U fanele kuva munhu wa mahanyela muni?

1, 2. Hi fanele kuva vanhu va mahanyela muni kasi hi amukelwa hi Nungungulu ke?

A KUTALA ka hina hi karatekela ku tiva lezi a vanwani va alakanyako ha hina. Hambulezo, kota maKristu, xana a hi chukwana hi karatekela nguvu lezi Jehova a hi wonisako zona ke? Phela Jehova hi Yena a hunzeleleko kutlakuka wuakweni gontlhe niku ‘a xibuka xa wutomi xi le ka yena.’ — Tis. 36:9.

² Na a khanyisa lezi ‘hi faneleko a kuva zona’ hi ka mawonela ya Jehova, mupostoli Pedro i hi kuca lezaku hiva ni ‘mahanyela yo basa’ ni mitiro leyi yi kombako lezaku hi khozela Nungungulu. (Gonza 2 Pedro 3:11.) Kasi hi amukeleka mahlweni ka Nungungulu, a ‘mahanyela’ ya hina ma fanele kuva yo basa, ku nga lezaku hi hlazeka — mahanyeleni, maalakanyweni, ni hi tlhelo ga moya. Ahandle ka lezo, hi fanele kuva ni mitiro yi kombako lezaku hi khozela Nungungulu niku hi na ni xichavo xo eta ha yena ni lezaku hi lava kuva vanhu vo tsumbeka kakwe. Hikwalaho, kasi hi amukeleka mahlweni kakwe, a zi gumelwi ka mahanyela ntsena kanilezi zi patsa ni wumunhu ga hina ga le nzeni. Kota lezi Jehova ‘a hlolako mbilu,’ wa zi tiva loku hi basile ni loku hi nga basangi mahanyeleni, loku hi mu ranza hi mbilu yontlhe ni loku hi nga mu ranzi hi mbilu yontlhe. — 1 Kro. 29:17.

 3. Ziwutiso muni hi faneleko ku ti maha?

³ Satani a nga zi lavi lezaku hi amukeleka mahlweni ka Nungungulu. Kunene, i maha zontlhe a zi kotako lezaku a hi hambanisa na Jehova. Satani a nga na tingana ni ku tirisa mawunwa kasi ku hi khohlisa hi tsika ku khozela Nungungulu. (Joh. 8:44; 2 Kor. 11:13-15) Hikwalaho, wutlhari a ku ti wutisa lezi: ‘Kasi Satani i va khohlisisa kuyini vanhu ke? Zini nzi faneleko ku maha kasi nzi vikela a kuzwanana ka mina na Jehova?’

 4. Ka mizamo yakwe ya ku lava ku daya a kuzwanana ka hina na Nungungulu, xini lexi Satani a xi potiyelako, niku hikuyini?

⁴ Mupizani Jakobe i ngalo: “Munwe ni munwani i ringwa hi kunavela kakwe ntsena, a kokiwa ni ku xengwa. Zonake a kunavela, loku ku xurile nyimba ku pswala kuonha; ni kuonha laha na ku kulile ku pswala kufa.” (Jak. 1:14, 15) Na a zama ku hi hambanisa na Nungungulu, Satani i potiyela a xibuka xa kunavela ka hina — ku nga mbilu.

5, 6. (a) Xini lexi Satani a xi tirisako kasi ku hi phasa? (b) Zilo muni za zinharu lezi Satani a zi tirisako kasi ku xengetela a mbilu ya hina lezaku yi navela zilo za hava, niku wutlhari muni a nga nago kutiriseni ka zilo lezi?

⁵ Xini lexi Satani a xi tirisako kasi ku xengetela mbilu ya hina? A Biblia gi ngalo: “A tiko gontlhe gi le ntanwini wa loyi wa kubiha.” (1 Joh. 5:19) A matlhari ya Satani ma patsa a “zilo lezi zi nga lomu tikweni.” (Gonza 1 Johani 2:15, 16.) Hi makume ya mazana ya malembe, Satani i tirisa mano yakwe kasi ku longisela tiko legi lezaku a khohlisa hi gona vanhu. Kota lezi hi hanyako tikweni legi, hi fanele ku ti wonela ka mano yakwe ya wumbyori. — Joh. 17:15.

