingita yo tano eka malandza ya yena hinkwawo. A nga ma endlanga eka Yakobo; nakambe a nga ma endlanga eka Petro loko ku hetiseka marito lawa Yesu a vuleke leswaku ma ta hetiseka eka muapostola loyi wa yena. Ninamuntlha, a hi langutelanga leswaku Yehovha a hi ponisa hi ndlela ya singita. Nilokoswiritano, ha swi tiva leswaku Yehovha a nga cinci. (Mal. 3:6) Ku nga ri khale u ta tirhisa N’wana wa yena leswaku a ntshunxa vanhu va ntsandza vahlayi ekhotsweni leri va nga kotiki ku huma eka rona, ku nga rifu. (Yoh. 5:28, 29) Switshembiso swo fana ni lexi swi hi tiyisa nhlana loko hi langutane ni miringo namuntlha.

13-15. (a) Xana vamakwerhu lava a va hlangane endlwini ya Mariya va angule njhani loko Petro a fika? (b) Xana se ku ta vulavuriwa hi yini ebukwini ya Mitirho, kambe i yini lexi Petro a hambeteke a xi endla eka vamakwerhu kun’wana ni kun’wana laha a yeke kona?

¹³ Petro u yime egondzweni rero emunyameni a nga tivi leswaku a nga ya kwihi. Hiloko a tsundzuka leswaku ekusuhi ni kwalaho ku tshama Mariya, wansati la nga Mukreste. Swi le rivaleni leswaku a a ri noni leyi fuweke hikuva yindlu ya yena a yi ri yikulu lerova vamakwerhu a va hlangana eka yona. A a ri mana wa Yohane Marka, loyi rungula ra buku ya Mitirho ri n’wi boxaka ro sungula laha ni loyi a heteleleke a fana ni n’wana eka Petro. (1 Pet. 5:13) Hi vusiku byebyo, vamakwerhu vo tala a va ha ri endlwini ya Mariya va khongela swi huma etimbilwini hambileswi se a ku ri vusiku. A swi kanakanisi leswaku a va khongelela leswaku Petro a ntshunxiwa kambe a va nga swi langutelanga leswaku Yehovha a nga hlamula xikhongelo xa vona hi nkarhi wolowo!

¹⁴ Petro u fike a gongondza enyangweni leyi yaka exivaveni lexi nga le mahlweni ka yindlu yoleyo. Hiloko nandza wa xisati loyi a vuriwaka Rhoda—ku nga vito leri toloveleke ra Xigriki, leri vulaka “Xiluva”—a ta hlometela leswaku i mani la gongondzaka. U hlamale ngopfu loko a twa leswaku i rito ra Petro! Hikwalaho ko nyanyuka, a nga pfulanga kambe u siye Petro kwalaho, a tsutsumela laha lavan’wana a va hlangane kona endlwini kutani a ringeta ku va khorwisa leswaku Petro u yime ehandle ka yindlu. Va vule leswaku wa lorha kambe a nga helanga matimba. U hambete a va byela leswaku u n’wi twile hakunene. Van’wana va vule leswaku swi nga endleka ku ri ntsumi leyi tiendlaka Petro. (Mit. 12:12-15) Petro na yena a a ri karhi a gongondza kukondza va ta n’wi pfulela.

¹⁵ Kuteloko “va n’wi vona, va hlamala”! (Mit. 12:16) Leswi a va tsake ngopfu, Petro u boheke ku va miyeta leswaku a ta kota ku va rungulela leswi endlekeke kutani a va lerisa leswaku va byela mudyondzisiwa Yakobo ni vamakwerhu, ivi a hatla a nyamalala masocha ya Heroda ma nga si n’wi khoma. Petro u ye endhawini leyi sirhelelekeke leswaku a ta ya emahlweni ni ntirho wa yena wo chumayela. Rungula ra buku ya Mitirho a ri nge he vulavuli ha yena ku fikela loko a boxiwa loko ku fanele ku tlhantlhiwa mhaka ya ku yimba eka Mitirho ndzima 15. Ku sukela sweswi, buku ya Mitirho yi ta ya emahlweni yi hlamusela ntirho ni maendzo ya muapostola Pawulo. Hambiswiritano, ha tiyiseka leswaku Petro u tiyise ripfumelo ra vamakwerhu kun’wana ni kun’wana laha a yeke kona. A swi kanakanisi leswaku loko a suka endlwini ya Mariya, u va siye va tsakile swinene.

16. Ha yini hi fanele hi tiyiseka leswaku hi ta tiphina enkarhini lowu taka?

¹⁶ Minkarhi yin’wana Yehovha u katekisa malandza ya yena hi ndlela leyi ma nga yi langutelangiki kutani ma sala ma tsake hi ndlela leyi nga hlamuselekiki. Hi yona ndlela leyi Vakreste va vandlha leri Petro a fikeleke eka rona vusiku byebyo va titweke ha yona. Na hina hi nga titwa hi ndlela leyi fanaka namuntlha loko Yehovha a hi katekisa hi ndlela leyi hi nga yi langutelangiki. (Swiv. 10:22) Enkarhini lowu taka, hi ta vona switshembiso hinkwaswo swa Yehovha swi hetiseka emisaveni hinkwayo. Hi ta hlamala ngopfu loko hi vona leswi Yehovha a hi tshembisaka swona. Kambe, leswaku hi vona ku hetiseka ka switshembiso sweswo, hi fanele hi tshama hi tshembekile ku fikela nkarhi wolowo.

