Vantshwa—Yehovha A Nge Yi Rivali Mintirho Ya N’wina!
“Xikwembu a xi pfumali ku lulama lerova xi nga rivala ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra xona, hileswi mi tirheleke vakwetsimi naswona ma ha ya emahlweni mi va tirhela.”—VAHEVERU 6:10.
1. Xana buku ya Bibele ya Vaheveru ni ya Malakiya ti swi kombisa njhani leswaku Yehovha wa wu tlangela ntirho wa wena?
XANA u tshama u endlela munghana wa wena nchumu wo karhi lowunene kambe a nga nkhensi? Swa vava swinene loko munhu a kombisa ku nga ma tlangeli malwandla ya wena kumbe loko a rivala hi ku helela leswi u n’wi endleleke swona. Kambe loko hi tirhela Yehovha hi mbilu hinkwayo a nge hi endli sweswo! Bibele yi ri: “Xikwembu a xi pfumali ku lulama lerova xi nga rivala ntirho wa n’wina ni rirhandzu leri mi ri kombiseke hikwalaho ka vito ra xona, hileswi mi tirheleke vakwetsimi naswona ma ha ya emahlweni mi va tirhela.” (Vaheveru 6:10) Leyi i mhaka yikulu hakunene. Yehovha a nge pfuki a swi rivarile leswi mi swi endleke ni leswi mi hambetaka mi swi endla entirhweni wa yena, hikuva ku swi rivala swi ta va swi vula vuhomboloki ni xidyoho eka yena. Hakunene i Xikwembu lexi tlangelaka!—Malakiya 3:10.
2. I yini lexi endlaka leswaku ku tirhela Yehovha ku va nchumu wo hlawuleka hakunene?
2 U ni lunghelo ro hlawuleka ro gandzela ni ku tirhela Xikwembu lexi, lexi tlangelaka. Tanihi leswi u nga ni vapfumeri-kuloni va kwalomu ka timiliyoni ta tsevu, kasi nhlayo ya vaaki va misava i tsevu wa tibiliyoni, sweswo swi vula leswaku lava nga ni lunghelo ra ku xi gandzela a va talanga. Ku engetela kwalaho, ku yingisa ka wena ni ku amukela ka wena mahungu lawa lamanene i vumbhoni bya leswaku Yehovha wa khathala ha wena. Phela, Yesu u te: “Ku hava munhu loyi a nga taka eka mina handle ka loko Tatana, loyi a ndzi rhumeke, a n’wi koka.” (Yohane 6:44) Ina, Yehovha hi yena a pfunaka munhu un’wana ni un’wana leswaku a vuyeriwa eka gandzelo ra Kreste.
Ku Tlangela Lunghelo Ra Wena Ro Hlawuleka
3. Xana vana va Kora va ku phofule njhani ku tlangela ka vona lunghelo ro tirhela Yehovha?
3 Hilaha swi hlamuseriweke hakona eka xihloko lexi hundzeke, u ni lunghelo ro hlawuleka ro tsakisa mbilu ya Yehovha. (Swivuriso 27:11) Leyi a hi mhaka yo yi tekela ehansi. Eka yin’wana ya tipisalema ta vona leti huhuteriweke, vana va Kora va phofule ndlela leyi va ri tlangelaka ha yona lunghelo ro tirhela Yehovha. Ha hlaya: “Siku rin’we eswivaveni swa wena ri tlula gidi endhawini yin’wana. Ndzi hlawule ku tshama enyangweni ya yindlu ya Xikwembu xanga ematshan’weni yo rhendzeleka emintsongeni ya vuhomboloki.”—Pisalema 84:10.
4. (a) I yini lexi nga endlaka leswaku van’wana va vona onge ku gandzela Yehovha ku va tsona ntshunxeko? (b) Xana Yehovha u tikombisa a ri la tiyimiseleke ku xiya ni ku hakela malandza yakwe hi ndlela yihi?
