Xana wa “navela a ntiro” wa wurisi?

FERNANDOa i lo karateka. I vitanilwe hi madota mambiri kasi ku ya bhula naye hi tlhelo. Anzhako ka ku enzelwa makhati yo hlaya hi muwoneleli wa xipanze, a madota ma wa mu tlhamusele lezi a nga fanele ku maha kasi a ringanelwa hi malungelo yo engeteleka laha bandleni. Laha xikhati xi ngaya xi hunza, Fernando i lo sangula ku ti wutisa ku xana i ta tshuka a yimisiwa kota dota ke. Zalezi va wa ha hi ku enzelwa hi muwoneleli wa xipanze. Zini lezi a madota ma nga lava ku mu byela ka khati legi?

Fernando i lo demba ndleve laha a ginwe ga madota lawo gi nga kari gi wulawula. Gi lo kumbuka 1 Timote 3:1 gi gumesa gi wula lezaku a madota ya bandla ma tivisilwe lezaku Fernando i yimisilwe kota dota. Fernando i lo ololoka aku, “A yini?” A makabye loye i lo phinda lezi a nga wulile, zonake Fernando aku nwe. Laha a kuyimiswa kakwe ku nga tivisiwa laha bandleni, vontlhe va lo nwayitela.

Xana zi bihile ku navela malungelo lomu bandleni? Ahihi. Kota kuwula ka 1 Timote 3:1, “loku a munhu a navela a . . . wurisi, wa navela a ntiro wo saseka.” A vavanuna vo tala va maKristu va lanzela wusungukati lego va tlhela va kula hi tlhelo ga moya kasi ku ringanelwa hi malungelo lomu bandleni. A wuyelo ga kona hi lezaku a vanhu va Nungungulu va kuma makatekwa ya kuva ni makume ya mazana ya madota ni malanza ya wutireli yo tiya. Kanilezi, hi kota ya kuanza loku ku wonekako lomu mabandleni, ka ha hi ni xilaveko xa vamakabye va kuva va navela ntiro lowo. Hi yihi ndlela ya yi nene ya ku maha lezo ke? Niku xana lava va navelako wurisi va fanele ku karateka hi zona, a ku fana na Fernando ke?

A gezu legi ga ‘kunavela’ lomu ka Biblia gi hunzuluselwa ka gezu ga xiGreki gi wulako ku xuva nguvu, kutani ku ti nawuluta. Lezi zi nga ha ku maha u alakanyela munhu a zamako ku khaya hanzu wo saseka wu nga le hehla. Kanilezi a kunavela loku ku wuliwako laha a hi kunavela ka makangwa ka ku lava a lungelo ga kuva ‘murisi.’ Hikuyini? Hakuva a kungo ga lava va nga ni kuxuva ku nene ka ku tira kota madota ku maha “ntiro wo saseka;” a hi ku kuma xikhundla.

A zilo zo tala zi lavekako kasi ku maha ntiro lowo wo saseka zi xaxametilwe ka 1 Timote 3:2-7 ni Titusi 1:5-9. Xungetano hi matshinya lawo ya milayo yo tlakuka, a dota go kari ga kale gi vitwako Raymond gi tlhamusela lezi: “Ka mina, a xa lisima hi lezi munhu a nga zona. A ku wulawula ni ku gonzisa za lisima, kanilezi a zi hunzi a xilaveko xa ku nga soleki, ku ti khoma, ku tlhariha, ku maha zilo hi nongameto, ku rurela vapfhumba, ni ku olova.”

A makabye loyi hakunene a navelako ntiro lowu i ti komba a hi munhu a nga solekiko hi ku potsa tixaka tontlhe ta kungatsumbeki ni ta kungahlazeki. Wa ti khoma, i tlharihile, i maha zilo hi nongameto, niku wa olova; hikwalaho, a vakhozeli-kulobye va mu tsumba kasi ku va rangela ni ku va vuna zikaratweni zabye. Kota munhu a rurelako vapfhumba, wa tiyisa vaswa ni lava va ha hi ku nghenako lisineni. Wa chavelela a tlhela a vunetela lava va babyako ni lava va khosaheleko hakuva wa ranza za zi nene. I hlakulela matshamela lawa kasi ku vuna vanwani, ku nga hi ku lava ku woneka na a ringanelwa hi ku yimisiwa.b

