Ndzima 2

Hi Rihi Khombo Ra Ku Rhandzana Ni Munhu eXihundleni?

Jessica a a khome nyarhi hi timhondzo. Mhaka ya kona yi sungule loko Jeremy loyi a a nghena na yena xikolo a sungula ku n’wi tsakela. U ri: “A a ri mpohlo naswona vanghana va mina va vule leswaku u tikhome kahle ku tlula majaha hinkwawo ya le xikolweni. Vanhwanyana vo hlayanyana va ringetile ku tolovelana na yena kambe a a va ba hi makatla. A a tirhandzela mina ntsena.”

Ku nga ri khale, Jeremy u sungule ku gangisa Jessica. Jessica u n’wi hlamusele leswaku tanihi leswi a nga Mbhoni ya Yehovha, a swi nge koteki leswaku a rhandzana ni munhu la nga riki Mbhoni. Jessica u ri: “Hiloko Jeremy a ta ni rhengu. U te: ‘Swi njhani hi rhandzana exihundleni vatswari va wena va nga tivi nchumu?’”

LOKO un’wana la ku tsakelaka a a te ni rhengu ro tano, a wu ta ku yini? U nga ha hlamala ku twa leswaku Jessica u pfumelelane ni rhengu ra Jeremy. U ri: “A ndzi anakanya leswaku loko ndzi rhandzana na yena, ndzi ta n’wi dyondzisa ku rhandza Yehovha.” Kambe xana ku endleke yini? Hi ta vuya eka yona mhaka leyi. A hi rhangeni hi ku vona leswaku swi tisa ku yini leswaku van’wana va phasiwa hi ntlhamu lowu wa ku rhandzana ni munhu exihundleni.

Lexi Endlaka Vantshwa Va Rhandzana eXihundleni

Ha yini vantshwa van’wana va rhandzana exihundleni? Jaha rin’wana leri vuriwaka David ri ri: “Va swi tiva leswaku vatswari va vona a va nge va pfumeleli kutani a va va byeli.” Jane u vula xivangelo xin’wana. U ri: “Ku rhandzana ni jaha exihundleni i ndlela yo kombisa leswaku se u kurile. Loko u xiya leswaku wa ha khomiwa tanihi n’wana, u tibyela leswaku u ta tiendlela ku rhandza u nga byeli munhu.”

Xana swi kona swivangelo swin’wana leswi u vonaka leswaku swi susumeta van’wana leswaku va rhandzana exihundleni? Loko swi ri kona, swi tsale laha.

․․․․․

U swi tiva kahle leswaku Bibele yi ku lerisa leswaku u yingisa vatswari va wena. (Vaefesa 6:1) Kutani loko vatswari va wena va ala leswaku u rhandzana ni munhu wo karhi exihundleni, va fanele va ri ni xivangelo lexi twalaka. Hambiswiritano, u nga hlamali loko u titwa hi ndlela leyi:

● Ndzi twa onge ndzi tsoniwa swo karhi hikuva hinkwavo va ni lava va rhandzanaka na vona, ko va mina ntsena ndzi nga riki na yena.

● Ndzi rhandza munhu loyi a nga riki wa vukhongeri bya mina.

● Ndzi nga tsakela ku rhandzana ni Mukreste-kulorhi hambileswi ndza ha riki ntsongo ku va ndzi teka kumbe ku tekiwa.

Swi nga endleka wa yi tiva ndlela leyi vatswari va wena va nga ta angula ha yona loko wo va byela marito lama nga laha henhla. Naswona embilwini ya wena u swi tiva kahle leswaku va tiyisile. Nilokoswiritano, swi nga endleka u titwa ku fana ni nhwanyana la vuriwaka Manami, la nge: “Ntshikilelo wo kuma loyi u nga rhandzanaka na yena i wukulu lerova minkarhi yin’wana ndzi pfa ndzi kanakana xiboho lexi ndzi xi endleke xa ku tshama ndzi nga ri na loyi ndzi rhandzanaka na yena. Eka vantshwa vo tala namuntlha loko u nga joli, u xikangalafula. Phela swa nyumisa ku va wexe!” Van’wana lava langutaneke ni ntlhontlho lowu va tikumele munhu kutani va rhandzana na yena vatswari va vona va nga tivi nchumu. Njhani?

“Hi Byeriwe Leswaku Hi Nga Byeli Munhu”

Xiga hi xoxe lexi nge “ku rhandzana exihundleni” xi fambisana ni vuxisi hikuva swi lava leswaku u hemba. Van’wana va rhandzana exihundleni hi ku bula ni munhu wa kona hi riqingho kumbe hi Internet. Loko va hlangana va endla onge vo va vanghana ntsena kambe loko u languta marungula lawa va tsalelanaka wona hi email, u va twa loko va vulavula hi riqingho kumbe u hlaya leswi va rhumelanaka swona hi ti-sms, u namba u swi vona leswaku va rhandzana.

