Uvie rẹ Ọghẹnẹ Ọvo Yen Avwanre Biẹcha

1, 2. (a) Odjekẹ vọ yen suẹn idibo ri Jesu re te nonẹna? (b) Mavọ yen ivwighrẹn vwọ davwẹngba vwo phi avwanre kparobọ, die yen nuro rhe?

JESU mudia obaro ri Pailet, rọ dia oguẹdjọ rẹ ẹgborho rẹ ihwo ri Ju, etiyin Jesu da ta ota ọvo rọ dia odjekẹ vwọ kẹ idibo rọyen ri te nonẹna. Ọ da ta: “Uvie mẹ dia ọ rẹ akpọ nana-a; ọ dianẹ uvie mẹ ọ rẹ akpọ nana, manẹ idibo mẹ họnre, re de ji uvwe emuo kẹ ihwo ri Ju; ẹkẹvuọvo uvie mẹ dia akpọ o nurhe-e.” (Jọn 18:36) Pailet brorhiẹn hwe Jesu, ẹkẹvuọvo ọnana ophikparobọ rẹ ọmọke. A da kpare Jesu nushi. Isun rehẹ otọ rẹ usuon ri Rom davwẹngba vwọ ghwọrọ idibo ri Jesu, dedena ẹgbaẹdavwọn rayen shefia. Idibo na hwarhiẹ ovuẹ rẹ Uvie na vwọ ro akpọneje vwẹ ọke yena.—Kọl. 1:23.

² A vwọ vwẹ Uvie na vwo mu vwẹ 1914 nu, a da guọnọ ghwọrọ ihwo rẹ Ọghẹnẹ no womarẹ ekuakua rẹ ofovwin. Ẹkẹvuọvo, enana vuọvo wianre-e. Ihwo ri suẹn buebun davwẹngba ayen vwọ gba avwanre vwọ ka ẹbẹre sansan vwẹ ofovwin. Jẹ ayen sa hra avwanre-e. Nonẹna, a mrẹ emotọ rẹ Uvie na vwẹ kasan kasan vwẹ akpọ na. Dedena, avwanre vẹ iniọvo avwanre rehẹ akpọeje nabọ yerẹn kuẹgbe, avwanre ka ẹbẹre ọvuọvo vwẹ oseghe rẹ usuon rẹ akpọ nana-a. Oyerinkugbe rẹ avwanre na kẹ avwanre imuẹro nẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ suẹn re, Jesu Kristi rọ dia Ovie na ji suẹn ihwo rọyen, o ru ayen fuan je sẹro rayen. E jẹ a fuẹrẹn obo ro ru ọnana wan, rere a jokaphiyọ ẹdjọ evo rẹ avwanre de phikparobọ dede nẹ avwanre dia e “rẹ akpọ na-a.”—Jọn 17:14.

3, 4. (a) Die yen phiare re ghwe vwo vwiẹ Uvie na nu? (b) Ihwo rẹ Ọghẹnẹ nabọ vwo ẹruọ rẹ obo ro mudiaphiyọ re vwo jẹ ẹbẹre ọvo rẹ akpọ na ẹka? Djekpahọn.

³ Re ghwe vwo vwiẹ Uvie na nu, ofovwin da vwomaphia vwẹ odjuvwu, a da djẹ Eshu rhe akpọ na. (Se Ẹvwọphia 12:7-10, 12.) Ofovwin da je vwomaphia vwẹ otọrakpọ na, ọnana da rhe ghwa edavwini vwo rhe ihwo rẹ Ọghẹnẹ. Ayen muegbe rẹ ayen vwọ vwẹrokere udje ri Jesu je kẹnoma kẹ akpọ na. Jẹ, ọke rẹsosuọ ayen ghwe vwo ẹruọ rẹ obo rọ cha gan te ayen vwọ kẹnoma kẹ oseghe rẹ usuon rẹ akpọ na-a.

⁴ Kerẹ udje, Ukori VI rẹ ọbe re se Millennial Dawn,a ra teyenphia vwẹ 1904, jiriro kẹ Inenikristi nẹ ayen vwobọ vwẹ ofovwi-in. Ẹkẹvuọvo, ọ da je tanẹ a da vuẹ ohwo nẹ ọ vwomaba isodje, e jẹ ọ davwẹngba vwo ruiruo efa ri churobọ si ohọnre-e. Jẹ ọnana rha wia-an, a da vuẹ nẹ o kpo ofovwin, e gbe jẹ o vwo imuẹro nẹ o hwe ohwo-o. Herbert Senior rọ dia Britain ro ji bromaphiyame vwẹ 1905, da ta: “Iniọvo na vwo ẹruọ rẹ ota nana-a, ọtiọyena ayen rha riẹn ọ rẹ ayen che ru-u, sẹ ayen sa vwomaba isodje jẹ ayen che kpo ofovwi-in.”

