Ndzima 3

Xana Ndzi Nga Aka Muti Ni Munhu Loyi?

Tinyike nkarhi u hlamula swivutiso leswi landzelaka:

Hi tihi timfanelo leti u lavaka ku ti vona eka loyi a nga ta va munghana wa wena wa vukati? Eka nxaxamelo lowu nga laha hansi fungha hi ✔ ekusuhi ni timfanelo ta mune leti u ti vonaka ti ri ta nkoka swinene.

□ U sasekile □ U ni vuxaka lebyi tiyeke ni Xikwembu

□ U ni vunghana □ Wa tshembeka

□ U dumile □ U ni mahanyelo lamanene

□ I munhu wa mafenya □ U kota ku veka tipakani ni ku lwela ku ti fikelela

Loko wa ha ri ntsongo, xana u tshama u navela ku rhandziwa hi munhu wo karhi? Eka timfanelo leti xaxametiweke laha henhla, fungha hi × ekusuhi ni leyi u yi rhandzeke swinene eka munhu wa kona hi nkarhi wolowo.

TIMFANELO leti nga laha henhla i tinene hinkwato ka tona. Ha yin’we ya tona ya rhandzeka. Kambe ntiyiso wa mhaka hileswaku loko se u rhandzana ni munhu wo karhi, mianakanyo ya wena yi tala ku dzika eka timfanelo leti nga riki ta nkoka, to kota leti nga le vokweni ra ximatsi eka nxaxamelo lowu nga laha henhla!

Hambiswiritano, loko u ri karhi u kula, u sungula ku pfuleka mahlo ivi u kota ku kambisisa timhaka leti dzikeke, to kota leti nga le vokweni ra xinene eka nxaxamelo lowu nga laha henhla. Hi xikombiso, u sungula ku swi vona leswaku nhwanyana wo xonga ku tlula hinkwavo emugangeni wa ka n’wina swi nga endleka a nga tshembekanga kumbe mufana la rhandzekaka ngopfu etlilasini swi nga endleka mahanyelo ya yena ma nga basanga. Loko se u hundzile eka nkarhi lowu vuriwaka vurhumbuki bya vuntshwa, u ta rhanga hi ku anakanyisisa u nga si hlamula xivutiso lexi nge “Xana ndzi nga aka muti ni munhu loyi?”

Rhanga Hi Ku Titiva

U nga si anakanya hi loko munhu wo karhi a ku fanela kumbe a nga ku faneli, u fanele u rhanga hi ku titiva kahle. Leswaku u kota ku titiva kahle, hlamula swivutiso leswi landzelaka:

Hi tihi timfanelo ta mina letinene? ․․․․․

Hi kwihi laha ndzi talaka ku endla swihoxo kona? ․․․․․

Xana ndzi lava leswaku munghana wa mina wa vukati a ndzi khoma njhani naswona byi njhani vuxaka bya mina ni Xikwembu? ․․․․․

Mhaka ya ku titiva a hi matlangwana, kambe swivutiso swo fana ni leswi nga laha henhla swi ta ku pfuna leswaku u tikambisisa. Loko u ri karhi u tiva leswi u nga xiswona, u ta kota ku kuma munhu la nga ta kota ku hanyisana na wena ku nga ri ku xopaxopa swihoxo swa wena.a A hi nge u n’wi kumile munhu la ku fanelaka!

Xana Swi Na Mhaka Leswaku Ndzi Hlawula Mani?

“Swi nga va njhani hi rhanga hi ku tolovelana?” Xivutiso xexo xi nga endla leswaku u chuha kumbe u tsaka ngopfu—swi ta ya hileswaku i mani la ku kombelaka. A hi nge wa pfumela. Loko nkarhi wu ri karhi wu famba, xana u nga swi tiva njhani loko mi fanelana ni jaha kumbe ntombhi leyi u rhandzanaka na yona?

