Pimanyisa a kutikoramisa ni tipswalo ta Jesu
“Kristu i lo xaniseka hi kota ya nwina, a mu siyela a xikombiso, kasi mu fela ku lanzela a nkonzo wakwe.” — 1 PED. 2:21.
1. Hikuyini a ku pimanyisa Jesu zi hi tshinetako ka Jehova?
HINA vanhu hi tolovela ku pimanyisa lava hi hlamaliswako hi wumunhu gabye ni lezi va mahako. Ka vanhu vontlhe va hanyileko misaveni, a nga kona a ringanelwako nguvu hi ku pimanyiswa a ku hunza Jesu Kristu. Hikuyini? Ka khati go kari, Jesu wutsumbu i te ngalo: “Loyi a wonileko mina, i wonile ni Dadani.” (Joh. 14:9) Jesu i pimanyisa khwatsi a wumunhu ga Dadani wakwe laha ka kuza a ku wona N’wana zi fana ni ku wona Dadani. Hikwalaho, a xikhati hi pimanyisako Jesu, hiya hi tshinela nguvu ka Jehova, a Munhu wa hombe ka vontlhe wuakweni. Hi nga wona a mabhinzu lawo ya ku pimanyisa a matshamela ni mitiro ya N’wana wakwe!
2, 3. a) Hikuyini Jehova a nga hi nyika mahungu ma tsalilweko ya wutomi ga N’wana wakwe, niku zini lezi a zi rinzelako ka hina? b) Zini hi to wulawula hi zona ka nzima leyi ni ka leyi yi lanzelako?
2 Kanilezi, hi nga ma tivisa kuyini a matshamela ya Jesu? Hi na ni matimu ma tsalilweko ya wutomi ga Jesu. Jehova i hi nyikile mahungu lawo, ma kumekako ka Mitsalo ya wuKristu ya xiGreki, hakuva i lava lezaku hi tiva N’wana wakwe kasi hi mu pimanyisa. (Gonza 1 Pedro 2:21.) Lomu ka Biblia a xikombiso xa Jesu xi fananiswa ni “nkonzo,” kutani wutshamu legi a kanziheleko. Hi lisine, Jehova i hi byela lezaku hi lanzela Jesu hi nkonzo, na hi kanzihela lomu yena a kanziheleko. Lisine lezaku Jesu i siyile xikombiso xo mbhelela, kuveni hina a hi mbhelelangi. Hambulezo, Jehova a nga rinzeli lezaku hi lanzela a nkonzo wa Jesu hi kumbhelela. Kanilezi, Jehova i rinzela lezaku hi pimanyisa N’wana wakwe hi laha hi nga zi kotako hi kona kota vanhu va nga mbhelelangiko.
3 Makunu, a hi woneni matshamela yo kari ya ma nene ya Jesu. Ka nzima leyi, hi ta wulawula hi kutikoramisa kakwe ni tipswalo; ka leyi yi lanzelako hi ta wulawula hi kutiya-hlana ni kupimisisa. Ka tshamela ginwe ni ginwani hi ta hlamula ziwutiso zinharu: Gi wula yini? Jesu i nyikisile kuyini xikombiso xa gona? Hi nga mu pimanyisisa kuyini?
JESU WA TI KORAMISA
4. U nga ku tlhamuselisa kuyini a kutikoramisa?
4 Zi wula yini a kutikoramisa? Tikweni legi ga matshanza, a vokari va nga ha alakanya lezaku a kutikoramisa xikombiso xa gome kutani ku nga ti tsumbi. Kanilezi, a kutala ka zikhati a kutikoramisa xikombiso xa ntamu ni kutiya-hlana. A kutikoramisa ku tlhamuselwa kota “tshamela gi hambeneko ni kutikukumukisa ni matshanza.” Ka Mitsalo ya xiGreki ya wuKristu, a gezu gi hunzuluselweko ku “kutikoramisa” gi nga hunzuluselwa kota ku ti wona u hi wa lahasi. (Fil. 2:3) A kutikoramisa ku sangula ka lezi hina hi ti wonisako zona. A disionario go kari ga Biblia gi ngalo: “A kutikoramisa ku tiva wutsongwani ga hina mahlweni ka Nungungulu.” Loku hakunene hi ti koramisa mahlweni ka Nungungulu, hi ta tlhela hi potsa ku ti tlakusa ka vanhu vanwani. (Rom. 12:3) A zi olovi ka vanhu va nga mbhelelangiko a ku hlakulela kutikoramisa. Kanilezi hi nga gonza ku ti koramisa loku hi ehleketa hi xiyimo xa hina mahlweni ka Nungungulu ni ku lanzela a nkonzo wa N’wana wakwe.
