Simama ku nga ti ngheniseli ka maguwa ya tiko legi

 1. Hi nga zi kotisa kuyini ku ingisa Nungungulu hi tlhela hi ingisa a mifumo ya vanhu?

A MHAKA YA NUNGUNGULU yi hi byela lezaku hi ingisa mifumo ya vanhu, hambulezo yi tlhela yiku hi fanele ku ingisa Nungungulu ku hunza vanhu. (Miti. 5:29; Tit. 3:1) A hi kulwisana loko ke? Ahihi! Jesu i kombile tshinya ga nayo gi hi vunako ku ingisa milayo leyi. I te ngalo: “Tlhelisani ka Kesari lezi zi nga za Kesari, ni ka Nungungulu lezi zi nga za Nungungulu.”^[1] (Mat. 22:21) Hi xi lanzelisa kuyini a xileletelo lexi? Hi ti veka hasi ka mufumo lowu hi hanyako ka wona hi ku ingisa milayo ya wona, hi kombisa xichawo ka tihosana ta kona, ni ku hakhela mikhupo leyi yi lavekako. (Rom. 13:7) Hambulezo, loku a tihosi ta mufumo ti hi ruma ku maha zilo zi lwisanako ni kuranza ka Nungungulu, a hi vumeli.

 2. Hi zi kombisisa kuyini lezaku a hi nyimi ka tlhelo go kari timhakeni ta politika ya tiko legi?

² Hi tlhelo go kari, hi tlhelisa ka Nungungulu lezi zi mu fanelako hi ku simama hi nga ti ngheniseli ka politika ya tiko legi. (Isa. 2:4) Hi ndlela leyo, a hi vukeli mifumo ya vanhu leyi Jehova a yi vumelelako ku fuma; a hi ti ngheniseli kambe ka zilo zi kombisako ku ranza kutani ku ti kulisa hi tiko legi hi hanyako ka gona. (Rom. 13:1, 2) A hi nyiki mawonela ya mafumela, ku hlawula hosi, ku zama ku kuma wuhosi, ge hambu ku zama ku cica mufumo wo kari.

 3. Hikuyini hi faneleko ku simama hi nga ti ngheniseli ka zilo za tiko?

³ A Biblia gi hi nyika zigelo zo tala za kuva Nungungulu a lava lezaku hi nga ti ngheniseli ka zilo za tiko legi. Hi xikombiso, hi lanzela a tigonzo ni xikombiso xa N’wana wakwe, Jesu Kristu, hi ku ngavi va “tiko,” hi potsa a politika ya gona ni tiyimpi ta gona. (Joh. 6:15; 17:16) Hi fanele ku nga ti ngheniseli ka tiko legi kasi hi simama kuva vafumelwi vo tsumbeka va Mufumo wa Nungungulu. Loku hi nga mahi lezo, hi ta zi kotisa kuyini kuva ni livalo li basileko laha hi xumayelako mahungu yo saseka ya lezaku a Mufumo wa Nungungulu hi wona ntsena wu to susa zikarato za vanhu? Tlhatakumbiri, a kuhambana ni wukhongeli ga mawunwa legi gi hambanisako vanhu va gona hi ku ti nghenisela ka politika, a wukhozeli ga lisine gi hlayisa wumunwe ga hina ni vamakabye misaveni yontlhe hi ku hi vuna ku simama hi nga ti ngheniseli ka zilo za tiko. — 1 Ped. 2:17.

 4. a) Hi zi tivisa kuyini lezaku a ku nga ti ngheniseli ka politika zi taya zi karata nguvu? b) Hikuyini hi faneleko ku tiyisa a xiboho xa hina zezi xa ku simama hi nga ti ngheniseli ka zilo za tiko?

