“Nzi gonzise ku maha kuranza ka wena”
“Nzi gonzise ku maha kuranza ka wena, hakuva u Nungungulu wa mina.” — TIS. 143:10.
TIMHAKA-TSHINYA U NGA FANELIKO KU TI RIVALA
Zini zi mahekileko wutomini ga Davida lezi zi kombako lezaku i wa ti karatela kuva ni mawonela ya Jehova ke?
Xini xi vunileko Davida a ku tiva kuranza ka Nungungulu?
Xini xi to hi vuna a ku simama hi tsakisa Jehova?
1, 2. (a) Xana a ku maha zilo maringano ni kuranza ka Nungungulu zi hi vunisa kuyini? (b) Zini hi to gonza ka Davida xungetano ni mhaka leyi?
XANA u tshuka u tirisa mapa kasi ku tiva ndlela ya kuya lomu u ku lavako? A ku maha lezo kuzilava zi ku vunile ku tiva ndlela yo tsemakanya leyi u nga fanele ku famba hi yona. A pulani leyi yi nga hi vuna a xikhati lexi hi mahako ziboho za lisima. A ku wona zilo kota lezi a Muvangi a zi wonisako zona zi ta hi vuna ku ‘famba hi ndlela’ yi tsakisako Jehova. — Isa. 30:21.
2 Wutomini gakwe, Davida a Hosi ya Israeli, i vile xikombiso xi nene xa ku maha zilo maringano ni kuranza ka Nungungulu. Zalezi, a hi woneni a zimaho zo kari wutomini ga Davida kasi hi gonza ka lezi a zi mahileko kota wanuna loyi a mbilu yakwe yi nga mbhelele ka Jehova Nungungulu. — 1 Tih. 11:4.
DAVIDA I WA NYIKA NGUVU LISIMA A VITO GA JEHOVA
3, 4. (a) Xini xi kucileko Davida a kulwa na Goliate? (b) Xana Davida i wa gi wonisa a vito ga Nungungulu?
3 Hi nga ehleketa hi xikhati lexi Davida a ngalwa na Goliate, a nghwazi ya muFilistia. Xini xi nga maha a jaha legi Davida lezaku gi tiya ku yalwa ni xihotlovila xi nga hi ni 2,9 wa timetro hi kuleha lexi xi nga hlomile khwatsi? (1 Sam. 17:4) Xana i wova munhu wo tiya hlana hi mabeleko? Ku vile kukholwa kakwe ka Nungungulu ke? A matshamela lawa ya mambiri ma mu vunile kulwa ni xihotlovila lexo hi kutiya-hlana. Kanilezi, a xichawo lexi a nga hi naxo hi Jehova ni vito gakwe hi zona zi nga mu kuca nguvu lezaku a yalwa ni xihotlovila lexo xo leha nguvu. Hi kuswireka, Davida i lo wutisa lezi: “Na ova mani a khuna legi ga muFilistia go kala gi [tseketsela] a mabutho ya Nungungulu a hanyako ke?” — 1 Sam. 17:26.
4 A jaha legi Davida gi lo byela Goliate giku: “Wena uta ka mina ni supado, ni tlhari, ni hubhula, kanilezi mina nzita ka wena hi vito ga Jehova wa tiyimpi, ni ga Nungungulu wa tiyimpi ta ka Israeli leti wena u ti [tseketselako].” (1 Sam. 17:45) Hi ku tsumba Nungungulu wa lisine, Davida i lo daya a nghwazi leyo ya muFilistia hi bala ya bhurachi. A ku vangi ka ximaho lexi ntsena, kanilezi wutomini gakwe gontlhe, Davida i wa tsumba Jehova a tlhela a nyika lisima a vito gakwe. Davida i lo kuca vaIsraeli-kulobye lezaku ‘va ti dzunza vitweni ga Jehova go basa.’ — Gonza 1 Kronekele 16:8-10.
