Kuloviswa ka nala wo gumesa, ku nga kufa

1, 2. Wutomi muni legi Adamu na Eva va nga hi nago kusanguleni, niku ziwutiso muni zi vukako?

A XIKHATI lexi Adamu na Eva va nga vangiwa, va wa nga hi na nala. Va wa hi vanhu vo mbhelela va nga hanya ka paradise. Va wa hi ni kuzwanana ka hombe ni Muvangi wabye kota vana vakwe. (Gen. 2:7-9; Luka 3:38) A wutomi legi va nga wa ta gi hanya gi kombilwe hi xiavelo lexi Nungungulu a nga va nyikile. (Gonza Genesisi 1:28.) A ku “tata misava” zi wa ta koteka nzeni ka xikhati xo kari. Kanilezi, kasi ku simama va fumela “zontlhe zi hanyako, zi fambako misaveni,” zi wa ta lava lezaku Adamu na Eva va hanya kala kupinzuka, kasi Adamu a nga tshuki a tsika ku wonelela hi kota ya kufa.

² Makunu, hikuyini a wutomi gi kalako gi nga tshamisangi lezo? Zi mahisile kuyini a ku kala kuva ni valala vo tala va wutlako litsako la vanhu, laha a wa hombe wa kona ku nga kufa ke? Nungungulu i wa ta maha yini kasi ku fuvisa valala lavo? A mihlamulo ya ziwutiso lezi ni zinwani hi nga yi kuma lomu ka matimu ya Biblia. A hi woneni zipanze zo kari za wona.

3, 4. a) Xileletelo muni lexi Nungungulu a nga nyikile Adamu na Eva? b) Hikuyini zi nga hi za lisima ku ingisa xileletelo lexo?

³ Hambu lezi va nga mahelwe ku hanya kala kupinzuka, ku wa hi ni zilo lezi Adamu na Eva va nga fanele ku maha kasi ku simama va hanya. Va wa fanele ku hefemula, vanwa, va etlela, ni kuga. Kanilezi a xa lisima nguvu ku wa hi kuzwanana kabye na Jehova, a Munyiki wa wutomi. (Deut. 8:3) A ku vumela wurangeli ga Jehova zi wa tava za lisima kasi ku simama va hanya. Jehova i dlunyatisile mhaka leyi ka Adamu mahlweni ka kuvangiwa ka Eva. Hi ndlela muni? “Jehova Nungungulu i lo laya munhu, aku: U ngaga tontlhelele tisinya ti nga lomu sinwini hi matsenya; kanilezi a sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha u nga yigi; hakuva a siku lego u ta nga yiga, u tafa.” — Gen. 2:16, 17.

⁴ “A sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha” yi wa yimela fanelo ya Nungungulu ya ku komba lezi zi nga zi nene ni lezi zi bihileko. Kunene, Adamu i wa sina a tiva zo kari xungetano hi kusaseka ni kubiha, hakuva i vangilwe hi mufananiso wa Nungungulu niku i wa hi ni livalo. A sinya leyo yi wa ta komba Adamu na Eva lezaku va na ni xilaveko xa ku rangelwa hi Nungungulu xontlhe xikhati. A kuga sinya leyo zi wa tava ku lonza kutlhatlheka, lezi zi nga wa ta neha makhombo ya hombe ka vona ni vana lava va nga wa ta pswala. A nayo wa Nungungulu ni tsayiselelo ya kona zi wa komba a kueta ka mhaka leyi.

 5. Xini xi nga maha Adamu na Eva va nga ingisi Nungungulu?

⁵ A xikhati lexi Eva a nga vangiwa, Adamu i lo mu byela xileletelo xa Nungungulu. I wa xi tiva khwatsi niku i tlhelile a xi phindisa zalezi Nungungulu a nga xi wulisa zona. (Gen. 3:1-3) I mahile lezo na a bhula ni munhu loyi a nga ti kombekisa kota nyoka, xi nga xihari xa mano nguvu. A munhu loye i wa hi Satani Diabolus, a nga n’wana wa moya wa Nungungulu loyi a nga tsika kunavela ka kutifuma ni wukosi zi mu hlula. (Ringanisa na Jakobe 1:14, 15.) Kasi ku tatisa kunavela kakwe ko biha, i lo lumbeta Nungungulu aku muhembi. I lo byela Eva lezaku a ku ti lavela kutlhatlheka zi wa nga ta mu maha afa, kanilezi zi wa ta mu maha a fana na Nungungulu. (Gen. 3:4, 5) Eva i lo kholwa, a lonza kutlhatlheka kakwe hi kuga hanzu lowo, a tlhela a kucetela Adamu lezaku agawo. (Gen. 3:6, 17) Zi wa hi mawunwa lezi Diabolus a nga zi wulile. (Gonza 1 Timote 2:14.) Hambulezo, Adamu i lo “ingisa a gezu ga sati” wakwe. Hambu lezi a nyoka leyo yi nga wonekisa ku khwatsi munghana, hi lisine Satani Diabolus i wa hi nala wo biha loyi a nga gi tiva khombo ga lezi a nga kucetela Eva.

