Hi nga zi kota ku tshama hi basile

 1. A tiko gi ku wonisa kuyini a kubasa?

A KUBASA i tshamela gi kalako nguvu tikweni legi, nguvunguvu masikwini ya hina. Matikweni yo tala, a ku a wanuna a hlengela masango ni wanuna-kuloni kutani wasati ni wasati-kuloni, kutani ku hlengela masango ni munhu wo kala a nga hi nuna kutani sati wa wena zi woniwa na zi nga bihangi. A mahanyela lawo ma vuvumiswa nguvu kambe ka zihaxa-mahungu ni ka zihungato. (Tis. 12:8) A wubhayi gi tele nguvu laha kaku u nga ha ti wutisa lezi: ‘Za koteka hakunene ku hanya wutomi gi basileko ke?’ A hlamulo wo tiya hi lowu: Ina, hi ku vuniwa hi Jehova, a maKristu ya lisine ma nga zi kota ku tshama ma basile. — Gonza 1 Va Le Tesalonika 4:3-5.

2, 3. a) Hikuyini zi nga za lisima a kulwa ni kunavela ka hava? b) Zini hi to wulawula hi zona ka nzima leyi?

² Kanilezi a kuranga hi fanele ku zwisisa lezaku kasi ku hanya wutomi gi basileko, hi fanele ku ala a kunavela ka hava. A ku fana ni lezi a ximemba xi nga ni xukwa xi xengako tinjhanjhi, a maalakanyo ni kunavela ka hava — loku zi nga tekeli ku hlongolwa — zi nga sangula ku xenga muKristu. Zi nga khumba a nyama ya hina yi nga mbhelelangiko, zi hi yisa ka mitiro yi nga hlazekangiko. Hi kufamba ka xikhati a kuxenga ka xionho ku nga ha kula nguvu laha ka kuza a kunavela ka hava ku xura nyimba. Ka xikhati lexo, hambu a nanza ga Jehova gi wa ta tshama gi longile ku tatisa kunavela loko loku gi kuma lisoko. Kunene, “a kunavela . . . ku pswala kuonha.” — Gonza Jakobe 1:14, 15.

³ Za lisima ku ehleketa hi lezi a kunavela ka xikhatana ku nga kulisako zona kuza ku maha xionho. Kanilezi, a zo ku tiyisa hlana a ku tiva lezaku loku hi nga tsiki a kunavela ka hava ku zima mitsu, hi nga ta nghenela mahanyela yo biha ni ku tshovela a mihanzu ya kona yo bayisa! (Gal. 5:16) A hi woneni zilo zinharu lezi zi to hi vuna kulwa ni kunavela ku nga basangiko: wunghana ga hina na Jehova, wusungukati ga Mhaka yakwe, ni xivuno xa maKristu-kulori ma buvileko.

 4. Hikuyini zi nga za lisima ku tshinela ka Jehova?

⁴ A wurangeli ga Biblia ka lava va lavako ku ‘tshinela ka Nungungulu’ hi legi: “Hlambani mandla, . . . mu basisa timbilu ta nwina.” (Jak. 4:8) Loku hi nyika lisima a wunghana ga hina na Jehova, hi ta ti karatela ku mu tsakisa ka matlhelo wontlhe ya kuhanya ka hina, a ku patsa ni maalakanyweni ya hina. Hi xuva kuva ni “mbilu yi hlazekileko” hi ku veka kupima ka hina ka zilo zi basileko, zi ranzekako, ni lezi zi dzunzekako. (Tis. 24:3, 4; 51:6; Fil. 4:8) Lisine lezaku Jehova wa alakanya lezaku a hi mbhelelangi. Wa zi tiva lezaku ha byekelela nguvu kuva ni kunavela ka hava. Kanilezi, ha zi tiva lezaku za mu bayisa loku hi wundla maalakanyo yo biha wutshanwini ka ku maha zontlhe hi zi kotako kasi ku ma hlongola. (Gen. 6:5, 6) A ku ehleketa hi mhaka leyi zi hi maha hi ti yimisela nguvu ku tshama ni maalakanyo ma basileko.

5, 6. A mukhongelo wu nga hi vunisa kuyini kulwa ni maalakanyo ya hava?

