“Waswivo! Nghala Leyi Nga Ya Nyimba Ya Yuda”

1-3. Hi rihi khombo leri Yesu a a langutane na rona, naswona u endlise ku yini?

NTSHUNGU wa vahlaseri a wu lavana na Yesu. A wu hlome hi masavula ni michizo naswona exikarhi ka wona a ku ri ni masocha, hakunene a ku ri ntshungu lowukulu. A wu tikomba wu ri ni xikongomelo xo biha, a wu famba emunyameni eswitarateni swa le Yerusalema kutani wu tsemakanya Nkova wa Kedroni, wu kongoma eNtshaveni ya Mitlhwari. N’weti a wu hume hinkwawo, kambe ntshungu lowu a wu tamele swisa ni timboni. Xana a wu voninga ndlela hikwalaho ka leswi mapapa ma nga siva n’weti? Kumbe hileswi a wu ehleketa leswaku munhu loyi wu n’wi lavaka u tifihle ekhwatini? A hi swi tivi kambe lexi nga kona hileswaku: Mani na mani loyi a a ehleketa leswaku Yesu u ta chuha, a a nga n’wi tivi kahle leswaku i munhu wa njhani.

² Yesu a a swi tiva leswaku u le khombyeni. Nilokoswiritano, a nga ringetanga ku baleka u yime laha a a ri kona. Hiloko ntshungu wa vahlaseri wu tshinela, wu rhangeriwe hi Yudasi khale ka munghana wa yena wo tshembeka. Yudasi u xenge Yesu hi ku fika a n’wi xeweta ivi a n’wi ntswontswa. Hambiswiritano, Yesu a nga chuhanga. U yime emahlweni ka ntshungu wolowo, kutani a wu vutisa a ku: “Mi lava mani?” Wu hlamule wu ku: “Yesu wa Munazareta.”

³ Vanhu vo tala va nga rhurhumela hi ku chava loko vo vona ntshungu wo tano lowu hlomeke. Kumbexana ntshungu wolowo a wu langutele leswaku Yesu u ta chuha loko a wu vona. Kambe Yesu a nga chuhanga, a nga balekanga naswona a nga ringetanga ku wu kanganyisa leswaku wu nga n’wi khomi. Ku ri na sweswo, u te: “Hi mina loyi.” A a nga chavi nchumu naswona a a ri ni xivindzi lerova vavanuna volavo va sale va hlamele. Va tlhentlhele endzhaku va ku gaa!​—Yohane 18:1-6; Matewu 26:45-50; Marka 14:41-46.

4-6. (a) N’wana wa Xikwembu u fanisiwa ni yini naswona ha yini? (b) Hi tihi tindlela tinharhu leti Yesu a kombiseke xivindzi ha tona?

⁴ Swi tise ku yini leswaku Yesu a langutana ni khombo ronghasi kambe a rhurile ni ku tikhoma? Hileswi a nga ni xivindzi. Xivindzi i yin’wana ya timfanelo leti lavekaka ngopfu eka murhangeri, naswona a nga kona munhu la nga tshama a fana na Yesu kumbe la n’wi tlulaka hi mfanelo leyi. Eka ndzima leyi hundzeke hi dyondze ndlela leyi Yesu a a titsongahata ha yona. A swi n’wi fanela ku va a vitaniwa “Xinyimpfana.” (Yohane 1:29) Hambiswiritano, xivindzi lexi Yesu a nga na xona hi xona xi endleke leswaku a hlamuseriwa hi ndlela yin’wana leyi hambaneke ni yoleyo ya ku va Xinyimpfana. Loko Bibele yi vulavula hi N’wana wa Xikwembu, yi ri: “Waswivo! Nghala leyi nga ya nyimba ya Yuda.”​—Nhlavutelo 5:5.

⁵ Hakanyingi nghala yi tiveriwa ku va ni xivindzi. Xana u tshama u langutana ni nkuzi ya nghala? Loko swi ri tano, kumbexana a wu sirheleriwe hi darada leyi yi pfaleriweke eka yona entangeni wa swiharhi. Hambiswiritano, ku langutana ni nghala hi ndlela yoleyo swi chavisa ngopfu. Loko mi langutanile ni xiharhi lexi lexikulu xa matimba, a wu lorhi ni siku ni rin’we leswaku xiharhi lexi xi nga baleka hi ku chava wena. Bibele yi ri, “nghala, yona yi ni matimba exikarhi ka swiharhi naswona a yi tlhentlhi emahlweni ka un’wana ni un’wana.” (Swivuriso 30:30) Kreste na yena u ni xivindzi xa nghala.

