Zigonzo hi zi kumako ka mukhongelo wu longiselweko khwatsi

 1. Mutlhangano muni wu mahilweko hi vanhu va Nungungulu lowu hi to wulawula hi wona, na ku vuka ziwutiso zihi?

“Sukani mu yima, mu bonga Jehova Nungungulu wa nwina wa kala kupinzuka ni kupinzuka.” Hi magezu lawa yo khumba mbilu, a vaLevi va lo byela a vanhu va Nungungulu va xikhatini lexo lezaku va hlengeletana kasi ku khongela ka Jehova. Lowu ku’ve mukhongelo wo leha ka yontlhe yi tsalilweko lomu ka Biblia. (Neh. 9:5, Tradução do Novo Mundo) A mutlhangano lowu va wu mahile Jerusalema hi siku ga wu 24 ka Tisri (Setembro/Outubro), yi nga hweti ya xiJuda ya wu 7, hi 455 Mahlweni ka Nguva ya Hina. A xikhati lexi hi gonzako zotala hi mutlhangano lowu wo hlawuleka, ti wutisi lezi: ‘Zini lezi a vaLevi va nga tolovela ku zi maha, lezi zi mahileko lezaku a mutlhangano lowu wuva wo saseka nguvu? Hi zihi zinwani zigonzo nzi zi kumako ka mukhongelo lowu wu longiselweko khwatsi?’ — Tis. 141:2.

 2. Xikombiso muni xa xi nene hi siyelweko hi vaIsraeli a xikhati lexi va nga tlhangana anzhako ka ku aketa a tigingisi ta Jerusalema?

² Na ka ha kiyela hweti kasi ku maha mutlhangano lowu, a vaJuda va wa mbhetile a ku aketa a tigingisi ta Jerusalema. (Neh. 6:15) A vanhu va Nungungulu va lo mbheta ntiro lowo hi 52 wa masiku ntsena. Anzhako ka lezo, va lo sangula ku yisa kupima ka zilaveko zabye za moya. Hikwalaho, hi siku go sangula ga hweti ya Tisri, va lo tlhangana laha kubaseni lezaku vazwa Ezra, zinwe ni vaLevi vanwani, na va gonza Nayo wa Nungungulu hi gezu go tlakuka ni ku wu tlhamusela. A ziro zontlhe za mingango, a ku patsa ni ‘vontlhe lava va nga wa zi kota kuzwa’ va lo suka va yima va ingisela “kusukela ni mixo kala hlikanhini.” Hi nga wona xikombiso lexi xa xi nene ka lava nyamutlha va nghenako mitlhangano ka tiSalawu ta Mufumo ta ti nene! Hambulezo, xana a maalakanyo ya wena a ma tshuki ma enza, u sangula ku alakanyela a zilo zi nga hiko za lisima loku u hi mitlhanganweni ke? Loku zi hi tano, ehleketa kambe hi xikombiso xa vaIsraeli lava va kale, lava va nga kala ku ingisela ntsena, kanilezi va chelileko kota ka lezi va nga zizwa laha ka kuza va sangula ku rila hi kota ya ku tsanzeka ku ingisa a Nayo wa Nungungulu kota tiko. — Neh. 8:1-9.

 3. Xileletelo muni lexi a vaIsraeli va nga xi lanzela?

³ Kanilezi lexi xi wa nga hi xona xikhati xa ku wulela zionho laha kubaseni. Kota lezi gi nga hi siku ga mubuzo, xi wa hi xikhati xa kutsaka hi ku khozela Jehova. (Mitse. 29:1) Hikwalaho, Nehemia i lo byela vanhu aku: “Ti fambeleni, mu yaga tinyama ti nonileko, munwa kunwa ko nanziha, mu rumela zakuga ka lava va nga ti longiselangiko nchumu, hakuva legi i siku gi basileko ka Hosi ya hina. Mu nga tsanwi, hakuva a litsako la Jehova i ntamu wa nwina.” Kunene va lo ingisa xileletelo lexo, niku a vanhu va lo “ti tsakela” ka siku lego. — Neh. 8:10-12.

 4. Zini lezi a tihloko ta mingango ta vaIsraeli ti nga maha, niku i nchumu muni wa lisima va nga wu maha ka Mubuzo lowo wa Mixaxa?