⁵ A yinwe ya tindlela ta ku komba lezaku hi tsumba Jehova hi kumbhelela ku khongela xungetano hi yimpi leyi hi lwako ni maalakanyo ma nga basangiko. Loku hi tshinela ka Jehova hi mukhongelo, yenawu i ta tshinela ka hina. I hi nyika moya wakwe wa kubasa hi matsenya lezaku hi kuma ntamu wa ku hlula maalakanyo yo biha hi tlhela hi tshama hi basile. Hikwalaho, a hi tiviseni Nungungulu a kuxuva ka hina ka mbilu ko lava ku mu tsakisa hi maalakanyo ya mbilu ya hina. (Tis. 19:14) Xana ha ti koramisa hi mu kombela kuva a hi hlola kasi ku pola ni yihi “ndlela ya kubiha” — ku ngava kunavela kutani kubyekelela ka hava — leyi yi nga hi yisako xionhweni ke? (Tis. 139:23, 24) Xana ha mu kombela hi kukhanzakanya lezaku a hi vuna ku hlayisa kutsumbeka ka hina a xikhati hi kumanako ni ziringo ke? — Mat. 6:13.

⁶ Kuzilava lezi hi nga wundliswa zona kutani mahanyela ya hina ya kale zi hi mahile hi ranza ku maha lezi Jehova a zi vengako. Hambulezo, Jehova a nga hi vuna ku cica lezi zi lavekako kasi hi zi kota ku simama hi mu tirela hi ndlela yi amukelekako. Hosi Davida i wa zi zwisisa lezo. Anzhako ka ku maha wubhayi na Batexeba, Davida i lo khongela ka Jehova aku: “Nzi vangele a mbilu yi hlazekileko; nzi nyike moya wuswa wa kutiya xikari ka mina.” (Tis. 51:10, 12, Tradução do Novo Mundo.) A mahanyela yo biha ma nga ha tsakelwa nguvu hi nyama ya hina, kanilezi Jehova a nga hi nyika moya wuswa wa kuvumela, wu hi mahako hi xuva ku mu ingisa. Hambu loku a kunavela ka hava ku womelele, na ku tala ku tlimba maalakanyo ya hina ma hlazekileko, Jehova a nga rangela mazambo ya hina kasi hi ingisa zileletelo zakwe hi tlhela hi zi kota ku hanya hi zona. Wa zi kota ku hi vikela ka zilo zontlhe za hava lezaku zi nga hi fumeli. — Tis. 119:133.

 7. A Mhaka ya Nungungulu yi nga hi vunisa kuyini ku ala maalakanyo yo biha?

⁷ Jehova a nga hi nyika xivuno lexi hi kombelako hi ku tirisa Mhaka yakwe, a Biblia. A wutlhari gi nga Mhakeni ya Nungungulu “a kusangula gi basile.” (Jak. 3:17) A ku lera Biblia siku ni siku ni ku ehleketa hi lezi hi lerako zi nga hi vuna ku vikela mapimo ya hina ka maalakanyo ya hava. (Tis. 19:7, 11; 119:9, 11) Tlhatakumbiri, a Biblia gi na ni zikombiso ni wusungukati go kongoma legi gi nga hi vunako ku potsa ku hluliwa hi kunavela ko biha.

8, 9. a) Xini xi nga maha jaha go kari gi wela wubhayini? b) A xikombiso xa hava xi nga ka xipimo 7 xa Mavingu hi nga xi zwananisa ni ziyimo muni za masiku ya hina?

⁸ Ka Mavingu 5:8, hi gonza lezi: “A ndlela ya wena a yi mu potse [a wasati wa xibhayi], cima u nga tshineli nyangweni ya yindlu yakwe.” A mhango ya ku kanyisa wusungukati legi yi tlhamuselwa ka xipimo 7 xa Mavingu, laha ku wulawulwako hi jaha gi fambelako kusuhani ni muti wa wasati wa xibhayi. Gi wa kari gi phuma. Laha khoneni ga ndlela, gi lo tshinelelwa hi wasati, loyi kuzilava a nga ambele zo kala zi nga nyawuli. I lo gi khoma, a gi pswopswa. A magezu yakwe yo xengetela ma lo gi vuxela kunavela loku zi wonekisako ku khwatsi a gi zi koti ku ku ala. Va lo maha wubhayi. Zi wonekisa ku khwatsi a jaha legi gi wa nga hi na makungo ya ku maha wubhayi. Gi wo kala gi nga hi na kupimisisa kutani wutlhari. Hambulezo, a gi na ku potsa a makhombo ya lezi gi mahileko. Mayiwako loku gi wa no fambela kule ni wasati loyi! — Mav. 7:6-27.