⁶ A hi buleni hi tindlela tinharhu leti Yesu a kombiseke xivindzi xo kota xa nghala ha tona: loko a lwela ntiyiso, loko a seketela vululami niloko a langutane ni nkaneto. Hi ta tlhela hi dyondza leswaku hinkwerhu ka hina​—hambi hi ni xivindzi hi ntumbuluko kumbe a hi na xona—​hi nga tekelela Yesu emhakeni yo va ni xivindzi.

7-9. (a) Ku humelele yini loko Yesu a ha ri ni malembe ya 12 hi vukhale, naswona i yini lexi u vonaka onge a xi ta ku chuhisa loko a wu ri eka xiyimo lexi a a ri eka xona? (b) Xana Yesu u xi kombise njhani xivindzi loko a vulavula ni vadyondzisi etempeleni?

⁷ Emisaveni leyi yi fumiwaka hi Sathana, “tata wa mavunwa,” nkarhi hinkwawo hi fanele hi va ni xivindzi leswaku hi ta lwela ntiyiso. (Yohane 8:44; 14:30) Yesu a nga yimelanga ku kula ku ri kona a nga ta lwela ntiyiso. Loko a ri ni malembe ya 12 hi vukhale, u lahlekele vatswari va yena endzhaku ka nkhuvo wa Paseka eYerusalema. Mariya na Yosefa va hete masiku manharhu va ri karhi va lavana na yena hi timbilu to vava. Eku heteleleni va n’wi kume a ri etempeleni. Xana a a endla yini? Va n’wi kume “a tshame exikarhi ka vadyondzisi, a va yingisela ni ku va vutisa” swivutiso. (Luka 2:41-50) Ehleketa hi vanhu volavo lava a a bula na vona.

⁸ Van’wamatimu va vula leswaku hi ntolovelo endzhaku ka nkhuvo varhangeri va vukhongeri a va sala va dyondzisa etempeleni eka rin’wana ra rikupakupa lerikulu kwale tempeleni. Vanhu a va tshama ehansi va yingisela ni ku vutisa swivutiso. Vadyondzisi lava, a va ri vavanuna lava dyondzekeke. A va wu tiva ngopfu Nawu wa Muxe ni milawu yin’wana yo tala ya vanhu ni milawu ya ndhavuko leyi rharhanganeke, leyi a yi ya yi engeteleka hi ku famba ka malembe. Xana a wu ta titwa njhani loko a wu tshame emahlweni ka vona? Xana a wu ta titwa u nga ntshunxekanga? Hi ntumbuluko a wu ta titwa tano. Kambe a wu ta titwa njhani loko a wu ri ni malembe ya 12 ntsena hi vukhale? Vana vo tala va ni tingana. (Yeremiya 1:6) Van’wana va ringeta hi matimba leswaku vadyondzisi va vona va nga vulavuli na vona loko va ri exikolweni; vana lava va chava ku vitaniwa leswaku va ta endla swo karhi, va chava ku hlawuriwa leswaku va endla swo karhi, naswona va chava ku khomisiwa tingana kumbe ku hlekuriwa.

⁹ Kambe laha hi kuma Yesu a tshame exikarhi ka vavanuna volavo lava dyondzekeke a ri karhi a va vutisa swivutiso a nga chavi nchumu. Kambe a nga helelanga kwalaho. Rungula ra kona ri hi byela leswi: “Hinkwavo lava a va n’wi yingisile a va hlamala va nga heti hikwalaho ka ku twisisa kakwe ni tinhlamulo takwe.” (Luka 2:47) Bibele a yi hi hlamuseli leswi a nga swi vula hi nkarhi wolowo, kambe hi ni ntshembo wa leswaku a nga pfumelelananga ni tidyondzo ta mavunwa leti vadyondzisi va vukhongeri a va ti rhandza ngopfu. (1 Petro 2:22) Ku ri na sweswo, u lwele ntiyiso wa Rito ra Xikwembu, naswona vayingiseri va yena va hlamale ngopfu ku vona n’wana wa malembe ya 12 hi vukhale a ri karhi a phofula vutlhari byo tano hi xivindzi.

