‘Ranza muakelane wa wena kota lezi u ti ranzisako zona’

1, 2. a) Xana Jesu i te yini xungetano hi nayo wa wumbiri wa hombe milayweni yontlhe? b) Ziwutiso muni hi to zi kambisisa zalezi?

KASI ku ringa Jesu, a Mufarisi wo kari i lo mu wutisa lezi: “Mugonzisi, a nayo wa hombe milayweni yontlhe hi wihi?” Kota lezi hi zi wonileko ka nzima yi hunzileko, Jesu i lo mu hlamula lezaku a “nayo wa hombe ni wa kuranga” hi lowu: “U ta ranza Hosi Nungungulu wa wena hi mbilu ya wena yontlhe, ni muhefemulo wa wena wontlhe, ni kupima ka wena kontlhe.” I lo engeta aku: “Ni wa wumbiri wu fananako na wona, hi lowu: U ta ranza wakelene na wena kota lezi u ti ranzako wena.” — Mat. 22:34-39.

² Jesu i te hi fanele ku ranza a muakelane wa hina kota lezi hi ti ranzisako zona. Hikwalaho, hi fanele ku ti wutisa lezi: Himani hakunene loyi a nga muakelane wa hina? Hi li kombisisa kuyini liranzo hi muakelane ke?

3, 4. a) Mufananiso muni lowu Jesu a nga hlamula hi wona a xiwutiso lexi xi nge: ‘Himani muakelane wa mina ke?’ b) Xana a muSamaria i vunisile kuyini a wanuna loyi a yivelweko, a biwa, a siyiwa na a hi kusuhani ni kufa ke? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

³ Hi nga ha alakanya lezaku a muakelane munhu a hanyako kusuhani na hina, na a hi munghana wa mu nene. (Mav. 27:10) Kanilezi wona lezi Jesu a zi wulileko laha a wanuna wo kari a nga ti wona na a hi wo lulama a nga mu wutisa lezi: ‘Himani muakelane wa mina ke?’ Jesu i lo hlamula hi mufananiso wa muSamaria wa mu nene. (Gonza Luka 10:29-37.) Hi nga ha alakanya lezaku a mupristi wa muIsraeli ni muLevi va wa ta kombisa kuva vaakelane va va nene loku va wona munhu a yivelweko, a biwa, a tlhela a siyiwa na a hi kusuhani ni kufa. Kanilezi, va lo mu potsa. A wanuna loye i lo ya vuniwa hi muSamaria  —  a nga hi munhu wa lixaka linwani la vanhu va nga hi ni xichawo hi Nayo wa Mosi, kanilezi na va chepetiwa nguvu hi vaJuda. — Joh. 4:9.

⁴ Na a zama ku mu vuna ku holisa zilonza zakwe, a muSamaria loye wa mu nene i lo mu chela mafura ni vinya timbangeni takwe. A macheleni mambiri lawa a nga ma siyela nwinyi wa muti kasi ku khatalela a wanuna loye ma wa ringana muholo wa masiku mambiri. (Mat. 20:2) Hikwalaho za olova ku wona loyi a ngava muakelane wa munhu loye a bilweko. Handle ko kanakana, a mufananiso wa Jesu wa hi gonzisa ku zwela wusiwana ni ku kombisa liranzo ka muakelane wa hina.

 5. A malanza ya Jehova ma kombisile kuyini liranzo ka vaakelane anzhako ka xingulu xi mahekileko hi 2012?

⁵ A kutala ka zikhati za karata ku kuma munhu wo zwela wusiwana a ku fana ni muSamaria loyi wa mu nene, nguvunguvu ‘masikwini lawa ya zikarato’ laha a vanhu va nga hiko na liranzo, va hi ni lunya, va tlhela va nga ranzi a zinene. (2 Tim. 3:1-3) Hi xikombiso, ku nga ha humelela zilo zo tshisa zikhatini za timhango ta ntumbuluko. Wona lezi zi nga humelela a xikhati lexi a Doropa ga Nova York gi nga hlaselwa hi xingulu xa Sandy hi Outubro wa 2012. Ka xipanze xo kari xi nga khumbiwa nguvu hi xingulu lexo, a makhamba ma lo dumela a vanhu va nga sina va hi kuxanisekeni hi kota ya xirami, ku vumala magezi, ni zinwani zilaveko. Ka wutshamu galego, a Timboni ta Jehova ti lo maha malulamiselo kasi ku vunana ni ku vuna vanwani. A maKristu ma maha lezo hi ku ranza vaakelane vabye. Hi tihi tinwani tindlela ta ku kombisa liranzo ka muakelane ke?

