Ndlela yo hanya khwatsi wukhosaneni ga wena

U TI ZWISA kuyini loku u alakanya a ku u ta tshuka u khosahala? A vokari zi va vangela kukarateka ka hombe, hambu kuchava. Va ti zwisa lezo hakuva a kukhosahala ku yelana ni zilo zo kala ku tsakisa, zo kota ku khanyana miri, miri wo kala ku tiya, ku hatlisa ku rivala zilo, ni mababyi yo kala ma nga mbheli.

Kanilezi, a lisine hi lezaku a vanhu va hambana nguvu hi makhosahalela yabye. Wukhosaneni gabye, a vokari va simama va hanya khwatsi mirini wabye ni kupimeni kabye. A tekinolojiya yi vunile vokari lezaku va chumiwa kutani ku hungula kubayisa ka mababyi yo kala ma nga mbheli. Kota wuyelo ga kona, ku na ni vanhu vo tala matikweni yo kari va hanyako xikhati xo leha va tlhela vava ni lihanyo li nene.

Hambulezo, kani va kumana ni zikarato zi yelanako ni kukhosahala kutani ahihi, a vanhu vo tala va xuva ku hanya khwatsi wukhosaneni gabye. Zi nga koteka hi ndlela muni? Hi tlhelo go kari, zi khegela ka mawonela ya munhu, ni ku ti yimisela ku ti zwananisa ni xiyimo lexi xa xiswa wutomini. Kasi ku kuma xivuno mhakeni leyi, a hi kambisiseni a matshinya yo kari ya Biblia yo hehuka, kanilezi ma vunako nguvu.

TI TSONGAHATI, U TIVA XIYIMO XA WENA: “A wutlhari gi na ni lava va ti tsongahatako.” (Mavingu 11:2) Ka mongo lowu, “lava va ti tsongahatako” ku nga ha wuliwa a vakhosaheleko lava va zi zwisisako lezaku a va nge zi koti ku maha zontlhe lezi va nga kari va zi kota ku maha, na va nga se khosahala. Charles, wa le Brasil, a nga ni 93 wa malembe, i wula lisine loku aku: “Loku u hanya nguvu, u ta khosahala. A ku na ndlela ya ku tlhela u maha nwanana.”

Kanilezi a ku ti tsongahata u tiva xiyimo xa wena, a zi wuli kuva ni mawonela ya hava yo kota lawa: “Nzi khosahele nzi khosahele basi, a ka hi na xinwani nzi nga mahako.” A mawonela lawo ma nga rera munhu kutani ku mu mbheta ntamu. A bhuku ga Mavingu 24:10 gi ngalo: ‘Loku u rereka sikwini ga khombo, a ntamu wa wena wu tava wu tsongwani.’ A kuhambana ni lezo, a munhu a ti tsongahatako i kombisa mawonela ma nene a tlhela a maha lezi a zi kotako ka xiyimo xakwe.

Corrado, wa le Italia, a nga ni 77 wa malembe, i wula lezi: “Loku u kwela xitsunga hi mova, u fanele ku releta magera kasi a motori wu nga timeki, a mova wu nyima.” Kunene, loku a munhu a khosahala ku laveka ku cica zokari. Corrado ni sati wakwe va maha mitiro yabye ya laha kaya hi ndlela yo ringanisela, hi ku lanzela a longoloko wo hehuka wu va vunako ku potsa ku tira yi nga chayi zonake ni gambo vava ni zifuta zo tsanza ni ku suka va yima. Marian, wa le Brasil, a nga ni 81 wa malembe, yenawu i na ni mawonela ma nene hi xiyimo xakwe kota munhu wo khosahala. I ngalo: “Nzi gonzile a matirela ma yelanako ni xiyimo xa mina. Loku nzi tira, nzita na nzi humulanyana loku zi laveka. Nzi ti tshamelana lahasi nzi humula, kutani nzi ku ba, nzi lera hambu ku ingisela wucenje. Nzi gonzile a ku zwisisa ni ku vumela lezaku a nzi nge zi koti ku maha zontlhe nzi nga kari nzi maha kale.”