Ndlela yin’wana ya vuxisi i ku hlela xinkhubyana xo karhi kasi xikongomelo xa kona i ku hlanganisa lava rhandzanaka. James u ri: “Hi tshama hi rhambiwa leswaku hi hlangana endhawini yo karhi kutani hi kuma leswaku xikongomelo a ku ri ku pfuna vantshwa vambirhi entlaweni wolowo leswaku va ta vonana. Hi byeriwe leswaku hi nga byeli munhu.”

Hilaha James a vulaka hakona, hakanyingi vantshwa va swi kota ku rhandzana exihundleni va pfuniwa hi vanghana va vona. Carol u ri: “Hakanyingi u kuma leswaku ku ni un’we la tivaka hi mhaka leyi kambe a nge byeli munhu hikuva a nga lavi ku hlundzukisa vanghana va yena.” Minkarhi yin’wana vantshwa va boheka ku hemba mavunwa ya rihlaza. Beth la nga ni malembe ya 17, u ri: “Vantshwa vo tala va hlayisa mhaka ya ku rhandzana ka vona yi ri xihundla hi ku xisa vatswari va vona va nga va byeli lomu va yaka kona.” Misaki la nga ni malembe ya 19, u endle tano. U ri: “A ndzi fanele ndzi tshama hansi ndzi luka mano. Leswaku vatswari va mina va ta hamba va ndzi tshemba, a ndzi va byela ntiyiso etimhakeni tin’wana kambe loko ku ri mhaka ya ku rhandzana ka mina a ndzi nga va byeli nchumu.”

Mintlhamu Ya Ku Rhandzana eXihundleni

Loko u tikuma u ringeka ku rhandzana ni munhu exihundleni—kumbe ana se swi tano—u fanele u tivutisa swivutiso leswi landzelaka:

Xana mhaka leyi yi ta helela kwihi? Xana u tiyimisele ku tekana ni munhu yoloye ku nga ri khale? Evan la nga ni malembe ya 20, u ri: “Ku rhandzana ni munhu kambe u nga tiyimiselanga ku tekana na yena swi fana ni ku byela vanhu leswaku u xavisa nchumu wo karhi lowu u nga tiyimiselangiki ku wu xavisa.” Xana ku ta endleka yini? Swivuriso 13:12 yi ri: “Ku langutela loku tlheriseriwaka endzhaku ku vabyisa mbilu.” Xana hakunene u lava ku vavisa mbilu ya loyi u vulaka leswaku wa n’wi rhandza? Xilemukiso xin’wana hi lexi: Ku rhandzana exihundleni ku ta ku tsona ndzayo leyi khumbaka timhaka ta ku rhandzana, leyi u nga yi kumaka eka vatswari va wena ni vanhu van’wana lava kuleke lava ku rhandzaka. Hikwalaho ka sweswo, swi nga endleka u dyoha hi ku etlela ni munhu loyi u rhandzanaka na yena.—Vagalatiya 6:7.

Xana Yehovha Xikwembu U Titwa Njhani Hi Leswi Ndzi Swi Endlaka? Bibele yi ri: “Swilo hinkwaswo swi lo dla, swi paluxeka erivaleni ematihlweni ya loyi hi nga ta tihlamulela eka yena.” (Vaheveru 4:13) Kutani, loko u fihla mhaka ya wena ni loyi u rhandzanaka na yena—kumbe ya munghana wa wena—Yehovha ana se wa yi tiva. Nakambe loko mhaka ya kona yi ku endla u tshamela ku hemba, u fanele u tivonela. Yehovha Xikwembu u ma venga ngopfu mavunwa. Entiyisweni “ririmi ra vunwa” ri boxiwe hi ku kongoma ni swilo leswi Bibele yi vulaka leswaku Yehovha wa swi venga!—Swivuriso 6:16-19.

Ndlela Yo Tshika Mhaka Ya Ku Rhandzana eXihundleni

Hakunene u ta va u tlharihile loko wo byela vatswari va wena kumbe Mukreste un’wana loyi u n’wi tshembaka leswaku ku ni munhu wo karhi loyi u rhandzanaka na yena exihundleni. Nakambe, loko munghana wa wena a rhandzana ni munhu wo karhi exihundleni, u nga hlanganyeli exidyohweni xa yena hi ku ringeta ku n’wi sirhelela. (1 Timotiya 5:22) Loko ko humelela swo karhi swo biha eka munghana wa wena, xana u ta titwa njhani? Xana u ta va u nga hoxanga xandla?