⁴ Kuzilava lomu hi hanyako kona a hi kurumetwi ku ti patsa ni mitlawa ya politika niku ha zi kota ku khozela na hi tlhatlhekile. Hambulezo, laha a tiko ga Satani gi yako gi tshinela kugumeseni, zi taya zi karata nguvu a ku nga ti ngheniseli ka politika. A tiko gi tele hi vanhu “va nga tsumbekiko, va xikanikani,” hikwalaho a zi kanakanisi lezaku gi taya gi hambana nguvu. (2 Tim. 3:3, 4) Ka matiko yo kari, a vamakabye va hina va sina va kumana ni zikarato za ku nga ti ngheniseli ka zilo za tiko na va nga zi rinzelangi hi kota ya kucica ka xitshuketi ka politika ya gona. Wa zi wona ku hikuyini zi nga za lisima ku tiyisa a xiboho xa hina zezi xa ku nga ti ngheniseli ka zilo za tiko? Loku hi rinzela kala ku chikela zikarato za kona, hi nga tshuka hi nga zi koti ku yima hi tiya. Makunu hi nga ti longiselisa kuyini lezaku hi nga ti ngheniseli ka maguwa ya tiko legi ke? A hi woneni mune wa zilo za tshinya zi to hi vuna ku hlula yimpi leyo.

 5. Maalakanyo muni lawa Jehova a nga nawo hi mifumo ya vanhu?

⁵ A nchumu wo sangula wu lavekako kasi hi zi kota ku simama hi nga ti ngheniseli ka zilo za tiko ku wona a mifumo ya politika kota lezi Jehova a yi wonisako zona. Hambu loku a mifumo yo kari yi wonekisa ku khwatsi yi nene, a mhaka yaku a munhu a fuma munwani a yi zangi yiva kungo ga Nungungulu. (Jer. 10:23) A mifumo ya vanhu yi va kuca ku ranza ni ku ti kulisa hi tiko gabye, lezi zi hambanisako vanhu. Hambu a tihosi ta ti nene ka tontlhe a ti zi koti ku mbheta zikarato za vanhu. Tlhatakumbiri, kusukela hi 1914, a mifumo ya vanhu yi kari yi bangelana ni Mufumo wa Nungungulu, lowu lokuloku wu to lamula matiko wu ma lovisa. — Gonza Tisimu 2:2, 7-9.

 6. Hi fanele ku va wonisa kuyini a varangeli va mufumo?

⁶ Nungungulu i tsika mifumo ya politika yi simama kuva kona hi kota ya lezi yi nyikako kutshamiseka ko kari, loku ku hi vunako ku xumayela mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu. (Rom. 13:3, 4) Nungungulu i tlhela a hi byela a kuva hi khongelela mifumo leyo, nguvunguvu loku ku hi lezaku a ziboho za yona zi ta khumba wukhozeli ga hina. (1 Tim. 2:1, 2) Ha yisa timhaka ka tihosi ta mufumo kasi hi mahelwa kululama, a ku fana na mupostoli Paule. (Miti. 25:11) Hambu lezi a Biblia gi gonzisako lezaku Satani, a nala wa Nungungulu, i na ni ntamu hehla ka politika ya misava, a gi wuli lezaku wa rangela murangeli munwe ni munwani hi kukongoma. (Luka 4:5, 6) Hikwalaho, hi fanele ku potsa ku nyika maalakanyo ya lezaku a hosi yo kari yi rangelwa hi Satani. A kuhambana ni lezo, laha hi tirisanako ni ‘tihosi, ni vafumeli,’ a hi faneli ku wulawula kubiha hi munhu. — Tit. 3:1, 2.

 7. Maalakanyo muni hi faneleko ku ma potsa?

⁷ Hi ingisa Nungungulu hi ku nga tshuki hi yima ni munhu a lavako ku maha hosi kutani partido yo kari, hambu loku a mawonela ya yona ma wonekisa ku khwatsi ma nga hi vuna. A xiboho xa hina xa ku nga ti ngheniseli ka zilo za tiko xi nga ringisiwa kuyini mhakeni leyi? Hi nga alakanyela ku tshuka a ntlawa wo kari wa vanhu wu vukela mufumo wa tihanyi, lowu wu xanisako vanhu va Nungungulu kambe. Hambu loku hi nga fambi hi maha zitereka ni vavukeli lavo, xana hi ta yima navo hi lomu mbilwini? (Efe. 2:2) A hi faneli ku potsa zilo za tiko hi magezu ni mitiro ntsena, kanilezi ni lomu mbilwini kambe.

 8. Hi nga ‘tlharihisa’ kuyini hi tlhela hi vumala nanzu a xikhati hi kumanako ni zikarato za ku nga ti ngheniseli ka zilo za tiko?