5, 6. a) Himani Mikaeli, a ngelosi ya hombe ke? b) Jesu i kombisile kuyini a kupima ka kutikoramisa?
5 Jesu i kombisisile kuyini a kutikoramisa? A N’wana wa Nungungulu i na ni matimu yo tala ya kutikoramisa, loku a ku kombisileko le tilweni kota xivangwa xa moya xa ntamu ni laha misaveni kota munhu wo mbhelela. Wona zikombiso zitsongwani.
6 Kupima kakwe. Juda, a mutsali wa Biblia, i tsalile xikombiso xo kari xa wutomi ga Jesu na a nga seta misaveni. (Gonza Juda 9.) Kota Mikaeli, a ngelosi ya hombe, Jesu i lo “kanetana na Satani.” A mhaka ya kona yi wa yelana ni “xirumbi xa Mosi.” Alakanya lezaku a xikhati lexi Mosi a ngafa, Jehova i mu lahlile ka wutshamu gi nga tiviwiko. (Deut. 34:5, 6) Kuzilava Satani i wa lava ku tirisa xirumbi xa Mosi kasi ku vuvumisa wukhozeli ga mawunwa. Kani kova ni gihi a kungo legi Satani a nga hi nago, Mikaeli i lo tiya hlana a wulawula naye. A bhuku go kari gi wula lezaku a magezu ya xiGreki lawa ma hunzuluselweko mava ‘kukanetana’ ma “tiriswa kambe ka kukanetisana ku yelanako ni tifanelo” niku ma nga ha wula “lezaku Mikaeli i wa ‘kaneta a fanelo ya Satani’ ya ku teka xirumbi xa Mosi.” Hambulezo, a ngelosi leyi ya Hombe yi wa zi tiva lezaku a kulamula ku wa nga lumbi yona. Yi lo yisa mhaka ka Mulamuli wa Hombe, Jehova. Hi ndlela leyo, Mikaeli i lo potsa ku tlula mbhingano wa wukosi gakwe, hambu ka xiyimo lexo xi nga mu ringa ku maha lezo. Hi nga wona kupima loko ka kutikoramisa!
7. Jesu i kombisisile kuyini kutikoramisa kuwulawuleni kakwe ni mitirweni yakwe?
7 Wutirelini gakwe laha misaveni, Jesu i lo wulawula ni ku maha zilo hi ndlela yi nga komba lezaku i wa ti koramisa hi kumbhelela. Kuwulawuleni kakwe. A nga tshukangi a ti kokela wudzunzo. Kanilezi, i wa yisa wudzunzo gontlhe ka Dadani wakwe. (Mar. 10:17, 18; Joh. 7:16) A nga tshukangi a wulawula hi ndlela yo chepeta a vapizani vakwe kutani ku va maha va ti wonela hasi. Kanilezi, i wa va nyika lisima, a va dzunza hi matshamela ya ma nene a nga ma wona kabye a tlhela a kombisa ku va tsumba. (Luka 22:31, 32; Joh. 1:47) Mitirweni yakwe. Jesu i hlawulile ku hanya wutomi go olova, a nga ti binziseli hi ku lava titshomba. (Mat. 8:20) I lo ti koramisa a maha mitiro ya lahasi. (Joh. 13:3-15) I lo kombisa kutikoramisa ka hombe hi ku ingisa. (Gonza Va Le Filipi 2:5-8.) A kuhambana ni vanhu va matshanza lava va vengako kuingisa, Jesu i lo ti koramisa a maha kuranza ka Nungungulu, “a ingisa kala kufeni.” Zi te dlunya lezaku Jesu, a N’wana wa munhu, i wa “hi ni mbilu yi koramileko”! — Mat. 11:29.
PIMANYISA A KUTIKORAMISA KA JESU
8, 9. Hi nga kombisisa kuyini kutikoramisa?