6, 7. Jehova i lamulisile kuyini a vaonhi ke?

⁶ Hi kota ya makangwa, Adamu na Eva va lo hluwukela Loyi nga va nyikile wutomi ni zontlhe va nga hi nazo. Jehova i wa zi tiva zontlhe lezi zi nga mahekile. (1 Kro. 28:9; gonza Mavingu 15:3.) I wa tsikile vanhu lavo va vanharu va kombisa lezi va nga ti zwisa zona mahlweni kakwe. Kota Dadani, handle ko kanakana zi mu bayisile Jehova. (Ringanisa na Genesisi 6:6.) Zalezo i lo tira kota mulamuli, a yimela a tlhela a tirisa a tsayiselelo leyi a nga sina a yi wulile.

⁷ Nungungulu i wa byelile Adamu aku: “A siku lego u ta nga yiga [a sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha], u tafa.” Kuzilava Adamu i wa zi zwisile ku khwatsi i “siku” ga 24 wa tihora. Laha a nga tshova xileletelo xa Nungungulu, kuzilava i wa alakanya lezaku i tafa a gambo na gi nga se pela. “Laha gambyeni,” Jehova i lo va tshinelela. (Gen. 3:8) Jehova i lo va lamula, hi mawulela manwani, a tsema timhaka hi kuya hi mihlamulo yabye. (Gen. 3:9-13) Hi kulanzela, i lo tivisa a tsayiselelo ya vaonhi lavo. (Gen. 3:14-19) Loku Jehova i wa no va daya kwalaho, a kungo gakwe xungetano hi Adamu na Eva ni vana vabye na gi nga tatisekangi. (Isa. 55:11) Hambu lezi a nga tiyisa lezaku hakunene va tafa ni lezi a wuyelo ga xionho gi nga sangula kwalaho, i lo tsika Adamu na Eva va pswala vana lava va nga wa ta vuneka hi malulamiselo manwani a nga wa ta ma maha. Hikwalaho, hi mawonela ya Jehova, Adamu na Eva va file ka siku galego va nga onha, niku hakunene va file nzeni ka “siku” ginwe ga 1.000 wa malembe. — 2 Ped. 3:8.

8, 9. A vana va Adamu va khumbisilwe kuyini hi xionho xakwe? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

⁸ Xana a vana va Adamu na Eva va wa ta khumbiwa hi lezi a vapswali vabye va zi mahileko? Ina. Ka Va Le Roma 5:12 ku tlhamuselwa lezi: “A kuonha ku [lo] enghena misaveni hi kota ya munhu munwe, ni kufa ku tile hi kota ya kuonha; hizalezo a kufa ku lo thapela vanhu vontlhe, hakuva vontlhe va onhile.” A wo sangula kufa hi Abeli, a nga hi munhu wo tsumbeka. (Gen. 4:8) Hi kulanzela, a vana vanwani va Adamu va lo khosahala vafa. Xana va thapelwe hi xionho ni kufa ke? Mupostoli Paule wa hlamula: “Hi kungaingisi ka munhu munwe a vanyingi va lo mahiwa vaonhi.” (Rom. 5:19) A xionho ni kufa zi tileko hi ka Adamu zi lo maha valala va hombe va vanhu, niku a munhu a nga mbhelelangiko a nga na ku va potsa. A hi nge zi koti ku tlhamusela khwatsi zontlhe zi nga patseka laha ka kuva Adamu a hunzisa a tshomba yakwe yo biha ka vana vakwe ni vontlhe lava va nga wa ta pswaliwa, kanilezi i hunzisile.

⁹ A Biblia gi wulawula hi xionho ni kufa lezi hi thapelisilweko kota “nguwo leyi yi khubhunyetako matiko wontlhe, ni kumba lowu wu fenengetileko yontlhe mifumo.” (Isa. 25:7) A nguwo leyo yo fehla, kutani wupi legi ga nanzu, yi phasa vanhu vontlhe. A mhaka hi lezaku ‘vontlhe vafa hi ka Adamu.’ (1 Kor. 15:22) A xiwutiso xo zwala lexi xi lanzelako hi lexi xi nga mahiwa hi Paule xaku: “Himani a ta nga nzi hlanguta mirini lowu wa kufa ke?” I kona?a — Rom. 7:24

10. a) Hi yihi mitsalo yo kari ya Biblia yi kombako lezaku Jehova i ta fuvisa a kufa loku ku nehilweko hi Adamu? b) Zini lezi a mitsalo leyo yi kombako xungetano hi Jehova ni N’wana wakwe?

