Tshamani Mi Tserhamile Onge Hiloko Mi Vona Loyi A Nga Vonakiki!
“[Muxe] a a hambeta a tserhama onge hiloko a vona Loyi a nga vonakiki.”—VAHEVERU 11:27.
1. Hi yihi mhaka leyi xiyekaka leyi Yesu a yi vuleke malunghana ni Xikwembu eDyondzweni yakwe ya le Ntshaveni?
YEHOVHA i Xikwembu lexi nga vonakiki. Loko Muxe a kombela ku vona ku vangama ka Yena, Yehovha u te: “A swi koteki leswaku u vona xikandza xa mina, hikuva a ku na munhu la nga ndzi vonaka ivi a hanya.” (Eksoda 33:20) Muapostola Yohane u tsarile: “A ku na munhu la tshameke a vona Xikwembu.” (Yohane 1:18) Loko Yesu Kreste a ha ri munhu wa nyama laha misaveni, na yena a a nga swi koti ku vona Xikwembu. Kambe, eDyondzweni yakwe ya le Ntshaveni, Yesu u te: “Va tsaka lavo tenga embilwini, hikuva va ta vona Xikwembu.” (Matewu 5:8) Xana Yesu a a vula yini?
2. Hikwalaho ka yini hi nga swi koti ku vona Xikwembu hi mahlo ya hina ya nyama?
2 Matsalwa ma vula leswaku Yehovha i Moya lowu nga vonakiki. (Yohane 4:24; Vakolosa 1:15; 1 Timotiya 1:17) Hikwalaho, Yesu a a nga vuli swona leswaku hina vanhu hi nga n’wi vona Yehovha hi mahlo ya hina ya nyama. Ina, Vakreste lava totiweke va ta n’wi vona Yehovha Xikwembu ematilweni, endzhaku ka loko va pfuxiwile va ri swivumbiwa swa moya. Kambe vanhu “lavo tenga embilwini” naswona va nga ni ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni na vona va swi kota ku “vona” Xikwembu. Njhani?
3. Xana vanhu va nga swi kotisa ku yini ku tiva timfanelo tin’wana ta Xikwembu?
3 Hi dyondza swo karhi hi Yehovha hi ku xiyisisa swilo leswi a swi tumbuluxeke. Hi nga ha hlamarisiwa hi matimba ya yena kutani hi susumeteleka ku n’wi xixima tanihi Xikwembu lexi nga Muvumbi. (Vaheveru 11:3; Nhlavutelo 4:11) Emhakeni leyi muapostola Pawulo u tsarile: “Timfanelo ta [Xikwembu] leti nga vonakiki ta voniwa ku sukela loko misava yi tumbuluxiwile ku ya emahlweni, hikuva ti xiyeka hi swilo leswi endliweke, ni hi matimba ya xona lama nga riki na makumu ni Vukwembu bya xona.” (Varhoma 1:20) Kutani, marito ya Yesu malunghana ni ku vona Xikwembu ma katsa vuswikoti byo vona timfanelo tin’wana ta Yehovha. Ku vona ko tano ku va kona loko munhu a ri ni vutivi lebyi kongomeke naswona i ku vona hi tlhelo ra moya, hi ‘mahlo ya mbilu.’ (Vaefesa 1:18) Marito ni swiendlo swa Yesu naswona swi paluxa swo tala hi Xikwembu. Hi yona mhaka leyi Yesu a nga te: “Loyi a ndzi voneke u vone na Tatana.” (Yohane 14:9) Yesu u kombise vumunhu bya Yehovha hi ndlela leyi hetisekeke. Xisweswo, ku tiva vutomi bya Yesu ni tidyondzo takwe, swi nga hi pfuna leswaku hi vona kumbe hi twisisa timfanelo tin’wana ta Xikwembu.