⁸ A nchumu wa wumbiri wu to hi vuna ku simama hi nga ti ngheniseli ka zilo za tiko a xikhati hi kumanako ni zikarato ku ‘tlhariha kota tinyoka, hi ku khwatsi hi matuva, hi ngavi na wumbyori.’ (Gonza Mateu 10:16, 17.) Hi kombisa kutlhariha hi ku hatla hi wona timhango, hi tlhela hi ngavi ni wumbyori, kutani hi ngavi ni nanzu, hi ku simama hi tiyile ka xiboho xa hina hambu loku hi hi zikaratweni. Wona zikarato zo kari ni lezi hi nga zi hlulisako zona.

 9. Hikuyini hi faneleko ku ti wonela laha hi bhulako ni vanwani?

⁹ Mabhulo. Hi fanele ku tlhariha loku a vanhu va sangula ku wulawula hi politika. Hi xikombiso, a xikhati u xumayelako mahungu ya Mufumo, potsa ku dzunza kutani ku sola matirela ya partido yo kari kutani murangeli wo kari. Zama ku kuma nchumu mu to zwanana hi wona ni nwinyi wa muti hi ku yisa kupima ka xikarato xa kona wutshanwini ga mawonela ya politika lawa ma nge khwatsi ma wa ta xi lulamisa. Anzhako ka lezo, mu kombe lomu ka Biblia lezi a Mufumo wa Nungungulu wu to xi fuvisisa zona. Loku ku vuka timhaka to kota kutekana ka wanuna ni wanuna kutani wasati ni wasati, kutani ku bhoxa nyimba, yimela matshinya ya milayo ya Nungungulu, u tlhela u tlhamusela lezi hi ma tirisisako zona wutomini ga hina. Ka mabhulo lawo, u nga yimeli ne tlhelo ginwe ga politika ka timhaka leto. A hi nyiki mawonela xungetano hi milayo yi faneleko ku yimisiwa, ku susiwa, kutani ku ciciwa, niku a hi kuceteli vanhu lezaku va yima ni mawonela ya hina.

10. Hi nga zi tivisa kuyini lezaku a hi ti ngheniseli ka politika laha hi ingiselako kutani ku wonamahungu?

¹⁰ Zihaxa-mahungu. A kutala ka mahungu ma haxiwako ka zihaxa-mahungu ma tolovela ku seketela tlhelo go kari. Ka zikhati zinwani a zihaxa-mahungu zi tirisiwa kasi ku fambisa timhaka ta politika. A mahungu ma haxiwako ma tolovela nguvu ku yimela tlhelo ka matiko lawa a zihaxa-mahungu zi wonelelwako hi mufumo. Kanilezi hambu maKristu ma hanyako ka matiko lawa ma wulwako lezaku ma na ni kutlhatlheka ma fanele ku ti wonela lezaku ma nga seketeli mawonela ya munhu a wulawulako lomu ka zihaxa-mahungu. Ti wutise lezi: ‘Xana nza ranza ku ingisela munhu wo kari lomu ka zihaxa-mahungu hi lezi nzi vumelelanako ni politika yakwe?’ Loku zi hi tano, i chukwana u ingisela ntsena a mahungu ma kalako ma nga yimeli tlhelo timhakeni ta politika. Ni ka gihi tshamela, zama ku potsa zihaxa-mahungu zi vuvumisako politika niku xontlhe xikhati ringanisa lezi u zi zwako ni “timhaka leti ti nene” ti nga lomu ka Biblia. — 2 Tim. 1:13.

11. A ku ranza titshomba zi nga hi vekisa kuyini mhangweni ya kuva hi ti nghenisela ka politika?

¹¹ Ku ranza titshomba. Loku hi veka tihlo ka titshomba ta hina, hi ti veka mhangweni ya kuva hi nga yimi hi tiya loku hi ringiwa. Ruth wa le Malawi, i wonile Timboni to tala na ti maha lezo a xikhati ti nga kumana ni kuxaniswa hi va 1970. I alakanya lezi: “Va wa nga lavi ku tsika wutomi gabye ga mafehlefehle. A vokari va khomilwe zinwe na hina kanilezi hi kufamba ka xikhati va lo nghena ka partido ya politika va tlhela kaya hakuva va wa nga lavi ku hanya hi kuxaniseka tivaleni leti hi nga hi ka tona.” A kuhambana ni lezo, a kutala ka vanhu va Nungungulu va simama va nga ti ngheniseli ka politika hambu loku va hanya wusiwaneni kutani ku lahlekelwa hi zontlhe va nga nazo. — Maheb. 10:34.