4 Xana leyi i ndlela leyi u titwaka ha yona hi lunghelo ra wena ro tirhela Tata wa wena la nge matilweni? Ina, minkarhi yin’wana swi nga ha vonaka onge ku tirhela Yehovha swi ku tsona ntshunxeko. I ntiyiso leswaku loko munhu a ta hanya hi ku landza misinya ya milawu ya Bibele swi lava leswaku a titsona swo karhi. Kambe, swin’wana ni swin’wana leswi Yehovha a ku kombelaka leswaku u swi endla, eku heteleleni swi pfuna wena. (Pisalema 1:1-3) Ku engetela kwalaho, Yehovha wa ma vona matshalatshala ya wena naswona wa ku kombisa ku tlangela ka yena loko u tshembeka. Ina, Pawulo u tsale leswaku Yehovha i “muhakeri wa lava va [n’wi] lavaka.” (Vaheveru 11:6) Yehovha u tshama a ri karhi a lava tindlela to endla leswi. Muprofeta wo tshembeka wa le Israyele wa khale u te: “Loko ku ri Yehovha, mahlo yakwe ma famba-famba emisaveni hinkwayo leswaku a kombisa ntamu wakwe eka lava mbilu ya vona yi hetisekeke eka yena.”—2 Tikronika 16:9.
5. (a) Hi yihi yin’wana ya tindlela letinene leti u nga kombisaka ha tona leswaku mbilu ya wena yi helerile eka Yehovha? (b) Ha yini swi nga vonakaka swi tika ku byela van’wana hi leswi u swi pfumelaka?
5 Yin’wana ya tindlela letinene leyi u nga kombisaka ha yona leswaku mbilu ya wena yi helerile eka Yehovha i ku byela van’wana ha yena. Xana u tshame u ringeta ku chumayela van’wana va lava u nghenaka na vona xikolo? Loko wa ha sungula, swi nga ha ku tikela ku endla leswi naswona u nga ha khomiwa hi rhumbu. U nga ha tivutisa: ‘Ndzi ta endla yini loko vo ndzi hleka. Ku vuriwa yini loko vo vula leswaku vukhongeri bya mina a byi tivikani?’ Yesu u vule leswaku a hi hinkwavo lava nga ta yingisela rungula ra Mfumo. (Yohane 15:20) Kambe, leswi a swi vuli swona leswaku u ta tshama u ri karhi u hlekiwa. Lexi tsakisaka, vantshwa vo tala lava nga Timbhoni va kume vanhu lava yingiseleke rungula ra vona naswona se va xiximiwa swinene hi tintangha ta vona hikwalaho ko namarhela leswi va swi pfumelaka.
“Yehovha U Ta Ku Pfuna”
6, 7. (a) Xana nhwanyana la nga ni malembe ya 17 hi vukhale u swi kotise ku yini ku chumayela vadyondzi-kulobye? (b) Xana u dyondze yini eka ntokoto wa Jennifer?
6 Kambe u nga xi kuma njhani xivindzi xo byela van’wana hi ripfumelo ra wena? Ha yini u nga tiyimiseli ku vula ntiyiso loko vanhu va ku vutisa hi vukhongeri bya wena? Twana ntokoto wa Jennifer, la nga ni malembe ya 17 hi vukhale. U ri: “A ku ri nkarhi wo wisa exikolweni. Vanhwanyana lava ndzi tshameke na vona etafuleni a va vulavula hi vukhongeri, hiloko un’wana wa vanhwanyana lava a ndzi vutisa leswaku ndzi nghena kereke yihi.” Xana Jennifer u kanakanile ku hlamula? U ri: “Ina, hikuva a ndzi nga tiyiseki leswaku va ta titwisa ku yini.” Xana Jennifer u endle yini? U ya emahlweni a ku: “Ndzi byele vanhwanyana lava leswaku ndzi Mbhoni ya Yehovha. Va vonake va hlamarile loko ndza ha ku va byela. Swi le rivaleni leswaku a va tibyele leswaku Timbhoni ta Yehovha i vanhu lava nga twisisekiki. Leswi swi va endle leswaku va vutisa swivutiso naswona ndzi swi kotile ku ololoxa langutelo ra vona leri hoxeke eka swilo swin’wana. Ni le ka masiku lama tlhandlameke, van’wana va vanhwanyana lava a va hamba va ta, va ri ni xivutiso xo karhi.”
