“Yehovha Xikwembu Xa Hina I Yehovha Un’we”

1, 2. (a) Ha yini marito lama nga eka Deteronoma 6:4 ma tiveka swinene? (b) Ha yini Muxe a vule marito wolawo?

KU RINGANA madzana ya malembe, Vayuda va tirhise marito lama nga eka Deteronoma 6:4 tanihi xiphemu xa xikhongelo xa vona xo hlawuleka. Xikhongelo lexi xi vitaniwa Xema, ku nga rito ro sungula ra ndzimana yoleyo hi Xiheveru. Vayuda vo tala va khongela xikhongelo lexi masiku hinkwawo nimixo swin’we ni nimadyambu leswaku va kombisa ku tinyiketela loku heleleke eka Xikwembu.

² Marito wolawo i xiphemu xo hetelela xa marito lawa Muxe a ma byeleke tiko ra Israyele. Hi lembe ra 1473 Kreste a nga si velekiwa, Vaisrayele a va ri eMowabu, va lunghekele ku tsemakanya Nambu wa Yordani leswaku va teka Tiko leri Tshembisiweke. (Deteronoma 6:1) Muxe u rhangele Vaisrayele ku ringana malembe ya 40 naswona a a lava leswaku va va ni xivindzi leswaku va kota ku langutana ni swiyimo swo tika enkarhini lowu taka. A va fanele va tshemba Xikwembu xa vona Yehovha ni ku tlhela va tshembeka eka xona. Kutani marito ya Muxe yo hetelela ma va khutaze leswaku va endla tano. Endzhaku ko va a xaxamete Milawu ya Khume ni milawu yin’wana leyi humaka eka Yehovha, Muxe u nyike vanhu xitsundzuxo xa nkoka lexi nga eka Deteronoma 6:4, 5. (Yi hlaye.)

 3. Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?

³ Vaisrayele a va swi tiva leswaku Yehovha Xikwembu xa vona i “Yehovha un’we.” Vaisrayele vo tshembeka a va gandzela Xikwembu xin’we, ku nga Xikwembu xa vatata wa vona. Kutani ha yini Muxe a va tsundzuxe leswaku Yehovha Xikwembu xa vona i “Yehovha un’we”? Leswi Xikwembu xi nga Yehovha un’we swi fambisana njhani ni ku xi rhandza hi mbilu ya hina hinkwayo, moyaxiviri wa hina hinkwawo ni matimba ya hina hinkwawo? Xana marito lama nga eka Deteronoma 6:4, 5 ma tirha njhani eka hina namuntlha?

4, 5. (a) Xiga lexi nge “Yehovha un’we” xi vula yini? (b) Yehovha u hambane njhani ni swikwembu swa matiko?

⁴ U Hlawulekile. Xiga lexi nge “Yehovha un’we” xi vula leswaku Yehovha u hlawulekile, a ku na munhu la fanaka kumbe ku ringana na yena. Ha yini Muxe a tirhise xiga xexo? Swi tikomba onge a a nga lavi ku kombisa leswaku dyondzo ya vunharhuun’we i mavunwa. Yehovha i Mutumbuluxi wa tilo ni misava ni Mufumi wa vuako hinkwabyo. Hi yena ntsena Xikwembu xa ntiyiso naswona a ku na xikwembu xin’wana xo fana na yena. (2 Samuwele 7:22) Kutani marito ya Muxe ma tsundzuxe Vaisrayele leswaku va fanele va gandzela Yehovha ntsena. A va nga fanelanga va tekelela vanhu lava a va va rhendzerile, lava a va gandzela swikwembu swo tala swa mavunwa ni swikwembukati. Vanhu lava a va tshemba leswaku swikwembu swa vona swi kota ku lawula xiphemu xo karhi xa ntumbuluko.