¹⁰ Jehova i wa ta mu hlanguta Paule. Na a ha hi ku kumbuka “a nguwo,” Isaya i lo tsala lezi: “I ta fuvisa kufa kala ku pinzuka; Hosi Nungungulu i ta hlangula mihloti tinghoheni tontlhe.” (Isa. 25:8) A ku fana ni raru loyi a tlhatlhisako n’wana wakwe ka ni xihi xi mu xanisako a tlhela a mu kulula mihloti, Jehova i tsaka nguvu hi ku fuvisa kufa loku ku tileko hi ka Adamu. A nga tiri yece. Ka 1 Va Le Korinte 15:22, hi gonza lezi: “Khwatsi hi lezi vontlhe va fako hi ka Adamu, hizalezo kambe hi ka Kristu vontlhe va ta mahiwa va hanya.” Hi ku fanana, anzhako ka ku wutisa ku “Himani a ta nga nzi hlanguta?” Paule i lo simama aku: “A ku khesiwe Nungungulu hi Jesu Kristu a Hosi ya hina!” (Rom. 7:25) Zi te dlunya lezaku a liranzo leli li nga kuca Jehova lezaku a vanga vanhu a li mbhelangi a xikhati lexi Adamu na Eva va nga hluwuka. Loyi a nga tira zinwe na Jehova kuvangeni ka patswa lowo wo sangula, yenawu a nga luzangi kutsaka loku a nga hi nako hi vana vabye. (Mav. 8:30, 31) Kanilezi va wa ta hlangutiswa kuyini?

11. I lulamiselo muni legi Jehova a nga gi maha kasi ku vuna vanhu?

¹¹ A kungambheleli ka vanhu ni kufa zi patsa a xionho xi mahilweko hi Adamu ni kulamula ko lulama ka Jehova. (Rom. 5:12, 16) Hi gonza lezi: “Xihambuko xinwe xi nga humesa kulamula hehla ka vanhu vontlhe.” (Rom. 5:18) Jehova i wa ta maha yini kasi ku susa kulamulwa loko na a nga tshovi matshinya yakwe ya milayo ke? Hi kuma hlamulo wa kona ka magezu ya Jesu yaku: ‘A N’wana wa munhu i tele ku ta nyikela kuhanya kakwe a kuva nzhiho wa ku tirula vanyingi.’ (Mat. 20:28) Na a pswalilweko misaveni kota munhu wo mbhelela, loyi a nga hi n’wana wa moya wo sangula wa Jehova i lo dlunyatisa lezaku i wa ta hakhela nzhiho. A nzhiho lowo wu wa ta tatisisa kuyini a kululama ke? — 1 Tim. 2:5, 6

12. Xini a nzhiho lowu wu nga tatisa kululama?

¹² Kota munhu wo mbhelela, Jesu i wa hi ka xiyimo xo fana ni xa Adamu na a nga se onha. A kungo ga Jehova ku wa hi ku tata misava hi vana va Adamu vo mbhelela. Hikwalaho, hi kota ya liranzo la hombe hi Dadani wakwe ni vana va Adamu, Jesu i lo nyikela wutomi gakwe kota muphahlo. I lo nyikela wutomi go mbhelela legi gi nga ringana ni legi Adamu a nga gi luza. Hikwalaho, Jehova i lo tlhelisela N’wana wakwe wutomini kota xivangwa xa moya. (1 Ped. 3:18) Hi kululama, Jehova i lo vumela a muphahlo wa wanuna loye wa munwe wo mbhelela, Jesu, kota nzhiho kutani ntsengo wa kuxava, kasi ku tlhatlhisa a ngango wa Adamu ni ku wu nyika wutomi legi Adamu a nga gi luza. Hi ndlela yo kari, Jesu i lo valeta a wutshamu ga Adamu. Paule i ngalo: “Ku tsalilwe ku ngalo: A munhu wo sangula, Adamu, i lo maha muhefemulo wu hanyako. Na Adamu wo gumesa i lo maha a moya wu hanyisako.” — 1 Kor. 15:45.

13. Zini lezi “Adamu wo gumesa” a to maha kasi ku vuna vafileko?

¹³ Hi magumo, ku ta chikela xikhati lexi “Adamu wo gumesa” a to sangula ku tira kota “moya wu hanyisako” ka vanhu vontlhe. A kutala ka vana va Adamu va ta wuyisiwa wutomini. Hikuyini? Hakuva va sina va hanyile va tlhela vafa. Ku ta laveka lezaku va vuxiwa hi ka vafileko, va wuya va ta hanya misaveni. — Joh. 5:28, 29.