TI HLAYISE, KANILEZI U NGA HUNZELETI ZILO: ‘A vavasati va fanele ku ambala a tinguwo ti faneleko hi xichawo ni kutikhoma.’ (1 Timote 2:9) A magezu “tinguwo ti faneleko” ma wula tinguwo ti kombisako xichawo ni kuva ti hi ka xiyimo xa xi nene. Barbara, wa le Canadá, a nga ni 74 wa malembe, i wula lezi: “Nzi ti karatela ku tshama na nzi sasekile na nzi basile kambe. A nzi lavi ku ti tsika, nziva ni mawonela yaku: ‘Nzi khosahele nzi khosahele, a nzi na mhaka ni kucuwukeka ka mina.’” A wasati wo kari waku hi Fern le Brasil, a nga ni 91 wa malembe i ngalo: “Nzita na nzi xava tinguwo to kari ta tiswa kasi nzi xalalisa moya wa mina.” Ahati a vavanuna va khosaheleko ke? Antônio, wa le Brasil, a nga ni 73 wa malembe i bika lawa: “Nzi zama ku maha zontlhe nzi zi kotako kasi nzi tshama na nzi sasekile hi ku boha tinguwo to basa ni to nuhela.” Xungetano hi basiselelo ya munhu wutsumbu i engeta aku: “Nzi hlamba nzi tlhela nzi ti tsemeta malevu siku ni siku.”

Hi tlhelo ginwani, za lisima a ku potsa ku karateka nguvu hi kucuwukeka ka wena laha ka kuza u hunzeleta zilo. A wanuna munwani wa ku hi Bok-im, wa le Coreia do Sul, a nga ni 69 wa malembe a nga hunzeleti mhakeni ya tinguwo. I wula lezi: “Nza zi tiva lezaku a nzi faneli ku ambala tinguwo to kari leti nzi nga kari nzi ambala a xikhati lexi nzi nga hi mufana.”

NGHA UVA NI MAWONELA MA NENE: “Wontlhe masiku ya loyi a hlokiswako ma bihile; kanilezi a mbilu yi tsakileko yi le mubuzweni masiku wontlhe.” (Mavingu 15:15) Laha u yako u khosahala, u nga ha tshuka u telwa hi maalakanyo ya hava loku u alakanya a ntamu lowu u nga hi nawo a xikhati lexi u nga hi muswa, ni zilo zo tala lezi u nga zi kota ku maha. Lezo za zwisiseka. Hambulezo, ti karatele ku hlula a kutizwa loko ka hava. A ku tshama hi ku pimisa lezi u nga zi kota ku maha kale, zi nga ku tsona litsako zi tlhela zi ku mbheta ntamu wa ku maha lezi wa ha zi kotako. Joseph, wa le Canadá, a nga ni 79 wa malembe, i pimisa hi ndlela ya yi nene aku: “Nzi ti karatela ku kuma litsako ka lezi nzi zi kotako ku maha, nzi nga tshami hi ku rilela lezi nzi nga maha kale, kanilezi nzi nga zi kotiko ku maha nyamutlha.”

A kulera ni kugonza, zonawu zi nga ku maha u tizwa khwatsi zi tlhela zi vulula maalakanyo ya wena lezaku u tiva za ziswa. Hikwalaho, tshama na u longile ku lonzola ni wihi mole wu vululekako wa ku lera ni ku gonza za ziswa. Ernest, wa le Filipinas, a nga ni 74 wa malembe, i tolovela kuya biblioteka a ya lava mabhuku ya ma nene ni yo tsakisa kasi a lera. I ngalo: “Nza ha tsakisiwa hi ku enza, nzi huma lomu ndlwini nzi valelweko kona, hi ku lera mabhuku.” A wanuna wo kari waku hi Lennart, wa le Suécia, a nga ni 75 wa malembe, i zile a sangula ni ntiro wo karata nguvu wa ku gonza lirimi linwani.

NGHA UVA MUNHU WO HANA: “Nyikani, ku ta nyikiwa ka nwina.” (Luka 6:38) Ranza ku mbheta xikhati na u hi ni vanwani u tlhela u ranza ku va nyika zilo. Lezo zi ta ku maha u tizwa na u mahile nchumu wa lisima zi tlhela zi ku nehela litsako. Hosa, wa le Brasil, a nga ni 85 wa malembe, i ti karatela ku vuna vanwani hambu lezi a nga zi kotiko ku maha zilo zo kari hi kota ya zitshetshela lomu mirini. I ngalo: “Nzi tolovela ku fonela a vanghana va mina va babyako kutani va khunguvanyekileko hi zokari nzi tlhela nzi va tsalela mapapilo. Ka zikhati zinwani nzi va rumela zinyikiwo za zitsongwani. A xinwani nzi xi ranzako, ku bhikela lava va babyako kutani ku va mahela manghunghu.”