A hi nge u lava ku xava tintangu letintshwa. U ya exitolo ivi u hlawula leti u ti rhandzaka. Kutani u nghenisa nenge ku vona loko ti ku ringana, kambe u kuma leswaku ta ku manya. Xana u ta endla yini? U ta ti xava hambiloko ti ku manya? Kumbe u ta hlawula muxaka wun’wana? Swi le rivaleni leswaku i swinene ku tlherisela tintangu teto ebokisini ra tona ivi u hlawula tin’wana. Loko wo ambala tintangu leti ku manyaka, u ta va u fana ni munhu loyi ti nga helelangiki enhlokweni!

Swi tano ni hi ku hlawula loyi u nga akaka muti na yena. Hi ku famba ka nkarhi u ta vona vanhu vo hlayanyana lava u va tsakelaka. Kambe i wun’we ntsena loyi a nga fanelekaka ku aka muti na yena. Entiyisweni na wena u lava munhu la ku fanelaka—loyi a pfumelelanaka kahle ni vumunhu bya wena ni tipakani ta wena. (Genesa 2:18; Matewu 19:4-6) Xana se u n’wi kumile munhu wa kona? Loko se u n’wi kumile, u nga swi tiva njhani leswaku wa ku fanela?

Kuwa Ro Tshwuka Ri Ni Xivungu eNdzeni

Leswaku u kota ku hlamula xivutiso lexo hetelela, n’wi langutise kahle loyi u lavaka ku tekana na yena. Kambe u fanele u xiya! Swi nga endleka u languta ntsena leswi u lavaka ku swi vona. Hikwalaho u nga hatliseli. Ringeta ku twisisa leswi munghana wa wena a nga xiswona. Leswi swi ta lava leswaku u tikarhata. Kambe swi fanerile. Hi xikombiso: A hi nge u lava ku xava movha. Xana u ta tinyika nkarhi wo tanihi kwihi u ri karhi u yi kambisisa? Xana u ta tsakisiwa ntsena hi ndlela leyi yi langutekaka ha yona ehandle? Xana swi ta va vutlhari ku yi kambisisa, u vona xiyimo xa njhini ya yona?

Ku kuma munhu loyi u lavaka ku tekana na yena i mhaka ya risima swinene ku tlula ku lava ku xava movha. Kambe, vantshwa vo tala vo tsakisiwa ntsena hi loko va rhandzana. Va ta ku byela hi swilo leswi havumbirhi bya vona va swi rhandzaka, u ta twa va ku: ‘Hi rhandza vuyimbeleri lebyi fanaka.’ ‘Hi tsakela mintirho leyi fanaka.’ ‘Ha pfumelelana eka xin’wana ni xin’wana!’ Kambe, hilaha swi boxiweke hakona eku sunguleni, loko hakunene u hundzile eka nkarhi lowu vuriwaka vurhumbuki bya vuntshwa, u nge xisiwi hi timfanelo leti nga riki ta nkoka. Wa swi vona leswaku u fanele u vona “munhu la nge xihundleni wa mbilu.”—1 Petro 3:4; Vaefesa 3:16.

Hi xikombiso, ematshan’weni yo dzikisa mianakanyo ya wena emhakeni ya leswaku ma pfumelelana swinene eka swilo swo tala, swi nga pfuna ku tiva leswaku mi ta endla yini loko mi nga pfumelelani eka mhaka yo karhi. Xana munhu yoloye u endla yini loko mi nga voni swilo hi ndlela leyi fanaka—xana u sindzisa leswaku swilo swi endliwa hi ndlela ya yena, kumbexana a va ni “swifafa” kumbe a tirhisa “mavulavulelo ya nhlambha”? (Vagalatiya 5:19, 20; Vakolosa 3:8) Kumbe wa anakanyela—a kondletela ku rhula hi ku pfumelelana na wena ntsena loko ku nga tluriwi nawu wo karhi?—Yakobo 3:17.