⁶ Satani i zama ku vanga kunavela ka kubiha timbilwini ta vanhu. Mupostoli Johani i komba zilo zinharu lezi Satani a zi tirisako: (1) “kunavela ka nyama,” (2) “kunavela ka mahlo,” ni (3) “kutikulisa hi kota ya zilo za loku kuhanya.” Satani i tirisile zilo lezo lezaku a ringa Jesu xiwuleni. Kota lezi a nga ni malembe yo tala na a tirisa mitlhamu leyo, nyamutlha konawu wa yi tirisa a tlhela a humelela, hi ku cuwukisisa khwatsi lexi a munhu ni munhu a byekeleleko ka xona kasi a kuma ndlela ya ku mu phasa. Na hi nga se wulawula hi tindlela ta ku ti vikela, a hi woneni lezi Satani a nga tirisisa zona a ziringo zo kari kasi ku phasa Eva, ni lezi a nga tirisisa zona a ziringo lezo na a lava ku phasa N’wana wa Nungungulu kanilezi a mu tsanzeka.

 7. Xana Satani i ku tirisisile kuyini a “kunavela ka nyama” lezaku a ringa Eva?

⁷ Ku na ni nchumu wa lisima lowu a vanhu vontlhe va faneleko ku wu maha kasi ku hlayisa a miri wabye wu ngafi — ku nga ku wu nyika zakuga. A Muvangi wa hina i mahile misava lezaku yi humesa zakuga zo tala za ku vumala ni ko chela kona. Satani a nga zama ku lonzowota a kunavela loko hi nga pswaliwa nako ka ku lava zakuga kota ndlela yo hi hambukisa hi tsika ku maha kuranza ka Nungungulu. Wona lezi a nga mahisa zona ka Eva. (Gonza Genesisi 3:1-6.) Satani i byelile Eva lezaku a ngaga hanzu wa “sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha” a ngafi, a wula lezaku ka siku legi a nga wa ta yiga, i wa ta fanana na Nungungulu. (Gen. 2:9) Hi ndlela leyo, Satani i lo khohlisa Eva lezaku i wa nga hi na xilaveko xa ku ingisa Nungungulu kasi a hanya. Hi nga wona a kubiha ka mawunwa lawo ya ku ma wula kubaseni! Zalezo a maalakanyo lawo ma nga mila hlokweni ya Eva, i lova ni zilo zimbiri a nga fanele ku hlawula: I wa ta ala a mawonela lawo, kutani ku alakanyela hi wona, a vumelela lezaku a kunavela kakwe ka kuga hanzu lowu ku kula. Hambu lezi a nga hi ni tisinya tontlhe ta simu mahlweni kakwe, i lo zi wona na zi hi chukwana a ku tshama a alakanyela lezi Satani a nga zi wulile xungetano hi sinya leyi yi nga hi xikari ka simu. Zalezo “i lo khaya a mihanzu ya kona a yiga.” Hi ndlela leyo, Satani i lo byala nzeni ka Eva a ku navela nchumu lowu wu nga beletelwa hi Muvangi wakwe.