⁴ Hi manziko wa kona, a tihloko ta mingango ti lo tlhangana kasi ti hlola lezaku yi wa tava yihi ndlela yaku a tiko gi lanzela khwatsi a Nayo wa Nungungulu. Laha va nga kari va gonza Mitsalo, va lo wona lezaku kusukela hi siku ga wu 15 kala ga wu 22 ga Tisri, ku nga hweti ya wu 7, ku wa fanele ku mahiwa a Mubuzo wa Mixaxa lowu wu nga wa ta gumesa hi mutlhangano wo hlawuleka. Hikwalaho, va lo sangula ku longisela. A Mubuzo lowo wa Mixaxa wu lova wo saseka ku hunza yontlhe va nga yi mahile kusukela masikwini ya Joxua kala lego siku, niku ku lova ni “kutsaka ka hombe nguvu.” A nchumu wa lisima wu mahekileko ka mubuzo lowo ku’ve kugonziwa ka Nayo wa Nungungulu laha kubaseni, “siku ni siku, kusukela siku go ranga kala siku go gumesa.” — Neh. 8:13-18.

 5. Zini lezi a vanhu va Nungungulu va nga maha xikhatanyana mahlweni ka kuva a vaLevi va va mahela mukhongelo ka Jehova?

⁵ Loku ku hunzile masiku mambiri, makunu xi wa chikele xikhati xa lezaku a vaIsraeli va wulela a zionho zabye za ku tsanzeka ku hlayisa Nayo wa Nungungulu. A siku legi ga mubuzo gi wa nga hi siku ga kuga ni kunwa. Wutshanwini ga lezo, a vanhu va Nungungulu va lo yila va ambala tisakwa kota xikombiso xa kurila. A vaLevi va lo engeta va gonza a Nayo wa Nungungulu mahlweni ka vanhu hi xipimo xa tihora tinharu ni mixo. Hi muphindelo, va lo “wulela zionho zabye, va khozela Jehova Nungungulu wabye.” Anzhako ka lezo, a vaLevi va lo maha mukhongelo wu longiselweko khwatsi, na va yimela vanhu vontlhe.  — Neh. 9:1-4.

 6. Xini xi vunileko vaLevi lezaku va maha mukhongelo wo huma mbilwini, niku hi gonza yini ka lezo?

⁶ Handle ko kanakana, a kuva a vaLevi va gonzile Nayo wa Nungungulu hi kukhanzakanya zi va vunile ku longisela a mukhongelo lowu wo huma mbilwini. A khume ga mavesi yo sangula ma wulawula nguvu hi mitiro ni matshamela ya Jehova. Ka xipanze lexi xinwani xa mukhongelo, va khanyisa a ‘wuxinji ga Nungungulu go eta’ hi kuphindaphinda, na va vumela kubaseni lezaku a vaIsraeli va wa nga ringanelwi hi ku mahelwa wuxinji lego. (Neh. 9:19, 27, 28, 31) A mikhongelo ya hinawu ka Jehova yi tava yo nuhela ni yo huma mbilwini, loku a ku fana ni vaLevi lavo, hi ehleketa hi Mhaka ya Nungungulu siku ni siku, hi tsika Jehova a wulawula na hina kuranga na hi nga se maha mukhongelo wa hina wo leha. — Tis. 1:1, 2.

 7. Xini lexi a vaLevi va nga kombela ka Nungungulu, niku hi gonza yini ka lezo?

⁷ A mukhongelo wabye wova ni xikombelo xinwe ntsena xo olova. Xi ka magezu ya laha xikari ka vesi 32, gi nge ngalo: “Wena Nungungulu wa hina, u nga Nungungulu wa hombe, wa ntamu, wo tshisa, loyi a hlayisako xivumelwano ni wuxinji, ngha hlomulo lowu wu ngavi wutsongwani mahlweni ka wena, lowu wu weleko hehla ka hina, ni tihosi ta hina, ni tihosana ta hina, ni vapristi va hina, ni vaprofeti va hina, ni vararu va hina, ni hehla ka vanhu va wena vontlhe kusukela xikhatini xa tihosi ta le Assiria kala lezi.” Hi ndlela leyi, a vaLevi va lo hi nyika xikombiso xi nene xa kuva hi dumisa ni ku bonga Jehova na hi nga se peta zikombelo za hina wutsumbu mikhongelweni ya hina.

8, 9. (a) Xana a vaLevi va sangulisa kuyini a mukhongelo wabye? (b) Hi wahi mabutho mambiri ya le tilweni lawa a vaLevi va ma kumbukako ke?