Hi xikombiso: A hi nge munghana wa wena u ni vuvabyi bya chukele kutani u dya swakudya leswi nga ni chukele exihundleni. Loko mhaka leyi yi fika etindleveni ta wena ivi munghana wa wena a ku byela leswaku u nga byeli munhu, xana a wu ta miyela? I yini lexi u nga ta karhateka ngopfu ha xona—xana i ku tshama hi mhaka leyi kumbe i ku teka goza leri nga ta ponisa vutomi bya munghana wa wena?

U langutane ni xiyimo lexi fanaka loko u tiva leswaku munghana wa wena u rhandzana ni munhu wo karhi exihundleni. U nga karhateki hileswaku sweswo swi ta dlaya vuxaka bya n’wina. Hi ku famba ka nkarhi, munghana wa wena u ta swi vona leswaku a wu ringeta ku n’wi pfuna.—Pisalema 141:5.

Ku Hambana Eka Xihundla Xo Biha Ni Lexinene

Entiyisweni, ku rhandzana ka vanhu exihundleni a hi minkarhi hinkwayo ku nga vuxisi. Hi xikombiso, a hi nge jaha ni ntombhi va lava ku rhanga va dyondzana, kambe a va swi lavi leswaku mhaka ya vona yi hatla yi tiviwa hi vanhu. Kumbexana hilaha jaha rin’wana leri vuriwaka Thomas ri vulaka hakona, “a va lavi ku vungunyiwa hi swivutiso swo tanihi leswi nge, ‘Se hi ta dya rini makhekhe?’”

Hakunene vanhu va nga ku endlisa swihoxo hi ku tshamela ku vutisa swilo leswi nga va khumbiki. (Risimu Ra Solomoni 2:7) Hikwalaho, loko van’wana va ha ku sungula ku rhandzana, va vona swi antswa leswaku mhaka leyi yi va xihundla. (Swivuriso 10:19) Anna la nga ni malembe ya 20, u ri: “Sweswo swi va nyika nkarhi wo vona loko va ta ya emahlweni ni mhaka leyi kumbe loko swi nga lunghi, va hatla va tshika. Loko va vona leswaku va ta ya emahlweni ni vunghana bya vona, va nga ha tivisa van’wana.”

Kambe, swi ta va swi hoxile ku fihla mhaka leyi eka vanhu lava nga ni mfanelo yo tiva ha yona, vo kota vatswari va wena kumbe vatswari va loyi u rhandzanaka na yena. Hakunene, loko u nga lavi leswaku mhaka ya n’wina yi tiviwa hi van’wana, u fanele u tivutisa leswaku ha yini. Xana se wa swi tiva leswaku vatswari va wena va ta va ni xivangelo lexi twalaka xo ala?

“Ndzi Nambe Ndzi Swi Tiva Leswi Ndzi Faneleke Ndzi Swi Endla”

Jessica loyi hi vulavuleke ha yena emasungulweni ya xihloko lexi, u tshike ku rhandzana na Jeremy exihundleni loko a twe ntokoto wa Mukreste un’wana loyi na yena a langutaneke ni xiyimo lexi fanaka ni xa yena. Jessica u ri: “Endzhaku ka loko ndzi twe ndlela leyi a tshikaneke ni jaha ra yena ha yona, ndzi nambe ndzi swi tiva leswi ndzi faneleke ndzi swi endla.” Xana a swi olova ku tshika jaha leri? Doo! Jessica u ri: “Phela a ku nga ri na jaha rin’wana leri a ndzi ri rhandza ku fana ni leri. Ku hele mavhiki ndzi ri karhi ndzi rila siku ni siku.”

Hambiswiritano, Jessica a a swi tiva leswaku wa n’wi rhandza Yehovha. Hambileswi a hambukeke, a a swi lava hi mbilu hinkwayo ku endla leswinene. Hi ku famba ka nkarhi mbitsi wa ku tshikana ni jaha ra yena wu herile. Jessica u ri: “Sweswi vuxaka bya mina na Yehovha byi antswa ku tlula eku sunguleni. Ndza tsaka leswi a hi nyikaka nkongomiso lowu hi wu lavaka hi nkarhi lowu faneleke!”

MATSALWA

‘Hi navela ku tikhoma hi ku tshembeka eka swilo hinkwaswo.’—Vaheveru 13:18.