Yinhla yin’wana leyi lavaka ku tekeriwa enhlokweni hi leyi: Xana munhu yoloye u sindzisa leswaku ku endliwa leswi yena a swi lavaka, u rhandza ku lawula kumbe u ni mavondzo? Xana u lava ku tiva xin’wana ni xin’wana lexi u xi endlaka? Nicole u ri: “Ndzi twa leswaku vanhu van’wana lava rhandzanaka va tshamela ku lwa hileswi un’wana eka vona a lavaka ku tiva lomu munghana a nga kona. Hi ku ya hi mina va ni xiphiqo.”—1 Vakorinto 13:4.

Timhaka to fana ni leti ti boxiweke laha henhla ti dzike emhakeni ya vumunhu ni mahanyelo. Hambiswiritano, i swa nkoka ku tiva leswaku munghana wa wena u tiviwa a ri munhu wa njhani. Xana vanhu van’wana va n’wi teka njhani? Swi ta ku pfuna ku bula ni lava se va nga ni nkarhinyana va hanya na yena, vo kota swirho swa vandlha leswi tshembekaka. Hi ndlela yoleyo u ta tiva loko munhu loyi u rhandzanaka na yena “ku vulavuriwa kahle” ha yena.—Mintirho 16:1, 2.

U nga dyondza swo tala ha yena hi ku tsala ehansi leswi wena n’wini u swi xiyeke ha yena, u vona loko a ri leswi u swi languteleke eka munhu loyi u lavaka ku tekana na yena.

Vumunhu ․․․․․

Mahanyelo ․․․․․

Ndhuma ․․․․․

Nakambe u ta vuyeriwa hi ku kamba bokisi leri nge “Xana U Ta Va Nuna La Ndzi Khathalelaka?” leri kumekaka eka tluka 39 ni leri nge “Xana U Ta Va Nsati La Ndzi Khathalelaka?” leri kumekaka eka tluka 40. Swivutiso leswi vutisiweke swi ta ku pfuna leswaku u vona loko munghana wa wena a faneleka ku va mi nga tekana.

Endzhaku ka loko u n’wi kambisisile kutani u vona leswaku a nga faneleki, xana u fanele u endla yini? Loko swi te tano, swi vula leswaku u langutane ni xivutiso xa nkoka swinene:

Xana Hi Fanele Hi Tshikana?

Minkarhi yin’wana i swinene ku va mi tshikana. Anakanya hi xikombiso xa Jill. U ri: “Eku sunguleni a ndzi vona onge jaha ra mina ra ndzi khathalela leswi ri lavaka ku tiva lomu ndzi nga kona, leswi ndzi swi endlaka nileswaku ndzi na vamani. Kambe swi fike laha a ndzi nga ha swi koti ku va ni vanhu van’wana handle ka rona ntsena. A ri ri ni mavondzo lerova a ri nga lavi ndzi vonana ni swirho swa ndyangu wa ka hina—ngopfu-ngopfu tatana. Loko hi tshikana, ndzi twe onge ndzi rhuliwe ndzhwalo wo tika swinene emakatleni ya mina!”

Sarah u ve ni ntokoto lowu fanaka. U sungule ku xiya leswaku John, jaha leri a a rhandzana na rona ri rhandza ku monya, a xi kona lexi u nga ri endlelaka xona ivi ri tsaka naswona a ri na musa. Sarah u ri: “Siku rin’wana u dyiwe hi nkarhi kutani a fika endzhaku ka tiawara tinharhu. U bakanye manana loko a n’wi pfulela nyangwa kutani a fika eka mina a ku: ‘A hi fambe. Nkarhi wu hi siyile.’ A nga vulanga leswaku ‘nkarhi wu ndzi siyile,’ kambe u te ‘nkarhi wu hi siyile.’ A a fanele a kombele ndzivalelo kumbe a hlamusela leswaku ha yini nkarhi wu n’wi siyile. Kasi xa nkoka swinene a a fanele a xixime mana wa mina!” I ntiyiso leswaku xiendlo xin’we ntsena lexi hoxeke a xi vuli leswaku vuxaka bya n’wina byi ta fa. (Pisalema 130:3) Kambe loko Sarah a vona leswaku John wa delela, u nambe a tshikana na yena.