17, 18. I yini lexi endleke leswaku ntshungu wu ringeta ku xavelela Heroda?

¹⁷ Heroda na yena u hlamarile loko a twa leswaku Petro u balekile kambe a a nga tsakanga. Hiloko a lerisa leswaku va n’wi lavisisa nileswaku varindzi va yena va konanisiwa. U lerise leswaku va ya “xupuriwa,” kumbexana hi ku dlayiwa. (Mit. 12:19) Heroda Agripa a a nga ri na ntwela-vusiwana nikatsongo. Kambe, xana u kale a xupuriwa hikwalaho ka tihanyi ta yena?

¹⁸ Swi nga endleka leswaku Agripa u nyumile hileswi a tsandzekeke ku dlaya Petro, kambe u hatle a kuma lexi a nga tichavelelaka hi xona. Valala va yena a va lava ku kondletela ku rhula na yena hiloko a tilunghiselela ku ya vulavula emahlweni ka ntshungu. Luka u vula leswaku “Heroda u ambale swiambalo swakwe swa vuhosi.” N’wamatimu wa Muyuda Josephus u tsale leswaku swiambalo swa Heroda a swi endliwe hi silivhere kutani loko swi tlhaviwa hi dyambu a swi vangama. Hiloko hosi leyi tikukumuxaka yi sungula ku vulavula. Tanihi leswi ntshungu a wu ringeta ku n’wi xavelela, wu huwelele wu ku: “I rito ra xikwembu, a hi ra munhu!”—Mit. 12:20-22.

19, 20. (a) Ha yini Yehovha a xupule Heroda? (b) Xana ku lovisiwa ka Heroda Agripa hi xitshuketa ku hi chavelela hi ndlela yihi?

¹⁹ I Yehovha ntsena la faneleke a dzunisiwa kutani a a swi vona leswi a swi endleka! Heroda a a nga swi kota ku balekela khombo leri a ri ta n’wi wela. A a fanele a tshinye ntshungu wolowo kumbe a ala loko wu n’wi tlhoma tinsiva. Kambe u ma hetisise kahle marito ya xivuriso lexi nge: “Loko u ri ni moya wo titlakusa u ta wa.” (Swiv. 16:18) “Hi ku hatlisa ntsumi ya Yehovha yi n’wi ba” kutani a fa hi ndlela leyi nyumisaka ni leyi vavaka. Heroda “a dyiwa hi swivungu a fa.” (Mit. 12:23) Josephus na yena wa pfumela leswaku Agripa u weriwe hi khombo rero a nga swi langutelanga a tlhela a vula leswaku Agripa u pfumerile leswaku u fele ku pfumela loko ntshungu wu n’wi tlhoma tinsiva. Josephus u vula leswaku Agripa u lo hanya masiku ya ntlhanu endzhaku ka khombo rero kutani a fa.b

²⁰ Minkarhi yin’wana swi nga vonaka onge vanhu lava nga xi chaviki Xikwembu a va xupuriwi loko va endla swilo swo biha. Sweswo a swi fanelanga swi hi hlamarisa hikuva “misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya lowo homboloka.” (1 Yoh. 5:19) Hambiswiritano, malandza ya Yehovha lama tshembekaka ma karhateka loko swi vonaka onge vanhu vo biha va tshikiwa va nga xupuriwi. Hi yona mhaka leyi swi chavelelaka ku hlaya marungula yo fana ni leri. Kahle-kahle Yehovha a nge va tshiki vanhu va tiendlela ku rhandza, u ta teka goza kutani malandza ya yena hinkwawo ma fanele ma swi tiva leswaku u rhandza vululami. (Ps. 33:5) Ku nga ri khale, u ta va avanyisa hinkwavo lava endlaka swo biha.

21. Hi yihi dyondzo ya nkoka leyi Mitirho ndzima 12 yi hi dyondzisaka yona, naswona ha yini ndzima leyi yi hi chavelela namuntlha?

²¹ Rungula leri ri gimeta hi dyondzo ya nkoka swinene ni leyi tiyisaka nhlana, ri ri: “Rito ra Yehovha ri ya ri kula ri tlhela ri hangalaka.” (Mit. 12:24) Ndlela leyi ntirho wo chumayela wu yeke emahlweni ha yona yi hi tsundzuxa ndlela leyi Yehovha a wu katekisaka ha yona ntirho wo chumayela manguva lawa. Swi le rivaleni leswaku rungula leri kumekaka eka Mitirho ndzima 12, a ri vulavuli ntsena hi ku fa ka muapostola wo tshembeka ni ku kutsuriwa ka wun’wana. Kambe ri vulavula hi Yehovha ni ndlela leyi a ri kanganyiseke ha yona kungu ra Sathana ra ku ringeta ku herisa vandlha ra Vukreste leswaku ntirho wo chumayela wu nga yi emahlweni. Kungu rero ri be hansi hilaha makungu yo tano hinkwawo ma nga taka ma nga humeleli. (Esa. 54:17) Kambe lava yimaka na Yehovha na Yesu Kreste va nge siveriwi hi nchumu entirhweni wa vona. Hakunene sweswo swi tiyisa nhlana! Kutani hi ni lunghelo ro pfuna leswaku “rito ra Yehovha” ri chumayeriwa namuntlha!