7 Xana Jennifer wa tisola hileswi a byeleke van’wana hi leswi a swi pfumelaka? Nikatsongo! U ri: “Loko nkarhi wo wisa wu herile, ndzi titwe ndzi tsakile. Sweswi, vanhwanyana lava va ti twisisa ku antswa Timbhoni ta Yehovha.” Jennifer u ni xitsundzuxo lexi xi kongomeke: “Loko swi ku tikela ku chumayela lava u dyondzaka na vona kumbe vadyondzisi, endla xikhongelo xo koma. Yehovha u ta ku pfuna. U ta tsaka hi leswi u tirhiseke nkarhi lowu ku pfulekeleke, leswaku u chumayela.”—1 Petro 3:15.
8. (a) Xana xikhongelo xi n’wi pfune njhani Nehemiya loko a langutane ni xiyimo lexi a nga xi rindzelangiki? (b) Hi swihi swiyimo swa le xikolweni leswi swi nga lavaka leswaku u endla xikhongelo xo koma eka Yehovha?
8 Xiya leswaku Jennifer u khutaza leswaku u “endla xikhongelo xo koma” eka Yehovha loko nkarhi wu ku pfulekela leswaku u byela van’wana hi ripfumelo ra wena. Leswi hi leswi Nehemiya, nandza wa Hosi Atazekiseki wa le Peresiya, a swi endleke loko a tikume a langutane ni xiyimo xo karhi. Nehemiya a a vonaka a ri ni gome hikwalaho ka leswi a byeriweke hi khombo leri weleke Vayuda naswona a a twe leswaku khumbi ni tinyangwa ta muti wa Yerusalema swi mbundzumukile. Hiloko hosi yi vona leswaku Nehemiya a nga tsakanga, kutani yi vutisisa Nehemiya leswaku swi onhake kwihi. Loko Nehemiya a nga si hlamula u khongerile a kombela nkongomiso. Hiloko a kanya mbilu a kombela mpfumelelo wo tlhelela eYerusalema a ya pfuneta eku pfuxetiweni ka muti lowu weke. Atazekiseki u xi amukerile xikombelo xa Nehemiya. (Nehemiya 2:1-8) Hi dyondza yini eka leswi? Loko u titwa u khomiwa hi rhumbu loko u pfulekeriwa hi nkarhi wo vulavula hi ripfumelo ra wena, u nga titsoni lunghelo ro endla xikhongelo xo koma. Petro u tsarile a ku: “Lahlela ku vilela hinkwako ka [wena eka Yehovha], hikuva [wa ku] khathalela.”—1 Petro 5:7; Pisalema 55:22.
“Lunghekela Ku Tihlamulela”
9. Xana Leah la nga ni 13 wa malembe hi vukhale u swi kotise ku yini ku fambisa tikopi ta 23 ta buku leyi nge Vantshwa Va Vutisa?
9 Hi lowu ntokoto wun’wana. Leah, la nga ni malembe ya 13 hi vukhale, a a ri karhi a hlaya buku leyi nge Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhakaa hi nkarhi wa ku wisa exikolweni. U ri: “Ndzi tikume ndzi rhendzeriwe hi ntshungu. Hiloko van’wana va ndzi vutisa leswaku buku leyi yi vulavula hi yini.” Loko xikolo xi huma se a ku ri ni vanhwanyana va mune lava kombeleke Leah leswaku a va nyika kopi ya buku leyi nge Vantshwa Va Vutisa. Vanhwanyana lava va sungule ku komba van’wana buku leyi, hiloko na vona va lava ta vona. Eka mavhiki ma nga ri mangani lama landzeleke, Leah u fambise tikopi ta 23 ta buku leyi nge Vantshwa Va Vutisa eka vadyondzi-kulobye ni vanghana va vona. Xana swi n’wi oloverile Leah ku vulavula eku sunguleni loko van’wana va lava ku tiva swo karhi malunghana ni buku leyi a a yi hlaya? Doo! U ri: “Eku sunguleni a ndzi khomiwa hi rhumbu. Hambiswiritano, ndzi khongerile, naswona a ndzi swi tiva leswaku Yehovha u na mina.”
10, 11. Xana xinhwanyatana xa Muisrayele xi yi pfune njhani ndhuna ya vuthu ya le Siriya leswaku yi tiva Yehovha, naswona hi kwihi ku cinca loku yi ku endleke?