⁸ Hambu lezi va nga longisele khwatsi a mukhongelo wabye, a vaLevi lavo va wa ti koramisa va tlhela va zi wonisa ku khwatsi a magezu yabye ma wa nga tlhamuseli khwatsi a wudzunzo gontlhe legi hakunene gi lumbako Jehova. Hikwalaho, va lo sangula ku maha mukhongelo wabye na va yimela vanhu vontlhe va ka Israeli hi ku ti koramisa va kombela ka Jehova vaku: “A gi bongiwe a vito ga wena gi dzunzekileko, gi tlakukileko, gi hunzeleleko kudumiswa kontlhe.” — Neh. 9:5.

⁹ A mukhongelo wu loya mahlweni wuku: “Wena u Jehova, wena wece; hi wena u mahileko tilo ni matilo ya matilo, ni tiyimpi ta wona tontlhe, ni misava ni zontlhe zi nga ka yona, ni mabimbi ni zontlhe zi nga ka wona, u zi hanyisa zontlhe; a yimpi ya le tilweni yi khozela wena.” (Neh. 9:6) Hi Jehova Nungungulu a nga vanga a wuako gontlhe ni mabutho ya tinyeleti ya tsanza-vahlayi. I lo vanga kambe zontlhe zi nga kona laha misaveni a tlhela a vanga matshamela ya lezaku a zivangwa zontlhe zi hanyako zi simama ku pswalelana. A ku tsika lezo, ku na ni tingelosi ta Nungungulu, leti ti tlhamuselwako kota “tiyimpi ta tilo.” (Joba 38:4, 7; Dan. 4:35) Tlhatakumbiri, a tingelosi ta ti koramisa ti maha kuranza ka Nungungulu hi ku tirela vanhu va vaonhi “lava va ta ngaga a tshomba ya kuhanyiswa.” (Maheb. 1:14) Hi nga wona xikombiso lexi xo saseka hi nyikiwako hi tingelosi xa kuva hi tirela Jehova hi wumunwe kota butho gi gonzisilweko khwatsi! — 1 Kor. 14:33, 40.

10. Hi gonza yini ka lezi Nungungulu a nga tirisanisa zona na Abrahama?

¹⁰ Hi kulanzela, a vaLevi va yisa kupima ka kutirisana ka Nungungulu na Abrama, loyi kala ka 99 wa malembe a nga kala a nga se pswala n’wana na Sarai, a sati wakwe wa ngonwa. Ku’ve ka xikhati lexo Jehova a nga cica vito gakwe giva Abrahama, zi wulako ku “raru wa matiko manyingi.” (Gen. 17:1-6, 15, 16) Nungungulu i lo tsumbisa Abrahama kambe lezaku a pswalo wakwe wu wa ta teka a tiko ga Kanani. A vanhu va tala ku rivala lezi va nga tsumbisa; kanilezi Jehova a nga tano. A mukhongelo wa vaLevi wu ngalo: “Hi wena Jehova Nungungulu, loyi u hlawuleko Abrama, u mu humesa le Uri wa maKaldea, u mu chula vito ga Abrahama; u kuma mbilu yakwe na yi kholekile mahlweni ka wena, u maha naye xivumelwano xo nyika vana vakwe a tiko ga maKanani, . . . u tlhela u tatisa timhaka ta wena; hakuva wena u lulamile.” (Neh. 9:7, 8) Ngha hinawu hi pimanyisa a Nungungulu wa hina wa kululama hi ku ti karatela ku tatisa lezi hi nga wula. — Mat. 5:37.

11, 12. Nyika a tlhamuselo wa vito ga Jehova u tlhela u wula lezi wu nga wonekisa zona kutirisaneni kakwe ni pswalo wa Abrahama.

¹¹ A vito Jehova gi wula ku “Yena I Maha Lezaku Ziva Kona,” zi tlhamuselako ku Nungungulu i tirisa ntamu wakwe wa hombe lezaku a tatisa a zitsumbiso zakwe zontlhe. Lezi zi woneka hi kudlunyateka kutirisaneni ka Nungungulu ni pswalo wa Abrahama ka xikhati lexi va nga hi tikhumbi ta vaGipite. Xikhatini lexo, zi wa wonekisa ku khwatsi a ku na ndlela ya lezaku a tiko lego gontlhe gi tlhatlheka gi tlhela gi ya hanya Tikweni gi Tsumbisilweko. Hambulezo, Nungungulu i lo kombisa mitiro ya ntamu yo lanzelana kasi a tatisa xitsumbiso xakwe, hi ndlela leyo a ti komba lezaku hi yena yece a ringanelwako hi vito legi gaku Jehova gi hunzeleleko kutlakuka.