XITSUNDZUXO

A swi bohi leswaku mhaka ya ku rhandzana ka n’wina yi tiviwa hi mani na mani. Kambe byela lava nga ni mfanelo yo tiva hi mhaka leyi. Hakanyingi vanhu volavo i vatswari va wena ni vatswari va loyi u rhandzanaka na yena.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Vuxaka bya vanhu lava tshembanaka byi tshama byi tiyile. Ku rhandzana ni munhu exihundleni swi endla leswaku vatswari va wena va nga ku tshembi naswona swi ta tika leswaku wena ni loyi u rhandzanaka na yena mi tshembana.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Loko ndzi rhandzana ni Mukreste-kulorhi exihundleni, ndzi ta ․․․․․

Loko munghana wa mina a rhandzana ni munhu wo karhi exihundleni, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Anakanyisisa hi swiyimo swinharhu leswi tsariweke hi marito yo dzwihala eka tluka 22. Xana ku ni lexi hlamuselaka ndlela leyi u pfaka u titwa ha yona?

● Xana u nga xi tlhantlha njhani xiphiqo xexo u nga kalanga u rhandzana ni munhu exihundleni?

● Loko wo tiva leswaku munghana wa wena u rhandzana ni munhu wo karhi exihundleni, u nga endla yini naswona ha yini u hlawula ku endla tano?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 27]

“Ndzi tseme richocho ndzi chuveka emhakeni ya ku rhandzana exihundleni. A swi ndzi tikela ku ya exikolweni siku ni siku ndzi ri karhi ndzi swi tiva leswaku ndzi ta ri vona jaha leri. Kambe Yehovha Xikwembu u kota ku vona hinkwaswo kasi hina a hi swi koti. Hi fanele hi n’wi tshemba.”—Jessica

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ku fihla mhaka ya munghana la rhandzanaka ni munhu wo karhi exihundleni swi fana ni ku fihla mhaka ya munghana la nga ni vuvabyi bya chukele kambe exihundleni a dya swakudya leswi nga ni chukele

Ndzima 5

Ha Yini Ndzi Nga Fanelanga Ndzi Etlela Ni Munhu Kukondza Ndzi Teka Kumbe Ku Tekiwa?

“Ndzi navela ku twa leswaku swi njhani ku etlela ni jaha.”—Kelly.

“Ndzi twa onge ndzi kayivela swo karhi hi leswi ndzi nga si tshamaka ndzi etlela ni nhwanyana.”—Jordon.

“XANA a wu si tshama u etlela ni munhu?” Xivutiso lexi xi nga ha ku endla u titwa u chava. Kahle-kahle vantshwa vo tala lava nga siki etlelaka ni munhu va tekiwa va ri swiphunta. Hi yona mhaka leyi vo tala va nghenelaka timhaka ta masangu va nga si teka kumbe ku tekiwa!

Ku Kokiwa Hi Ku Navela Ni Ku Yengiwa Hi Tintangha

Loko u ri Mukreste wa swi tiva leswaku Bibele yi ku byela leswaku u “papalata vumbhisa.” (1 Vatesalonika 4:3) Hambiswiritano, a swi olovi ku lawula ku navela ka wena ko lava ku etlela ni munhu. Muntshwa la vuriwaka Paul u ri: “Minkarhi yin’wana ndzi tikuma ndzi anakanya hi ku etlela ni nhwanyana ndzi nga tivi nileswaku swi tise ku yini.” Tiva leswaku swi tolovelekile ku titwa hi ndlela yoleyo.

Kambe ku tshamela ku hlekiwa ni ku hlekuriwa hileswi wena u nga si tshamaka u etlela ni jaha kumbe nhwanyana a swi tsakisi! Hi xikombiso, u titwa njhani loko tintangha ta wena ti ku byela leswaku a wu nchumu loko u nga si tshama u etlela ni munhu wo karhi? Ellen u ri: “Tintangha ta wena ti endla u titwa onge ku etlela ni munhu i nchumu lowu tsakisaka ni lowu tolovelekeke. Ti vula leswaku loko u nga joli a wu tlharihanga.”

Kambe ku ni mhaka yin’wana leyi khumbaka ku etlela ni munhu u nga si teka kumbe ku tekiwa, leyi tintangha ta wena ti nga vuliki nchumu ha yona. Hi xikombiso, Maria loyi a etleleke ni mufana la twanaka na yena u ri: “Ndzi titwe ndzi ri ni tingana endzhaku ko etlela na yena. A ndzi tivenga ni ku venga jaha ra mina.” Vantshwa vo tala a va swi xiyi leswaku leswi hi swona swi talaka ku endleka. Ku etlela ni jaha kumbe ntombhi u nga si teka kumbe ku tekiwa swi tala ku ku siya u ri ni gome naswona vuyelo bya kona a byi nandzihi!

Hambiswiritano, muntshwa la vuriwaka Shanda wa vutisa: “Ha yini Xikwembu xi endla leswaku vantshwa va navela ku etlela ni munhu, xi ri karhi xi swi tiva leswaku va fanele va lawula ku navela koloko kukondza va teka kumbe ku tekiwa?” Lexi i xivutiso xa kahle. Kambe xiya leswi landzelaka:

Xana ku navela timhaka ta masangu hi wona ntsena nchumu lowu u wu navelaka ngopfu? A swi tano. Yehovha Xikwembu u ku vumbe u ri ni vuswikoti byo navela swilo swo hambana-hambana.