10. Xana vantshwa lava nga Vakreste namuntlha va xi tekelela njhani xivindzi xa Yesu?

¹⁰ Namuntlha vantshwa vo tala lava nga Vakreste va famba eminkondzweni ya Yesu. Hambiswiritano Yesu u hetisekile, kambe vona a va hetisekangi. Nilokoswiritano, ku fana na yena, na vona a va yimeli ku rhanga va kula ku ri kona va nga ta lwela ntiyiso. Loko va ri exikolweni kumbe laha va tshamaka kona, va vutisa vanhu swivutiso hi vutlhari, va va yingisela ni ku va dyondzisa ntiyiso hi ndlela ya xichavo. (1 Petro 3:15) Vantshwa vo tala va pfune vadyondzi-kulobye, vadyondzisi ni vaakelani va vona leswaku va va valandzeri va Kreste. Ehleketa ndlela leyi xivindzi xa vona xi n’wi tsakisaka ha yona Yehovha! Rito ra yena ri fanisa vantshwa volavo ni mberha hikuva va phyuphyisa, va tsakisa ni swin’wana swo tala.​—Pisalema 110:3.

11, 12. Loko Yesu a kurile u xi kombise njhani xivindzi loko a ri karhi a lwela ntiyiso?

¹¹ Loko Yesu se a kurile u kombise leswaku u ni xivindzi hi tindlela to tala loko a ri karhi a lwela ntiyiso. Entiyisweni, loko a sungula ku chumayela ku ve ni nkwetlembetano lowu vo tala a va ta wu teka wu ri lowu chavisaka. Yesu u boheke ku langutana ni ndzingo wa Sathana nala wa matimba swinene la nga ni khombo ku tlula valala hinkwavo va Yehovha, enkarhini wolowo Yesu a a nga ri ntsumi leyikulu kambe a ri munhu wa nyama. Yesu u ale nkucetelo wa Sathana a tlhela a hlula ndzingo wa yena wa ku ma tirhisa hi ndlela yo biha Matsalwa lama huhuteriweke. Yesu u gimete ndzingo wolowo hi ku vula hi xivindzi a ku: “Suka, Sathana!”​—Matewu 4:2-11.

¹² Xisweswo, Yesu u hi vekele ntila wo wu landzela eka ndlela leyi a chumayeleke ha yona ni leyi a lweleke Rito ra Tata wa yena ha yona eka matshalatshala yo ri soholota kumbe ku ri tirhisa hi ndlela yo biha. Enkarhini wolowo, ku fana ninamuntlha vukanganyisi lebyi nga kona evukhongerini a byi toloveleke ngopfu. Yesu u byele varhangeri va vukhongeri va le nkarhini wa yena a ku: “Mi endla rito ra Xikwembu ri nga tirhi hi ndhavuko wa n’wina lowu mi wu hundziseleke” laha. (Marka 7:13) Varhangeri volavo va vukhongeri a va xiximiwa ngopfu hi vanhu kambe Yesu u va vule vakongomisi lava feke mahlo ni vakanganyisi.a (Matewu 23:13, 16) Xana hi nga xi tekelela njhani xikombiso lexi xa Yesu xa ku va ni xivindzi?

13. I yini leswi hi faneleke hi swi tsundzuka loko hi ri karhi hi tekelela Yesu, naswona hi rihi lunghelo leri hi nga na rona?

¹³ Ina, ha swi tiva leswaku a hi na vuswikoti byo vona timbilu kumbe matimba yo avanyisa ku fana na Yesu. Kambe, hi nga tekelela xivindzi xakwe xo lwela ntiyiso. Hi xikombiso, loko hi paluxa mavunwa ya vukhongeri​—mavunwa lama dyondzisiwaka malunghana ni Xikwembu, swikongomelo swa xona ni Rito ra xona—​hi va hi ri karhi hi voninga emisaveni leyi funengetiweke hi mavunwa ya Sathana. (Matewu 5:14; Nhlavutelo 12:9, 10) Hi pfuna vanhu leswaku va ntshunxeka evuhlongeni bya tidyondzo ta mavunwa leti tateke timbilu ta vona, ni ku chava vafi loku onhaka vuxaka bya vona ni Xikwembu. Entiyisweni hi ni lunghelo ro vona ku hetiseka ka xitshembiso xa Yesu lexi nge: “Ntiyiso wu ta mi ntshunxa”!​—Yohane 8:32.