⁹ Xana hinawu hi nga tshuka hi kombisa ku vumala kupimisisa, hi ti peta ka ziyimo za mhango lezi zi nga hi vuxelako kunavela ka hava ke? Hi xikombiso, ni wusiku a zitichi za televizawu zi nga ha sangula ku kombisa milongoloko yi nga hlazekangiko. Ku nga humelela yini loku hi cicacica zitichi? Kutani, hi nga ha dheketa malink yo kala hi nga ma tivi ka internet kutani ku nghena ka tisaite ta mabhulo ni tisaite ti nga ni zirambo za ku hlalela zithombe za masango kutani mahungu manwani ma yelanako ni kuhlengela masango. Ka ziyimo lezo, xana hi wa nga ta tshuka hi kuma zilo zi to hi vuxela kunavela ka hava, zi veka mhangweni a kulwa ka hina ka ku simama hi basile?

10. Hikuyini a ku kuhlakana hi liranzo zi nga ni mhango? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

¹⁰ A Biblia ga hi vuna kambe hi ku hi nyika wusungukati xungetano hi lezi hi faneleko ku khomisa zona a vanhu va xiro xa wubeleki xo hambana. (Gonza 1 Timote 5:2.) A wusungukati legi gi komba ziku dlunya lezaku a ku hlakana hi liranzo zi bihile. A vokari va nga ha wula lezaku a ku nyunganyungisa miri, mawoko, ni matihlo hi ndlela yi kombisako kunavela ka liranzo a zi bihangi kota lezi zi nga patsiko ku khumbana. Kanilezi a ku hlakana hi liranzo hi ndlela leyo zi nga ha vuxa maalakanyo ya hava lawa ma nga hi yisako xionhweni xa wubhayi. Lezo zi sina zi humelele masikwini ma hunzileko — niku zi nga humelela kambe.

11. Xikombiso muni xa xi nene xi vekilweko hi Josefa?

¹¹ Josefa i kombisile wutlhari mhakeni leyi. A xikhati lexi a sati wa nwinyi wakwe Potifare a nga zama ku mu xenga, Josefa i lo ala a mizamo yakwe. Kanilezi a wasati loyi a nga tsukulangi. Siku ni siku i wa ramba Josefa lezaku a tshama naye. (Gen. 39:7, 8, 10) Hi kuya hi tlhari yo kari ya Biblia, a sati wa Potifare hi lisine i waku: “Ko kiyela kuva hi kuma xikhatanyana xa ku tshama hoce; zi ta lunga,’ na a ti byela lezaku Josefa i wa ta mu navela.” Hambulezo, Josefa i wa ti yimisele ku nga mu nyiki ntamu, ge hambu ku nyenyeletela a mizamo yakwe. I lo ala a kuxenga kakwe, niku i wa nga hlakani hi liranzo naye; hi ndlela leyo, i lo potsa ku tsika kunavela ka hava ku zima mitsu mbilwini yakwe. Laha a sati wa Potifare a nga zama ku mu pfinya, Josefa i lo tekela ku chukula. “I lo siya nguwo yakwe canjeni gakwe, a tsutsuma a huma handle.” — Gen. 39:12.

12. Hi zi tivisa kuyini ku lezi hi zi cuwukako zi nga khumba a mbilu ya hina?

¹² A Biblia ga hi tlharihisa kambe ka mhango ya ku tsika mahlo ya hina ma hambukisa a mbilu ya hina. A mahlo ya wuhlomehlome ma nga ha hi vuxela kunavela ka hava kutani ku ku engetela. Jesu i nyikele xitlharihiso lexi: “Kani hi mani a cuwukako wasati a mu navela, i sina a bhayile naye mbilwini yakwe.” (Mat. 5:28) Alakanya lezi zi nga humelela Hosi Davida. “Na hi le langweni [Davida] i lo wona a wasati na kari a hlamba.” (2 Sam. 11:2) A nga cuwukangi reveni ge hambu ku djikisa kupima kakwe kuya ka zinwani. Lezo zi lo mu maha a navela sati wa vambe a tlhela a maha naye wubhayi.

13. Hikuyini hi faneleko ku ‘maha xivumelwano ni mahlo ya hina,’ niku lezo zi patsa yini?

¹³ Kasi kulwa ni maalakanyo ya hava, hi fanele ku ‘maha xivumelwano ni mahlo ya hina,’ a ku fana na Joba. Hi fanele ku maha xiboho xo tiya xa ku wonelela a mahlo ya hina lezaku ma nga cuwuki munhu na ma hi ni kunavela ko biha. Lezo zi patsa ku hambukisa mahlo ya hina ka zithombe zi vuxako manyawunyawu ya masango, ku ngava ka komputadori, bhuku, kwadru ga laha ruweni, kutani ka wutshamu ginwani.