Xana u fanele u endla yini loko u vona leswaku munhu loyi u rhandzanaka na yena a mi nge hanyisani loko mo tekana hilaha swi veke hakona eka Jill na Sarah? Loko swi te tano, u nga honisi ndlela leyi u titwaka ha yona! Hambileswi swi tikaka ku swi amukela kambe swi ta va vutlhari leswaku mi tshikana. Swivuriso 22:3 yi ri: “U tlharihile la voneke khombo kutani a tumbela.” A hi nge hi xikombiso, u vona ku tsana ko karhi eka murhandziwa wa wena loku boxiweke eka matluka 39 na 40, swi ta va swinene ku va mi namba mi dlaya vuxaka byebyo—kumbexana mi yimanyana kukondza mi lulamisa ku tsana koloko. I ntiyiso leswaku swi nga endleka swi nga olovi ku va mi tshikana. Kambe loko mo kala mi tekana a mi fanelanga mi tshikana. Swa antswa ku twa ku vava swa xinkarhana sweswi ku ri ni ku tshamela ku tisola vutomi bya wena hinkwabyo!

Ndlela Leyi U Nga N’wi Byelaka Ha Yona

Xana u fanele u n’wi byerisa ku yini? Rhanga hi ku kuma nkarhi lowu faneleke. Wu nga va wihi nkarhi lowu faneleke? Tivutise leswaku loko a ku ri wena, xana a wu ta rhandza ku ma twisa ku yini mahungu yo tano? (Matewu 7:12) Xana a wu ta tsakela ku ma twa exikarhi ka vanhu? Nikatsongo! Handle ka loko swiyimo swo boha leswaku u endla tano, swi ta va swi bihile ku byela munhu hi riqingho kumbe hi muchini lowu hlamulaka riqingho, hi sms kumbe hi e-mail leswaku mi tshikana. Ku ri na sweswo, hlawula nkarhi ni ndhawu leyinene leyi nga ta mi pfumelela leswaku mi bula hi mhaka leyi yo tika.

U fanele u ku yini loko se ku ri nkarhi wa leswaku u n’wi byela? Muapostola Pawulo u khutaze Vakreste leswaku va ‘byelana ntiyiso.’ (Vaefesa 4:25) Ndlela yo antswa hileswaku u anakanyela kambe u va ni xivindzi. Swi veke erivaleni leswaku ha yini u vona leswaku vuxaka bya n’wina a ku na laha byi yaka kona. A swi kali swi lava leswaku u xaxameta xihoxo xin’wana ni xin’wana lexi a xi endleke kumbe u n’wi byela xin’wana ni xin’wana lexi u xi solaka eka yena. Entiyisweni, ematshan’weni yo vula u ku, “Xihoxo xa wena hi lexi” kumbe “A wu tiyimiselanga ku endla leswi,” swa antswa ku vula ndlela leyi u titwaka ha yona—“Ndzi lava munhu la . . . ” kumbe “Ndzi anakanya leswaku hi tshikana hikwalaho ka . . . ”

Lowu a hi nkarhi wa ku n’wi pfumelela leswaku a ku cincisa xiboho xa wena kumbe u pfumelelana ni ndlela leyi a titwaka ha yona. Tsundzuka leswaku u hlawula ku n’wi tshika hikwalaho ka xivangelo lexi twalaka. Hikwalaho tivonele leswaku a nga tirhisi mano yo karhi leswaku a ringeta ku cinca ndlela leyi u titwaka ha yona. Nhwanyana un’wana la vuriwaka Lori u ri: “Endzhaku ka loko hi tshikanile ni jaha ra mina, ri sungule ku endla onge ri ni gome. Ndzi anakanya leswaku ri endle tano leswaku ndzi ri twela vusiwana. Ndzi ri twerile. Kambe a ndzi pfumelanga leswaku sweswo swi cinca xiboho xa mina.” Ku fana na Lori, tiva leswi u swi lavaka. Namarhela xiboho lexi u xi endleke. E-e wa wena a a ve e-e.—Yakobo 5:12.