 6. Xana a ntiro wa hina wa kuxumayela wu yelanisa kuyini ni ku kombisa liranzo?

⁶ Vuna vanhu hi tlhelo ga moya. Hi maha lezo hi ku ti karatela ku va komba a ‘kuchavelela ka Mitsalo.’ (Rom. 15:4) Handle ko kanakana, ho kombisa liranzo loku hi bhulela vanhu a lisine la Biblia ntirweni wa hina wa kuxumayela. (Mat. 24:14) Hi nga wona a lungelo lego hi nga nago ga ku kanela mahungu ya Mufumo ma tako hi ka “Nungungulu wa kutsumba”! — Rom. 15:13.

 7. I tshinya muni ga nayo gi nga ka Mateu 7:12, niku makatekwa muni hi ma kumako hi ku gi lanzela?

⁷ Lanzela a tshinya ga nayo ga Mateu 7:12. A tshinya lego ga nayo gi wulilwe hi Jesu ka Kanelo yakwe ya le Xitsungeni, laha a ngaku: “Zontlhe lezi mu ranzako a kuva vanhu va zi maha ka nwina, va maheleniwo zona. Hakuva lezi i nayo ni vaprofeti.” Loku hi tirisana ni vanhu hi kuyelana ni wusungukati ga Jesu, hi maha lezi a “Nayo” (Genesisi kala Deuteronome) ni “Vaprofeti” (mabhuku ya ziprofeto Mitsalweni ya xiHeberu) zi nga lava zona. A mitsalo leyi yi komba zi ku dlunya lezaku Nungungulu wa va katekisa lava va kombisako liranzo hi vanwani. Hi xikombiso, hi ku tirisa Isaya, Jehova i te ngalo: “Hlayisani nongameto mu maha kululama, . . . I katekile a munhu loyi a mahako lezo.” (Isa. 56:1, 2) Kunene, ha kuma makatekwa hi ku kombisa liranzo ni ku maha kululama ka vaakelane va hina.

 8. Hikuyini hi faneleko ku ranza valala va hina, niku hi gihi wuyelo ga kona?

⁸ Ranza valala va wena. Jesu i te ngalo: “Mu zwile lezaku ku wulilwe ku ngalo: U ta ranza muakelane wa wena, u venga nala wa wena. Kanilezi mina nziku ka nwina: Ranzani valala va nwina, mu kombelela lava va mu xanisako; kasi mu fela kuva vana va Raru wa nwina loyi a nga le tilweni.” (Mat. 5:43-45) Mupostoli Paule i wulile mhaka yo fana a xikhati a nga tsala lezi: “Loku a nala wa wena azwa ndlala, mu phamele zakuga; loku azwa tora, muhe zakunwa.” (Rom. 12:20; Mav. 25:21) Hi kuya hi Nayo wa Mosi, a munhu i wa fanele ku vuna a nala wakwe lezaku a tlhatlhisa a xihari xakwe loku xi reriwa hi nzhwalo wa xona. (Ekso. 23:5) Loku hi tira zinwe hi ndlela leyi, a vanhu va nga hi valala va nga hunzuluka vava vanghana va va nene. Hi kota ya liranzo leli a maKristu ma li kombisako, a kutala ka valala va hina va rengisa timbilu tabye. Loku hi kombisa liranzo ka valala va hina  —  a ku patsa ni lava va nga vaxanisi vo leva  —  hi tava ni litsako la hombe loku a vokari vabye va amukela a lisine la wuKristu!