 8. Xana Satani i zamisile kuyini ku ringa Jesu hi ku tirisa a “kunavela ka nyama,” niku hikuyini a nga kala ku humelela?

⁸ Satani i tirisile a mano yalawo a xikhati lexi a nga zama ku ringa Jesu xiwuleni. Anzhako ka loku Jesu a mbhetile a 40 wa masiku ni 40 wa wusiku na a ngagi nchumu, Satani i lo zama ku lonzowota a kunavela loko ka Jesu ko lava zakuga. Satani i te ngalo kakwe: “Loku u hi N’wana wa Nungungulu, laya lezaku a ribye legi gi maha xibaba.” (Luka 4:1-3) Jesu i wa hi ni zilo zimbiri lezi a nga wa ta zi hlawula: I wa ta hlawula a ku nga tirisi ntamu wakwe hi ndlela ya xihlamaliso kasi ku tatisa kunavela loko ka ku lava zakuga, kutani ku wu tirisa kasi ku maha lezo. Jesu i wa zi tiva lezaku i wa nga faneli ku tirisa ntamu lowo kasi ku tatisa kunavela kakwe wutsumbu. Hambu lezi a ngazwa ndlala, a ku miyeta ndlala wu wa nga hi wona nchumu wo ranga wutomini gakwe. A xo ranga ku wa hi ku hlayisa kuzwanana kakwe na Jehova ni ku simama a tsumbekile mahlweni kakwe. Jesu i lo mu hlamula, aku: “Ku tsalilwe lezaku: A munhu a nga ta hanya hi xibaba xoce, kanilezi hi timhaka tontlhelele leti ti humako nonwini wa Nungungulu.” — Mat. 4:4.

 9. A magezu lawa yaku “kunavela ka mahlo” ma komba yini, niku xana Satani i ku lonzowotisile kuyini a kunavela loko mhakeni ya Eva?

⁹ Johani i kumbuka “kunavela ka mahlo” kambe kota kucetelo. A magezu lawa ma komba lezaku a munhu a nga sangula ku navela nchumu hi ku wu cuwuka ntsena. Mhakeni ya Eva, Satani i lo lonzowota a kunavela loku hi ku wula lezi: “A mahlo ya nwina ma ta vululeka.” Laha Eva a ngaya mahlweni a cuwukisisa a hanzu lowu wu nga beletelwa, a hanzu lowo wonawu wu waya wu naveleka nguvu mahlweni yakwe. Eva i lo wona lezaku a sinya yi wa “naveleka kucuwukekeni.”

10. Xana Satani i ku tirisisile kuyini a “kunavela ka mahlo” kasi ku ringa Jesu, niku Jesu i hlamulisile kuyini?

¹⁰ Ahati mhakeni ya Jesu ke? Satani ‘i lo komba Jesu a mifumo yontlhe ya misava hi xikhatanyana, aku ngalo kakwe: Nzi ta ku nyika wontlhe lowu ntamu, ni kungangamela ka matiko lawa.’ (Luka 4:5, 6) Jesu i wa nga ta zi kota a ku wona a mifumo yontlhe hi mahlo yakwe ya xiviri hi xikhatanyana, kanilezi Satani i fanele ku ngha a alakanyile lezaku a kungangamela ka mifumo leyi, kota lezi ku nga kombisiswa zona ka muwoniso, ku wa ta koka kupima ka Jesu. Handle ka tingana, Satani i te ngalo: “Loku u nzi khizamela, zontlhe lezi zi tava za wena.” (Luka 4:7) Jesu a nga zi lavangi ne ni kutsongwani a kuva munhu wo fana ni lezi Satani a nga lava lezaku Jesu ava zona. I lo tekela ku mu hlamula aku: “Ku tsalilwe ku ngalo: U ta khozela Hosi Nungungulu wa wena, hi yena yece u to mu tirela.” — Luka 4:8.

11. Xana Eva i khohlisisilwe kuyini hi Satani?

¹¹ Na a wulawula hi zilo za tiko legi, Johani i kumbukile a “kutikulisa hi kota ya zilo za loku kuhanya.” Zi la su dlunya lezaku a xikhati lexi Adamu na Eva va nga hi vona voce laha misaveni, va wa nga ta ti ‘kulisa hi zilo zabye za loku kuhanya’ mahlweni ka vanhu vanwani. Kanilezi va kombisile matshanza. A xikhati lexi a nga ringa Eva, Satani i lo mu nyika maalakanyo ya lezaku Nungungulu i mu fihlele a nchumu wa wu nene nguvu. Satani i lo byela Eva lezaku a siku legi a ta ngaga hi gona “a sinya ya ku tiva kusaseka ni kubiha,” i wa ta ‘kota Nungungulu, a tiva kusasa ni kubiha.’ (Gen. 2:17; 3:5) Hi kuwula lezo, Satani i wa nyika maalakanyo ya lezaku Eva a nga ti fuma ha yece, wutshanwini ga ku fumelwa hi Jehova. Zi wonekisa ku khwatsi a matshanza hi wona ma nga mu maha a vumela a mawunwa lawo. I loga a hanzu lowo wu nga beletelwa na a kholwa lezaku i wa nga tafa futsi. Kuveni i wo ti hembela!