Xana u fanele ku endla nchumu wun’wana ni wun’wana lowu u wu navelaka? Doo, hikuva Xikwembu xi ku endle leswaku u va ni vuswikoti byo lawula leswi u swi endlaka.

Kutani, xana u dyondza yini? U dyondza leswaku hambileswi u nga kotiki ku sivela ku navela ko karhi, u nga swi kota ku tikhoma. Ku lava ku enerisa ku navela kun’wana ni kun’wana ko lava ku etlela ni munhu i vuhunguki, swi nga fana ni ku hima munhu nkarhi ni nkarhi loko u hlundzukile.

Ntiyiso wa mhaka hi leswaku, xikongomelo xa Xikwembu a ku nga ri leswaku hi tirhisa swirho swa hina swa le xihundleni hi ndlela leyi nga fanelangiki. Bibele yi ri: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a tiva ndlela yo lawula xibya xakwe hi ku kwetsima ni ku xiximeka.” (1 Vatesalonika 4:4) Tanihi leswi ku nga ni “nkarhi wa ku rhandza ni nkarhi wa ku venga,” ku ni nkarhi lowu faneleke wa ku etlela ni munhu ni lowu nga fanelangiki. (Eklesiasta 3:1-8) Xa nkoka hileswaku u ni vuswikoti byo lawula ku navela ka wena!

Kambe u nga endla yini loko un’wana a ku hleka a ku, “Xana i ntiyiso leswaku a wu si tshama u etlela ni mufana kumbe ni nhwanyana?” U nga chavisiwi hi sweswo. Eka munhu loyi a tsakisiwaka hi ku ku hleka, u nga ha ku: “Ina, a ndzi si onha vuntshwa bya mina, naswona ndza tinyungubyisa hi sweswo.” Kumbe u nga ha ku, “Swoleswo a swi lavi wena.”a (Swivuriso 26:4; Vakolosa 4:6) Kambe swi nga ha endleka munhu loyi a ku vutisaka a lava ku tiva leswi engetelekeke. Loko swi ri tano, u nga n’wi hlamusela xivangelo xa wena lexi sekeriweke eBibeleni.

Xana ti kona tindlela tin’wana leti u nga hlamulaka munhu loyi a ku hlekulaka a ku: “Xana i ntiyiso leswaku a wu si tshama u etlela ni mufana kumbe ni nhwanyana?” Loko ti ri kona ti tsale laha.

․․․․․

Nyiko Ya Risima

Xana Xikwembu xi titwa njhani loko vanhu va etlela swin’we va nga si tekana? A hi nge u xavele munghana wa wena nyiko yo karhi. Kambe munghana wa wena hi ku lava ku tiva a yi pfula u nga si n’wi nyika yona. Xana a wu ta titwa njhani? Ehleketa leswaku Xikwembu xi titwa njhani loko u etlela ni munhu u nga si n’wi teka kumbe u nga si tekiwa. Xikwembu xi lava leswaku u rhanga hi ku teka kumbe u tekiwa leswaku u ta tiphina hi nyiko leyi.—Genesa 1:28.

Xana u nga endla yini loko u titwa u navela ku etlela ni munhu? Dyondza ku lawula ku navela ka wena. U nga swi kota ku endla tano. Khongela eka Yehovha leswaku a ku pfuna. Moya wa yena wu nga ku pfuna leswaku u kota ku tikhoma. (Vagalatiya 5:22, 23) Tsundzuka leswaku Yehovha a nge ku ‘tsoni nchumu wihi ni wihi lowunene loko u famba hi ndlela leyi pfumalaka xihoxo.’ (Pisalema 84:11) Muntshwa la vuriwaka Gordon u ri: “Loko ndzi fikeriwa hi mianakanyo ya leswaku a swi bihanga ku etlela ni nhwanyana hi nga si tekana, ndzi ehleketisisa hi vuyelo byo biha lebyi nga ta va kona eka vuxaka bya mina na Yehovha, kutani ndzi xiya leswaku a ku na xidyoho lexi faneleke xi ndzi hambanisa na yena.”