⁵ Hi xikombiso, Vaegipta a va gandzela xikwembu xa dyambu lexi vitaniwaka Ra, xikwembukati xa xibakabaka lexi vitaniwaka Nut, xikwembu xa misava lexi vitaniwaka Geb, xikwembu xa le Nayili lexi vitaniwaka Hapi ni swiharhi swin’wana swo tala. Yehovha u kombise leswaku u tlakukile eka swikwembu leswi swa mavunwa loko a tisa Makhombo ya Khume. Xikwembu lexi Vakanana a va xi tshembile a ku ri Bali, ku nga xikwembu xa mavunwa lexi a va anakanya leswaku hi xona musunguri wa vutomi. A va tshemba leswaku Bali i xikwembu xa xibakabaka, mpfula ni xidzedze. Etindhawini to tala vanhu a va titshege hi xona leswaku xi va sirhelela. (Tinhlayo 25:3) Vaisrayele a va fanele va tsundzuka leswaku ‘Xikwembu xa vona xa ntiyiso’ xi hlawulekile. I “Yehovha un’we.”​—Deteronoma 4:35, 39.

6, 7. Hi yihi nhlamuselo yin’wana ya rito leri nge “un’we” naswona Yehovha u swi kombise njhani leswaku i “un’we”?

⁶ A Nga Cinci Naswona Wa Tshembeka. Rito leri nge “un’we” eka xiga lexi nge “Yehovha un’we” ri tlhela ri kombisa leswaku xikongomelo ni mintirho yakwe swa tshembeka minkarhi hinkwayo. Yehovha Xikwembu a nga avananga naswona a nga kona loyi a nga tivaka tindlela takwe. Minkarhi hinkwayo wa tshembeka, a nga cinci naswona u ni ntiyiso. Hi xikombiso, u tshembise Abrahama leswaku vatukulu vakwe a va ta tshama Tikweni leri Tshembisiweke. Naswona Yehovha u endle masingita yo tala yo hlamarisa swinene leswaku a hetisisa xitshembiso xexo. Endzhaku ka malembe ya 430 a endle xitshembiso xexo, xikongomelo xa Yehovha a xi nga si cinca.​—Genesa 12:1, 2, 7; Eksoda 12:40, 41.

⁷ Endzhaku ka malembe ya madzana, Yehovha u vitane Vaisrayele timbhoni takwe ni ku va byela leswi: “Ka ha ri Mina. Emahlweni ka mina a ku nga ri na Xikwembu lexi vumbiweke, naswona endzhaku ka mina a xi vanga kona xin’wana.” Yehovha u tlhele a swi veka erivaleni leswaku xikongomelo xakwe a xi nge pfuki xi cincile loko a ku: “Nkarhi hinkwawo ndzi tshama ndzi ri Mina.” (Esaya 43:10, 13; 44:6; 48:12) Mawaku lunghelo leri Vaisrayele va veke na rona ro tirhela Xikwembu lexi minkarhi hinkwayo xi nga cinciki ni lexi tshembekaka! Na hina namuntlha hi ni lunghelo leri fanaka.​—Malakiya 3:6; Yakobo 1:17.

8, 9. (a) Yehovha u lava leswaku vagandzeri vakwe va endla yini? (b) Yesu u wu kandziyise njhani nkoka wa marito lama vuriweke hi Muxe?

⁸ Muxe u tsundzuxe Vaisrayele leswaku ndlela leyi Yehovha a va rhandzaka ha yona ni ku va khathalela ha yona a yi nge cinci. Nakambe, Yehovha a a lava leswaku na vona va gandzela yena ntsena ni ku n’wi rhandza hi mbilu hinkwayo, moyaxiviri hinkwawo, ni matimba ya vona hinkwawo. Vatswari a va fanele va dyondzisa vana va vona hi Yehovha nkarhi hinkwawo leswaku vana va vona va gandzela Yehovha ntsena.​—Deteronoma 6:6-9.