12. Hi yihi a ndlela yinwani leyi Satani a nga zama ku ringa Jesu hi yona, niku xana Jesu i mu hlamulisile kuyini?

¹² A ku hambana na Eva, hi nga wona a xikombiso xo saseka xa kutikoramisa xa Jesu! Satani i lo zama ku mu ringa hi yinwani ndlela, kanilezi Jesu i lo ala, a nga vumeli ne ni ku maha nchumu wutsongwani wo hlamalisa lowu wu nga wa ta ringa Nungungulu. Loku i wa no vumela ngha ku vile matshanza! Wutshanwini ga lezo, Jesu i lo mu hlamula hi kukongoma aku: “Ku wulilwe ku ngalo, u nga ringi Hosi Nungungulu wa wena.” — Gonza Luka 4:9-12.

13, 14. Tlhamusela lezi Satani a zi tirisisako zona a ziringo zo kari nyamutlha.

¹³ Inyamutlha, Satani i tirisa ziringo zo fana ni lezi a nga zi tirisa ka Eva na Jesu. Na a lonzowota “a kunavela ka nyama,” Satani i tirisa a tiko gakwe kasi ku vuvumisa wubhayi, kuga ni kunwa hi ku hunzisa mpimo. Hi ku tirisa a zithombe zo yila, nguvunguvu ka Internet, i koka kupima ka muhlaleli a nga tlharihangiko a tlhela a lonzowota a “kunavela ka mahlo” ka munhu loye. Niku a ha ha wuli hi lezi a xiringo xa kuhlongolisela titshomba, ku lava ku fuma, ni nduma xi phasisako zona a vamatshanza ni lava va ranzako ‘kutikulisa hi kota ya zilo zabye za loku kuhanya’!

¹⁴ A “zilo lezi zi nga lomu tikweni” zi fana ni tixukwa leti a mukukuti a ti tirisako. Ta navetisa, kanilezi ka xukwa yinwe ni yinwani ku tlhomekilwe ximemba. Satani i tirisa lezi a vanhu va zi wonako kota zilaveko zo toloveleka za siku ni siku kasi a va khohlisa va navela ku maha lezi zi hambunyetako a milayo ya Nungungulu. Hambulezo, a ziringo lezo za wumbyori zi mahilwe hi ndlela yo kucetela kunavela ka hina ni ku onha mbilu. A zilo lezi xiringo hakunene, hakuva zi hi maha hi kholwa lezaku a ku khatalela zilaveko za hina ni kutshamiseka ka hina wutsumbu hi wona nchumu wo ranga a ku hunza ku maha kuranza ka Nungungulu. Xana a ziringo lezo zi ta hi phasa ke?

15. Hi nga mu pimanyisisa kuyini Jesu a xikhati lexi hi lwako ni ziringo za Satani?

¹⁵ Hambu lezi Eva a nga phasiwa hi ziringo za Satani, Jesu i lo zi hlula. Khati ni khati i lo hlamula hi ku tshaha Mitsalo, aku: “Ku tsalilwe ku ngalo” kutani ku “ku wulilwe ku ngalo.” Loku hi hi zigonzani za Biblia zo khatala, hi ta yi tiva khwatsi a Mitsalo hi tlhela hi zi kota ku alakanya mavesi lawa ma to hi vuna ku lota maalakanyo ya hina a xikhati lexi hi lwako ni ziringo. (Tis. 1:1, 2) A ku alakanya a zikombiso za vanhu vo tsumbeka va kumbukiwako lomu ka Biblia, lava va tireleko Nungungulu hi kutsumbeka zi ta hi vuna a ku va pimanyisa. (Rom. 15:4) Loku hi hi ni xichawo xo eta hi Jehova, hi ranza lezi a zi ranzako ni ku venga lezi a zi vengako, lezo zi ta hi hlayisa. — Tis. 97:10.