14. I lulamiselo muni ga Jehova gi to vuna ku lulamisa a kungambheleli loku Adamu a hunziseleko vana vakwe?

¹⁴ A vanhu va wa ta tlhatlhisiswa kuyini ka kungambheleli loku va thapelisilweko? Jehova i yimisile Mufumo wu wumbiwako hi “Adamu wo gumesa” ni vanghana vakwe va hlawulilweko xikari ka vanhu. (Gonza Kuvululelwa 5:9, 10.) A vanhu lavo va tova na Jesu le tilweni va ta ngha va ku tiva khwatsi a kungambheleli. Hi 1.000 wa malembe yo tala, a kufuma kabye ku ta vuna lava va to ngha va hi laha misaveni lezaku va hlula a kungambheleli loku va nga wa ta kala va nga ku hluli ha voce. — Kuv. 20:6.

15, 16. a) Xini a kufa loku a Biblia gi nge i “nala wo gumesa”? b) Hi kuya hi 1 Va Le Korinte 15:28, zini lezi Jesu a to zi maha?

¹⁵ Kumbheleni ka malembe lawo ya 1.000, a vanhu va ingisako va ta ngha va tlhatlhisilwe ka valala vontlhe va nehilweko hi kungaingisi ka Adamu. A Biblia gi ngalo: “Khwatsi hi lezi vontlhe va fako hi ka Adamu, hizalezo kambe hi ka Kristu vontlhe va ta mahiwa va hanya. Kanilezi munwe ni munwani i ta vuka hi xikhati xakwe: a matewula hi Kristu; zonake lava va nga va Kristu [lava va to fuma naye] va ta vuka a kuwuyeni kakwe. Zonake ku chikela magumo, laha a ta nga tlhelisela a mufumo ka Nungungulu Dadani; anzhako ka kuva na a hetisile a kufuma kontlhe, ni wuhosi gontlhe ni mintamu. Hakuva i yimelwe hi ku fuma a kala a veka a valala vakwe vontlhe lahasi ka mikonzo yakwe. A nala wo gumesa loyi a ta nga lobyiswa hi kufa.” (1 Kor. 15:22-26) Kunene, a kufa loku hi thapelisilweko hi Adamu ku ta gumesa hi ku fuva. “A nguwo” leyi yi phasako vanhu vontlhe yi ta ngha yi suselwe magumo. — Isa. 25:7, 8.

¹⁶ Mupostoli Paule i gumesa magezu yakwe hi ku wula lezi: “Loku zilo zontlhe zi vekilwe lahasi kakwe, zonake na yena N’wana i ta vekiwa lahasi ka loyi a vekileko zilo zontlhe lahasi kakwe, lezaku kasi Nungungulu ava zontlhe ka vontlhe.” (1 Kor. 15:28) A kungo ga kufuma ka N’wana gi ta ngha gi tatisekile. Hi kulanzela, i ta tlhelisela a wuhosi ka Jehova hi kutsaka ka hombe a tlhela a mu hendleleta a ngango wa vanhu vo mbhelela.

17. Ma tava wahi magumo ya Satani?

¹⁷ Ahati Satani, loyi a nga yena a nga sangula makhombo wontlhe lawa ma xanisako vanhu ke? Kuvululelwa 20:7-15 wa hi nyika hlamulo. Kuringweni ko gumesa ka vanhu vontlhe vo mbhelela, Satani i ta nyikwa xikhati xa ku zama ku va khohlisa. Yena ni lava va vumelako ku rangelwa hi yena va ta loviswa ka “kufa ka wumbiri.” (Kuv. 21:8) Kota lezi lava va yako seyo va to fela magumo, a kufa loko ku nga ta tshuka ku loviswa. Hambulezo, “a kufa ka wumbiri” a hi nala wa vanhu lava va ranzako va tlhela va tirela Muwumbi wabye.

18. A ntiro lowu Nungungulu a nga nyikile Adamu wu ta tatisekisa kuyini?

¹⁸ Makunu a vanhu vo mbhelela va ta yima mahlweni ka Jehova kota lava va ringanelwako khwatsi hi wutomi ga pinzukelwa, a valala vontlhe na va nga ha hi kona. A ntiro lowu wu nga nyikilwe Adamu wu ta ngha wu tatisekile na a nga hi kona. A misava yi ta tala hi vana vakwe, lava va to kuma litsako la ku wonelela misava ni zilo zontlhe zi hanyako. Ngha hi nga tshuki hi tsika ku kombisa kubonga hi ndlela ya liranzo leyi Jehova a fuvisako hi yona a nala wo gumesa ku nga kufa!