8 Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jesu hi ku kombisa kutikoramisa? Kupimeni ka hina. A kutikoramisa ku hi valela ku tlula mbhingano wa wukosi. Loku hi alakanya lezaku a hi na wukosi ga kulamula, hi nga ta tsutsumela ku solasola vanwani hi zihoxo zabye kutani ku va kanakanela. (Luka 6:37; Jak. 4:12) A kutikoramisa ku hi vuna ku potsa ku ti maha va “lulamileko ku hunzisa,” hi va wonela hasi lava va nga hava a wutlhari kutani malungelo lawa hina hi nga nawo. (Mutsh. 7:16) A madota ma ti koramisako a ma ti woni ma hi ya chukwana ku hunza makholwa-kulobye. Kanilezi, a varisi lavo va ‘wona vanwani kota va chukwana ku hunza vona’ va tlhela va ti wona kota loyi tsongwanyani. — Fil. 2:3; Luka 9:48.
9 Ehleketa hi Walter J. Thorn, loyi a tirileko kota muwoneleli a fambafambako kusukela 1894. Anzhako ka malembe yo tala na a hi ntirweni lowo, i lo vitaniwa lezaku a ya hlayisa tihuku ka Simu ga Mufumo doropeni ga Nova York. I ngalo: “Khati ni khati nzi wonako lezaku nza ti wonela hehla, nzi suka nziya laha khoneni nzi ya ti byela lezi: ‘Xigadana nzi wena xa ntshuri. Xini u nga naxo xo kala u ti tlakusa?’” (Gonza Isaya 40:12-15.) Loko kutikoramisa hakunene!
10. Hi nga kombisisa kuyini kutikoramisa kuwulawuleni ni mitirweni ya hina ke?
10 Kuwulawuleni ka hina. Loku hakunene hi hi ni timbilu ti koramileko, a magezu ya hina ma ta kombisa kutikoramisa loko. (Luka 6:45) Mabhulweni ya hina ni vanwani, hi ta potsa ku ti dzunza-dzundza hi zimaho za hina ni malungelo lawa hi nga nawo. (Mav. 27:2) Wutshanwini ga lezo, hi ta hlota za zi nene ka vamakabye va hina hi tlhela hi va dzunza hi kota ya matshamela yabye ya ma nene, wutlhari, ni zimaho zo saseka. (Mav. 15:23) Mitirweni ya hina. A maKristu yo ti koramisa a ma karatekeli kuva ni nduma tikweni legi. Ma hanya wutomi go olova, ma maha ni mitiro leyi a tiko gi yi wonako yi hi ya lahasi kasi ku tirela Jehova hi kumbhelela hi laha zi kotekako ha kona. (1 Tim. 6:6, 8) A ndlela ya hombe ka tontlhe leyi hi nga kombisako hi yona a kutikoramisa ku ingisa. Zi lava kuva ni kutikoramisa kasi ku ‘ingisa lava va rangelako’ lomu bandleni ni ku vumela a wurangeli gabye legi hi nyikwako hi hlengeletano ya Jehova. — Maheb. 13:17.
JESU I NA NI TIPSWALO
11. Zi wula yini kuva ni tipswalo?
11 Zi wula yini kuva ni tipswalo? A tipswalo xikombiso xa liranzo niku ti yelana ni matshamela yo kota wuxinji ni kuzwela-wusiwana. A Mitsalo yi wulawula hi Jehova na Jesu kota vakombisi va hombe va wuxinji ni liranzo. (Luka 1:78; 2 Kor. 1:3; Fil. 1:8) Xungetano hi wusungukati ga Mitsalo ga kuva hi kombisa tipswalo, a bhuku go kari ga ku tlhamusela Biblia gi ngalo: “A xirambo lexi xi lava za hombe ku hunza ku zwela lava va nga ni xilaveko. Xirambo xa kuva hi khatala nguvu laha ka kuza hiva nzeni ka xikarato hi tlhela hi nyika xivuno hi ku maha xokari kasi ku tlhatlha zikarato za vanwani ni ku va maha vaku hefu ka zona.” A tipswalo ti na ni ntamu wa ku kuca ku maha xokari. A munhu wa tipswalo i kuceka ku chukwatisa wutomi ga vanwani.