10 Ntokoto wa Leah wu nga ha ku tsundzuxa xiyimo lexi fanaka, lexi xinhwanyatana xa Muisrayele a xi langutane na xona loko xi ri evukhumbini le Siriya. Namani loyi a nga ndhuna ya nyimpi ya le Siriya, a a ri ni nhlokonho. Kumbexana i nsati wakwe la sunguleke bulo leri endleke leswaku xinhwanyatana lexi xi vulavula hi ripfumelo ra xona. Xi te: “Loko hosi yanga a yi ri emahlweni ka muprofeta loyi a nga eSamariya! Hi ndlela yoleyo a a ta n’wi hanyisa eka nhlokonho yakwe.”—2 Tihosi 5:1-3.
11 Hikwalaho ka vurhena bya xinhwanyatana lexi, Namani u kote ku tiva leswaku “a ku na Xikwembu xin’wana hambi ku ri kwihi emisaveni, kambe xi le Israyele.” U tlhele a endla xiboho xa leswaku “a nge he tlheli a endla gandzelo ro hisiwa kumbe xitlhavelo eka swikwembu swin’wana, kambe u ta swi endlela Yehovha.” (2 Tihosi 5:15, 17) Hakunene Yehovha u xi katekisile xivindzi xa xinhwanyatana lexi. Kunene u ta va katekisa vantshwa namuntlha. Leswi swi ve tano eka Leah. Hi ku famba ka nkarhi, van’wana va lava a dyondzaka na vona va ye eka yena kutani va n’wi byela leswaku buku leyi nge Vantshwa Va Vutisa ya va pfuna leswaku va tikhoma kahle. Leah u ri: “A ndzi tsakile hikuva a ndzi swi vona leswaku ndzi pfuna van’wana leswaku va dyondza leswi engetelekeke hi Yehovha ni leswaku va cinca vutomi bya vona.”
12. I yini lexi nga ku nyikaka matimba yo lwela ripfumelo ra wena?
12 Na wena u nga va na yona mintokoto yo fana ni ya Jennifer na Leah. Landzelela ndzayo ya Petro, loyi a tsaleke leswaku tanihi Mukreste u fanele “nkarhi hinkwawo [u] lunghekela ku tihlamulela emahlweni ka mani na mani la lavaka ku tiva hi ta ntshembo lowu [u] nga na wona, kambe [u] swi endla hi moya wo rhula ni xichavo lexi enteke.” (1 Petro 3:15) Xana wena u nga swi endlisa ku yini leswi? Tekelela ndlela ya Vakreste va lembe-xidzana ro sungula, lava khongeleke eka Yehovha leswaku a va pfuna ku chumayela “hi vurhena lebyi heleleke.” (Mintirho 4:29) Hikokwalaho, vana ni xivindzi xo vulavula ni van’wana hi ripfumelo ra wena. U ta hlamarisiwa hi vuyelo bya kona. Ku tlula kwalaho, u ta tsakisa mbilu ya Yehovha.
Tivhidiyo Ni Tindlela Tin’wana To Hlawuleka
13. Hi swihi swiyimo leswi vantshwa van’wana va swi tirhiseke leswaku va nyikela vumbhoni? (Vona mabokisi eka matluka 20 na 21.)
13 Vantshwa vo tala va chumayele vadyondzi-kulobye kumbe vadyondzisi va vona va tirhisa tivhidiyo. Minkarhi yin’wana mintirho ya xikolo yi endle leswaku va dzunisa Yehovha. Hi xikombiso, majaha mambirhi ya malembe ya 15 hi vukhale, lama nga Timbhoni ta Yehovha, eka dyondzo ya matimu ya misava, ma nyikiwe ntirho wo tsala xiviko hi byin’wana bya vukhongeri lebyi nga kona emisaveni. Havambirhi va pfunanile leswaku va tsala xiviko malunghana ni Timbhoni ta Yehovha, va tirhisa buku leyi nge Timbhoni ta Yehovha I Vahuweleri Va Mfumo Wa Xikwembu.b Nakambe a va fanele va endla mbulavulo wa timinete ta ntlhanu. Endzhaku ka sweswo, mudyondzisi swin’we ni swichudeni a va ri ni swivutiso swo tala swinene lerova majaha lawa ma boheke ku heta timinete tin’wana ta 20 ma ri karhi ma vulavula emahlweni ka tlilasi. Emavhikini lama landzeleke, lava va dyondzaka na wona va hambete va vutisa swivutiso malunghana ni Timbhoni ta Yehovha!