Vuyelo Bya Ku Tshikana

U nga hlamali loko ku hela masiku wa ha hlundzukile endzhaku ka loko mi tshikanile. U nga ha titwa ku fana ni mupisalema la nga te: “Ndzi pfilunganyekile, ndzi nkhinsame ngopfu; ndzi famba-fambe siku hinkwaro ndzi hlunamile.” (Pisalema 38:6) Vanghana va wena van’wana va nga ha ringeta ku ku tshandzisa hi ku vula leswaku u n’wi rivalela. Xiya! Hi wena u nga ta langutana ni vuyelo bya xiboho lexi u xi endleke—ku nga ri vanghana va wena. Kutani u nga chavi ku yima u tiyile eka xiboho xa wena hambiloko sweswo swi ku vangela gome.

Tiyiseka leswaku hi ku famba ka nkarhi, gome ra wena ri ta hela. Kambe swa sweswi, teka magoza lama faneleke yo kota lama landzelaka:

Byela munghana wa wena loyi u n’wi tshembaka hi mhaka leyi.b (Swivuriso 15:22) Byela Yehovha mhaka leyi hi xikhongelo. (Pisalema 55:22) Tshama u ri ni swo karhi swo swi endla. (1 Vakorinto 15:58) Papalata ku va wexe! (Swivuriso 18:1) Hatla u tolovelana ni lava va nga ta ku aka.—Vafilipiya 4:8.

Hi ku famba ka nkarhi u ta kuma un’wana loyi u n’wi rhandzaka. Naswona loko u n’wi kuma u ta va se u swi tiva kahle leswi u swi lavaka. Kumbexana hi nkarhi wolowo u ta xi hlamula hi ina, xivutiso lexi nge “Xana ndzi nga aka muti ni munhu loyi?”

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 31

[Tinhlamuselo ta le hansi]

MATSALWA

“Mufana u tiviwa hi ndlela leyi a hanyaka ha yona loko mintirho yakwe yi tengile naswona yi lulamile.”—Swivuriso 20:11.

XITSUNDZUXO

Endlani mintirho leyi paluxaka leswi munhu a nga xiswona:

● Dyondzani swin’we Bibele.

● Xiya ndlela leyi munhu loyi u rhandzanaka na yena a hlanganyelaka ha yona eminhlanganweni ya vandlha ni le ntirhweni wo chumayela.

● Hlanganyelani eku basiseni ka Holo ya Mfumo niloko ku endliwa ntirho wo aka.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Swiviko swi hambeta swi kombisa leswaku vukati bya vanhu lava nga riki evukhongerini lebyi fanaka a byi tali ku tlhaveriwa hi dyambu.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Loko ndzo rhandza munhu la nga riki mupfumeri, ndzi ta ․․․․․

Leswaku ndzi kumisisa leswi munhu loyi ndzi rhandzanaka na yena a dumeke hi swona, ndzi fanele ndzi ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Hi tihi timfanelo letinene leti u nga tikarhatelaka ku va na tona evukatini bya wena?

● Hi tihi timfanelo ta nkoka leti u lavaka leswaku munghana wa wena wa vukati a va na tona?

● Hi swihi swiphiqo leswi nga vaka kona loko wo tekana ni munhu la nga riki wa vukhongeri lebyi fanaka ni bya wena?