12, 13. a) Jehova i va wonisa kuyini vanhu? b) Hi nga zi tivisa kuyini lezaku ha sangula kuva ni matshanza ma nga faneliko hi tiko ga hina?

¹² Matshanza. A vanhu va tolovela ku ti kulisa hi hlonge yabye, mudawuko, doropa, kutani tiko gabye. Kanilezi, ha zi tiva lezaku loku hi ti kulisa hi lixaka, mahanyela ya mudawuko wa hina, kutani tiko ga hina hilwa ni lezi Jehova a yi wonisako zona mifumo ya vanhu ni vanhu va kona. A hi ku khwatsi Nungungulu o lava lezaku hi venga mudawuko wa hina. Hi lisine, a kuhambana ka midawuko ku kombisa a kusaseka ka ngango wa vanhu. Hambulezo, hi fanele ku alakanya lezaku ka Nungungulu, a vanhu vontlhe va fana. — Rom. 10:12.

¹³ A ku tizwa matshanza hi lomu hi nga pswalelwa kona zi kombisa ku ranza tiko, niku lego gi ngava zambo go sangula ga ku nghenisa munhu ka politika. A maKristu a ma poni ka matshanza lawo, hakuva hambu ka bandla ga zana ga malembe go sangula, a vokari va kombisile xihlawulela ka vamakabye vabye hi kota ya lezi va nga kala va nga hi va tiko ginwe. (Miti. 6:1) Hi nga zi polisa kuyini ku a matshanza ma sangula ku zima mitsu mbilwini ya hina? Hi nga ti alakanyela na u nyikwa mawonela hi makabye a tako hi ka tiko ginwani. U ta tekela ku ma ala, na u alakanya lezi: ‘A mamahela ya hina lomu ma chukwana nguvu’ ke? A kuhambana ni lezo, hi fanele ku tirisa a wusungukati gi pimiselweko gi nge: “Ngha munwe ni munwani a ti koramisa a wula munwani aku i chukwana ku hunza yena.” — Fil. 2:3

14. A mukhongelo wu nga hi vunisa kuyini, niku zikombiso muni za Biblia zi seketelako a mhaka leyi?

¹⁴ A nchumu wa wunharu wu to hi vuna ku simama hi nga ti ngheniseli ka politika ku nyikwa ntamu hi Jehova. Kombela moya wa ku basa, lowu wu nga ku nyikako lihlaza-mbilu ni kutikhoma, ku nga matshamela ma lavekako kasi ku yimisana ni mifumo yi nga vako ni wukanganyisi kutani kubiha. U nga tlhela u kombela wutlhari ka Jehova kasi ku pola ni ku yimisana ni ziyimo zi nga ku mahako u ti nghenisela ka zilo za tiko legi. (Jak. 1:5) Loku ku hi lezaku u valelwe kutani ku xaniswa hi kota ya ku yimela wukhozeli ga lisine, kombela ntamu kasi u yimela a kukholwa ka wena hi kutiya u tlhela u timisela ni kwihi kuxaniswa u nga kumanako nako. — Gonza Mitiro 4:27-31.

15. A Biblia gi nga hi vunisa kuyini ku simama hi nga ti ngheniseli ka politika? (Tlhela u wona kwadru “A Mhaka ya Nungungulu yi va vunile ku yima va tiya ka xiboho xabye.”)

¹⁵ Jehova a nga ku nyika ntamu hi ku tirisa Mhaka yakwe. Ehleketa hi mavesi ma to ku vuna ku simama u nga ti ngheniseli ka politika hambu loku u xaniswa. Zama ku ma khoma hi hloko, kasi ma ku vuna loku u tshuka u nga kumi Biblia ka xikhati xi tako. A Mhaka ya Nungungulu yi nga tlhela yi engetela ntamu wa wena wa ku tsumba lezaku hakunene a makatekwa ya Mufumo wa Nungungulu ma tata. A kutsumba loko ka lisima kasi hi timisela tixanisa. (Rom. 8:25) Hlawula zipanze zi tlhamuselako makatekwa lawa u ma dokolokelako nguvu, u ti alakanyela na u ti buza hi makatekwa lawo Paradiseni.

