Va zi “wonile” lezi zi tsumbisilweko

 1. A wuzikoti ga hina ga ku wona zilo hi maalakanyo gi nga hi vunisa kuyini? (Wona mufota laha hehla.)

A WUZIKOTI ga hina ga ku alakanyela zilo hi kalako hi nga se zi wona xinyikiwo xi tako hi ka Nungungulu. Lezo zi hi vuna ku maha makungo ya wutlhari hi tlhela hi rinzela zilo zi nene. Jehova wa zi kota ku wona zilo za ha tako, niku lomu ka Mitsalo wa tolovela ku hi byela zilo zi to maheka na ka ha hi mahlweni. Hi nga zi kota ku wona a zilo lezo hi maalakanyo. Kunene, a wuzikoti ga hina ga ku alakanyela zilo hi nga zi woniko gi hi vuna kuva ni kukholwa. — 2 Kor. 4:18.

2, 3. a) Hikuyini zi nga za lisima kuva ni xiseketelo zilweni lezi hi zi wonako hi maalakanyo? b) Ziwutiso muni hi to wulawula hi zona ka xigonzo lexi?

² A zilo hi zi wonako hi maalakanyo a hi xontlhe xikhati zi nga ni xiseketelo xa lisine. Hi xikombiso, loku a nhanyana wo kari wa mu tsongwani a ti alakanyela na a khilele phaphatani, wu wa tava noro ntsena. Kanilezi a xikhati lexi Hana a nga tshama a alakanyela n’wana wakwe Samueli na a tira tabernakelini, i wa hi ni xiseketelo xa ku maha lezo. Zi wa seketelwa ka lezi a nga ti yimisele ku maha, niku lezo zi mu vunile ku veka kupima kungweni gakwe. (1 Sam. 1:22) Loku hi wona hi maalakanyo a zilo lezi Nungungulu a tsumbisako, hi kari hi ehleketa hi zilo lezi hakunene zi to maheka. — 2 Ped. 1:19-21.

³ Handle ko kanakana, a vanhu vo tala vo tsumbeka va zikhatini za kutsaliwa ka Biblia va wa zi alakanyela lezi Nungungulu a nga tsumbisile. Va vunekisile kuyini hi ku wona makatekwa ma ha tako hi maalakanyo? Niku hina hi nga vunekisa kuyini hi ku alakanyela a zilo zo tala zo saseka lezi Nungungulu a tsumbisako ku mahela vanhu vo ingisa ke?

 4. Xiseketelo muni lexi Abeli a nga hi naxo xa kuva ni maalakanyo ya zilo za xikhati xa ha tako?

⁴ Xana wu kona nchumu wu tsumbisilweko hi Jehova lowu Abeli, a wanuna wo sangula wo tsumbeka, a wu ‘wonileko’? A hi nge wuli lezaku Abeli i wa zi tiva lezi ma nga wa ta tatisekisa zona a magezu lawa Nungungulu a nga byela nyoka yaku: “Nzi ta veka livengo xikari ka wena ni wasati, ni xikari ka pswalo wa wena ni pswalo wa wasati; i ta ku gandla a hloko, na wenawu u ta mu luma a xirenze xakwe.” (Gen. 3:14, 15) Hambulezo, kuzilava Abeli i wa ehleketa nguvu hi xitsumbiso lexo a tlhela a zi zwisisa lezaku i kona a nga wa ta ‘lumiwa xirenze’ kasi ku a vanhu va tlheliselwa kumbhelela ko khwatsi hi loku Adamu na Eva va nga hi nako na va nga se onha. Kova ni xihi lexi Abeli a nga xi wona maalakanyweni yakwe xungetano hi wumanziko, i wa hi ni kukholwa ku nga seketelwa ka xitsumbiso xa Nungungulu, hikwalaho Jehova i lo amukela a muphahlo wakwe. — Gonza Genesisi 4:3-5; Maheberu 11:4.