Mhaka ya xiheri hi leswaku, loko munhu a nga si etlela ni munhu a swi vuli leswaku a nga tlharihanga. Kambe ku tikhoma ko biha, hi kona loku onhaka munhu, naswona ka nyumisa tlhelo ku ni khombo. Xisweswo u nga pfumeleli ku yengiwa hi vanhu vo biha hikuva va lava u pfumela leswaku a wu tlharihanga loko u yingisa milawu ya Bibele. Hi ku tshama u tengile, u sirhelela rihanyo ra wena naswona u ta tshama u tsakile, kasi xa nkoka swinene u sirhelela vuxaka bya wena ni Xikwembu.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 24

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Loko munhu . . . embilwini ya yena a endle xiboho xo hlayisa vutengi byakwe bya rimbewu, u ta va a endla kahle.”—1 Vakorinto 7:37.

XITSUNDZUXO

Papalata ku tolovelana ni lava va nga riki ni mahanyelo lamanene, hambiloko va vula leswaku na vona i Vakreste.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Vanhu lava pfumelaka ku etlela ni munhu un’wana ni un’wana va tala ku tshama va ri tano hambiloko se va tekile kumbe va tekiwile. Kasi lava tshamaka va tshembekile eka milawu ya Xikwembu ya ku tikhoma kukondza va cata, va tala ku tshama va tshembekile ni loko se va catile.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Leswaku ndzi tshama ndzi tengile kukondza ndzi cata ndzi fanele ndzi ․․․․․

Loko vanghana va mina va ndzi hambukisa eka xiboho lexi ndzi xi tekeke, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Xana u vona onge i yini lexi endlaka leswaku van’wana va hleka vanhu lava nga si etlelaka ni munhu?

● Ha yini swi tika ku tshama u tshembekile emhakeni leyi?

● Xana u ta vuyeriwa hi yini loko u tshama u tshembekile kukondza u cata?

● Xana u nga yi hlamusela njhani ndzisana ya wena ndlela leyi swi pfunaka ha yona ku nga etleli ni munhu kukondza u teka kumbe u tekiwa?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 51]

“Lexi xi ndzi pfunaka ku tshama ndzi tshembekile i ku tshama ndzi tsundzuka leswaku ‘ku hava mbhisa kumbe munhu loyi a nga basangiki la nga ni ndzhaka ni yin’we emfun’weni wa Xikwembu.” (Vaefesa 5:5)—Lydia

[Bokisi leri nga eka tluka 49]

Xitoloveto

Kahle-kahle Ku Ta Endleka Yini?

Hi xitalo tintangha ta wena a ti vuli nchumu hi vuyelo byo biha lebyi vaka kona loko u etlela ni munhu mi nga si tekana, swi tano ni hi vuhungasi lebyi dumeke. Anakanya hi swiyimo swinharhu leswi landzelaka. Xana u ehleketa leswaku kahle-kahle ku ta endleka yini eka vantshwa lava?

● Mufana un’wana exikolweni u tibuma hi leswaku yena u etlele ni vanhwanyana vo tala. U vula leswaku u tiphine ngopfu—naswona a ku na nchumu wo biha lowu humeleleke ni le ka wun’we wa vona. Kahle-kahle ku ta endleka yini eka mufana loyi ni vanhwanyana lava? ․․․․․

● Filimi yi gimeta hi ku kombisa vantshwa vambirhi lava nga tekanangiki va etlela swin’we, ku ri ndlela yo komba leswaku va rhandzana. Xana a ku ta endleka yini loko mhaka leyi a yi endleka hi xiviri? ․․․․․

● U hlangana ni mufana wo langutekaka loyi a kombelaka ku etlela na wena. U vula leswaku a swi nge tiviwi hi munhu. Loko wo pfumela u ringeta ku pfala-pfala mhaka leyi, kahle-kahle ku ta endleka yini? ․․․․․

[Xifaniso lexi nga eka tluka 54]

Ku etlela ni munhu u nga si teka kumbe ku tekiwa swi fana ni ku pfula nyiko u nga si nyikiwa yona

Ndzima 15

Xana Ndzi Nga Wu Hlula Njhani Ntshikilelo Wa Tintangha?

“Swi tele swilo leswi endlekaka exikolweni swo fana ni ku dzaha fole, swidzidzirisi ni timhaka ta masangu. Wa swi tiva leswaku leswi vantshwa va ku kucaka leswaku u swi endla a hi swinene. Kambe swi fika laha u twaka onge loko u nga swi endli u toya.”—Eve.

A SWI bihanga ku lava ku amukeriwa hi tintangha ta wena. Hi yona mhaka leyi u tikumaka u endla swilo swo karhi leswaku u tsakisa tintangha ta wena. Hi xikombiso, loko u kurisiwe hi vatswari lava nga Timbhoni ta Yehovha, u swi tiva kahle leswaku swilo swo tanihi ku nghenela timhaka ta masangu u nga si teka kumbe ku tekiwa ni ku nwa byala ku tlula mpimo swi hoxile. (Vagalatiya 5:19-21) Kambe, tintangha ta wena ti nga ha ku kucetela ku endla swilo leswi. Xana ti rhanga hi ku ehleketisisa hi mhaka leyi ivi ti endla xiboho? Doo! Hi xitalo ti va ti kuceteriwa hi tintangha ta tona. Ti lava ku amukeleka eka tona kutani ti pfumela ku endla leswi endliwaka hi tona. Xana na wena u endla tano? Kumbe, xana wa swi kota ku yima u tiyile eka leswi u pfumelaka eka swona?