¹² A mukhongelo lowu wu tsalilweko hi Nehemia wu wula lezi hi Jehova: “Wena u wonile a kuxaniseka ka vararu va hina le Gipite, uzwa kurila kabye laha Bimbini go Pswhuka. U kombisa miwoniso ni zihlamaliso ka Faro, ni ka malanza yakwe wontlhe, ni ka vanhu vontlhe va tiko gakwe, hakuva wena wa zi tiva lezaku va va khomile hi lunya; wena u ti mahele vito, khwatsi hi nyamutlha lezi. U lo va avanyisela a bimbi, kasi va fela ku famba muhanzeni wa lomu xikari ka gona, kanilezi lava va nga wa va hlongolisa u va hoxa lomu kueteni ka gona, khwatsi i ribye gi hoxilweko matini ya ntamu.” Zonake a mukhongelo wuya mahlweni wu wulawula hi lezi Jehova a nga mahela vanhu vakwe kambe, wuku: “U [lo] va khozisela a vaaki va gona, va nga vaKanani . . . Va lo teka a miti yi bhiyelweko, ni tiko go nona, va teka ni tiyindlu ti nga wa tele hi zilo zo saseka, a tihlowo ti kelilweko, zivina, mioliva, ni tisinya tinyingi ta mihanzu. Zinghaho va loga, va xura, va kulukelana, va ti tsakela hi wunene ga wena.” — Neh. 9:9-11, 24, 25.

13. Xana Jehova i zi khatalelisile kuyini a zilaveko za moya za vaIsraeli, kanilezi va te yini?

¹³ Ku’ve ni mitiro yinwani yo tala ya ntamu leyi Nungungulu a nga yi maha kasi ku tatisa a kungo gakwe. Hi xikombiso, zalezi a vaIsraeli va nga suka Gipite, Jehova i lo va nyika kuga ka moya. Ka mukhongelo wabye ka Nungungulu, a vaLevi va lo alakanya vaku: “U lo relela le hehla ka xitsunga xa Sinai, u wulawula navo na u hi le tilweni, u va kombisa zinene, ni milayo ya lisine, ni ziyimiso, ni zileletelo.” (Neh. 9:13) Jehova i lo zama ku gonzisa vanhu vakwe kasi va ringanelwa hi ku rwala a vito gakwe go basa kota ziga-tshomba za Tiko gi Tsumbisilweko, kanilezi va lo fularela a zilo lezo za zi nene va nga gonzile. — Gonza Nehemia 9:16-18.

14, 15. (a) Xana a wuxinji ga Jehova gi wonekisa kuyini ka ndlela leyi a nga hlayisa hi yona a vanhu vakwe va vaonhi? (b) Hi gonza yini ka lezi Nungungulu a nga tirisanisa zona ni tiko gakwe gi hlawulilweko?

¹⁴ A mukhongelo wa vaLevi wu wulawula hi zionho zimbiri zo kongoma lezi zi mahilweko hi vaIsraeli xikhatanyana nzhako ka loku va tsumbisile ku hlayisa a Nayo wa Nungungulu le Xitsungeni xa Sinai. Hi kota ya zionho lezi, a vaIsraeli va wa fanele ku tsikwa xiwuleni vafa. Kanilezi a mukhongelo wu dumisa Jehova wuku: “Kanilezi wena hi wuxinji ga wena go eta, a ku va tsikangi lomu xiwuleni. . . . U lo va hlayisa 40 wa malembe, . . . va nga vumali nchumu. A tinguwo tabye a ti hlakalangi, ni mikonzo yabye cima a yi vimbangi.” (Neh. 9:19, 21) Ni nyamutlha konawu Jehova i hi nyika zontlhe hi zi lavako kasi hi mu tirela hi kutsumbeka. Hi nga tshuki hi fana ni makume ya mazana ya vaIsraeli lava va ngafa xiwuleni hi kota ya kungaingisi ni kungakholwi. Kunene, zontlhe lezi “zi lo tsaliwa kasi ku hi luleka, hina lava hi chikelelweko hi zikhati zo gumesa.” — 1 Kor. 10:1-11.

