Langutelo Ra Bibele
Xana Yehovha A A Ri Xikwembu Xa Rixaka Ra Vayuda?
EMATIKWENI yo tala namuntlha, vito leri nge Yehovha ri fambisana swinene ni nhlengeletano ya Timbhoni ta Yehovha ta manguva lawa. Kambe, vito leri ra humelela eka vuhundzuluxeri byin’wana bya Tibibele leti tirhisiwaka ni hi vukhongeri byin’wana ku nga ri leti tirhisiwaka hi Timbhoni ta Yehovha ntsena. Kunene, se i magidi ya malembe vito leri nge Yehovha leri yimeriwaka hi Tetragrammaton ri ri karhi ri tirhisiwa.
Minkarhi yin’wana Yehovha u vitaniwa “Xikwembu xa Israyele.” (1 Tikronika 17:24) Marito lawa ma endle leswaku van’wana va kholwa leswaku a xi ri Xikwembu xa rixaka ra Vaheveru ntsena kumbe lexi va xi lombeke eka ndhavuko wun’wana kumbe lexi va tisunguleleke xona. Karen Armstrong, mutsari wa buku leyi nge A History of God, u ri: “Eku sunguleni [Yehovha] a a tekiwa a ri Xikwembu xa rixaka ra Israyele. Hi ku famba ka nkarhi, vaprofeta va Israyele . . . , eka malembe-xidzana ya vunkombo ni ya vutsevu B.C., va endle Xikwembu lexi xa rixaka ra vona xi va xivumbiwa lexi nga hlamuselekiki nikatsongo.”
Van’wamatimu vo hlayanyana va vukhongeri va ringete ku kumisisa leswaku vito leri nge Yehovha ri nga ha va ri sungule eka Vakanana kumbe eka Vaegipta. Van’wana va vula leswaku “i vito ra rixaka ra khale” naswona a ri kombeteli eka Xikwembu lexi ku vulavuriwaka ha xona eka “Testamente Leyintshwa.” Xana swi tano? Xana loko hi hlaya Bibele hi vukheta, yi paluxa yini?
Yehovha—Xikwembu Xa Vanhu Hinkwavo
Bibele ya pfumela leswaku Yehovha a a ri ni vunakulobye lebyikulu ni rixaka ra Israyele. Kambe lexi a hi xivangelo xo n’wi languta tanihi Xikwembu xa rixaka ro karhi ntsena. Muapostola Pawulo la nga Mukreste u vutisile: “I Xikwembu xa Vayuda ntsena ke? Xana a hi xa vona ni vanhu va matiko ke?” Xana nhlamulo ya Pawulo ya twisiseka? “Ina, ni vanhu va matiko i xa vona.” (Varhoma 3:29) Xana Pawulo a a kombetela eka Xikwembu xihi? Ina, eka papila rero leri yaka eka Varhoma , vito leri nge Yehovha ri humelela minkarhi ya 19. Muapostola Pawulo, loko a tshaha eka Yuwele loyi a a ri muprofeta wa khale wa Muheveru, u vule leswaku a ku nga ri Vayuda ntsena kambe “un’wana ni un’wana loyi a vitanaka vito ra Yehovha [a a] ta ponisiwa.”—Varhoma 10:13; Yuwele 2:32.
Vaisrayele a hi vona lava hlawuleke Yehovha leswaku a va Xikwembu xa vona; kambe i Yehovha loyi a va hlawuleke leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe—xa ku lunghiselela ndlela ya Mesiya. Ku tlula kwalaho, khombo leri welaka xikwembu xa rixaka ro karhi hakanyingi ri wela ni vanhu va xona. Loko rixaka ri hluriwa, ni xikwembu xa rona xa hluriwa. Leswi a swi vanga tano hi Yehovha.