Vumoya I Bya Nkoka
4. Xana vanhu vo tala va kombisa ku pfumala vumoya namuntlha hi ndlela yihi?
4 Namuntlha, ripfumelo ni vumoya bya ntiyiso swa kala swinene. Pawulo u te: “Ripfumelo a hi ra vanhu hinkwavo.” (2 Vatesalonika 3:2) Vo tala va khomeke swinene hi timhaka ta vona vini naswona a va na ripfumelo eka Xikwembu. Vudyoho bya vona ni ku pfumala ka vona vumoya swi va endla va nga n’wi voni hi mahlo ya mianakanyo, hikuva muapostola Yohane u tsarile: “Loyi a endlaka swo biha a nga si xi vona Xikwembu.” (3 Yohane 11) Leswi vanhu volavo va nga xi voniki Xikwembu hi mahlo ya vona ya nyama, va endla onge a xi swi voni leswi va swi endlaka. (Ezekiyele 9:9) Va swi tekela ehansi swilo swa moya, kutani a va swi koti ku kuma “vutivi bya Xikwembu.” (Swivuriso 2:5) Hi yona mhaka leyi Pawulo a tsaleke: “Munhu wa nyama a nga swi amukeli swilo swa moya wa Xikwembu, hikuva eka yena i vuphukuphuku; naswona a nge swi tivi, hikuva swi kamberiwa hi tlhelo ra moya.”—1 Vakorinto 2:14.
5. I yini leswi vanhu va moya va swi tivaka?
5 Kambe, loko hi ri vanhu va moya, minkarhi hinkwayo hi ta tsundzuka leswaku hambileswi Yehovha Xikwembu a nga riki muxopaxopi wa swihoxo, wa swi tiva loko hi ri ni mianakanyo yo biha kumbe ku navela ko biha. Ina, “tindlela ta munhu ti le mahlweni ka mahlo ya Yehovha, naswona u anakanyisisa hi mintila yakwe hinkwayo.” (Swivuriso 5:21) Loko ho tshuka hi dyoha, hi susumeteleka ku hundzuka kutani hi kombela ku rivaleriwa hi Yehovha hi mhaka ya leswi hi n’wi rhandzaka naswona hi nga swi laviki ku n’wi vavisa.—Pisalema 78:41; 130:3.
I Yini Lexi Hi Endlaka Hi Tshama Hi Tserhamile?
6. Ku tserhama swi vula yini?
6 Hambileswi Yehovha hi nga swi kotiki ku n’wi vona, minkarhi hinkwayo a hi tsundzukeni leswaku yena wa hi vona. Ku tiva leswaku u kona ni ku khorwiseka leswaku u le kusuhi ni vanhu hinkwavo lava va n’wi lavaka, swi ta hi pfuna leswaku hi tshama hi tserhamile—hi tiya, hi nga tsekatseki eku tshembekeni ka hina. (Pisalema 145:18) Hi nga fana na Muxe, loyi Pawulo a tsaleke malunghana na yena a ku: “Hi ripfumelo u suke aEgipta, kambe a a nga chavi ku hlundzuka ka hosi, hikuva a a hambeta a tserhama onge hiloko a vona Loyi a nga vonakiki.”—Vaheveru 11:27.
7, 8. I yini lexi endleke leswaku Muxe a va ni xivindzi emahlweni ka Faro?
7 Loko a endla xiavelo lexi a xi nyikiweke hi Xikwembu xo rhangela Vaisrayele va huma evuhlongeni le Egipta, hakanyingi Muxe u boheke ku ya yima emahlweni ka Faro wa tihanyi, exivaveni xa le vuhosini lexi a xi va xi lo mphaa, hi varhangeri va vukhongeri ni masocha. Kumbexana ni le makhumbini ya xigodlho a ku xaxametiwe swifaniso swa hava. Kambe hambileswi Yehovha a a nga vonakiki, a a ri wa xiviri eka Muxe, a a nga fani ni swifaniso leswi hinkwaswo leswi yimelaka swikwembu swa Egipta. Hi yona mhaka leyi Muxe a veke ni xivindzi xo langutana na Faro.
8 I yini lexi endleke Muxe a va ni xivindzi xo hambeta a ya yima emahlweni ka Faro? Matsalwa ma hi byela leswaku “munhu loyi Muxe a a rhule ku tlula vanhu hinkwavo lava a va ri ehenhla ka vuandlalo bya misava.” (Tinhlayo 12:3) Swi le rivaleni leswaku ku tiya ka yena emoyeni ni ku khorwiseka leswaku Xikwembu a xi ri na yena, swi nyike Muxe matimba lawa a a ma lava leswaku a yimela ‘La nga vonakiki’ emahlweni ka hosi ya Egipta leyi nga ni tihanyi. Hi tihi tindlela tin’wana leti lava va ‘vonaka’ Xikwembu lexi nga vonakiki va kombisaka ripfumelo ra vona eka xona ha tona namuntlha?