5. Ziyimo muni u nga ha kumanako nazo lezi zi nga ha fananiswako ni kurukatela ka Goliate?
5 Xana wa tizwa matshanza hi kuva Jehova a hi Nungungulu wa wena? (Jer. 9:24) U maha yini loku a vaakelani, vatiri-kuloni, zigonzani-kuloni, kutani maxaka va wulawula kubiha hi Jehova va tlhela va tseketsela a Timboni takwe ke? Xana wa lwela vito ga Jehova loku gi rukiwa, na u tsumba lezaku i ta ku vuna? Lisine lezaku ku na ni “xikhati xa ku miyela,” kanilezi a hi faneli kuwa tingana hi kuva Timboni ta Jehova ni kuva valanzeli va Jesu. (Mutsh. 3:1, 7; Mar. 8:38) Hambu lezi hi faneleko ku kombisa xichawo ni kuva vanhu vo tlhariha a xikhati lexi hi wulawulako ni vanhu lava va nga ma tsakeliko a mahungu ya hina, ngha hi nga fani ni vaIsraeli lava va nga “mbhela ntamu, va chava nguvu” a xikhati lexi va ngazwa a magezu ya kutseketsela ya Goliate. (1 Sam. 17:11) Wutshanwini ga lezo, a hi ti yimiseleni ku maha zontlhe kasi hi basisa a vito ga Jehova Nungungulu. A kuxuva ka hina ku vuna vanhu lezaku va tiva Jehova kota lezi hakunene a nga zona. Hi maha lezo hi ku tirisa a Mhaka yakwe kasi hi vuna vanwani a ku wona lisima la ku tshinela ka Nungungulu. — Jak. 4:8.
6. Zini lezi Davida a nga zi karatekela nguvu a xikhati lexi a ngalwa na Goliate, niku zini lezi hinawu hi faneleko ku zi karatekela nguvu?
6 A kulwa ka Davida na Goliate ku hi gonzisa nchumu wunwani wa lisima. A xikhati lexi Davida a ngaya hi kutsutsuma le buthweni ga ka Israeli, i lo wutisa aku: “Ku ta mahiwa yini ka munhu loye a ta nga daya a muFilistia loyi, a susa a nzhukano ka Israeli ke?” A vanhu va lo phinda vaku: “Loyi a ta nga . . . daya [Goliate], a hosi yi ta mu nyika a tshomba ya hombe nguvu, a mu nyika ni nhwana wakwe kambe.” (1 Sam. 17:25-27) Kanilezi lexi Davida a nga xi karatekela nguvu ku wa nga hi ku chachazelwa hi titshomba leto. I wa karatekela zo hunza lezo. Davida i wa lava ku dumisa a Nungungulu wa lisine. (Gonza 1 Samueli 17:46, 47.) Ahati hina ke? Xana hi ti karatela ku kuma nduma hi kuva ni titshomba ni kuva vanhu vo humelela tikweni legi? Handle ko kanakana a kuxuva ka hina ku fana ni ka Davida, loyi a nga yimbelela aku: “Dumisani Jehova zinwe na mina; a hi kuliseni zinwe a vito gakwe.” (Tis. 34:3) Hikwalaho, ngha hi tsumba Nungungulu, hi rangisa vito gakwe wutshanwini ga ku ti lavela nduma. — Mat. 6:9.
7. Hi nga ku kumisa kuyini kukholwa loku ku lavekako kasi hi wulawula ni vanhu va nga ma tsakeliko a mahungu ya hina?
7 Lezi Davida a zi mahileko — ku nga kulwa na Goliate — zi wa lava lezaku a tsumba Jehova hi kumbhelela. A jaha legi Davida gi wa hi ni kukholwa ko tiya. A xinwe xa zilo lezi zi tiyisileko kukholwa kakwe ku tsumba Nungungulu a xikhati lexi a nga hi murisi. (1 Sam. 17:34-37) Hinawu hi fanele kuva ni kukholwa ko tiya kasi hi zi kota ku simama hi xumayela, nguvunguvu loku hi kumana ni vanhu va nga ma tsakeliko a mahungu ya hina. Hi nga tiyisa kukholwa ka hina hi ku tsumba Nungungulu mitirweni ya hina ya siku ni siku. Hi xikombiso, hi nga tlhotlha bhulo xungetano hi lisine la Biblia ni munhu loyi hi tshamileko kusuhani naye lomu xapeni. Makunu, hi ta tsikela yini ku wulawula ni vanhu lava hi kumanako navo laha ndleleni a xikhati lexi hi xumayelako hi muti ni muti? — Miti. 20:20, 21.