⁹ Yehovha a nga si tshama a cinca xikongomelo xakwe kutani leswi a swi lavaka eka vagandzeri vakwe va ntiyiso a swi cincanga. Loko hi lava ku tsakisa Yehovha hi ndlela leyi hi n’wi gandzelaka ha yona, hi fanele hi gandzela yena ntsena ni ku n’wi rhandza hi mbilu hinkwayo, hi mianakanyo ya hina hinkwayo ni matimba ya hina hinkwawo. Yesu u vule leswaku lexi i xileriso xa nkoka swinene. (Hlaya Marka 12:28-31.) A hi kambisiseni ndlela leyi hi nga kombisaka ha yona hi swiendlo swa hina ku ha tshemba leswaku “Yehovha Xikwembu xa hina i Yehovha un’we.”

10, 11. (a) Swi vula yini ku gandzela Yehovha ntsena? (b) Vantshwa va Vaheveru va swi kombise njhani leswaku va gandzela Yehovha ntsena loko va ri eBabilona?

¹⁰ Yehovha i Xikwembu xa hina xi ri xin’we. Loko hi gandzela yena ntsena hi kombisa ku tinyiketela loku heleleke. A hi nge gandzeli swikwembu swin’wana kumbe hi katsa mikhuva ya vugandzeri bya mavunwa loko hi gandzela Yehovha. A ngo va ntsena xikwembu lexi tlakukeke eka swikwembu swin’wana kumbe lexi nga ni matimba ku swi tlula. I Xikwembu xa ntiyiso. Hi fanele hi gandzela Yehovha ntsena.​—Hlaya Nhlavutelo 4:11.

¹¹ Ebukwini ya Daniyele, hi hlaya hi vantshwa va Vaheveru ku nga Daniyele, Hananiya, Mixayele na Azariya. Va kombise leswaku va gandzela Yehovha ntsena hi ku ala ku dya swakudya leswi nga basangiki leswi a swi nga fanelanga swi dyiwa hi vagandzeri va Yehovha. Vanghana vanharhu va Daniyele va ale ku khinsamela xifaniso xa nsuku xa Nebukadnetsara. A va rhangisa Yehovha eka swilo hinkwaswo. A va tshembeka hi ku helela eka yena.—Daniyele 1:1–3:30.

12. Loko hi gandzela Yehovha ntsena, i yini leswi hi faneleke hi tivonela eka swona?

¹² Yehovha u fanele a va wo sungula evuton’wini bya hina. Loko hi lava ku gandzela yena ntsena hi fanele hi tivonela leswaku a hi pfumeleli swilo swin’wana swi va swa nkoka ku tlula Yehovha. Ku nga va yini swilo swa kona? Eka Milawu ya Khume, Yehovha u byele vanhu vakwe leswaku va nga tshuki va gandzela swikwembu swin’wana. A va fanele va papalata mixaka hinkwayo ya ku gandzela swifaniso. (Deteronoma 5:6-10) Namuntlha ku ni mixaka yo tala yo gandzela swifaniso, naswona yin’wana ya yona swi nga ha tika ku yi xiya. Kambe milawu ya Yehovha a yi cincanga. Wa ha ri “Yehovha un’we.” A hi kambisiseni leswaku hi nga swi papalata njhani ku gandzela swifaniso namuntlha.

13. I yini leswi hi nga ha sungulaka ku swi rhandza ngopfu ku tlula Yehovha?

¹³ Eka Vakolosa 3:5 (yi hlaye), hi hlaya hi swilo leswi nga onhaka vuxaka bya hina byo hlawuleka na Yehovha. Hi xiya leswaku makwanga ya fambisana ni ku gandzela swifaniso. Njhani? Loko hi ri ni ku navela lokukulu ka nchumu wo karhi, ku fana ni ku lava mali yo tala ni rifuwo swi nga ha lawula vutomi bya hina ku fana ni loko hi lawuriwa hi xikwembu. Swidyoho hinkwaswo leswi nga eka Vakolosa 3:5 swi fambisana ni makwanga, ku nga muxaka wun’wana wa ku gandzela swifaniso. Loko hi swi lava hi mbilu hinkwayo swilo leswi, hi nga ha sungula ku swi rhandza ngopfu ku tlula Xikwembu. Kutani, Yehovha a nge he vi “Yehovha un’we” eka hina. A hi swi lavi leswaku sweswo swi hi endlekela.