9. Hi yihi ndlela yin’wana yo hi pfuna ku tshama hi tserhamile?
9 Ndlela yin’wana yo kombisa ripfumelo ni ku tserhama onge hiloko u vona Loyi a nga vonakiki i ku chumayela hi xivindzi hambi loko ku ri ni nxaniso. Yesu u tsundzuxe vadyondzisiwa vakwe a ku: “Vanhu hinkwavo va ta mi venga hikwalaho ka vito ra mina.” (Luka 21:17) U tlhele a va byela leswi: “Hlonga a ri n’wi tluli n’wini wa rona hi vukulu. Loko va ndzi xanisile, na n’wina va ta mi xanisa.” (Yohane 15:20) Hilaha Yesu a vuleke hakona, endzhakunyana ka ku fa ka yena, valandzeri vakwe va xanisiwile hi minxungeto, ku khotsiwa ni ku biwa. (Mintirho 4:1-3, 18-21; 5:17, 18, 40) Hambileswi nxaniso a wu tinyike matimba, vaapostola va Yesu ni vadyondzisiwa van’wana va ye emahlweni va chumayela mahungu lamanene hi xivindzi.—Mintirho 4:29-31.
10. Xana ku tiyiseka ka hina ka leswaku Yehovha wa hi sirhelela ku hi pfuna njhani evutirhelini bya hina?
10 Ku fana na Muxe, valandzeri va Yesu a va chavisiwanga hi valala va vona vo tala lava vonakaka. Vadyondzisiwa va Yesu a va ri ni ripfumelo eka Xikwembu, leswi swi va endle leswaku va swi kota ku tiyiselela nxaniso lowu va langutaneke na wona. Ina, va tshame va tserhamile onge hiloko va vona Loyi a nga vonakiki. Namuntlha, ku tshama hi ri karhi hi tsundzuka leswaku Yehovha wa hi sirhelela swa hi tiyisa, swi hi nyika matimba naswona swi hi endla hi nga chavi loko hi endla ntirho wa hina wo chumayela hi Mfumo. Rito ra xikwembu ri vula leswaku “ku chava vanhu swi veka ntlhamu, kambe loyi a tshembaka Yehovha u ta sirheleriwa.” (Swivuriso 29:25) Hilaha ku fanaka, na hina a hi tshiki hikwalaho ka ku chava nxaniso; naswona a hi na tingana hi vutirheli bya hina. Ripfumelo ra hina ri hi susumetela ku chumayela hi xivindzi eka vaakelani va hina, vatirhi-kulorhi, vadyondzi-kulorhi ni van’wana.—Varhoma 1:14-16.
Loyi A Nga Vonakiki U Kongomisa Vanhu Vakwe
11. Hi ku ya hi Petro na Yudha, van’wana lava a va ri exikarhi ka vandlha ra Vukreste va kombise njhani leswaku a va wupfanga hi tlhelo ra moya?
11 Ripfumelo ri hi endla hi vona leswaku Yehovha hi yena a kongomisaka nhlengeletano yakwe ya laha misaveni. Xisweswo hi papalata ku xopaxopa swihoxo swa lava va byarheke vutihlamuleri evandlheni. Muapostola Petro na Yudha, makwavo wa Yesu, havambirhi va nyikele xilemukiso malunghana ni van’wana lava a va nga wupfanga hi tlhelo ra moya lerova va vulavula swo biha hi vavanuna lava rhangelaka exikarhi ka Vakreste. (2 Petro 2:9-12; Yudha 8) Xana vaxopaxopi volavo a va ta va va vulavurile loko Yehovha a ri kona hi xiviri exikarhi ka vona? Doo! Kambe leswi Xikwembu xi nga vonakiki, vanhu lava va nyama va tsandzekile ku vona vutihlamuleri bya vona eka xona.