DAVIDA I RINZELE KA JEHOVA
8, 9. A xikhati lexi Davida a nga hlotiwa hi Hosi Saule, i zi kombisile kuyini lezaku i wa maha zilo mayelano ni kuranza ka Jehova?
8 A nchumu wunwani wu kombako lezaku Davida i wa ti yimisele ku tsumba Jehova wu yelana na Saule — a hosi yo sangula ya Israeli. Hi makhati manharu, Saule hosi ya xiluse, i zamile ku gwaza Davida laha khurisini hi supado, kanilezi Davida i lo vika makhati wontlhe lawo, a nga ti photeli. Hi kugumesa Davida i lo tsutsuma. (1 Sam. 18:7-11; 19:10) Hi kulanzela, Saule i lo teka 3.000 wa vavanuna va hlawulekileko xikari ka vaIsraeli vontlhe zonake a famba a lavetela Davida xiwuleni. (1 Sam. 24:2) Hi kugumesa, Saule i lo nghena ka mhako leyi Davida vi vavanuna vakwe va nga fihlele kona na a nga zi tivi. Davida ngha a lonzowotile xikhati lexi kasi a lovisa hosi leyi yi nga lava ku mu daya. A xinwani kambe, ku wa hi kuranza ka Nungungulu lezaku Davida a valeta Saule kota hosi ya Israeli. (1 Sam. 16:1, 13) Kunene, loku Davida i wa no ingisa a magezu ya vavanuna vakwe, Saule ngha a fele kwalaho. Kanilezi, Davida i te ngalo: “Cima nzi nga ta maha nchumu ka hosi ya mina, loyi a nga a totilweko wa Jehova.” (Gonza 1 Samueli 24:4-7.) Saule i wa ha hi hosi yi totilweko ya Nungungulu. Davida i wa nga lavi ku wutla a wuhosi ga Saule hakuva Jehova i wa nga se mu susa xitshanwini xa wuhosi. A kuva Davida a tsemile a nguwo basi, zi komba lezaku i wa nga hi na kungo ka ku daya Saule. — 1 Sam. 24:11.
9 Davida i tlhelile a komba xichawo kambe hi a totilweko wa Nungungulu laha a nga mu wona hi khati go gumesa. Ka khati legi, Davida na Abixai va lo nghena laha Saule a nga govele kona zonake va mu kuma na a etlele. Hambu lezi Abixai a nga tekela ku alakanya lezaku Nungungulu i wa nyikele valala va Davida mandleni yakwe a tlhela a ti yimisela ku daya Saule hi tlhari, Davida a nga vumelangi lezaku Abixai a maha lezo. (1 Sam. 26:8-11) Kota lezi a nga ti karatela ku rangelwa hi Nungungulu xontlhe xikhati, Davida a nga vumelangi ku tsika ku maha zilo mayelano ni kuranza ka Jehova hambu lezi a nga kucetelwa hi Abixai.
10. Xiyimo muni xo nonoha lexi hi nga ha yimisanako naxo, niku xini xi to hi vuna ku tiya hiku nde?
10 A vanghana va hinawu va nga tshuka va hi kucetela ku lanzela a mawonela yabye wutshanwini ga ku hi vuna ku maha kuranza ka Jehova. A ku fana na Abixai, a vokari va nga hi kuca ku maha xokari na hi nga rangangi hi ku lava ku tiva a kuranza ka Nungungulu xungetano hi mhaka leyo. Kasi hi tiya hiku nde, hi fanele ku tiva khwatsi a mawonela ya Jehova xungetano hi mhaka leyo hi tlhela hi ti yimisela ku lanzela tindlela takwe.
11. Hi gonza yini ka Davida xungetano hi ku rangisa a kuranza ka Nungungulu wutomini ga hina?
11 Davida i khongele ka Jehova Nungungulu aku: “Nzi gonzise ku maha kuranza ka wena.” (Gonza Tisimu 143:5, 8, 10.) Wutshanwini ga ku maha zilo hi mawonela yakwe kutani ku vumela ku kucetelwa hi vanwani, Davida i wa xuva nguvu ku gonzisiwa hi Nungungulu. I lo ‘ehleketa hi zimaho za Jehova ni mitiro ya mandla yakwe.’ Hina wutsumbu, hi nga tiva kuranza ka Nungungulu hi ku ku hlota lomu ka Mitsalo ni ku ehleketa hi matimu yo tala ya Biblia xungetano hi kutirisana ka Jehova ni vanhu.
