Xana A Wu Swi Tiva?

A ku ri mani “mufambisi wa tempele” naswona ntirho wakwe a ku ri yini?

Un’wana wa varhangeri va vukhongeri bya Xiyuda loyi a leriseke leswaku ku khomiwa muapostola Petro na Yohane loko va ri karhi va chumayela a a ri “mufambisi wa tempele.” (Mintirho 4:1-3) Bibele a yi hi byeli ntirho lowu a wu endliwa hi mufambisi wa tempele kambe matimu yo karhi ma hi nyika rungula leri tsakisaka malunghana na mhaka leyi.

Swi tikomba onge eminkarhini ya Yesu, munhu loyi a a hlawuriwa ku va mufambisi wa tempele a ku ri muprista loyi a a landzela eka xikhundlha xa muprista lonkulu. Mufambisi wa tempele a a endla leswaku ku va ni ku hleleka endzeni ni le handle ka tempele ya le Yerusalema. A a rhangela evugandzerini bya le tempeleni swin’we ni le timhakeni ta milawu ya tempele. Vafambisi lava a va ri ehansi ka nkongomiso wakwe a va langutela varindzi lava a va pfula tinyangwa ta tempele nimixo va tlhela va ti pfala nivusiku, va tiyiseka leswaku a ku na vanhu lava nghenaka etindhawini leti yirisiweke naswona a va rindza xuma xa tempele.

Vaprista ni Valevhi lava a va tirha etempeleni a va avanyisiwe hi mintlawa ya 24, laha ntlawa ha wun’we a wu tirha kan’we hi vhiki, kambirhi hi lembe. Swi le rivaleni leswaku ntlawa ha wun’we a wu ri ni mufambisi wa wona.—1 Tikronika 24:1-18.

Vafambisi lava va tempele a va ri vavanuna lava nga ni matimba yo lawula. Vona swin’we ni vaprista lavakulu va hlamuseriwa tanihi lava endleke kungu ra leswaku Yesu a dlayiwa, ni ku tlhela va lerisa vanhu leswaku va n’wi khotsa.—Luka 22:4, 52.

Matewu 3:4 yi vula leswaku Yohane lowo Khuvula u dye “tinjiya ni vulombe bya nhova.” Xana tinjiya a ku ri swakudya leswi tolovelekeke hi nkarhi wolowo?

Vanhu van’wana a va kanakana leswaku Yohane u dye switsotswana hi ku kongoma, va vula leswaku swi nga ha endleka leswaku Matewu a a vulavula hi mihandzu ya nsinya wa tinjiya, mihandzu ya nhova kumbe mixaka yin’wana ya tinhlampfi. Hambiswiritano, rito ra Xigriki leri Matewu a ri tirhiseke ri tirhiseriwa ku hlamusela ntlawa wo karhi wa tinjiya lowu namuntlha wu tiviwaka tanihi Acrididae. Leti a ti toloveleke swinene eIsrayele a ku ri tinjiya leti a ti hlasela masimu.—Yuwele 1:4, 7; Nahume 3:15.

Tinjiya a ti ri swakudya swo nandziha eka vanhu va khale vo tanihi Vaasiriya ni Vaetopiya naswona ninamuntlha ta ha dyiwa hi vanhu van’wana vo tanihi Maabedouin swin’we ni Vayuda lava nga Vayemenite. EIsrayele, tinjiya a ti tekiwa ti ri swakuya swa swisiwana. Endzhaku ka loko ku susiwe nhloko, milenge ni ncila, xifuva a xi dyiwa xi ri ximbisi kumbe xi katingiwile kumbe endzhaku ka loko xi omisiwe edyambyini. Minkarhi yin’wana tinjiya a ti nyunyuteriwa munyu kumbe ti lovekiwa endzeni ka vhiniga kumbe vulombe. N’wamatimu Henri Daniel-Rops u vule leswaku ti nandziha ku fana ni mundle (shrimp).

Leswi Yohane a a chumayela emananga, swi nga ha endleka leswaku tinjiya a a ti kuma hi ku olova. (Marka 1:4) Tanihi leswi tinjiya ti nga ni kwalomu ka 75 wa tiphesente wa tiphrotheyini, tona swin’we ni vulombe i swakudya leswi akaka miri swinene.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Varindzi va le asiriya va khome tinjiya ni magrenada

[Xihlovo Xa Kona]

From the book Discoveries Among the Ruins of Nineveh and Babylon (1853)