A hubye ya madota ya kuca yi tlhela yi nyika wusungukati hi kutsaka, kanilezi a ku tatisa lezi zi lavekako hi kuya hi Mitsalo zi lumba munhu loyi a navelako ntiro lowo. Henry, a nga muwoneleli wo buva, i ngalo: “Loku u navela wurisi, ti karatele ku kombisa lezaku wa ringanelwa.” Na a wulawula hi Mutshawuteli 9:10, i tlhamusela lezi: “‘Ni xihi lexi a canja ga wena gi xi tirako, xi mahe hi ntamu wa wena wontlhe.’ Ni xihi xiavelo u nyikwako hi madota, maha zontlhe u zi kotako. Ranza ni wihi ntiro u nyikiwako lomu bandleni, a ku patsa ni kuswiyela. Hi kufamba ka xikhati a kutikarata ka wena ku ta woneka.” Loku u navela ku tshuka u tira kota dota, tira hi kuhiseka u tlhela u tsumbeka ka zontlhe u zi mahako ntirweni wu basileko. A wutomi ga wena gi fanele kuva ga kutikoramisa; gi ngavi ga kunavela ka matshanza. — Mat. 23:8-12.

A vokari va navelako malungelo lomu bandleni va nga ha ringwa ku wula kuxuva kabye hi ndlela ya wutshiva kutani ku hlota tindlela ta ku cica mawonela ya hubye ya madota. A vokari va khunguvanyeka loku a madota ma va nyika wusungukati. A vanhu lavo va fanele ku ti wutisa lezi: ‘Nzi lava xikhundla, kutani nzi lava ku ti koramisa nzi khatalela a tiyivu ta Jehova ke?’

Lava va navelako ntiro wa wurisi a va faneli ku rivala nchumu wunwani wu lavekako ka madota, ku nga ku “maha zikombiso ka ntlhambi.” (1 Ped. 5:1-3) A munhu a nga xikombiso lomu bandleni wa potsa maalakanyo ni zimaho zo kanganyisa. Kani wa yimisiwa zalezi, kani a nga yimisiwi, i simama a hlakulela kutimisela. A kuva dota a zi susi kungambheleli ka munhu. (Mitse. 12:3; Tis. 106:32, 33) Ahandle ka lezo, a makabye a nga tshuka ‘a nga ti woni a hi ni nanzu wa nchumu,’ kanilezi a vanwani va nga hava ni xigelo xo kari xa ku mu wona na a nga ringanelwi. (1 Kor. 4:4) Hikwalaho, loku a madota ma ku nyika wusungukati gi seketelwako ka Biblia, u nga swireki, ti karatele ku demba ndleve. Hi kulanzela, zama ku lanzela wusungukati gabye.

A vamakabye vo tala va rinzela lezi a ka vona zi wonekisako ku khwatsi ku hlwela ku yimisiwa. Loku u hi ni malembe na u ‘navela wurisi,’ xana wa tshuka u karateka? Loku zi hi tano, alakanya magezu lawa: “A kuhlwela ka lexi xi langutelwako ku bayisisa mbilu.” — Mav. 13:12.

Loku a kuxuva ka munhu ku wonekisa ku khwatsi a ku nge tatiseki, a nga ha karateka. Abrahama zi mu humelele. Jehova i wa mu tsumbisile n’wana, kanilezi yena na Sara va lo mbheta malembe na va nga hi na n’wana. (Gen. 12:1-3, 7) Kukhosaheleni kakwe, Abrahama i lo wula lezi: “Hosi Jehova, u ta nzi nyika yini ke? . . . A ku nzi nyikangi a n’wana.” Jehova i lo mu tiyisekisa lezaku a xitsumbiso xakwe xa ku mu nyika n’wana xi wa ta tatiseka. Kanilezi hi wutsongwani ga kona ku hunzile 14 wa malembe na a nga se tatisa xitsumbiso xakwe. — Gen. 15:2-4; 16:16; 21:5.

Na a ha rinzela, xana Abrahama i mbhelelwe hi litsako la ku tirela Jehova? Ahihi. A nga tshukangi a kanakanela xitsumbiso xa Nungungulu. I lo simama ku rinzela za zi nene. Mupostoli Paule i lo tsala lezi: “Abrahama na a timisele hi lihlaza-mbilu, i lo kuma lezi a tsumbisilweko zona.” (Maheb. 6:15) Hi kugumesa, Nungungulu Nyamintamu i lo katekisa wanuna loye wo tsumbeka ku hunza lezi yena a nga zi rinzela. U nga gonza yini ka Abrahama?