 9. Zini lezi Jesu a nga zi wula xungetano hi ku maha kurula ni vamakabye?

⁹ “Lavani kurula ni vanhu vontlhe.” (Maheb. 12:14) Lezo zi patsa ni vamakabye va hina, hakuva Jesu i te ngalo: “Loku u humesa muphahlo wa wena laha alatini, u alakanya kona lezaku nakuloni i na ni mhaka na wena, siya a muphahlo wa wena mahlweni ka alati, u famba u ya wuyisana ni nakuloni kuranga, zonake wuya u ta humesa a muphahlo wa wena.” (Mat. 5:23, 24) Nungungulu i ta hi katekisa loku hi kombisa liranzo ka makabye wa hina ni ku tekela ku maha xo kari kasi hiva ni kurula naye.

10. Hikuyini hi nga faneliko kuva vahloti va zihoxo za vanwani?

¹⁰ U nga hloti zihoxo ka vanwani. Jesu i te ngalo: “Mu nga lamuli, kasi ma kala ku lamuliwa. Hakuva mu ta lamuliwa hi kulamula loku mu lamulako ha kona vanwani; ni xiringaniso lexi mu ringanisako vanwani ha xona, mu ta ringaniswawu ha xona. Hi yini u cuwukisako a xitoti lexi xi nga lomu tihlweni ga makabye wa wena, kanilezi u nga woni a tsanza lowu wu nga tihlweni ga wena nwinyi ke? U ta wulisa kuyini ka makabye wa wena, uku: Khwatsi, nzi susa a xitoti xi nga lomo tihlweni ga wena; kasi lezo ku na ni tsanza ka ga wena tihlo? Wena muxengeteli, susa kuranga a tsanza lomo tihlweni ga wena nwinyi, zonake u ta wona ku te dlunya a ku susa xitoti xi nga tihlweni ga makabye wa wena.” (Mat. 7:1-5) Hi nga wona a ndlela leyi ya ntamu ya ku hi byela lezaku hi nga solasoli vanwani hi zihoxwana zabye kuveni hina wutsumbu kuzilava hi na ni zihoxo za hombe!

11, 12. Hi yihi ndlela yo hlawuleka yo kombisa liranzo ka vaakelane va hina?

¹¹ Hi lava ku kombisa liranzo ka vaakelane va hina hi ndlela yo hlawuleka. A ku fana na Jesu, hi xumayela mahungu yo saseka ya Mufumo. (Luka 8:1) Jesu i rumile valanzeli vakwe lezaku va “maha vapizani a matiko wontlhe.” (Mat. 28:19, 20) Hi ku maha xipanze xa hina ntirweni lowu, hi ti karatela ku vuna vaakelane va hina lezaku va tsika a ndlela yo anama leyi yi yisako kulovisweni, va nghena ka ndlela yo hlongana leyi yi yisako wutomini. (Mat. 7:13, 14) A zi kanakanisi lezaku Jehova wa katekisa a mizamo leyo.

¹² A ku fana na Jesu, hi vuna vanhu lezaku va tiva a xilaveko xabye xa moya. (Mat. 5:3) Lava va vumelako, hi va vuna ku tatisa a xilaveko lexo hi ku va bhulela a ‘mahungu yo saseka ya Nungungulu.’ (Rom. 1:1) Lava va amukelako a mahungu ya Mufumo va tlhanganyiswa na Nungungulu ha Jesu Kristu. (2 Kor. 5:18, 19) Hikwalaho, a xikhati hi xumayelako a mahungu yo saseka, hi kombisa liranzo ka vaakelane va hina hi ndlela ya lisima nguvu.

13. U ti zwisa kuyini hi ntiro lowu hi wu mahako kota vahuweleli va Mufumo?

¹³ Hi ku maha khwatsi a maenzo yo wuyela ni ku fambisa khwatsi a zigonzo za Biblia, hi kuma litsako la ku vuna vanhu lezaku va ti zwananisa ni matshinya ya milayo yo lulama ya Nungungulu. Lezi zi nga ha maha lezaku a xigonzani xa Biblia xi cica a mahanyela ya xona. (1 Kor. 6:9-11) Kunene za tiyisa hlana a ku wona lezi Nungungulu a vunisako zona lava ‘va ti yimiseleko wutomi ga pinzukelwa’ a kuva va cica lezi zi lavekako kasi vava ni kuzwanana ka hombe naye. (Miti. 13:48) A vanhu vo tala va nga kala va nga hi na kutsumba va kuma litsako; lava va nga hanya kukaratekeni ko kala xigelo va sangula ku tsumba a Dadani wa hina wa le tilweni. A zo ku tsakisa ku wona vanhu lavo na va kula hi tlhelo ga moya! Xana a wu kholwi lezaku makatekwa a ku kombisa liranzo ka vaakelane va hina hi ndlela leyo yo hlawuleka kota vahuweleli va Mufumo ke?