DAVIDA I WA NYIKA LISIMA A MATSHINYA LAWA A NAYO WU NGA SEKETELWA KA WONA
12, 13. Hikuyini Davida a nga halata mati lawa a vavanuna vakwe va vanharu va nga ya mu khela?
12 A xikombiso xa Davida xa ku ranza matshinya ya milayo ma kombiswako ka Nayo ni ku ti karatela ku hanya hi wona hakunene hi fanele ku xi pimanyisa. Hi nga ehleketa hi lezi zi mahekileko a xikhati lexi Davida a nga navela kunwa “mati ya hlowo ya le nyangweni ya Betlehema.” A vavanuna vanharu va Davida va lo ti boha ziwunu va nghena doropeni — legi ka xikhati lexo gi nga tekilwe hi vaFilistia — zonake va yakha mati va wuya nawo. Kanilezi, “Davida i lo ala ku manwa, a ma chulula mahlweni ka Jehova.” Hikuyini? Davida i tlhamusela aku: “A zive kule na mina a ku maha za kunghahi! Nzi nganwa a nkhata wa vavanuna lava va nga yisile wutomi gabye mhangweni ke? Hakuva vona va nzi nehele mati lawa hi ku nyikela wutomi gabye.” — 1 Kro. 11:15-19.
13 Hi ku gonza Nayo, Davida i wa zi tiva lezaku a nkhata wu fanele ku halatiwa mahlweni ka Jehova, a wu faneli ku giwa. I wa zi zwisisa kambe a ku hikuyini zi nga tano. Davida i wa zi tiva lezaku “a muhefemulo wa nyama wu lomu nkhateni.” Hambulezo, lawo ma wa hi mati, wu wa nga hi nkhata! Makunu, hikuyini Davida a nga ala kunwa? I wa nyika nguvu lisima a tshinya ga nayo lowo. Ka Davida, a mati lawo ma wa hi ya lisima a ku fana ni nkhata wa vavanuna lavo va vanharu. Hikwalaho, zi wa hi kule na yena a kunwa mati lawo. Wutshanwini ga kunwa, i lo zi wona na zi hi chukwana a ku ma halata lahasi. — Lev. 17:11; Deut. 12:23, 24.
14. Xini xi vunileko Davida lezaku ava ni mawonela ya Jehova?
14 Davida i wa ti karatela ku zwisisa khwatsi a nayo wa Nungungulu. I lo yimbelela aku: “Nungungulu wa mina, nza nengela ku maha kuranza ka wena; a nawo wa wena wu lomu mbilwini ya mina.” (Tis. 40:8) Davida i wa gonza a nayo wa Nungungulu a tlhela a ehleketa nguvu hi wona. I wa tsumba a wutlhari gi nga nayweni wa Jehova. Hi kota ya lezo, Davida i wa ti yimisele ku ingisa a Nayo wa Mosi ni matshinya ya wona. A xikhati lexi hi gonzako a Biblia, i chukwana hi ti karatela ku ehleketa hi lezi hi gonzako hi tlhela hi zi hlayisa mbilwini ya hina kasi hi tiva lezi zi tsakisako Jehova ka mhaka yinwe ni yinwani.