14. Hi xihi xitsundzuxo lexi muapostola Yohane a xi nyikeleke loko swi ta emhakeni yo rhandza Xikwembu?

¹⁴ Muapostola Yohane u kandziyise mhaka leyi fanaka. U vule leswaku loko munhu a rhandza swilo swa misava leyi, ku nga “ku navela ka nyama ni ku navela ka mahlo ni ku bombisa rifuwo ra munhu ra vutomi” kutani “rirhandzu ra Tatana a ri kona eka yena.” (1 Yohane 2:15, 16) Kutani hi fanele hi tikambisisa nkarhi ni nkarhi leswaku hi vona loko hi rhandza misava. Hi nga kuma leswaku hi sungule ku rhandza vuhungasi, vanhu ni tifexeni ta misava leyi. Kumbexana hi lava ku dyondzeka leswaku hi ta endla “swilo leswikulu.” (Yeremiya 45:4, 5) Misava leyintshwa yi kwala nyongeni. Kutani hi fanele hi tsundzuka marito ya Muxe lama khutazaka swinene! Loko hi swi twisisa ni ku tshemba leswaku “Yehovha Xikwembu xa hina i Yehovha un’we,” hi ta gandzela yena ntsena ni ku n’wi tirhela hi ndlela leyi a yi lavaka.​—Vaheveru 12:28, 29.

15. Ha yini Pawulo a tsundzuxe Vakreste leswaku Xikwembu i “Yehovha un’we”?

¹⁵ Xiga lexi nge “Yehovha un’we” xi hi pfuna ku twisisa leswaku Yehovha u lava leswaku malandza ya yena ma va ni vun’we ni ku va ni xikongomelo lexi fanaka hi vutomi. Loko vandlha ra Vakreste ra ha ku sunguriwa a ku ri ni Vayuda, Magriki, Varhoma ni vanhu va tinxaka tin’wana. A va kurisiwe hi ndlela leyi hambaneke, mindhavuko ya vona a yi hambanile naswona a va rhandza swilo leswi hambaneke. Hikwalaho ka sweswo, van’wana a swi va tikela ku tirhisa ndlela leyintshwa yo gandzela ni ku cukumeta mikhuva ya vona ya khale. Kutani Pawulo a a fanele a va tsundzuxa leswaku Vakreste va ni Xikwembu xin’we, ku nga Yehovha.​—Hlaya 1 Vakorinto 8:5, 6.

16, 17. (a) I vuprofeta byihi lebyi hetisekaka namuntlha naswona hi byihi vuyelo bya kona? (b) I yini lexi nga onhaka vun’we bya hina?

¹⁶ Ku vuriwa yini hi vandlha ra hina ra Vukreste namuntlha? Muprofeta Esaya u vule leswaku “exiphen’wini xo hetelela xa masiku” vanhu va matiko hinkwawo va ta hlengeletana leswaku va gandzela Yehovha. Va ta ku: “U ta hi letela tindlela ta yena, hi ta famba emintileni ya yena.” (Esaya 2:2, 3) Ha tsaka namuntlha loko hi vona vuprofeta lebyi byi hetiseka! Vamakwerhu va huma ematikweni yo hambanahambana, va vulavula tindzimi to hambanahambana naswona va ni mindhavuko yo hambana. Kambe hi gandzela Yehovha hi vun’we. Hambiswiritano, leswi hi hambaneke minkarhi yin’wana swi nga hi tikela.