14. Hi magezu ya wena wutsumbu, wula xinwe xa zilo zi kumbukiwako ka 1 Va Le Korinte 13:4-8 xungetano hi liranzo.

¹⁴ Kutirisaneni ka hina ni vaakelane, a ku lanzela lezi Paule a zi tsalileko xungetano hi liranzo zi nga hi vuna ku potsa zikarato, zi hi nyika litsako zi tlhela zi hi nehela makatekwa ya Nungungulu. (Gonza 1 Va Le Korinte 13:4-8.) A hi woneni kutsongwani lezi Paule a nga zi wula xungetano hi liranzo ni lezi hi nga tirisisako zona magezu yakwe kuhanyisaneni ka hina ni vaakelane.

15. a) Hikuyini hi faneleko kuva ni lihlaza-mbilu, ni wunene? b) Hikuyini hi faneleko ku potsa makangwa ni matshanza?

¹⁵ “A liranzo li na ni lihlaza-mbilu, li nene.” Khwatsi hi lezi Nungungulu a kombisako lihlaza-mbilu ni wunene kutirisaneni kakwe ni vanhu va nga mbhelelangiko, hi fanele kuva ni lihlaza-mbilu ni wunene loku a vanwani va hi onhela ni ku wula magezu yo tlhava. “A liranzo a li na makangwa,” hikwalaho a liranzo la lisine li nga ta hi tsika hi navela zilo za munwani kutani malungelo ya munwani laha bandleni. Ahandle ka lezo, loku hi hi ni liranzo hi nga ta ti kulisa. Phela “a mahlo ya ku ti kukumukisa ni mbilu ya matshanza, i kandiya ya la’vobiha, kambe xionho.” — Mav. 21:4.

16, 17. Hi nga maha yini hi kuyelana ni lezi zi nga ka 1 Va Le Korinte 13:5, 6?

¹⁶ A liranzo li ta hi kuca kuva hi tsumbeka ka vaakelane va hina. Hi nga ta va hembela, ku va yivela kutani ku maha ni wihi nchumu wu to tshova a milayo ni matshinya ya milayo ya Jehova. A liranzo kambe li ta hi maha hi khatalela a zilaveko za vanwani wutshanwini ga ku khatalela za hina ntsena. — Fil. 2:4

¹⁷ A liranzo la lisine a li hatlisi ku zangara niku “a li alakanyeli hi kubiha loku li mahelweko kona” a ku fana ni loku hi tsala ka bhuku loku vanwani va hi mahela zo biha. (1 Tes. 5:15) Loku hi vekela xiviti vanwani, hi nga ta mu tsakisa Nungungulu niku hi lisine hi ta ngha hi hlanganyetela nzilo lowu hi kufamba ka xikhati wu nga wa ta vura nguvu wu hi hisa wu tlhela wu hisa vanwani. (Levi 19:18) A liranzo li hi maha hi tsakela lisine, kanilezi li nga ta hi vumelela ku ‘tsaka hi lezi zi nga lulamangiko,’ hambu loku a munhu a hi vengako a xanisiwa kutani ku mahelwa kubiha. — Gonza Mavingu 24:17, 18.