 5. Hikuyini a maalakanyo ya wumanziko ma nga wa ta mu tiyisa Enoki?

⁵ Enoki, loyi a nga hi wanuna wo tsumbeka, i wa hi ni kukholwa hambu lezi a nga hanya xikari ka vanhu vo biha lava va nga rukatela Nungungulu. Enoki i lo pimiselwa hi Nungungulu lezaku a wula na ka ha hi mahlweni lezaku Jehova i wa tata ‘zinwe ni vobasa vakwe va makume ya mazana, a ku ta lamula vontlhe, a kona vontlhe lava va nga chaviko Nungungulu hi kota ya mitiro yabye ya kubiha leyi va yi mahileko, a tlhelisela a vaonhi hi kota ya magezu wontlhe ya matshanza va mu rukateleko ha wona.’ (Juda 14, 15) Kota wanuna a nga hi ni kukholwa, Enoki kuzilava i wa hi ni maalakanyo ya tiko gi nga hiko na wubihi. — Gonza Maheberu 11:5, 6.

 6. Zini lezi Noa a nga simama ku zi alakanyela anzhako ka Ntalo?

⁶ Noa i lo hanyiswa ka Ntalo hi kota ya kukholwa kakwe. (Maheb. 11:7) Anzhako ka Ntalo, a kukholwa kakwe ku lo mu kuca ku maha miphahlo ya zihari. (Gen. 8:20) A ku fana na Abeli, handle ko kanakana Noa i wa kholwa lezaku a vanhu hi magumo va wa ta tlhatlhiswa ka wukhumbi ga xionho ni kufa. Laha a nga nghena ka nguva yo biha anzhako ka Ntalo leyi Nimrode a ngalwa ni kungo ga Jehova, Noa a nga luzangi kukholwa kakwe ni kutsumba. (Gen. 10:8-12) Kuzilava zi wa mu tiyisa hlana a ku alakanyela vanhu na va tlhatlhiswa ka vafumeli va tihanyi, xionho xa mabeleko, ni kufa. Hinawu hi nga xi ‘wona’ xikhati lexo xo tsakisa — niku xi laha kusuhani hakunene! — Rom. 6:23.

 7. Zini lezi Abrahama, Isaka, na Jakobe va nga zi kota ku zi ‘wona’ hi maalakanyo?

⁷ Abrahama, na Isaka, na Jakobe va wa zi kota ku alakanyela wumanziko ga gi nene hakuva Nungungulu i wa tsumbisile lezaku a matiko wontlhe ya misava ma wa ta katekiswa hi pswalo wabye. (Gen. 22:18; 26:4; 28:14) A vana va tihloko leto ta tixaka va wa ta tala va tlhela va ya hanya Tikweni ga Xitsumbiso legi Nungungulu a nga wa ta va nyika. (Gen. 15:5-7) Hi kukholwa, a vavanuna lavo vo chava Nungungulu va wa va ‘wona’ vana vabye na va hanya tikweni lego. Hi xigelo lexo, kusukela loku a vanhu va luzile kumbhelela, Jehova i tiyisa malanza yakwe yo tsumbeka lezaku a makatekwa lawa Adamu a nga ma xakela a ma fambelangi magumo.

 8. Xini xi vunileko Abrahama lezaku a kombisa kukholwa ka hombe?

⁸ Kuzilava a wuzikoti ga Abrahama ga ku alakanyela a zilo lezi Nungungulu a nga tsumbisile gi mu vunile ku kombisa kukholwa ka hombe. A Mitsalo yi komba ku hambu lezi Abrahama ni malanza manwani yo tsumbeka ya Nungungulu va nga kala “ku amukela lezi zi tsumbisilweko” masikwini yabye, “va wa zi wonile, va zi tsakela na zi hi kule.” (Gonza Maheberu 11:8-13.) Abrahama i wa hi ni zigelo zo tala za ku kholwa lezaku a kutsumba kakwe ku wa ta tatiseka, laha ka kuza ziku khwatsi hi loku zi tatisekile makunu!