Ntwanano wa Yehovha na Abrahama—lowu endliwe emalembeni-xidzana yo tala ku nga si fika nguva ya Vukreste—wu tshembise mikateko eka vanhu va tinxaka hinkwato, leswi a swi kombisa leswaku Xikwembu xi tsakela vanhu va tinxaka hinkwato. (Genesa 12:1-3; Mintirho 10:34,35; 11:18) Davhida, Hosi ya Vaisrayele, u kombise leswaku Yehovha a a ngo va ntsena n’wini wa tiko ra Israyele, u ri: “Misava ni leswi teleke eka yona i swa Yehovha, tiko leri noneke ni lava tshamaka eka rona.”—Pisalema 24:1.
Endzhakunyana loko Solomoni n’wana Davhida a nyiketele tempele ya vugandzeri bya Yehovha, u kombise leswaku ku ni ndlela leyi vanhu va rixaka hambi ku ri rihi lava titsongahataka va nga tshinelaka ha yona eka Yehovha. Exikhongelweni xakwe xa ku yi nyiketela, Solomoni u te: “Ni le ka munhu wumbe la nga riki xiphemu xa vanhu va wena, ku nga Israyele, loyi kunene a humaka etikweni ra le kule . . . [a] khongela endlwini leyi, onge wena u nga swi yingisa u ri ematilweni, ndhawu ya wena yo tshama eka yona, u fanele u endla hi ku landza hinkwaswo leswi munhu wumbe a swi kombelaka eka wena; ku endlela leswaku vanhu hinkwavo va misava va tiva vito ra wena leswaku va ku chava hilaha vanhu va wena, ku nga Israyele, va endlaka hakona.” —1 Tihosi 8:41-43.
Vaisrayele Va Bakanyiwa
Malunghana ni vuxaka bya Vaisrayele na Yehovha, Profesa C. J. Labuschagne u te: “Ematin’wini ya yena hinkwawo, Israyele u swi vone hi ku phindha-phindha leswaku Xikwembu xa ‘tinxaka’ xi nga ha n’wi fularhela hambi ku ri ku lwa na yena.” Loko Vaisrayele va fularhele Mesiya eka malembe xidzana yo sungula,Yehovha u ri fularherile rixaka rero.
Hambiswiritano, vito ra Yehovha a ri hambeta ri tirhisiwa exikarhi ka Vakreste. Loko vandlha ra Vukreste ri ya ri kula, swirho swa rona a swi katsa ni vanhu va tinxaka hinkwato. Loko a ungamele nhlengeletano ya Vakreste eYerusalema, mudyondzisiwa Yakobo u vulavule hi Xikwembu tanihi lexi “xi hundzuluxeleke nyingiso wa xona ro sungula ematikweni [lama nga riki ya Vayuda] leswaku xi humesa eka wona vanhu va vito ra xona.” Ku kombisa leswaku swilo leswi swi profetiwile, xisweswo Yakobo u tshahe eka buku ya vuprofeta bya Amosi laha ku nga ni vito ra Yehovha.—Mintirho 15:2,12-14; Amosi 9:11, 12.
U Khathalela Hinkwavo, U Katekisa Hinkwavo
Ku tlula kwalaho, ku tiyisekisa Vukwembu bya Yehovha bya matiko hinkwawo, Pawulo u tsarile: “A ku na ku hambana exikarhi ka Muyuda ni Mugriki, hikuva ku ni Hosi yin’we ehenhla ka hinkwavo, leyi fuweke eka hinkwavo lava yi vitanaka.” (Varhoma 10:12) Ina, vanhu hinkwavo lava titsongahata va ta kuma mikateko ya Yehovha.
Yehovha u va tshembisa vumundzuku lebyi tsakisaka ngopfu—vanhu va xona hinkwavo lava tshembekaka ni lava yingisaka—ku nga khathariseki leswaku tiko kumbe rixaka leri va humaka eka rona. Rito ra yena ri hlamusela vanhu vo tano tanihi “swilo leswi navelekaka swa matiko hinkwawo.” (Hagayi 2:7) Vanhu lava va tiva Yehovha naswona va n’wi rhandza. Buku yo hetelela ya Bibele yi vula leswi malunghana na vona: “Matiko hinkwawo ma ta ta ma ta gandzela emahlweni ka wena [Yehovha], hikuva swileriso swa wena swo lulama swi kombisiwile.”—Nhlavutelo 15:4.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]
Muxe a tamele Milawu ya Khume