12. Zini zi kombako lezaku Jesu i wa hi ni tipswalo hi vanwani, niku ti mu kucile ku maha yini?
12 Jesu i kombisisile kuyini tipswalo? Tipswalo mbilwini ni mitirweni. Jesu i wa hi ni tipswalo hi vanwani. A xikhati lexi a nga wona Maria ni lava va nga hi zinwe naye na va rila a kufa ka makabye wakwe Lazaru, Jesu i lo “rila” navo. (Gonza Johani 11:32-35.) Hi kulanzela, kuzilava na a kuciwa hi kuzwela-wusiwana — a ku fana ni xikhati a nga vuxa a n’wana wa noni — Jesu i lo vuxa Lazaru. (Luka 7:11-15; Joh. 11:38-44) Hi ximaho lexo xa tipswalo, Jesu i lo mu nyika lungelo Lazaru lezaku a simama a hanya. Ka khati ginwani mahlweni ka lezo, Jesu i lo “zwela wusiwana” a xidlemo xi tileko kakwe. Na a kuciwa hi tipswalo, “i lo sangula ku va gonzisa timhaka to tala.” (Mar. 6:34) Give lungelo ga hombe ga ku cica wutomi ka vontlhe lava va amukeleko khwatsi a tigonzo takwe! Wona lezaku a tipswalo ta Jesu ti wa nga hi ta lomu mbilwini ntsena; ti wa mu kuca ku maha xokari kasi ku vuna vanwani. — Mat. 15:32-38; 20:29-34; Mar. 1:40-42.
13. Jesu i wulawulile ni vanwani hi tipswalo hi ndlela muni? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)
13 Magezu yakwe ya tipswalo. A mbilu ya tipswalo ya Jesu yi mu kucile ku wulawula ni vanwani hi tipswalo, nguvunguvu lava va nga woniwa kota va nyalidede. Mupostoli Mateu i lo tirisa a magezu lawa ya Isaya na a kari a wulawula hi Jesu, aku: “A nga ta tshova a lihlanga li fufekeleko, a nga ta tima a kandiya yi tuvikako musi.” (Isa. 42:3; Mat. 12:20) Jesu i lo wulawula hi ndlela yi nga nyukisa tinghohe ta lava hi ndlela yo fananisa va nga fanana ni lihlanga li fufekeleko kutani tirisido ya kandiya yi lavako ku timeka. I lo kanela mahungu ya kutsumba kasi “ku chuma lava va nga ni timbilu ti tshovekileko.” (Isa. 61:1) I lo ramba lava va nga ‘tira ni ku binzwa’ lezaku vata kakwe, na a va tiyisa lezaku va “ta kuma kuhumula.” (Mat. 11:28-30) I lo tiyisekisa valanzeli vakwe lezaku Nungungulu wa khatala hi vakhozeli vakwe vontlhe, a ku patsa ni “lava va tsongwanyani” — lava va nga wonekako na va hi va nyalidede hi kuya hi mawonela ya tiko. — Mat. 18:12-14; Luka 12:6, 7.
PIMANYISA A TIPSWALO TA JESU
14. Hi nga zi kotisa kuyini kuva ni tipswalo hi vanwani?
14 Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jesu hi ku kombisa tipswalo ke? Mbilwini ya hina. A tipswalo a titi ha toce, kanilezi a Biblia gi hi kuca kuva hi ti karatela kuva nato. “A mbilu yo zwela wusiwana” kutani ya tipswalo xipanze xa munhu muswa loyi a maKristu wontlhe ma faneleko ku mu ambala. (Gonza Va Le Kolosi 3:9, 10, 12.) Hi nga zi kotisa kuyini kuva ni tipswalo hi vanwani? Anamisa mbilu ya wena. (2 Kor. 6:11-13) Demba khwatsi ndleve loku a munhu a ti phofula. (Jak. 1:19) Ti alakanyele na u hi ka xiyimo xakwe, u ti wutisa lezi: ‘Loku ku wa hi mina nzi nga ka xiyimo xakwe, nzi wa ta ti zwisa kuyini? Xivuno muni nzi nga wa ta xi lava?’ — 1 Ped. 3:8.