¹⁷ Hi xikombiso, u titwa njhani hi vamakwerhu va mindhavuko yin’wana? Ririmi ra vona, ndlela leyi va ambalaka ha yona, ndlela leyi va endlaka swilo ha yona ni swakudya swa vona swi nga ha hambana swinene ni swa wena. Xana wa va papalata kutani u heta nkarhi wo tala ni lava va fanaka na wena? Xana u titwa njhani hi vakulu va le vandlheni ra wena lava nga vatsongo eka wena kumbe va rixaka ni ndhavuko lowu hambaneke ni wa wena? Loko hi nga tivoneli, hi nga ha pfumelela ku hambana loku leswaku ku onha vun’we bya hina.

18, 19. (a) Hi yihi ndzayo leyi nga eka Vaefesa 4:1-3? (b) Hi fanele hi endla yini leswaku vandlha ri tshama ri ri ni vun’we?

¹⁸ Hi nga swi papalata njhani swiphiqo sweswo? Pawulo u tsundzuxe Vakreste lava a va tshama aEfesa, ku nga muti lowu a wu fuwile ni lowu a wu ri ni vanhu va mindhavuko yo hambanahambana. (Hlaya Vaefesa 4:1-3.) Pawulo u vulavule hi timfanelo to tanihi ku titsongahata, vunene, ku lehisa mbilu ni rirhandzu. Timfanelo leti ti tiye ku fana ni timhandzi leti tiyisaka yindlu. Kambe leswaku yindlu yi va exiyin’weni lexinene yi fanele yi khathaleriwa swinene. Pawulo a a lava leswaku Vakreste va le Efesa va tirha hi matimba leswaku va “hlayisa vun’we bya moya.”

¹⁹ Hinkwerhu ka hina hi fanele hi tikarhatela ku endla leswaku ku va ni vun’we evandlheni. Hi nga swi endlisa ku yini sweswo? Xo sungula, hi fanele hi hlakulela ni ku kombisa timfanelo leti Pawulo a vulavuleke ha tona ku nga: ku titsongahata, vunene, ku lehisa mbilu ni rirhandzu. Xa vumbirhi, hi fanele hi tikarhatela ku endla leswaku ku va ni ‘xiboho lexi hlanganisaka xa ku rhula.’ Ku nga voni swilo hi tihlo rin’we ku nga endla leswaku ku nga vi na vun’we; xisweswo, hi fanele hi tikarhatela ku lulamisa swiphiqo leswaku hi tshama hi ri ni ku rhula ni ku va ni vun’we.

20. Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha swi twisisa leswaku “Yehovha Xikwembu xa hina i Yehovha un’we”?

²⁰ “Yehovha Xikwembu xa hina i Yehovha un’we.” Marito lawa i ya nkoka swinene! Ma tiyise Vaisrayele leswaku va tiyisela swiphiqo loko va nghena ni ku teka Tiko leri Tshembisiweke. Marito wolawo ma nga hi tiyisa na hina leswaku hi pona hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu ni ku tiyisela ku ya fika eParadeyisini leyi nga ekusuhi. A hi hambeteni hi gandzela Yehovha ntsena. Hi fanele hi n’wi rhandza ni ku n’wi tirhela hi mbilu hinkwayo, mianakanyo ya hina hinkwayo ni matimba ya hina hinkwawo naswona hi fanele hi tikarhatela ku endla leswaku hi va ni ku rhula ni vun’we ni vamakwerhu. Loko hi hambeta hi endla leswi, Yesu u ta hi avanyisa tanihi tinyimpfu naswona hi ta vona ku hetiseka ka marito yakwe lama nge: “Tanani, n’wina lava katekisiweke hi Tatana, dyanani ndzhaka ya Mfumo lowu mi lunghiseriweke wona hi mpfhuka misava yi va kona.”​—Matewu 25:34.