14, 15. (a) Hi yihi ndlela yin’wana leyi Yesu a swi vekeke erivaleni ha yona leswi “vululami” byi nga swona? (b) Hi xihi xihlawuhlawu lexi a xi ri kona lexi Yesu a xi papalateke loko a vulavula ni wansati wa Musamariya?

¹⁴ Vuprofeta bya Bibele byi vule leswaku Mesiya u ta hlamusela matiko leswi “vululami” byi nga swona. (Matewu 12:18; Esaya 42:1) Hakunene Yesu u sungule ku ma hlamusela vululami loko a ha ri laha misaveni. Nkarhi hinkwawo a a kombisa vululami ni ku ka a nga yi hi nghohe loko a ri karhi a hanyisana ni vanhu. Hi xikombiso, u arile ku va ni xihlawuhlawu lexi lwisanaka ni matsalwa lexi vanhu va le nkarhini wolowo a va ri na xona.

¹⁵ Loko Yesu a vulavula ni wansati wa Musamariya exihlobyeni xa Sikari vadyondzisiwa va yena va hlamarile. Ha yini? Eminkarhini yoleyo, hi ntolovelo Vayuda a va nyenya Vasamariya; ku nyefuriwa koloko a ku sungule khale ka khaleni. (Ezra 4:4) Ku tlula kwalaho, varabi van’wana a va nyefula vavasati. Hi ku famba ka nkarhi milawu ya varabi yi tsariwe ehansi, yi vula leswaku wanuna a nga fanelanga a vulavula ni wansati; yi tlhele yi vula leswaku vavasati a va fanelanga va dyondzisiwa Nawu wa Xikwembu. Hakanyingi vavasati va Vasamariya a va tekiwa va nga basanga. Yesu u papalate xihlawuhlawu xexo kutani a dyondzisa wansati wa Musamariya erivaleni (loyi a a tikhome ku biha) a tlhela a n’wi byela leswaku hi yena Mesiya.​—Yohane 4:5-27.

16. Ha yini Vakreste va fanele va va ni xivindzi leswaku va swi kombisa erivaleni leswaku a va na xihlawuhlawu?

¹⁶ Xana u tshama u tikuma u ri exikarhi ka vanhu lava nga ni xihlawuhlawu hi ndlela leyi khunguvanyisaka? Kumbexana va endla mafenya hi vanhu va rixaka kumbe va tiko rimbe, va hlekula vanhu va rimbewu rin’wana, kumbe va sandza vanhu lava nga swisiwana kumbe lava nga riki nchumu loko va pimanisiwa na vona. Valandzeri va Kreste a va wu seketeli moya wo tano, naswona va ringeta hi matimba leswaku va tsuvula timitsu hinkwato ta xihlawuhlawu etimbilwini ta vona. (Mintirho 10:34) Un’wana ni un’wana wa hina u fanele a hlakulela ku va ni xivindzi leswaku a kombisa vululami emhakeni leyi.

17. Xana Yesu u endle yini etempeleni naswona ha yini?

¹⁷ Ku va ni xivindzi swi tlhele swi endla Yesu leswaku a lwa hi matimba leswaku vanhu va Xikwembu va tibasisa nileswaku ku va ni lunghiselelo ra vugandzeri lebyi tengeke. Eku sunguleni ka ntirho wa yena wo chumayela, u nghene etempeleni eYerusalema kutani a siringeka loko a vona vaxavisi ni vacincisi va mali va ri karhi va endla mabindzu ya vona endlwini ya Xikwembu. Hikwalaho ka ku hlundzuka loku faneleke, Yesu u hlongole vavanuna volavo va makwanga ni mabindzu ya vona. (Yohane 2:13-17) Hi ku famba ka nkarhi u tlhele a endla leswi fanaka loko a ri ekusuhi ni ku heta ntirho wa yena wo chumayela. (Marka 11:15-18) Entiyisweni sweswo swi endle leswaku a va ni valala vo tala, kambe a nga kanakananga ku swi endla. Ha yini? Ku sukela evutsongwanini bya yena, tempele a a yi vula yindlu ya Tata wakwe​—naswona a a tiyisile. (Luka 2:49) Ku thyakisiwa ka vugandzeri lebyi tengeke lebyi a byi endleriwa kwalaho a swi kombisa ku kala vululami loku a a nga ta ku honisa. Ku hiseka ka yena ku n’wi nyike xivindzi xo endla leswi faneleke.