14. Hi nga vunekisa kuyini hi wusungukati ga kuva hi tshama hi basile?

¹⁴ Loku lezi hi nga wulawula hi zona xi hi kona xi kombako zilo zi ringanako kuva u chukwatisa yimpini ya wena ni kunavela ka hava, u nga mahi mihoni. Ti koramise hi kuziranza ka wurangeli ga Mhaka ya Nungungulu, legi gi nga ku vunako ku potsa xionho, u tshama u basile. — Gonza Jakobe 1:21-25.

15. Loku hilwa ni kunavela ku nga hlazekangiko, hikuyini zi nga za lisima ku kombela xivuno?

¹⁵ Loku hilwa ni kunavela ka hava ka masango, a maKristu-kulori wonawu ma nga hi vuna. Lisine ku a zi olovi ku bhulela vanwani a zikarato za ximunhu zo kota lezo. Kanilezi a ku tiya hlana hi ti veka mandleni ya muKristu wo buva zi nga hi vuna ku potsa ku kanyisa kunavela ka hava. (Mav. 18:1; Maheb. 3:12, 13) A ku tlhamusela gome ga hina ka muKristu wo buva a ringanelwako zi nga hi vuna ku wona lezi hi kalako hi nga zi woni ha hoce. Lezo zi nga hi vuna ku cica lezi zi lavekako kasi hi tshama liranzweni la Jehova.

16, 17. a) A madota ma nga vunisa kuyini lava va lwako ni maalakanyo ma nga hlazekangiko? Nyika xikombiso. b) Hikuyini zi nga zi nene ku lava va hlalelako zithombe za masango va kombela xivuno hi xihatla?

¹⁶ A madota ya wuKristu hi wona ma ringanelwako nguvu hi ku hi nyika xivuno. (Gonza Jakobe 5:13-15.) A jaha go kari le Brasil gi wa hi ni malembe yo tala na gilwa ni kunavela ka hava. Gi ngalo: “Nzi wa zi tiva lezaku a maalakanyo ya mina ma wa nga mu tsakisi Jehova, kanilezi nzi wa hi ni tingana ta ku bhulela vanwani lezi nzi nga ti zwisa zona.” Zi no maha khwatsi hi kuva a dota go kari go khatala bandleni gakwe gi zi polile, zonake gi mu kuca ku lava xivuno. A jaha legi gi ngalo: “Nzi hlamalile hi wunene legi a madota ma nga nzi khoma hi gona; ma kombisile wunene ga hombe ni kuzwisisa ka hombe ku hunza lezi nzi nga zi wona na zi nzi ringana. Va lo ingisela khwatsi a xikarato xa mina. Va lo tirisa a Biblia kasi ku nzi tiyisa lezaku Jehova wa nzi ranza, va tlhela va khongela na mina. Lezi zi mahile ku zi nzi olovela ku amukela a wusungukati gabye ga Biblia.” Loku ku hunzile malembe yo kari, yenawu na a kula hi tlhelo ga moya, i ngalo: “Nza li zwisisa makunu a lisima la ku kombela xivuno wutshanwini ga ku zama ku rwala hoce a nzhwalo wa hina.”

¹⁷ A ku kombela xivuno za lisima loku lexi xi hi vangelako kunavela ka hava ku hi tolovelo wa ku hlalela zithombe za masango. A ku hlwela ku kombela xivuno zi engetela a mhango ya kuva a kunavela ka hava ku ‘xura nyima, ku pswala kuonha,’ lezi zi to bayisa vanwani zi tlhela zi neha xiruko ka vito ga Jehova. A ku lava ku tsakisa Jehova ni ku simama bandleni ga wuKristu zi kuca malanza yo tala ya Jehova lezaku ma kombela xivuno lexo xa liranzo. — Jak. 1:15; Tis. 141:5; Maheb. 12:5, 6.

18. Zini u ti yimiseleko ku maha?

¹⁸ Laha a tiko ga Satani gi yako gi mitiwa hi mahanyela yo biha, Jehova a ngo ku tizwa matshanza hi ku wona malanza yakwe na ma ti karata hi mbilu yontlhe kasi ku tshama ni maalakanyo ma basileko ma tlhela ma seketela milayo yakwe ya mahanyela! Kasi ku maha lezo, ngha munwe ni munwani wa hina a ti yimisela ku tshama kusuhani na Jehova ni ku vumela a wurangeli legi a hi nyikako hi ku tirisa a Mhaka yakwe ni bandla ga wuKristu. A ku tshama na hi basile zi tisa litsako ni kurula ka maalakanyo zalezi. (Tis. 119:5, 6) Xikhatini xi tako, anzhako ka kuloviswa ka Satani, hi tava ni lungelo ga ku hanya kala kupinzuka misaveni yi basileko leyi yi nga hava kucetelo wakwe wo biha.