15. Zini hi nga mahako kasi ku vuna lava va fanako ni lihlanga li fufekeleko kutani kandiya yi lavako ku timeka?
15 Mitiro ya hina ya tipswalo. A tipswalo ti hi kuca ku lava ku vuna vanwani, nguvunguvu lava va nga ha fanako ni lihlanga li fufekeleko kutani kandiya yi lavako ku timeka. Hi nga va vunisa kuyini? Va Le Roma 12:15 gi ngalo: “Rila ni lava va rilako.” A vanhu va tshovekileko timbilu va lava ku wona kukhatala ku hunza ku tlhatlhelwa zikarato zabye. A makabye wo kari wa xisati loyi a chavelelweko hi makholwa-kulobye anzhako ka ku felwa hi nhanyana wakwe i ngalo: “A nzi no ku bonga a xikhati lexi a vanghana va tileko va ta rila na mina.” Hi nga kombisa tipswalo kambe hi ku maha mitiro ya wuxinji. Wa tiva noni yi nga ni xilaveko xa ku vuniwa ku lungisa zokari mutini wa yona? Ku na ni muKristu a khosaheleko a lavako bholeya kasi kuya mitlhanganweni, wutirelini, kutani xipitali ke? Hambu wova nchumu wa wu tsongwani wa wuxinji wu nga cica za hombe ka mukhozeli-kulori a nga ni xilaveko. (1 Joh. 3:17, 18) Xa lisima ka zontlhe, hi nga kombisa tipswalo hi vanwani hi ku hiseka wutirelini. A ku na ndlela yinwani ya chukwana ya ku cica wutomi ga vanhu va timbilu ti nene ahandle ka kuva bhulela mahungu yo saseka!
16. Hi nga wula yini kasi ku tiyisa lava va nga ni timbilu ti rerekileko?
16 Magezu ya hina ya tipswalo. A tipswalo ta hina hi vanwani ti hi kuca ku “tiyisa-hlana lava va timbilu ti rerekileko.” (1 Tes. 5:14) Hi nga wula yini kasi ku tiyisa vanhu lavo? Hi nga va tangalisa hi ku kombisa kukhatala hi vona. Hi nga va dzunza na zi huma mbilwini kasi ku va vuna ku wona matshamela ya ma nene ni wutlhari legi va nga nago. Hi nga va alakanyisa lezaku a kuva Jehova a va kokele ka N’wana wakwe zi komba lezaku i va wona na va hi va lisima nguvu. (Joh. 6:44) Hi nga va tiyisekisa lezaku Jehova wa khatala hi malanza yakwe lawa ma “tshovekileko timbilu” kutani ma nga ni “moya wu panzekileko.” (Tis. 34:18) A magezu ya hina ya tipswalo ma nga nyika wutomi lava va lavako ku tiyiswa.— Mav. 16:24.
17, 18. a) Jehova i lava lezaku a madota ma khomisa kuyini a tiyivu takwe? b) Zini hi to wulawula hi zona ka nzima yi lanzelako?
17 Madota, Jehova i rinzela lezaku mu khatalela a tiyivu takwe hi tipswalo. (Miti. 20:28, 29) Alakanyani lezaku wutihlamuleli ga nwina a ku gisa, ku kuca, ni ku tangalisa a tiyivu takwe. (Isa. 32:1, 2; 1 Ped. 5:2-4) Hikwalaho, a dota gi nga ni tipswalo a gi zami ku fumela a tiyivu hi ku yimisa milayo kutani ku tirisa nanzu kasi ku ti kurumeta ku maha zo hunza lezi a xiyimo xa tona xi ti vumelelako ku maha. Kanilezi, gi ti karatela ku neha litsako timbilwini tabye, na gi tsumba lezaku a liranzo labye hi Jehova li ta va kuca ku mu tirela hi kuhiseka hi laha va zi kotako hi kona. — Mat. 22:37.
18 A ku ehleketa hi kutikoramisa ka Jesu ni tipswalo takwe hakunene zi ta hi kuca ku simama hi lanzela nkonzo wakwe. Ka nzima yi lanzelako, hi ta wulawula hi matshamela manwani ya mambiri ya wumunhu ga Jesu lawa hi faneleko ku ma pimanyisa — ku nga kutiya-hlana ni kupimisisa.