 9. A ku kholwa a zitsumbiso za Nungungulu zi mu vunisile kuyini Abrahama?

⁹ A kukholwa ka Abrahama zitsumbisweni za Nungungulu ku tiyisile a kutiyimisela kakwe ko lava ku maha kuranza ka Nungungulu. Hi kukholwa, i lo suka doropeni ga Ure a tlhela a nga ti akeli muti wo tiya ni ka gihi doropa ga Kanani. A ku fana ni Ure, a madoropa lawo ma wa nga hi na ziseketelo zo tiya hi kota ya mifumo ya wona yo biha. (Jox. 24:2) Wutomini gakwe gontlhe, Abrahama “i lo cuwukela a muti lowu wu nga ni ziseketelo [za lisine], lowu Nungungulu a nga muaki ni mumahi wa wona.” (Maheb. 11:10) Abrahama i lo ti ‘wona’ na a hanya ka muti wo tiya na a fumelwa hi Jehova. Abeli, na Enoki, na Noa, na Abrahama, ni vanwani vo fana navo va wa kholwa a kuvuka ka vafileko va tlhela va rinzela wutomi misaveni mandleni ya Mufumo wa Nungungulu, wu nga wona “a muti lowu wu nga ni ziseketelo” za lisine. A ku ehleketa hi makatekwa lawo zi lo tiyisa kukholwa kabye ka Jehova. — Gonza Maheberu 11:15, 16.

10. A mawonela ya Sara hi wumanziko ma ngava ma mu vunisile kuyini?

¹⁰ Ehleketa hi Sara, a sati wa Abrahama. Laha a nga hi ni 90 wa malembe na a nga hi na n’wana, a kutsumba kakwe ka wumanziko ku mu mahile a kombisa kukholwa. I lo wona a vana vakwe na va ti buza hi makatekwa lawa Jehova a nga tsumbisile. (Maheb. 11:11, 12) Xini xi nga mu maha ava ni kutsumba loko? Jehova i wa byelile nuna wakwe aku: “Nzi ta mu katekisa, hi ka yena nzi ta ku nyika a nisanyana; nzi ta mu katekisa, a maha mamani wa matiko, a tihosi ta vanhu ti ta huma hi ka yena.” (Gen. 17:16) Anzhako ka kuva a pswalile Isaka, Sara i wa hi ni xigelo xo zwala xa ku alakanyela a kutatiseka ka zipanze le’zinwani za xitsumbiso xa Nungungulu ka Abrahama. Hi nga wona a xinyikiwo lexo hi nga naxo na hinawu xa ku alakanyela a zilo lezi zi tsumbisilweko hi Nungungulu, lezi hakunene zi to tatiseka!

11, 12. Mosi i hlakulelisile kuyini liranzo hi Jehova?

¹¹ Mosi munhu munwani a nga kombisa kukholwa ka Jehova, ava ni liranzo la hombe kambe hi yena. Na a ha hi jaha, na a hanya ngangweni wa wuhosi wa Gipite, zi wa olova kuva Mosi a sangula ku ranza wukosi ni titshomba. Kanilezi, zi wonekisa ku khwatsi Mosi i wa gonzisilwe hi vapswali vakwe vo mu pswala xungetano hi Jehova ni kungo Gakwe ga ku tlhatlhisa vaHeberu wukhumbini ni ku va nyika a Tiko gi Tsumbisilweko. (Gen. 13:14, 15; Ekso. 2:5-10) Loku ku hi lezaku Mosi i wa tolovela ku ehleketa hi makatekwa lawa a vanhu va Nungungulu va nga wa ta ma kuma, u alakanya ku a mbilu yakwe yi wa ta tala hi liranzo la titshomba kutani hi liranzo la Jehova?

¹² A Mitsalo yi hi byela lezi: “Hi kukholwa Mosi loku a kulile, i lo ala ku vitanwa aku i n’wana nwaFaro; a ti hlawulela a kuva a xaniswa zinwe ni vanhu va Nungungulu, ku hunza kuva ni litsako la kuonha ka xikhatanyana. I lo alakanya lezaku a kurukwa ka Kristu i pfuno wa hombe ku hunza a kufuma ka le Gipite; hakuva i wa langutela a nchachazelo.” — Maheb. 11:24-26.