14, 15. (a) Ha yini ku chava vanhu ku ri ntlhamu? (b) Ha yini u fanele u va ni xivindzi loko u byela van’wana hi ripfumelo ra wena?
14 Hilaha mintokoto leyi nga laha henhla yi kombiseke hakona, i yikulu mikateko leyi nga kumiwaka hi ku byela van’wana hi ripfumelo ra wena tanihi leswi u nga Mbhoni ya Yehovha. U nga pfumeleli ku chava vanhu ku ku tsona lunghelo ni ntsako wa ku pfuna van’wana leswaku va tiva Yehovha. Bibele yi ri: “Ku chava vanhu swi veka ntlhamu, kambe loyi a tshembaka Yehovha u ta sirheleriwa.”—Swivuriso 29:25.
15 Tsundzuka, tanihi muntshwa la nga Mukreste, ku ni swin’wana leswi tintangha ta wena ti swi lavaka hi mbilu ni moya—ku nga ndlela leyinene yo hanya sweswi ni ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki enkarhini lowu taka. (1 Timotiya 4:8) Lexi tsakisaka, le United States—laha u nga ehleketaka leswaku vanhu va kona a va khathali kumbe va rhandza ngopfu swilo—vukambisisi byin’wana byi kombisa leswaku kwalomu ka hafu ya vantshwa va kona va rhandza vukhongeri swinene, naswona n’we-xa-nharhu xa vona va vula leswaku vukhongeri byi ni “nsusumeto lowukulu” evuton’wini bya vona. Xiyimo lexi swi nga ha endleka xi fana ni xa matiko yo tala ya misava. Kutani ke, kumbexana tintangha ta wena exikolweni ti nga swi tsakela ku yingisela leswi u ti byelaka swona hi Bibele.
Muntshwa, Tshinela Eka Yehovha
16. Loko u lava ku tsakisa Yehovha i yini swin’wana leswi lavekaka handle ko byela van’wana ha yena?
16 Ina, ku tsakisa mbilu ya Yehovha a swi vuli ku vulavula hi yena ntsena. U fanele u tlhela u hanya hi ku ya hi misinya ya milawu ya yena. Muapostola Yohane u tsarile: “Ku rhandza Xikwembu, hi kona ku hlayisa swileriso swa xona; kasi loko swi ri swileriso swa xona a swi tiki.” (1 Yohane 5:3) Loko u tshinela eka Yehovha u ta kuma leswi swi ri tano. Xana u nga swi endlisa ku yini sweswo?
17. Xana u nga tshinela njhani eka Yehovha?
17 Tinyike nkarhi wo hlaya Bibele ni minkandziyiso leyi sekeriweke eBibeleni. Loko u ya u dyondza hi Yehovha, swi ta ya swi ku olovela ku n’wi yingisa ni ku vulavula hi yena eka van’wana. Yesu u te: “Munhu lonene u humesa leswinene exumeni lexinene xa mbilu yakwe, hikuva nomu wakwe wu vulavula hi ku tala ka mbilu.” (Luka 6:45) Hikwalaho tata mbilu ya wena hi swilo leswinene. Ha yini u nga tivekeli tipakani emhakeni leyi? Kumbexana, u nga antswisa ndlela leyi u yi lunghiselelaka ha yona minhlangano ya vandlha evhikini leri taka. Pakani ya wena leyi landzelaka yi nga va ku nyikela nhlamulo yo koma kambe yi huma embilwini. Nakambe, i swa nkoka leswaku u tirhisa swilo leswi u swi dyondzaka.—Vafilipiya 4:9.
18. Hambiloko nkarhi wun’wana u kanetiwa, i yini lexi u nga tiyisekaka ha xona?
18 Mikateko leyi munhu a yi kumaka loko a tirhela Yehovha yi tshama hilaha ku nga heriki—ina, hilaha ku nga riki na makumu. I ntiyiso leswaku nkarhi wun’wana u nga ha kanetiwa kumbe ku hlekuriwa hikwalaho ka leswi u nga Mbhoni ya Yehovha. Kambe anakanya hi Muxe. Bibele yi vula leswaku “a a languta swinene-nene eku nyikiweni ka hakelo.” (Vaheveru 11:24-26) Na wena u nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta ku hakela hikwalaho ka matshalatshala lawa u ma endlaka yo dyondza ni ku vulavula ha yena. Hakunene a nge wu ‘rivali ntirho wa wena ni rirhandzu leri u ri kombiseke hikwalaho ka vito ra yena.’—Vaheveru 6:10.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a Yi kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha.
b Yi kandziyisiwe hi Timbhoni ta Yehovha.