12. Hi rihi langutelo leri hi faneleke hi ri kombisa eka lava va rhangelaka evandlheni?
12 Ina, vandlha ra Vukreste ri vumbiwa hi vanhu lava nga hetisekangiki. Lava va nga vakulu va endla swihoxo leswi nkarhi wun’wana swi hi khumbaka hi ku kongoma. Hambiswiritano, Yehovha wa va tirhisa vavanuna vo tano tanihi varisi va ntlhambi wakwe. (1 Petro 5:1, 2) Vavanuna va moya ni vavasati va moya va swi tiva leswaku leyi i ndlela yin’wana leyi Yehovha a kongomisaka vanhu vakwe ha yona. Hikwalaho, tanihi Vakreste, ha wu papalata moya wo xopaxopa swihoxo, wa ku gungula kutani hi kombisa ku xixima malunghiselelo ya Xikwembu. Loko hi yingisa lava va hi rhangelaka, hi kombisa leswaku ha n’wi vona Loyi a nga vonakiki.—Vaheveru 13:17.
Ku Teka Xikwembu Xi Ri Muleteri Wa Hina Lonkulu
13, 14. Xana ku teka Yehovha a ri Muleteri Lonkulu swi vula yini eka wena?
13 Ku ni ndhawu yin’wana leyi lavaka matwisiselo ya hina ya moya. Esaya u profetile a ku: “Mahlo ya n’wina ma ta va mahlo lama vonaka Muleteri Lonkulu wa n’wina.” (Esaya 30:20) Swi lava ripfumelo ku vona leswaku Yehovha hi yena a hi dyondzisaka hi ku tirhisa nhlengeletano yakwe ya laha misaveni. (Matewu 24:45-47) Ku teka Xikwembu xi ri Muleteri wa hina Lonkulu a hi ku va ni mikhuva leyinene ya ku dyondza Bibele ntsena kumbe ku hamba u va kona eminhlanganweni ya Vukreste. Swi vula ku ma tirhisa hinkwawo malunghiselelo ya Xikwembu ya moya. Hi xikombiso, hi fanele hi nyikela nyingiso lowukulu ku tlula lowu tolovelekeke eka nkongomiso lowu Yehovha a hi nyikaka wona hi ku tirhisa Yesu leswaku hi nga tshuki hi khukhuleka.—Vaheveru 2:1.
14 Minkarhi yin’wana swi lava hi endla matshalatshala lamakulu leswaku hi vuyeriwa swinene eka swakudya swa moya. Hi xikombiso, hi nga ha tsandzeka ku dzika eka swiyenge swin’wana swa Bibele leswi swi hi tikelaka ku swi twisisa. Loko hi hlaya timagazini ta Xihondzo xo Rindza ni Xalamuka! kumbexana ha swi tlula swihloko swin’wana hi mhaka ya leswi rungula ra kona ri nga hi tsakisiki ngopfu. Kumbe hi nga ha tshika mianakanyo ya hina yi tsendzeleka hi nkarhi wa minhlangano ya Vukreste. Hambiswiritano, hi nga tshama hi xalamukile loko ho anakanyisisa swinene hi tinhla leti hlamuseriwaka. Loko hi byi tlangela hi vuenti vuleteri bya moya lebyi hi byi kumaka, hi ta va hi kombisa leswaku Yehovha hi n’wi teka a ri Muleteri wa hina Lonkulu.
Hi Ta Tihlamulela
15. Xana van’wana va endle onge Yehovha a nga va voni hi ndlela yihi?
15 Leswi vubihi byi taleke ‘enkarhini lowu wa makumu,’ swa laveka leswaku hi va ni ripfumelo eka Loyi a nga vonakiki. (Daniyele 12:4) Ku nga tshembeki ni ku tikhoma loko biha hi ta rimbewu ku andzile. I swinene ku tsundzuka leswaku Yehovha wa yi vona mintirho ya hina hambiloko vanhu va nga swi koti ku hi vona. Van’wana va yi rivala yinhla leyi. Loko va nga voniwi hi vanhu van’wana, va nga ha tikhoma hi ndlela leyi lwisanaka ni matsalwa. Hi xikombiso, van’wana a va lwisani na wona ndzingo wa ku hlalela vuhungasi lebyi nga ni khombo ni swilo leswi pfuxaka nyanyuka wa rimbewu leswi kumekaka eka Internet, thelevhixini ni le ka swilo swin’wana swa thekinoloji ya manguva lawa. Leswi munhu a nga endlaka swilo leswi a ri exihundleni, vanhu van’wana va endle onge Yehovha a nga swi voni leswi va swi endlaka.
16. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi hanya hi ku pfumelelana ni milawu ya Yehovha leyi tlakukeke?