16, 17. Hi nga gonza yini ka malanza yo tsumbeka ya Jehova lawa ma nga ala ku ti nghenisela ka zilo za tiko? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

¹⁶ A malanza yo tsumbeka ya Jehova ma nyika nchumu wa wumune kasi ku simama hi ti nga ti ngheniseli ka politika. A xikombiso xabye xi nga hi nyika wutlhari ni ntamu hi wu lavako kasi ku timisela. Hi xikombiso, Xadrake, Mexake, Abed-nego va lo ala ku khozela xifananiso xi nga yimela mufumo wa Babuloni. (Gonza Danieli 3:16-18.) A ku gonza xungetano hi kutiyimisela kabye zi nyika ntamu a Timboni nyamutlha lezaku ti tiya hlana ti ala ku khozela mujeke wa tiko legi ti hanyako ka gona. Jesu yenawu i lo simama ku nga ti ngheniseli ne ni kutsongwani ka politika ni ka maguwa ya vanhu va tiko legi. Na a wona lezi a xikombiso xakwe xi nga wa ta va vunisa zona vanwani, i lo kuca vapizani vakwe aku: “Tiyani hlana, mina nzi hlulile tiko.” — Joh. 16:33.

¹⁷ A Timboni to tala xikhatini xa hina ti simama ku nga ti ngheniseli ka politika. A to kari ta xaniswa, ti valelwa hambu kuza tifa hi kota ya ku yimela kukholwa ka tona. A xikombiso xa tona xi nga ku vunawu a ku fana na Barış, wa le Turquia, loyi a nga wula lezi: “Franz Reiter i wa hi makabye wa jaha loyi a nga dawa hi kota ya ku ala ku nghena ka butho ga Hitler. A papilo legi a nga tsalela mamani wakwe ka wusiku legi a nga dawa hi manziko wa kona gi kombile kukholwa ka hombe ni ku tsumba Jehova, niku nzi lo ti yimisela ku lanzela xikombiso xakwe loku nzi kumana ni nzhingo wo kota lowo.”^[2][16]

18, 19. a) A ziro za bandla ga wena zi nga ku vunisa kuyini a ku simama u nga ti ngheniseli ka maguwa ya tiko legi? b) Zini u ti yimiseleko ku maha?

¹⁸ A vamakabye va bandla legi u nga ka gona vonawu va nga ku vuna. Loku ku hi lezaku ulwa ni minzhingo leyi yi ringako a kutiyimisela ka wena ka ku nga ti ngheniseli ka politika ka xikhati lexi, tivisa madota, u tlhela u kombela wusungukati gabye go buva ga lomu ka Biblia. A ziro za bandla zi nga ku tiyisa loku zi tiva zikarato u kumanako nazo. Va kombele lezaku va ku khongelela. Hi lisine, loku hi lava lezaku a vamakabye va hina va hi vuna ni ku tlhela va hi khongelela, hi fanele ku va mahela zalezo. (Mat. 7:12) A nzima yi nga ka jw.org yi nge: “Testemunhas de Jeová presas por causa de sua fé — por região” (IMPRENSA > CASOS JURÍDICOS) yi nga ku vuna ku u va kombelela hi mavito yabye. Ka xipanze lexo ku na ni xaxamelo wa mavito ya Timboni ti nga paxweni hi kota ya ku yimela kukholwa kabye. Khoma mavito yabye, u va khongelela lezaku va simama va tsumbekile. — Efe. 6:19, 20.

¹⁹ Laha a mifumo ya vanhu yi yako kugumeseni ka yona, hi nga ta hlamala loku yiya mahlweni yi nonohisa nguvu woko yi hi tsona kutlhatlheka ka ku kombisa kutsumbeka ka hina ka Jehova ni Mufumo wakwe. Hikwalaho, ngha hi tiyisa a kuyimisela ka hina zalezi ka ku nga ti ngheniseli ka maguwa ya tiko legi.