Wa Tsundzuka Xana?
• Ha yini u nga tiyisekaka leswaku Yehovha u teka ntirho wa wena wu ri wa nkoka?
• Hi tihi tindlela to chumayela exikolweni leti van’wana va ti kumeke ti vuyerisa?
• U nga ma kuma njhani matimba ya ku chumayela lava u dyondzaka na vona?
• U nga tshinela njhani eka Yehovha?
[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 20]
Vana Lavatsongo Na Vona Va Dzunisa Yehovha!
Hambi ku ri vana lavatsongo va swi kotile ku nyikela vumbhoni exikolweni. Yingisela mintokoto leyi.
Ntlawa wa ntangha-nharhu lowu Amber wa malembe ya khume a nga eka wona, a wu hlaya buku leyi vulavulaka hi ku xanisiwa ka Vayuda hi Manazi hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Amber u kunguhate ku yisa vhidiyo leyi nge Purple Triangles eka mudyondzisi wa yena. Mudyondzisi u hlamarisiwe hi ku twa leswaku Timbhoni ta Yehovha na tona ti xanisiwile hi mfumo wa Manazi. Mudyondzisi u kombe tlilasi hinkwayo vhidiyo leyi.
Loko a ri ni malembe ya nhungu hi vukhale, Alexa u tsalele tlilasi ya yena papila, a hlamusela leswaku ha yini a nga ta swi kota ku hlanganyela eka nkhuvo wa vona wo tlangela Khisimusi. Mudyondzisi wa yena a a tsakile lerova a kombela Alexa ku hlayela tlilasi ya yena papila leri swin’we ni titlilasi tin’wana timbirhi! Loko a gimeta u te: “Ndzi dyondzisiwe ku xixima vanhu lava nga ni ripfumelo leri hambanaka ni ra mina, naswona ndza mi nkhensa hikwalaho ko xixima xiboho xa mina xo ka ndzi nga tlangeli Khisimusi.”
Endzhakunyana ko sungula ntangha-A, Eric u teke Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele a ya na yona exikolweni kutani a kombela mpfumelelo wo yi kombisa lava a dyondzaka na vona etlilasini. Mudyondzisi wa yena u te: “Ndzi ni kungu ro antswa. Ha yini u nga hlayeli tlilasi xitori xin’we?” Hiloko Eric a xi hlaya. Endzhaku ka sweswo, u kombele hinkwavo lava lavaka kopi ya buku leyi leswaku va tlakusa mavoko. Vana va 18—ku katsa ni mudyondzisi—va tlakusile! Sweswi Eric u titwa a ri ni nsimu ya yena yo hlawuleka yo chumayela eka yona.
Whitney la nga ni kaye wa malembe u yi rhandza swinene broxara leyi nge Timbhoni Ta Yehovha Ni Dyondzo.c U ri: “Hi ntolovelo manana u nyika vadyondzisi va mina broxara leyi lembe ni lembe kambe lembe leri ndzi va nyike hi ndzexe. Mudyondzisi wa mina u ndzi hlawule ku va ‘xichudeni xa vhiki’ hikwalaho ka broxara leyi.”
[Nhlamuselo ya le hansi]
c Minkandziyiso hinkwayo leyi boxiweke laha yi humesiwe hi Timbhoni ta Yehovha.
[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 21]
Tindlela Leti Van’wana Va Chumayeleke Ha Tona
Van’wana va hlawule mhaka leyi endleke leswaku va kota ku nyikela vumbhoni loko va endla ntirho wa xikolo
Vantshwa vo hlayanyana va nyike mudyondzisi wa vona vhidiyo kumbe buku leyi vulavulaka hi mhaka leyi ku buriwaka ha yona etlilasini
Vantshwa van’wana va vutisiwe swivutiso hi vantshwa lava dyondzaka na vona loko va ri karhi va hlaya Bibele kumbe buku leyi vulavulaka hi Bibele
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Lava va nga ni ntokoto va nga letela vantshwa leswaku va tirhela Yehovha