 5. Mavọ yen Uwevwin Orhẹrẹ ri September 1, 1915 vwo ru erianriẹn avwanre phẹn?

⁵ Ẹkẹvuọvo, Uwevwin Orhẹrẹ ri September 1, 1915, de ru ota nana phẹn. Vwọ kpahen oborẹ Studies in the Scriptures na tare, ọ da ta: “A da vwomaba isodje dede nẹ a cha họnre-e, ọnana rha dia urhiẹchọ?” Ọ da rha dianẹ ka guọnọ sa Onenikristi kidie ọ rhọnvwe kpo ofovwin yẹrẹ ku ewun rẹ isodje phiyọ vwo? Uwevwin Orhẹrẹ na da je ta: “Ọvọ yen me yovwin, re vwo ghwu vwọ kẹ Ovie rẹ Ufuoma na gbanẹ re vwo ghwu vwẹ ofovwin kidie a churhi rẹ Ovie rẹ avwanre ji bicha isun rẹ akpọ na? Re vwo ghwu vwọ kẹ Ovie rẹ avwanre na yen me yovwin.” Dede nẹ Uwevwin Orhẹrẹ na ta omamọ ota nana, ọ da rhoma kuophiyọ nẹ, “Ọ dia avwanre tanẹ e ru ọnana-a. Ọnana iroroẹjẹ ghevweghe.”

 6. Die yen wo yono nẹ udje rẹ Oniọvo Herbert Senior?

⁶ Iniọvo evo vwo ẹruọ rẹ ota na, ayen da yọnrọn kokoroko. Herbert Senior, ra ta ota kpahen nanayen, da ta: “Vwọ kẹ vwẹ, mi niro nẹ re vwo mu ihwunu vẹ egbọnọ vwo nẹ okuna kugbe ra vwọ sa ọhwunu ọvuọvo.” (Luk 16:10) Fikirẹ orhiẹn nana ro bruru na, e de muo phiyọ uwodi. Ọ vẹ iniọvo 4 efa hẹ usun rẹ ihwo 16 re muru kidie ayen guọnọ kpo ofovwi-in, evo nẹ ẹga efa rhe re je ka dia uwodi ri Richmond vwẹ Britain, a da rhe riẹn ayen phiyọ Richmond 16 ukuko na. Ọke ọvo vwo te, a da bẹbẹ mu Herbert vẹ ihwo efa vwo kpo ofovwin vwẹ France. Vwẹ etiyin, a da tanẹ a cha sa ayen hwe. Ọ vẹ ihwo efa da tẹrẹn urhiẹ vwẹ obaro rẹ ihwo re cha sa ayen na, ẹkẹvuọvo e hwe aye-en. Ukperẹ ọtiọyen e de si ikpe rẹ ayen cha dia uwodi kpotọ vwo kpo ẹgbukpe 10.

 7. Die yen ihwo ri Jihova nabọ rhe riẹn ọke rẹ Ofovwin Akpọeje II vwọ tonphiyọ?

⁷ Ọke rẹ Ofovwin Akpọeje II vwọ tonphiyọ, ihwo ri Jihova eje da nabọ rhe riẹn obo ro mudiaphiyọ re vwo jẹ ẹbẹre vuọvo rẹ akpọ na ẹka vẹ obo ra guọnọre ayen ki se nene udje ri Jesu. (Mat. 26:51-53; Jọn 17:14-16; 1 Pita 2:21) Kerẹ udje, Uwevwin Orhẹrẹ ri November 1, 1939, ro vwo uyovwinrota ọghanghanre nana “Neutrality,” da ta: “Urhi ro che sun ihwo ri Jihova asaọkiephana ọyen ayen vwọ kẹnoma kẹ ifovwin rẹ akpọ na kare kare.” Simon Kraker rọ gare vwẹ esiri ukoko vwẹ Brooklyn, New York ukuko na, da ta: “Ọke vwọ yanran na, me da rhe mrẹvughe nẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ nene ihwo yerẹn kuẹgbe vwọrẹ ufuoma tobọ vwẹ ọke rẹ ofovwin.” Ọnana oborẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ ghwa guọnọ vwẹ ọke yena, o ji muegbe rayen vwọ kẹ omukpahen ọgangan ro che te ayen oma kidie ayen bicha Uvie na.