Aroni buti wa Muxe, u tshama a tshikileriwa ku endla swo karhi. Vaisrayele va n’wi sindzise leswaku a va endlela xikwembu, hiloko a pfumela. (Eksoda 32:1-4) Phela, loyi i wanuna loyi a yimeke emahlweni ka Faro, a n’wi byela rungula leri humaka eka Xikwembu hi xivindzi. (Eksoda 7:1, 2, 16) Kambe loko a tshikileriwa hi Vaisrayele-kulobye u pfumele ku endla leswi laviwaka hi vona. Swi tikomba onge a swi n’wi olovela ku yima emahlweni ka hosi ya le Egipta ku ri ni ku yima emahlweni ka tintangha ta yena.

Xana swi tano ni le ka wena? Xana swa ku tikela ku endla leswinene? Xana wa swi lava ku va ni xivindzi xo kota ku hlamula tintangha ta wena? U nga va na xona! Lexi nga ta ku pfuna i ku vona khombo ra ha ta kutani u ehleketa leswaku u ta ri hlula njhani. Magoza ya mune lama longoloxiweke laha ma ta ku pfuna.

 1. Tshama u lunghekile. (Swivuriso 22:3) Hi xitalo khombo u ri vona ra ha ri kule. Hi xikombiso, a hi nge u vona ntlawa wa vantshwa lava u dyondzaka na vona va ri karhi va dzaha. Swi nga endleka leswaku va ku nyika fole leswaku u dzaha. Loko u anakanyisisa hi khombo leri u nga nghenaka eka rona, u nga ri papalata kumbe u tisirhelela.

 2. Ehleketa. (Vaheveru 5:14) U nga ha tivutisa leswi, ‘Xana ndzi ta titwa njhani hi ku famba ka nkarhi loko ndzi pfumela ku lawuriwa hi tintangha ta mina?’ I ntiyiso leswaku u nga ti tsakisa tintangha ta wena swa xinkarhana. Kambe u ta titwa njhani hi ku famba ka nkarhi loko u ri ni vatswari va wena kumbe Vakreste-kuloni? Xana u tiyimisele ku onha vuxaka bya wena lebyinene ni Xikwembu leswaku u tsakisa tintangha ta wena?

 3. Endla xiboho. (Deteronoma 30:19) Malandza hinkwawo ya Xikwembu, ma fanele ma hlawula ku tshembeka ni mikateko ya kona, kumbe ku nga tshembeki ni vuyelo bya kona lebyo biha. Vanhu vo fana na Yosefa, Yobo na Yesu va endle swiboho leswinene, kasi Kayini, Esawu na Yudasi va endle swiboho leswo biha. Na wena u fanele u tiendlela xiboho. Xana u ta endla xiboho xa njhani?

 4. Teka goza. U nga ha ehleketa leswaku ku endla tano swi ta ku tikela swinene. Kambe a swi tano! Loko se u anakanyisise kahle hi vuyelo bya kona naswona u endle xiboho, swi nga ha ku olovela ku byela tintangha ta wena swivangelo swa wena naswona swi ta ku vuyerisa. (Swivuriso 15:23) U nga karhateki, a swi vuli leswaku u fanele ku chumayela tintangha ta wena. Swi ta va swi ringene ku ala hi rito leri twalaka ni hi xivindzi! Kumbe, u nga ha papalata ku vutisiwa swivutiso swo tala hi ku:

“Mi nga ndzi katsi eka timhaka ta n’wina!”

“A ndzi swi lavi ku endla swilo swo tano!”

“Mi swi tiva kahle leswaku a ndzi hlanganyeli eka swilo swo tano!”

Mhaka ya nkoka i ku hatla u hlamula hi xivindzi. Loko u endla tano swi nga endleka leswaku tintangha ta wena ti namba ti miyela. Kambe u ta endla yini loko ti ku hlekula? U ta ku yini loko ti ku “Xana u toya?” Loko ti endla tano, to lava ku ku chavisa ntsena. Xana u nga ti hlamula njhani? Ku ni tindlela tinharhu leti u nga hlamulaka ha tona.

● U nga ha amukela leswi ti swi vulaka hi ku, “Mi tiyisile ndza chava!” Kutani u hlamusela xivangelo xa wena hi ku komisa.