● Hi tihi tindlela to kuma leswaku loyi u rhandzanaka na yena i munhu wa njhani, u tikhoma njhani naswona u dume hi yini?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 37]

“Ndlela leyi munhu loyi u rhandzanaka na yena a khomaka swirho swa ndyangu wa ka vona ha yona hi leyi a nga ta ku khoma ha yona na wena.”—Tony

[Bokisi leri nga eka tluka 34]

“Mi Nga Paniwi Ni Lava Va Nga Riki Vapfumeri”

“Mi nga paniwi ni lava va nga riki vapfumeri.” Swi nga endleka leswaku wa pfumelelana ni nawu wolowo wa Bibele lowu kongomisaka, lowu kumekaka eka 2 Vakorinto 6:14. Hambiswiritano, u nga ha tikuma u rhandza munhu la nga riki mupfumeri. Ha yini? Minkarhi yin’wana swi vangiwa hi ku rhandza ndlela leyi munhu a langutekaka ha yona. Jaha rin’wana leri vuriwaka Mark ri ri: “A ku ri ni nhwanyana un’wana loyi a ndzi n’wi vona nkarhi ni nkarhi laha a hi jimela kona. A a nga ta famba a nga ndzi vulavurisanga. A swi tekanga nkarhi ku va hi tolovelana.”

Loko u titiva naswona u yi xixima milawu ya mahanyelo ya vukhongeri bya wena, naswona u kurile lerova u nga ha lawuriwi hi ndlela leyi u titwaka ha yona, u ta tiva leswi u faneleke u swi endla. Entiyisweni, swi nga khathariseki leswaku munhu yoloye i mpohlo kumbe i mbhurhi ya njhani, wa rhandzeka kumbe u vonaka a ri ni mahanyelo lamanene—a nge ku pfuni leswaku u va ni vuxaka lebyinene ni Xikwembu.—Yakobo 4:4.

I ntiyiso leswaku loko rirhandzu ro kala ri akeka, swi ta tika ku ri herisa, mhaka leyi yi humelele nhwanyana la vuriwaka Cindy. U ri: “A ndzi rila siku rin’wana ni rin’wana. Jaha leri a ri nga suki emianakanyweni ya mina hambiloko ndzi ri eminhlanganweni ya Vukreste. A ndzi ri rhandza hi mbilu ya mina hinkwayo lerova a ndzi vona swi antswa leswaku ndzi fa ku ri ni ku va hi hambana.” Kambe, ku nga ri khale, Cindy u wu vonile mpfuno wa ndzayo leyi mana wakwe a n’wi lemukiseke ha yona mayelana ni ku rhandzana ni munhu la nga riki mupfumeri. U ri: “Ndzi endle kahle hi ku hambana ni jaha leri. Ndzi ni ntshembo lowu heleleke wa leswaku Yehovha u ta ndzi khathalela.”

Xana u langutane ni xiyimo lexi fanaka ni xa Cindy? Loko swi ri tano, a wu fanelanga u kamana na xona u ri wexe! U nga ha vulavula ni vatswari va wena. Jim u endle tano loko a kuma leswaku u tsakela nhwanyana un’wana exikolweni. U ri: “Ndzi hetelele ndzi kombele vatswari va mina leswaku va ndzi pfuna. Sweswo swi ndzi pfunile swinene leswaku ndzi hlula ndlela leyi a ndzi titwa ha yona.” Vakulu evandlheni va nga ku pfuna na vona. Swi nga va swinene loko wo byela un’wana wa vona ndlela leyi u titwaka ha yona.—Esaya 32:1, 2.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 39]

Xitoloveto

Xana U Ta Va Nuna La Ndzi Khathalelaka?

Swilo Swa Nkoka Leswi U Faneleke U Swi Tiva Ha Yena

□ Xana u byi tirhisa njhani vulawuri byin’wana ni byin’wana lebyi a nga na byona?—Matewu 20:25, 26.

□ Hi tihi tipakani ta yena?—1 Timotiya 4:15.

□ Xana sweswi u karhi u tikarhatela ku fikelela tipakani teto?—1 Vakorinto 9:26, 27.

□ Xana u swi khoma njhani swirho swa ndyangu wa ka vona?—Eksoda 20:12.