15. Xana Solomoni i tsikisile kuyini ku kombisa xichawo hi Nayo wa Nungungulu?
15 Solomoni n’wana Davida i wa ranziwa nguvu hi Jehova Nungungulu. Kanilezi, hi kufamba ka xikhati, Solomoni i lo tsika ku kombisa xichawo hi Nayo wa Nungungulu. A nga ha lanzelangi a xileletelo xa Jehova xa lezaku a hosi ya ka Israeli a yi faneli ‘ku teka vasati vo tala.’ (Deut. 17:17) Kunene, Solomoni i lo teka vasati vo tala va matiko manwani. Laha a nga khosahele, “a vasati vakwe va lo hambukisa a mbilu yakwe yi lanzela vanwani vanungungulu.” A ku zini a nga zi alakanya a hi zi tivi, kanilezi a mhaka ya kutiya hi lezaku “Solomoni i lo maha lezi zi bihileko mahlweni ka Jehova; a nga ha lanzelangi khwatsi Jehova, kota a raru wakwe Davida.” (1 Tih. 11:1-6) Za lisima nguvu a ku ti zwananisa ni milayo ni matshinya ya yona ma nga ka Mhaka ya Nungungulu. Hi xikombiso, lezo za lisima nguvu a xikhati lexi hi alakanyelako ku chada.
16. Xana a ku zwisisa a tshinya ga nayo wa ku chada ‘ntsena Hosini’ zi ta va khumbisa kuyini lava va lavako ku chada?
16 Loku hi gangiswa hi vangakholwiko, hi hlamula hi ndlela yi kombisako a kupima ka Davida kutani ka Solomoni ke? A vakhozeli va lisine va layiwa lezaku va chada ‘ntsena Hosini.’ (1 Kor. 7:39) Loku a muKristu a lava ku chada, i fanele ku chada ni mukholwa-kulobye a ti hendleletileko ka Jehova a tlhela a bapatizwa. Loku hi zwisisa a tshinya ga nayo lowu wa Biblia, hi nga ta ala ku chada ni munhu a nga kholwiko ntsena, kanilezi hi ta tlhela hi beletela a mbilu ya hina a ku navela munhu wa tshamela lego.
17. Xini xi to hi vuna ku nga phasiwi hi ntlhamu wa ku hlalela a zithombe zo yila?
17 Wona kambe lezi a xikombiso xa Davida xa ku hlota wurangeli ga Nungungulu hi mbilu yontlhe xi nga hi vunisako zona a ku ala xiringo xa ku wona a zithombe zo yila. Gonza a mitsalo leyi yi lanzelako, u ehleketa hi matshinya ya milayo ma nga ka yona, u tlhela u ti karatela ku tiva a kuranza ka Jehova xungetano hi mhaka leyi. (Gonza Tisimu 119:37; Mateu 5:28, 29; Va Le Kolosi 3:5.) A ku ehleketa hi milayo yakwe yo tlakuka za hi vuna ku potsa a ntlhamu wa ku hlalela zithombe zo yila.
NGHA UVA NI MAWONELA YA NUNGUNGULU XONTLHE XIKHATI
18, 19. (a) Hambu lezi Davida a nga hi munhu a nga mbhelelangiko, xini xi mu vunileko ku simama a tsakisa Nungungulu? (b) Wena ke, u ti yimisele ku maha yini?
18 Hambu lezi Davida a vileko xikombiso xi nene ka zilo zo tala, i mahile zionho zo tala zo tshisa. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 22-27; 1 Kro. 21:1, 7) Hambulezo, wutomini gakwe gontlhe i wa ti sola loku a onha. I lo famba mahlweni ka Nungungulu “hi nongameto wa mbilu ni kululama.” (1 Tih. 9:4) Hi zi tivisa kuyini? Hakuva Davida i ti karatele ku ti zwananisa ni kuranza ka Nungungulu wutomini gakwe.
19 Hambu lezi hi nga mbhelelangiko, za koteka ku simama hi tsakisa Jehova. Kasi ku maha lezo, ngha hi gonza a Mhaka ya Nungungulu hi mbilu yontlhe, hi ehleketa khwatsi hi lezi hi zi gonzako hi tlhela hi nga kanakani a ku maha lezi hi zi hlayisileko mbilwini ya hina. A wuyelo ga kona ku tava ku khongela ka Jehova a ku fana ni mutsali wa tisimu, loyi a ti koramisileko a kombela ka Jehova aku: “Nzi gonzise ku maha kuranza ka wena.”
[Mufota ka phajina 8]
[Mufota ka phajina 10]
Hikuyini Davida a nga kala ku daya Saule a xikhati lexi a nga vululekelwe hi nyangwa ya ku maha lezo?
[Mufota ka phajina 11]
Hi nga gonza yini hi kuva Davida a alile kunwa mati lawa a vavanuna vakwe va nga ya mu khela?