● U nga ha bakanya leswi ti swi vulaka, hi ku vula ndlela leyi u titwaka ha yona kambe u nga phikizani na tona.

● U nga ha ti khomisa tingana. Boxa xivangelo xa ku ala ka wena kutani u ku, “A ndzi nga swi tivi leswaku na n’wina ma dzaha!”

Loko tintangha ta wena ti ya emahlweni ti ku hlekula, famba! Loko wo tshama u ta tikuma u tihoxe ekhombyeni. Hambiloko wo famba, u ta va u teke goza ro karhi ro tlhantlha xiphiqo lexi. U ta va u nga pfumelanga leswaku tintangha ta wena ti ku koka hi nhompfu!

Tintangha ta wena tin’wana ti nga ha ku hleka, ti vula leswaku a wu swi koti ku tiendlela swiboho. Kambe sweswo a hi ntiyiso! Entiyisweni Yehovha u lava leswaku u tivonela hi wexe leswaku ku endla ku rhandza ka yena swa vuyerisa swinene. (Varhoma 12:2) Kutani u nga pfumeleli tintangha ta wena ti tlanga hi wena! (Varhoma 6:16) Endla leswi u tivaka leswaku i swinene.

Ntiyiso hi leswaku a swi koteki ku papalata ntshikilelo wa tintangha hi ku helela. Kambe wa swi tiva leswi u faneleke u swi endla, kutani byela tintangha ta wena ndlela leyi u titwaka ha yona ivi u endla leswi lulameke. Kahle-kahle hi wena loyi a faneleke a tihlawulela.—Yoxuwa 24:15.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 9

MATSALWA

“Loyi a fambaka ni vanhu vo tlhariha u ta tlhariha, kambe loyi a tirhisanaka ni lavo hunguka, a swi nge n’wi fambeli kahle.”—Swivuriso 13:20.

XITSUNDZUXO

Leswaku u tshama u ri ni xivindzi, u fanele u hlaya mintokoto ya manguva lawa ya malandza ya Yehovha, lama swi koteke ku tshama ma tshembekile.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Endzhaku ka lembe u hete xikolo, vo tala va lava a wu dyondza na vona a mi nge he vonani. Vo tala swi nga ha endleka leswaku va nga ha ri tsundzuki ni vito ra wena. Kambe ndyangu wa ka n’wina, ngopfu-ngopfu Yehovha Xikwembu u ta tshama a ri karhi a ku rhandza.—Pisalema 37:23-25.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Ndzi ta endla leswi landzelaka leswaku ndzi nga pfumeleli tintangha ta mina ti ndzi tshikilela ․․․․․

Loko tintangha ta mina ti ringeta ku ndzi sindzisa leswaku ndzi endla swilo leswi hoxeke, ndzi ta ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Hi le ka swiyimo swihi laha magoza ya mune lama longoloxiweke eka ndzima leyi ma nga ku pfunaka kona?

● Xana ku ta endleka yini loko u pfumela ku endla leswi tintangha ta wena ti ku kucetelaka ku swi endla?

● Hi tihi tindlela tin’wana leti u nga ti tirhisaka leswaku tintangha ta wena ti nga ku karhati?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 131]

“Vafana vo tala va swi tiva leswaku ndzi Mbhoni kutani va ndzi xixima. Loko va lava ku sungula mabulo lama thyakeke va ta ku, ‘Mike se hi lava ku bula hi tin’wana loko u lava ku famba endla tano.’”—Mike

[Chati leyi nga eka tluka 132, 133]

Xitoloveto

1 Tshama U Lunghekile

↓ ↓

↓ ↓

↓ ↓

Ndzi nga ha yi hlamula hi ku

XIYA: Hatla u hambana ni tintangha ta wena loko ti ya emahlweni ti ku karhata. Loko u nga fambi, ti ta tlanga hi wena. Sweswi tata phepha leri nga eka tluka leri landzelaka.

1 Tshama U Lunghekile

Xana hi xihi xiphiqo lexi ndzi langutaneke na xona? ․․․․․

Hi kwihi laha ndzi talaka ku hlangana ni xiphiqo lexi? ․․․․․

↓ ↓

․․․․․ ․․․․․

․․․․․ ․․․․․

↓ ↓

← 4 Teka Goza → Ndzi ta . . .

․․․․․ ․․․․․

Loko ntangha ya mina yi ku: ․․․․․

Ndzi nga ha yi hlamula hi ku

․․․․․ ․․․․․ ․․․․․

Praktisa ndlela leyi u nga ta hlamula ha yona hi ku bula ni mutswari wa wena kumbe munghana loyi u n’wi tshembaka.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 135]

Loko u pfumelela tintangha ta wena ti ku koka hi nhompfu ti ta tlanga hi wena