□ I vamani vanghana va yena?—Swivuriso 13:20.

□ Xana u rhandza ku vulavula hi yini?—Luka 6:45.

□ Xana mali i ya nkoka ku fikela kwihi eka yena?—Vaheveru 13:5, 6.

□ Xana u rhandza vuhungasi bya njhani?—Pisalema 97:10.

□ U kombisa hi ndlela yihi leswaku wa n’wi rhandza Yehovha?—1 Yohane 5:3.

Timfanelo Leti A Nga Na Tona

□ Xana wa gingiriteka?—Swivuriso 6:9-11.

□ Xana u tirhisa mali hi vutlhari?—Luka 14:28.

□ Xana u ni ndhuma leyinene?—Mintirho 16:1, 2.

□ Xana wa va anakanyela van’wana?—Vafilipiya 2:4.

Swikombiso Swa Khombo

□ Xana u rhandza ku hlundzuka?—Swivuriso 22:24.

□ Xana u rhandza ku ku sindzisa leswaku mi etlela swin’we?—Vagalatiya 5:19.

□ Xana u ni rigombo kumbe u hlasela vanhu hi marito? —Vaefesa 4:31.

□ Xana u titsakisa hi ku nwa byala?—Swivuriso 20:1.

□ Xana u ni mavondzo naswona a nga khathali hi vanhu van’wana?—1 Vakorinto 13:4, 5.

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 40]

Xitoloveto

Xana U Ta Va Nsati La Ndzi Khathalelaka?

Swilo Swa Nkoka Leswi U Faneleke U Swi Tiva Ha Yena

□ Xana u kombisa hi ndlela yihi endyangwini wa ka vona ni le vandlheni leswaku wa titsongahata?—Vaefesa 5:21, 22.

□ Xana u swi khoma njhani swirho swa ndyangu wa ka vona?—Eksoda 20:12.

□ I vamani vanghana va yena?—Swivuriso 13:20.

□ Xana u rhandza ku vulavula hi yini?—Luka 6:45.

□ Xana mali i ya nkoka ku fikela kwihi eka yena? —1 Yohane 2:15-17.

□ Hi tihi tipakani ta yena?—1 Timotiya 4:15.

□ Xana sweswi u karhi u tikarhatela ku ti fikelela? —1 Vakorinto 9:26, 27.

□ Xana u rhandza vuhungasi bya njhani?—Pisalema 97:10.

□ U kombisa hi ndlela yihi leswaku wa n’wi rhandza Yehovha?—1 Yohane 5:3.

Timfanelo Leti A Nga Na Tona

□ Xana wa gingiriteka?—Swivuriso 31:17, 19, 21, 22, 27.

□ Xana u tirhisa mali hi vutlhari?—Swivuriso 31:16, 18.

□ Xana u ni ndhuma leyinene?—Rhuti 3:11.

□ Xana wa va anakanyela van’wana?—Swivuriso 31:20.

Swikombiso Swa Khombo

□ Xana u rhandza timholovo?—Swivuriso 21:19.

□ Xana u rhandza ku ku sindzisa leswaku mi etlela swin’we?—Vagalatiya 5:19.

□ Xana u ni rigombo kumbe u hlasela vanhu hi marito? —Vaefesa 4:31.

□ Xana u titsakisa hi ku nwa byala?—Swivuriso 20:1.

□ Xana u ni mavondzo naswona a nga khathali hi vanhu van’wana?—1 Vakorinto 13:4, 5.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 30]

A hi ntangu yin’wana ni yin’wana leyi nga ku ringanaka; hilaha ku fanaka, a wu nge tekani ni munhu un’wana ni un’wana

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Xana u ehleketa leswaku i swa nkoka ku rhanga u kambisisa movha lowu u lavaka ku wu xava? Loko swi ri tano, i swa nkoka swinene ku endla hilaha ku fanaka loko u hlawula munhu loyi u lavaka ku tekana na yena!