18. Namuntlha Vakreste va nga xi kombisa njhani xivindzi loko swi ta emhakeni ya ku tenga ka vandlha?

¹⁸ Hilaha ku fanaka, namuntlha valandzeri va Kreste va khathala swinene hi ku tenga ka vanhu va Xikwembu ni hi lunghiselelo ra vugandzeri lebyi tengeke. Loko va vona leswaku Mukreste-kulobye u wele exidyohweni lexikulu, a va swi bi hi makatla. Va vulavula na yena kumbe va tivisa vakulu. (1 Vakorinto 1:11) Va tiyisekisa leswaku va tivisa vakulu hi xidyoho xexo. Vakulu va ta pfuna vanhu volavo lava vabyaka emoyeni, naswona va nga ha teka goza ro karhi leswaku tinyimpfu ta Yehovha ti tshama ti tengile.​—Yakobo 5:14, 15.

19, 20. (a) Hi byihi vuhomboloki lebyi a byi tele enkarhini wa Yesu naswona hi wihi ntshikilelo lowu Yesu a langutaneke na wona? (b) Ha yini valandzeri va Kreste va nga katseki etimhakeni ta politiki ni madzolonga, naswona hi byihi vuyelo bya ku nga katseki ka vona?

¹⁹ Xana hi fanele hi gimeta hileswaku Yesu a a lwisana ni vuhomboloki hinkwabyo lebyi a byi ri kona emisaveni hinkwayo? Kahle-kahle a ku ri ni vuhomboloki byo tala emisaveni. Tiko ra rikwavo a ri fumiwa hi mfumo wumbe. Varhoma a va tshikilela Vayuda hi ku tirhisa masocha lama nga tinhenha, va va hakerisa xibalo xa le henhla naswona a va lawula ni ndlela leyi va gandzelaka ha yona. A swi hlamarisi leswi vanhu vo tala a va lava leswaku Yesu a va ntshunxa ejokweni ra mfumo wa nkarhi wolowo. (Yohane 6:14, 15) Nakambe emhakeni leyi u ve ni xivindzi.

²⁰ Yesu u hlamusele leswaku Mfumo wa yena a hi wa misava leyi. U letele valandzeri vakwe leswaku va nga katseki eka tinyimpi ta mimfumo ya misava kambe va hisekela ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. (Yohane 17:16; 18:36) Loko ntshungu wa vahlaseri wu tela ku ta n’wi khoma, u wu dyondzise dyondzo ya nkoka swinene emhakeni ya ku nga hlanganyeli etimhakeni ta politiki. Petro u hatle a hlomula savula ra yena ivi a khemba wanuna un’wana. U nga ha vona onge Petro u endle kahle. Loko ku ri leswaku madzolonga i manene, a ma ta faneleka kahle evusikwini byebyo lebyi N’wana wa Xikwembu la nga riki na nandzu a hlaseriweke ha byona. Kambe, Yesu u vekele valandzeri va yena va laha misaveni, va nkarhi wolowo ni va namuntlha ntila lowu va faneleke va wu landzela, loko a ku: “Vuyisela banga ra wena endhawini ya rona, hikuva hinkwavo lava khomaka banga va ta lova hi banga.” (Matewu 26:51-54) Hakunene a swi lava xivindzi leswaku valandzeri va Kreste va papalata madzolonga hi nkarhi wolowo, swi tano ninamuntlha. Hikwalaho ka leswi vanhu va Xikwembu namuntlha va nga ni xivindzi xa ku ka va nga hlanganyeli etimhakeni ta politiki, a va si tshama va katseka eka tinyimpi ta ntsandza-vahlayi leti nga kona manguva lawa, a va katsekanga eku dlayiweni ka Vayuda va le Yuropa hi Manazi, eku pfukeleni ka mfumo ni le ka swiendlo swin’wana swa madzolonga. Matimu wolawo lamanene ma kona hikwalaho ka xivindzi xa vona.