Loku u navela ku tira kota dota kanilezi u nga se yimiswa hambu lezi ku hunzako malembe yo tala, simama ku tsumba Jehova. U nga mbhelelwi hi litsako la ku mu tirela. Warren, loyi a vunileko vamakabye vo tala lezaku va kula hi tlhelo ga moya, i tlhamusela a xigelo xa kona: “A ku kuma matshamela lawa ma lavekako kasi ku ringanelwa za teka xikhati. Laha xikhati xi hunzako, a wutlhari ni matshamela ya makabye maya ma woneka hi kutsongwani-kutsongwani ka lezi a ti khomisako zona ni lezi a khatalelisako zona ziavelo zakwe. A vokari va kholwa lezaku a kuhumelela ku kuma lungelo go kari kutani xiavelo. A maalakanyo lawo a hi ma nene niku ma nga tshuka ma hambukisa kupima ka munhu. Loku u tirela Jehova hi kutsumbeka ni kwihi u nga kona, ni ka xihi u xi mahako, wa humelela hakunene.”

A makabye wo kari i wa rinzele khume ga malembe ni ku hunza a xikhati lexi a nga yimisiwa kota dota. Na a kumbuka magezu ma tivekako nguvu ya bhuku ga Ezekieli xipimo 1, a makabye loyi i wula lezi a zi gonzileko, aku: “Jehova i fambisa kareta yakwe, yi nga hlengeletano yakwe, hi zambo legi a gi lavako. A xa lisima a hi xikhati xa hina, kanilezi xikhati xa Jehova. Mhakeni ya ku rinzela ku tira kota dota, a xa lisima a hi lezi mina nzi zi lavako kutani nzi xuvako kuva zona. Kuzilava lezi nzi zi lavako a hi zona lezi Jehova a zi wonako kota xilaveko ka mina.”

Loku u rinzela ku tshuka u maha ntiro wo saseka wa kuva muwoneleli wa muKristu, zi hlakulele hi ku vuvumisa litsako lomu bandleni. Loku a xikhati xi ku khwatsi xo nonoka, lwana ni ku karateka u tlhela u nga mbhelelwi hi lihlaza-mbilu. Raymond, a kumbukilweko le kusanguleni, i ngalo: “A kukarateka i nala wa litsako. Lava va tshamako na va karatekile va luza litsako li kumiwako hi ku tirela Jehova.” Hlakulela nguvu a mbhanzu wa moya wa Nungungulu, nguvunguvu a lihlaza-mbilu. Tikaratele ku chukwatisa wumoya ga wena hi ku gonza Mitsalo. Engetela ntiro wa wena wa ku xumayela mahungu yo saseka ni ku gonza Biblia ni lava va tsakelako. Rangela ngango wa wena mitirweni ya moya ni wukhozelini ga ngango. Lonzowota ni gihi lungelo u nga nago ni vamakabye va wena va moya. Laha u yako mahlweni kasi ku chikelela mixuvo ya wena, u tava ni litsako la ku tirela Jehova.

A ku tira kasi ku ringanelwa hi malungelo laha bandleni xikatekiso xi tako hi ka Jehova; yena ni hlengeletano yakwe a va lavi lezaku lava va navelako wurisi va karateka kutani va vumala litsako ntirweni wakwe. Nungungulu wa seketela a tlhela a katekisa vontlhe lava va mu tirelako hi zigelo za zi nene. Jehova ‘a nga engeteli kubayisa’ ka zikatekiso zakwe. — Mav. 10:22.

Hambu loku u sangulile kalenyana ku navela wurisi, u nga ha simama ku kula hi tlhelo ga moya. Laha u ti karatelako ku hlakulela matshamela lawa ma lavekako u tlhela u tira ni bandla hi kuhiseka, na u nga rivali a ngango wa wena, Jehova a nga ta tshuka a rivala ntiro wa wena wo saseka. Ngha xikhati xontlhe zi ku tsakisa ku tirela Jehova, ni ka xihi xiavelo u nyikwako.