13. Mosi i vunekisile kuyini hi ku ehleketa nguvu hi lezi Nungungulu a nga tsumbisile?

¹³ Laha Mosi a nga ehleketa nguvu xungetano hi lezi Jehova a nga tsumbisile ku mahela vaIsraeli, a kukholwa kakwe ni liranzo lakwe hi Nungungulu zi lo engetela. A ku fana ni vanhu vanwani vo chava Nungungulu, kuzilava i wa xi wona a xikhati lexi Jehova a nga wa ta tlhatlhisa vanhu ka kufa. (Joba 14:14, 15; Maheb. 11:17-19) A zi hlamalisi kuva Mosi a kucekile ku ranza Nungungulu, loyi a nga zwela vaHeberu ni vanhu vontlhe. A kukholwa ni liranzo zi khumbile ziboho za Mosi wutomini gakwe gontlhe. (Deut. 6:4, 5) Hambu xikhati lexi Faro a nga lava ku daya Mosi, a kukholwa kakwe ni liranzo lakwe hi Nungungulu, zinwe ni maalakanyo lawa kuzilava a nga hi nawo ya wumanziko go saseka zi mu nyikile ntamu kasi ku tiya hlana ka xiyimo lexo. — Ekso. 10:28, 29.

14. Maalakanyo muni ma nga miloro ntsena?

¹⁴ A vanhu vo tala nyamutlha va alakanyela zilo zo kala hloko xungetano hi wumanziko. Hi xikombiso, hambu lezi va nga zisiwana, va ti alakanyela na va ganya va tlhela va nga karateki hi nchumu, hambu lezi a wutomi ga nguva leyi gi teleko hi “kubayiseka ni kukarateka.” (Tis. 90:10) Va ti alakanyela na va hanya wutomi go tshamiseka mandleni ya mufumo wa vanhu, kuveni a Biblia gi komba lezaku a Mufumo wa Nungungulu hi wona woce wu nyikako kutsumba ka lisine. (Dan. 2:44) A vanhu vo tala va ti byela lezaku Nungungulu a nga ta lovisa tiko legi go biha, kanilezi a Biblia gi komba zilo zo hambana nguvu. (Zef. 1:18; 1 Joh. 2:15-17) A kutsumba loko ka lava va nga cheliko kota hi kungo ga Jehova xungetano hi wumanziko miloro ntsena.

15. a) A maKristu ma vunekisa kuyini hi ku alakanyela a kutsumba ka wona? b) Wula nchumu wo kari u rinzelako ku wu wona kutani ku maha a xikhati lexi Nungungulu a to tatisa zitsumbiso zakwe.

¹⁵ Hi tlhelo ginwani, hina kota maKristu hi kuciwa ku alakanyela a kutsumba ka hina, ku ngava ka le tilweni kutani ka laha misaveni. Xana wa ti wona na u ti buza hi lezi Nungungulu a tsumbisako? A ku alakanyela lezi u to maha a xikhati lexi Nungungulu a to tatisa makungo yakwe handle ko kanakana zi neha litsako mbilwini ya wena. Kuzilava u ti ‘wona’ na u hanya kala kupinzuka misaveni. Hi nga ti alakanyela na u tira ni vanwani kasi ku maha misava yontlhe yiva paradise. A vaakelane va wena va mu ranza Jehova a ku fana na wena. U hanya khwatsi, u na ni ntamu, niku a wu chavi nchumu. Lava va wonelelako a ntiro wa ku vuxa misava va maha wutomi gi tsakisa hakuva va khatala nguvu hi wena. Wa tsaka kambe hi ku tirisa a wutlhari ga wena hakuva zontlhe lezi u mahako zi vuna vanwani zi tlhela zi neha wudzunzo ka Nungungulu. Hi xikombiso, u vuna vanhu va ha hi ku vukako hi ka vafileko lezaku va tiva Jehova. (Joh. 17:3; Miti. 24:15) A zilo lezi a hi miloro. Maalakanyo yo tsakisa ma seketelwako ka lisine la Mitsalo xungetano hi xikhati xi tako. — Isa. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22.