21, 22. (a) Hi wihi mpfuno lowu Yesu a wu kumeke loko a nga si langutana ni miringo yo tika? (b) Xana Yesu u xi kombise njhani xivindzi ku fikela emakumu?

²¹ N’wana wa Yehovha u swi tive khale leswaku a a ta langutana ni nkaneto loko a ri laha misaveni. (Esaya 50:4-7) U xungetiwe ko tala hi rifu, a hetelela a dlayiwile hilaha swi hlamuseriweke hakona eku sunguleni ka ndzima leyi. Xana Yesu u swi kotise ku yini ku tshama a ri ni xivindzi hambiloko a langutane ni khombo ro tano? Xana Yesu a a endla yini loko ntshungu wa vahlaseri wu nga si fika wu ta n’wi khoma? A a ri karhi a khongela eka Yehovha hi mbilu hinkwayo. Xana Yehovha u endle yini? Bibele yi hi byela leswaku Yesu “u twiwe hi tindleve timbirhi.” (Vaheveru 5:7) Yehovha u rhumele ntsumi leswaku yi ta tiyisa N’wana wakwe la nga ni xivindzi.​—Luka 22:42, 43.

²² Endzhakunyana ka loko Yehovha a n’wi tiyisile, Yesu u byele vaapostola vakwe a ku: “Pfukani, a hi fambeni.” (Matewu 26:46) Marito wolawo ma swi veka erivaleni leswaku a a ri ni xivindzi. U te, “a hi fambeni,” hikuva a a swi tiva leswaku u ta byela ntshungu wa vahlaseri leswaku wu tshika vanghana vakwe va tifambela, a a swi tiva leswaku a va ta baleka va n’wi siya, naswona a a swi tiva leswaku u ta langutana ni maxangu lama tsemaka nhlana a ri yexe. U tengisiwile a tlhela a gweviwa swi nga ri enawini, a hlekuriwa, a xanisiwa a tlhela a fa rifu ro vava a ri yexe. Loko a ri emaxangwini wolawo hinkwawo a nga vanga na vutoya.

23. Hlamusela xivangelo xa ku va Yesu a ve ni vuxiyaxiya loko a langutane ni khombo ni nxungeto wa rifu.

²³ Xana Yesu a a nga khathali hi nchumu? Doo; ku ka u nga khathali hi nchumu a swi fambisani ni ku va ni xivindzi. Kahle-kahle, Yesu u dyondzise valandzeri vakwe leswaku va va ni vuxiyaxiya leswaku va balekela khombo va ta kota ku ya emahlweni va endla ku rhandza ka Xikwembu. (Matewu 4:12; 10:16) Hambiswiritano, emhakeni leyi Yesu a a swi tiva leswaku a ku nga ri na ndlela yin’wana yo papalata rifu. A a swi tiva leswi ku rhandza ka Xikwembu a swi katsa swona. Leswi Yesu a a tiyimisele ku tshama a tshembekile a swo boha leswaku a langutana ni ndzingo wolowo.

24. Ha yini hi nga tiyisekaka leswaku hi nga va ni xivindzi hambiloko hi langutane ni ndzingo wihi na wihi?

²⁴ Minkarhi yo tala valandzeri va Yesu va ve ni xivindzi ku fana ni N’wini wa vona! Vo tala va tserhamile loko va langutane ni ku hlekuriwa, nxaniso, ku khomiwa hambi ku ri rifu. Xana vanhu lava nga hetisekangiki va xi kuma kwihi xivindzi xo tano? A xi titeli ntsena. Tanihi leswi Yesu a pfuniweke hi Xikwembu swi tano ni le ka valandzeri va yena, xa va pfuna. (Vafilipiya 4:13) Kutani u nga chavi leswi u nga ta langutana na swona enkarhini lowu taka. Tiyimisele ku tshama u tshembekile kutani Yehovha u ta ku nyika xivindzi lexi lavekaka. Hambeta u tiyisiwa hi xikombiso xa Yesu Murhangeri wa hina la nga te: “Tiyani timbilu! Misava ndzi yi hlurile.”​—Yohane 16:33.