16 I swinene ku tsundzuka marito ya muapostola Pawulo: “Un’wana ni un’wana wa hina u ta tihlamulela eka Xikwembu.” (Varhoma 14:12) Hi fanele hi tsundzuka leswaku nkarhi wun’wana ni wun’wana loko hi dyoha, hi dyohela Yehovha. Loko ho tsundzuka leswi hi ta pfuneka leswaku hi hanya hi ku pfumelelana ni mimpimanyeto yakwe leyi tlakukeke naswona hi ta papalata mikhuva leyi thyakeke. Bibele ya hi tsundzuxa: “A xi kona xivumbiwa lexi nga vonakiki emahlweni ka xona, kambe swilo hinkwaswo swi lo dla, swi paluxeka erivaleni ematihlweni ya loyi hi nga ta tihlamulela eka yena.” (Vaheveru 4:13) Ina, hi ta tihlamulela eka Xikwembu, kambe entiyisweni, hi endla ku rhandza ka xona ni ku landzela milawu ya xona yo lulama, hikwalaho ka leswi hi rhandzaka Yehovha hi mbilu hinkwayo. Kutani, a hi veni ni vuxiyaxiya loko swi ta etimhakeni ta ku hlawula vuhungasi ni ndlela leyi hi tikhomaka ha yona loko hi ri ni vanhu va rimbewu rin’wana.
17. Xana Yehovha u hi languta hi xikongomelo xihi?
17 Yehovha u tshama a hi langutile, kambe leswi a swi vuli swona leswaku u yimele ku hi vona hi endla xihoxo kutani a hi xupula. Kambe u hi languta hi nkhathalelo wa rirhandzu, wo fana ni wa tatana la lavaka ku hakela vana vakwe lava yingisaka. Swi chavelela swinene ku tiva leswaku Tata wa hina wa le tilweni wa tsaka hi ku vona ripfumelo ra hina naswona i “muhakeri wa lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.” (Vaheveru 11:6) Onge hi nga kombisa ripfumelo leri heleleke eka Yehovha naswona hi n’wi “tirhela hi mbilu leyi heleleke.”—1 Tikronika 28:9.
18. Leswi Yehovha a hi langutaka naswona a vonaka ku tshembeka ka hina, hi xihi xitiyisekiso lexi hi xi kumaka eMatsalweni?
18 Swivuriso 15:3 yi ri: “Mahlo ya Yehovha ma le ndhawini yin’wana ni yin’wana, ma tshama ma langute lavo biha ni lavanene.” Ina, Xikwembu xi languta vanhu vo biha naswona xi va endla hi ku ya hi mintirho ya vona. Kambe, loko hi ri van’wana va lava va nga “lavanene,” handle ko kanakana Yehovha u ta yi xiya mintirho ya hina ya ku tshembeka. Swa khutaza swinene ku tiva leswaku ‘ntirho wa hina a hi wa hava eHosini’ ni leswaku loyi a nga vonakiki a nge wu ‘rivali ntirho ni rirhandzu leri hi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra yena’!—1 Vakorinto 15:58; Vaheveru 6:10.
Ku Kombela Yehovha A Hi Kambela
19. Hi byihi vuyelo byin’wana bya ku va ni ripfumelo leri tiyeke eka Yehovha?
19 Leswi hi nga malandza yo tshembeka ya Yehovha, hi va risima eka yena. (Matewu 10:29-31) Hambileswi a nga vonakiki, a nga va wa xiviri eka hina, naswona hi nga tiphina hi vuxaka bya hina bya risima na yena. Loko hi va ni langutelo ro tano hi Tata wa hina wa le tilweni, hi ta vuyeriwa swinene. Ripfumelo ra hina leri tiyeke ri hi pfuna leswaku hi va ni mbilu yo tenga ni ripfalo lerinene emahlweni ka Yehovha. Ripfumelo ro pfumala vukanganyisi ri tlhela ri hi sivela ku hanya vutomi byimbirhi. (1 Timotiya 1:5, 18, 19) Ripfumelo ra hina leri tiyeke eka Xikwembu ri vekela van’wana xikombiso lexinene naswona ri nga va khutaza lava hi hanyaka na vona. (1 Timotiya 4:12) Ku tlula kwalaho, ripfumelo ro tano ri endla leswaku hi tikhoma hi ndlela leyi kombisaka ku chava Xikwembu, kutani hi tsakisa mbilu ya Yehovha.—Swivuriso 27:11.