16, 17. Hi vunekisa kuyini hi ku wulawula hi kukholwa ka hina?

¹⁶ A xikhati hi bhulako ni maKristu-kulori xungetano hi lezi a tiko gi to tshamisa zona a xikhati lexi Jehova a toya mahlweni a tatisa makungo yakwe, a maalakanyo ya hina ya wumanziko mo engetela ku hanya. Hambu lezi ku nga hava ni munwe wa hina a zi tivako khwatsi lezi a wutomi gakwe gi to tshamisa zona misaveni yiswa, a xikhati hi wulawulako hi lezi kuzilava gi to tshamisa zona, ha tiyisana hi tlhela hi kombisa kukholwa ka hina kutatisekeni ka lezi Nungungulu a tsumbisako. Laha mupostoli Paule a nga enzela vamakabye le Roma, handle ko kanakana va tsakile hi ku tiyisana, niku hinawu ha tsaka hi lezo masikwini lawa ya zikarato. — Rom. 1:11, 12.

¹⁷ A ku ehleketa hi wumanziko zi nga hi vuna kambe lezaku hi nga mbhetwi ntamu hi zikarato za masiku lawa. Mupostoli Pedro kuzilava i wa karateka hi zilo zo kota lezo a xikhati a nga byela Jesu aku: “Hina hi siyile zontlhe, hi ku lanzela; a nchachazelo wa hina hi wihi ke?” Kasi ku vuna Pedro ni vanwani va nga hi kona laho lezaku va ehleketa hi wumanziko, Jesu i lo hlamula aku: “Hizinene nziku ka nwina: Hi xikhatini xa ku vuxetwa luswa ka zontlhe, laha a N’wana wa munhu a ta nga tshama xitshanwini xakwe xa wuhosi, nwina lava mu nzi lanzeleko mu ta tshama ka 12 wa zitshamu za wuhosi, mu lamula a 12 wa tixaka ta Israeli. Zonake ni wihi loyi a siyileko tiyindlu, kutani vanakulobye, kutani vamakabye, kutani raru, kutani nyine, kutani vanana, kutani zipetso hi kota ya vito ga mina, i ta kuma a za kutala ku hunza, i taga a tshomba ya wutomi ga pinzukelwa.” (Mat. 19:27-29) Hi ndlela leyo, Pedro ni vapizani la’vanwani va wa zi kota ku alakanyela a ntiro wabye mufunweni lowu wu nga wa ta fumela a misava ni ku neha makatekwa ya hombe ka vanhu vo ingisa.

18. A ku ehleketa hi kutatiseka ka zitsumbiso za Nungungulu zi hi vunisa kuyini nyamutlha?

¹⁸ Xontlhe xikhati, a malanza ya Jehova misaveni ma vuneka hi ku alakanyela a kutatiseka ka zitsumbiso zakwe. Lezi Abeli a nga zi tiva xungetano hi makungo ya Nungungulu zi wa enela kasi kuva a alakanyela wumanziko ga chukwana, a kombisa kukholwa, a tlhela ava ni kutsumba ko tiya. A zimaho zo hlamalisa za kukholwa ka Abrahama zi kotekile hi lezi a nga ‘wona’ zokari xungetano hi kutatiseka ka xiprofeto xa Nungungulu xungetano hi “pswalo” wu tsumbisilweko. (Gen. 3:15) Mosi i lo “langutela a nchachazelo,” a kombisa kukholwa a tlhela a hlakulela liranzo hi Jehova. (Maheb. 11:26) A kukholwa ka hina ka Nungungulu ni liranzo la hina hi yena zonawu zi nga kula loku hi tirisa wuzikoti ga hina ga ku alakanyela a kutatiseka ka lezi Jehova a tsumbisako. A ndlela ya ku tirisa khwatsi a xinyikiwo lexi xa Nungungulu hi ta wulawula hi yona ka nzima yi lanzelako.