Loku hi ranza ku hana, hi kuca vanwani lezaku vonawu va hana. “Loku u kombisa liranzo ka vanwani, vonawu va kuceka ku ku ranza nguvu,” ku wula Jan, wa le Suécia, a nga ni 66 wa malembe. Ina, a munhu wa wuhana i vanga moya wa wu nene ni wa ku kombisa kubonga lowu wu tsakisako vanwani.

RANZA KU TSHAMA NI VANWANI: “A munhu loyi a ti hambanyisako ni vanwani i hlota ku ti tsakisa ntsena; i ta hambana ni wutlhari gontlhe gi vunako.” (Mavingu 18:1, NM) Hambu lezi ka zikhati zinwani u nga lavako ku tshama wece, potsa ku ti hambanyisa ni vanwani ni ku miyela u nga bhuli. Innocent, wa le Nigéria, a nga ni 72 wa malembe, i ranza ku tshama ni vanghana. I ngalo: “Nzi ranza ku ti tlhanganyisa ni vanhu va titanga tontlhe.” Börje, wa le Suécia, a nga ni 85 wa malembe i wula lezi: “Nzi ti karatela ku hlakana ni vaswa. A ntamu wabye wu nzi maha nzi tizwa na nza hi muswa — kanilezi hi lomu nzeni, hi wutsongwani ga kona.” Tolovela ku maha malulamiselo, u ramba vanghana laha kaya ka wena. Han-sik, wa le Coreia do Sul, a nga ni 72 wa malembe i ngalo: “Mina ni sati wa mina hi ranza ku ramba vanghana va hina va titanga tontlhe — va khosaheleko ni vaswa — kasi hi ta bhula kutani kuga zinwe.”

A vanhu va nga ni xinghana va ranza ku bhula. Kanilezi a kubhula, a zi wuli ku tshama hi ku wulawula wena wece, zi lava ku ta na u miyela u ingisela vanwani. Kombisa kukhatala hi vanwani. Helena, a hanyako Moçambique, a nga ni 71 wa malembe, i wula lezi: “Nzi munhu wa xinghana niku nzi ranza ku va kombisa xichawo vanwani. Nzi ingisela lezi va lavako ku wula kasi nzi tiva lezi va zi alakanyako ni lezi va zi lavako.” José, wa le Brasil, a nga ni 73 wa malembe i bika lezi: “A vanhu vo tala va ranza ku tshama ni vanhu va ranzako ku demba ndleve khwatsi — lava va zi tivako ku zwela ni ku khatala hi vanwani; lava va zi tivako ku dzunza hi xikhati xa kona ni va ku ranza ku hlekisela.”

Xontlhe xikhati ti karatele ku ‘wulawula magezu ya tipswalo.’ (Va Le Kolosi 4:6) Ranga hi ku ehleketa khwatsi u tlhela u wula zilo zi tiyisako hlana.

RANZA KU BONGA: “Muva ni kubonga.” (Va Le Kolosi 3:15) Loku u vuniwa, kombisa kubonga hi xivuno lexo. A magezu ya kubonga ma maha vanhu va hanya hi kuzwanana. Marie-Paule, wa le Canadá, a nga ni 74 wa malembe i hi byela lezi: “Zezanyana, mina ni nuna wa mina hi humele ka yindlu ya hombe hi ya hanya ka yindlu ya yi tsongwani. A xikhati hi nga rura, ku tile vanghana vo tala nguvu va ta hi vuna. A hi zi kotangi a ku va bonga vontlhe zi enela. Hikwalaho, a munwe ni munwani wabye hi lo mu rumelela kartawu ga kubonga, hi tlhela hi ramba vokari lezaku hi taga navo.” Jae-won, wa le Coreia do Sul, a nga ni 76 wa malembe, i yi bonga nguvu a bholeya leyi a nyikiwako kasi kuya Salawini ya Mufumo. I ngalo: “Nzi xi bonga nguvu a xivuno lexo laha ka kuza nzi ta na nzi nyikela mali ya kubonga kasi ku xava mafura. Ka zikhati zinwani nzi longisela xinyikiwo xa xi tsongwani na nzi tsalile magezu ya kubonga.”

A ku hunza zontlhe, bonga wutomi legi u nga nago. Solomoni, a Hosi yo tlhariha, i hi alakanyisile lezi: “A mbyana yi hanyako yi hunza a nghala yi fileko.” (Mutshawuteli 9:4) Hakunene, loku u hi ni mawonela ma nene, zinwe ni ku tiva ku ti zwananisa ni xiyimo, za koteka a ku hanya khwatsi wukhosaneni ga wena.