18. Hi gonza yini ka 1 Va Le Korinte 13:7, 8 xungetano hi liranzo?

¹⁸ Wona a zilo zinwani lezi Paule a zi wulako xungetano hi liranzo. I ngalo a liranzo “li nonoka ku zwata zilo zontlhe.” Loku a wokari a hi khunguvanyisa a guma a kombela ku tsetselelwa, a liranzo li ta hi kuca ku mu tsetselela. A liranzo “li kholwa zilo zontlhe” zi nga lomu ka Mhaka ya Nungungulu li tlhela li hi maha hi xalala hi zakuga za moya lezi hi nyikwako. A liranzo “li tsumba zilo zontlhe” zi tsalilweko lomu ka Biblia li tlhela li hi kuca ku nyika vanwani a zigelo za kuva ni kutsumba. (1 Ped. 3:15) Ha khongela kambe hi tlhela hi tsumba lezaku hi ta hlula zikhatini za zikarato. A liranzo “li timisela zilo zontlhe,” ku ngava zionho lezi hi mahelwako, tixanisa, kutani ni wihi nzhingo. Ahandle ka lezo, “a liranzo cima li nga ta fuva.” Li ta kombiswa hi vanhu va ingisako kala kupinzuka ni kupinzuka.

19, 20. Wusungukati muni ga Biblia gi faneleko ku hi kuca ku simama hi kombisa liranzo ka muakelane wa hina ke?

¹⁹ Loku hi tirisa wusungukati ga Biblia, hi ta simama ku kombisa liranzo ka vaakelane va hina. A liranzo lelo li patsa vanhu vontlhe, ku nga hi ntsena lava va lumbako mudawuko wa hina. Hi fanele ku alakanya kambe lezaku Jesu i te: ‘U ta ranza muakelane wa wena kota lezi u ti ranzako wena.’ (Mat. 22:39) Nungungulu na Kristu va rinzela lezaku hi kombisa liranzo ka vaakelane va hina. Loku hi nga xi tivi xo maha ka xiyimo xo kari xi patsako muakelane wa hina, ngha hi khongela ka Nungungulu kasi a hi rangela hi moya wa ku basa. A ku maha lezo zi neha makatekwa ya Jehova zi tlhela zi hi vuna ku maha zilo hi ndlela ya liranzo. — Rom. 8:26, 27.

²⁰ A nayo wa kuva hi ranza muakelane wa hina kota lezi hi ti ranzisako zona wu vitaniwa lezaku i “nayo wa wuhosi.” (Jak. 2:8) Anzhako ka ku wulawula hi milayo yo kari ya lomu Nayweni wa Mosi, Paule i te ngalo: “Ni wihi nayo munwani [wu nga kona], yontlhe yi tlhanganyisilwe mhakeni leyi yaku: U ta ranza a waakelane kota lezi u ti ranzako wutsumbu. A liranzo a li mahi za kubiha ka waakelane wakwe; hikwalaho a liranzo hi kutatisa ka nayo.” (Rom. 13:8-10) Hikwalaho, hi fanele ku simama ku kombisa liranzo ka vaakelane va hina.

21, 22. Hikuyini hi faneleko ku ranza Nungungulu ni muakelane wa hina ke?

²¹ A xikhati hi ehleketako hi zigelo za ku kombisa liranzo ka muakelane wa hina, zi nene ku ehleketa kambe hi magezu ya Jesu ya lezaku a Dadani wakwe “wa tsuwukisa gambo gakwe hehla ka vobiha ni ka vosaseka, a nisa vula hehla ka valulamileko ni ka va nga lulamangiko.” (Mat. 5:43-45) Hi fanele ku kombisa liranzo ka muakelane wa hina, na ku nga khataliseki lezaku munhu wo lulama kutani wa kubiha. Kota lezi hi zi wonileko kusanguleni, a yinwe ya tindlela ta lisima ta ku kombisa liranzo lelo ku mu bhulela mahungu ya Mufumo. Hi nga alakanya makatekwa lawa a vaakelane va hina va to ma kuma loku va amukela mahungu yo saseka hi timbilu ti nene!

²² Hi na ni zigelo zo tala za ku ranza Jehova hi kumbhelela. Ku na ni tindlela to tala kambe to kombisa liranzo ka vaakelane va hina. Hi ku ranza Nungungulu ni muakelane, hi kombisa xichawo hi lezi Jesu a nga zi wula xungetano hi mhaka leyi ya lisima. A ku hunza zontlhe, hi tsakisa Jehova, a Dadani wa hina wa liranzo wa le tilweni.