16, 17. Xana “a kupima” ka hina ku na ni ntamu muni hehla ka wumunhu ga hina ke?

¹⁶ Mupostoli Paule i hi kuca ku tirisa “a kupima” ka hina lezaku hiva vanhu va lixaka leli li wumbiwako hi kupima ka Nungungulu, na ku nga hi ka tiko. (Rom. 12:1, 2) Na a dlunyatisa a xilaveko xa lezaku hi ti wonela nguvu ka lezi hi zi pimisako, Paule i te ngalo: “Hi hangalasa a maalakanyo, ni tigingisi tontlhe leti ti tlakukileko to bhiyela a kutiva ka Nungungulu, hi khozisa a maalakanyo wontlhe mava tikhumbi ta ku ingisa Kristu.” (2 Kor. 10:5) A maalakanyo ya hina ma na ni ntamu wa ku cica a wumunhu ga hina, hikwalaho hi fanele ku tshama na hi ‘alakanya’ a zilo zi akako. — Fil. 4:8.

¹⁷ A hi nge zi koti kuva vanhu vo basa loku ku hi lezaku ha alakanyela a zilo za hava hi tlhela hiva ni kunavela ka kubiha. Hi fanele ku ranza Jehova hi ‘mbilu yi hlazekileko.’ (1 Tim. 1:5) Kanilezi a mbilu yi khohlakele, niku ka zikhati zinwani a hi nge zi tive ni ku a “zilo lezi zi nga lomu tikweni” zi hi onhile kala kwihi. (Jer. 17:9) Hikwalaho, xana zi wa nga tava chukwana a ku ‘tshama hi ku ti hlola kasi hi tiva lezaku hi kona kukholweni, hi ti kamba wutsumbu ga hina’ na hi tirisa lezi hi zi gonzako lomu ka Biblia ke? — 2 Kor. 13:5.

18, 19. Hikuyini hi faneleko ku ti yimisela kuva vanhu lava Jehova a lavako lezaku hiva vona?

¹⁸ A nchumu wunwani lowu wu hi vunako a kulwa ni “zilo lezi zi nga lomu tikweni” ku tshama na hi alakanya a magezu ya Johani yaku: “A tiko ga hunza, ni kunavela ka gona; kanilezi loyi a mahako kuranza ka Nungungulu i ta tshama kala kupinzuka.” (1 Joh. 2:17) A tiko ga Satani gi wonekisa ku khwatsi gi tiyile na gi ku khwatsi gi ta tshama kala kupinzuka. Hambulezo, gi ta lova hi xitshuketi. Xi hava ni xinwe xa tiko ga Satani xi to tshama kala kupinzuka. A ku tshama na hi alakanya a mhaka leyi zi ta hi vuna a kuva hi nga khohliswi hi mano ya Satani.

¹⁹ Mupostoli Pedro i hi kuca kuva vanhu va lixaka leli li amukelekako ka Nungungulu kota lezi hi ‘langutelako ni ku hatlisisa a kuta ka siku ga Nungungulu, legi a matilo ma ta nga hiswa ha gona ma nyunguluka, ni tinyeleti ti ta nga nyeka hi kuhisa ka hombe’! (2 Ped. 3:12) Lokuloku, a siku lego gi ta chikela, niku Jehova i ta lovisa zontlhe zi lumbako tiko ga Satani. Na siku lego gi nga se chikela, Satani i ta simama ku tirisa “zilo lezi zi nga lomu tikweni” kasi ku hi ringa, khwatsi hi lezi a ringileko Eva na Jesu. Hi nga fani na Eva loyi a nga ti karatela ku enelisa kunavela kakwe wutsumbu. A ku maha lezo zi wa ta fana ni ku vumela Satani kota nungungulu wa hina. Hi fanele ku pimanyisa Jesu hi ala a ziringo lezo, hambu loku zi no sasekisa kuyini. Ngha munwe ni munwani wa hina a ti yimisela kuva munhu loyi Jehova a lavako lezaku ava yena.