¹⁵ A ya kubiha hi lawa yaku, anzhako ka ku nghena Tikweni gi Tsumbisilweko, a vaIsraeli va lo lanzela a wukhozeli ga manyala gi nga patsa ni ku daya, gi nga mahelwa a vanungungulu va maKanani. Hikwalaho, Jehova i lo tsika matiko ya wuakelwani ma xanisa a tiko gakwe gi hlawulilweko. Laha va nga ti sola Jehova i wa va mahela wuxinji a va tsetselela ni ku va ponisa ka valala vabye. Lezo zi lo maheka “makhati manyingi.” (Gonza Nehemia 9:26-28, 31.) A vaLevi va lo wulela zionho zabye vaku: “Ku lo hunza malembe yo hlaya na u timisela ha vona, u va khongotela hi moya wa wena hi milomu ya vaprofeti va wena; kanilezi va nga pangi tindleve tabye; hikwalaho u va nyikela mandleni ya vanhu va matiko.” — Neh. 9:30.

16, 17. (a) Xana a xiyimo xa vaIsraeli a xikhati lexi va nga wuya hi Babuloni xi hambanisa kuyini ni xa vapswali vabye a xikhati lexi va nga nghena Tikweni gi Tsumbisilweko? (b) Zini lezi a vaIsraeli va nga wula kubaseni, niku zini va nga tsumbisa ku maha?

¹⁶ Hambu anzhako ka kuwuya kabye hi wukhumbini ga le Babuloni, a vaIsraeli va lo tlhelela ka tshamela gabye ga kungaingisi. Kanilezi ku’ve kwihi kuhambana ke? A vaLevi va lo simama ku khongela vaku: “Languta, hina hi tikhumbi nyamutlha; hi tikhumbi lomu tikweni legi u nga nyika vadadani va hina a kuva vaga mihanzu ya gona, va tshameka khwatsi, gi nyika pfuno wa hombe ka tihosi leti u ti yimisileko a ku hi fumela, hi kota ya zionho za hina. Ni kambe . . . va hi hlokisa.” — Neh. 9:36, 37.

¹⁷ Xana a vaLevi va wa wula lezaku Nungungulu a nga lulamangi hi ku va tsika va welwa hi khombo legi? Ne ni kutsongwani! Va lo wula kubaseni vaku: “Ka zontlhe zi hi humeleko, wena u mahile nongameto, hakuva u mahile zinene, hina hi maha kubiha.” (Neh. 9:33) Anzhako ka ku wulela zontlhe lezi, a vaLevi va lo dayelela mukhongelo wabye wu nga kombisiko makangwa hi ku tsumbisa lezaku, kusukela kwalaho a tiko gi ta ingisa Nayo wa Nungungulu. (Gonza Nehemia 9:38; 10:29) Va lo tsala a xitsumbiso xabye ka phepha gi gumesa gi sayiniwa hi 84 wa manghanakana ya vaJuda. — Neh. 10:1-27.

18, 19. (a) Zini hi faneleko ku maha kasi hi nghena misaveni yiswa ya Nungungulu? (b) Xini lexi hi nga faneliko ku tsika ku xi khongelela, niku hikuyini?

¹⁸ Hi fanele ku amukela kulaya ku tako hi ka Jehova kasi hi ringanelwa hi ku pona hi nghena misaveni yakwe ya yiswa ya kululama. Mupostoli Paule i lo wutisa aku: ‘Hi wihi n’wana loyi a raru wakwe a nga mu layiko ke?’ (Maheb. 12:7, NM) A ndlela yo komba lezaku ha vumela ku rangelwa hi Nungungulu wutomini ga hina ku timisela hi kutsumbeka ntirweni wakwe ni ku vumela lezaku a moya wakwe wu chukwatisa a wumunhu ga hina. Niku loku hi maha xionho xa hombe, ngha hi tiyiseka lezaku Jehova i ta hi tsetselela loku hi ti sola hi mbilu yontlhe hi tlhela hi ti koramisa hi vumela ku layiwa.

¹⁹ Lokuloku, Jehova i ta ti mahela vito ga hombe ga ku hunza legi a ti maheleko a xikhati lexi a nga tlhatlhisa vaIsraeli le Gipite. (Ezek. 38:23) Khwatsi hi lezi a vanhu vakwe va xikhatini lexo va gileko tshomba ya Tiko gi Tsumbisilweko, a maKristu wontlhe lawa ma timiselako ma khozela Jehova hi kutsumbeka ma ta kuma tshomba ya wutomi misaveni yiswa ya kululama ya Nungungulu. (2 Ped. 3:13) Kota lezi hi nga ni zitsumbiso lezi zo saseka nguvu, ngha hi nga tsiki a ku khongelela a kubasiswa ka vito ga Nungungulu go dzunzeka. A nzima yi lanzelako yi ta wulawula hi munwani mukhongelo lowu hi faneleko ku hanya hi wona kasi hi ti buza hi makatekwa ya Jehova zalezi ni kala kupinzuka.