20, 21. (a) Hikwalaho ka yini swi naveleka leswaku Yehovha a tshama a hi langutile? (b) Xana hi nga yi tirhisa njhani Pisalema 139:23, 24 eka hina vini?
20 Loko hi tlharihile hakunene, hi fanele hi tsaka hi leswi Yehovha a tshamaka a hi langutile. Kambe a hi lavi a hi vona ntsena, hi lava ni leswaku a kambela swinene mianakanyo ni swiendlo swa hina. Loko hi khongela, i swinene leswaku hi kombela Yehovha a hi kambisisa kutani a vona loko hi ri ni mboyamelo wo karhi wo biha. Handle ko kanakana u ta hi pfuna leswaku hi langutana ni swiphiqo swa hina ni ku hi pfuna leswaku hi endla mindzulamiso leyi lavekaka. Hi yona mhaka leyi mupisalema Davhida a yimbeleleke a ku: “Ndzi lavisise, Wena Xikwembu, u tiva mbilu ya mina. Ndzi kambele, u tiva miehleketo ya mina leyi karhataka, u vona loko ku ri ni ndlela leyi nga riki yinene eka mina, u ndzi kongomisa endleleni hilaha ku nga riki na makumu.”—Pisalema 139:23, 24.
21 Davhida u kombela Yehovha leswaku a n’wi lavisisa, a vona loko “ku ri ni ndlela leyi nga riki yinene” eka yena. Ku fana ni mupisalema, xana a hi swi naveli leswaku Xikwembu xi lavisisa timbilu ta hina kutani xi vona loko hi ri ni minsusumeto leyi nga fanelangiki? Kutani, a hi kombeleni Yehovha a hi kambisisa, hi ripfumelo. Kambe ku vuriwa yini loko hi dyiwa hi mbitsi hikwalaho ka xihoxo kumbe nchumu lowu wu hi vavisaka? A hi hambeteni hi khongela eka Yehovha, Xikwembu xa hina xa rirhandzu, kutani hi amukela nkongomiso wa moya wa xona wo kwetsima ni switsundzuxo leswi humaka eRitweni ra xona. Hi nga tiyiseka leswaku xi ta hi pfuna naswona xi ta hi endla leswaku hi hanya hi ndlela leyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.—Pisalema 40:11-13.
22. Hi fanele hi tiyimisela yini malunghana ni Loyi a nga vonakiki?
22 Ina, Yehovha u ta hi katekisa hi vutomi lebyi nga heriki loko hi fikelela swilaveko swakwe. Kutani, hi fanele hi amukela matimba ni vulawuri bya yena, hilaha muapostola Pawulo a endleke hakona loko a tsarile a ku: “Sweswi ku xiximiwa ni ku vangama, a swi ye eka Hosi leyi nga riki na makumu, leyi nga onhakiki, leyi nga vonakiki, leyi nga Xikwembu xi ri xoxe, hi masiku ni masiku. Amen.” (1 Timotiya 1:17) Onge hi nga kombisa ku chava Yehovha hi ndlela leyi minkarhi hinkwayo. Naswona, hambiloko ko ba lexi dumaka, hi nga tshuki hi tsekatseka eka ku tiyimisela ka hina ku tserhama onge ha n’wi vona Loyi a nga vonakiki.
U Nga Hlamurisa Ku Yini?
• Swi nga kotekisa ku yini leswaku vanhu va nyama va vona Xikwembu?
• Loko Yehovha a ri wa xiviri eka hina hi ta endla yini loko hi xanisiwa?
• Ku teka Yehovha a ri Muleteri wa hina Lonkulu swi vula yini?
• Ha yini hi fanele hi navela leswaku Yehovha a hi kambisisa?
[Xifaniso eka tluka 18]
Muxe, a nga chavisiwanga hi Faro, u endle onge hi loko a vona Yehovha, Xikwembu lexi nga vonakiki
[Xifaniso eka tluka 21]
Hi nga tshuki hi hanya onge Yehovha a nga swi koti ku vona leswi hi swi endlaka
[Xifaniso eka tluka 23]
Hi tikarhatela ku kuma vutivi bya Xikwembu hikuva hi xi teka xi ri Muleteri wa hina Lonkulu