8, 9. Mavọ yen aroẹmrẹ ri Jọn rugba wan?

⁸ Ọyinkọn Jọn tarọ phiyotọ nẹ e de ghwe vwiẹ Uvie na vwẹ 1914 nu, okpodje na, rọ dia Idẹbono kugbe Eshu na, cha davwẹngba vwọ ghwọrọ kohwo kohwo ro bicha Uvie rẹ Ọghẹnẹ womarẹ ọkẹre rẹ ame ro won nẹ unu rọyen rhe.b (Se Ẹvwọphia 12:9, 15.) Mavọ yen aroẹmrẹ ri Jọn nana rugba wan? Vwo nẹ ikpe re kpahen 1920 yanran, ihwo rẹ Ọghẹnẹ rhiẹromrẹ ẹvwọsuọ ọgangan. Kidie nẹ Oniọvo Kraker ka ẹbẹre rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ọke rẹ ofovwin akpọeje rivẹ na, e de muo phiyọ uwodi kirobo re ji mu iniọvo efa re dia North America. Vwọrẹ uyota, vwẹ ọke rẹ ofovwin na, e mu ihwo phiyọ uwodi vwẹ United States kidie fikirẹ ẹga rayen ayen rhọnvwe kpo ofovwi-in, a da ghare ihwo nana phiyọ ẹkẹn erha, Iseri ri Jihova vrẹ ẹkẹn ivẹ.

⁹ Idẹbono vẹ usun rọyen muegbe ayen vwọ guọghọ ọyọnregan rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ vwẹ kasan kasan. Vwevunrẹ Africa, Europe, kugbe United States, e mu iniọvo na kpo aguare sansan. Fikirẹ esegbuyota rayen, e de hwe ayen, gboja kẹ ayen ji mu ayen phiyọ uwodi. Vwẹ Germany, ihwo rẹ Ọghẹnẹ hirharoku omukpahen ọgangan kidie ayen rhọnvwe titi Hitler yẹrẹ vwomaba ofovwi-in. Eya vẹ eshare ri te omarẹ 6,000 yen e mu kpo uwodi vwẹ ọke rẹ usuon ri Nazi, ihwo ri Germany vẹ e rẹ ẹkuotọ efa re vrẹ 1,600 yen ghwuru fikirẹ ojaẹriọ na. Dedena, Idẹbono se phi oba phiyọ ẹga rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ-ẹ.—Mak 8:34, 35.

10. Die yen “otọ na” mudiaphiyọ, idjerhe vọ yen ọ vwọ chochọn rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ?

¹⁰ Aroẹmrẹ rẹ Jọn niyẹnrẹn rọyen na djerephia nẹ “otọ na,” kọyen, ihwo evo rehẹ akpọ na ri vwo omamọ ẹwẹn, che “se ame” rẹ omukpahen kpọ, rẹ ayen cha vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ. Mavọ yen ẹbẹre nana rẹ aroẹmrẹ na rugba wan? Vwẹ ikpe buebun re vwo phi Ofovwin Akpọeje II nu, ọke buebun yen “otọ na” vwọ chochọn rẹ ihwo re ka ẹbẹre rẹ Uvie na. (Se Ẹvwọphia 12:16.) Kerẹ udje, aguare buebun chochọn rẹ Iseri ri Jihova re senre nẹ ayen che vwobọ vwẹ ofovwin vẹ irueru rẹ ẹkuotọ-ọ. Ẹsosuọ, e jẹ a ta ota kpahen ophikparobọ evo rẹ Jihova vwọ kẹ ihwo rọyen vwẹ ẹdjọ ri shekpahen iruo rẹ isodje.—Une 68:20.

11, 12. Die yen Oniọvo Sicurella kugbe Thlimmenos hirharoku, die yen nuro rhe?

¹¹ United States. Anthony Sicurella, ọyen ọvo usun rẹ emọ esan rẹ ọsẹ vẹ oni rọyen vwiẹre, ayen Iseri ri Jihova. O bromaphiyame ọke rọ vwọ hẹ ẹgbukpe 15. O vwo te ẹgbukpe 21, ọ da ghwobọphiyotọ nẹ ọyen ohwo ro ghwoghwo ota rẹ Ọghẹnẹ. Ẹgbukpe ivẹ vwọ wan nu, vwẹ 1950, ọ da rha ghwobọphiyotọ nẹ ọyen kpo ofovwi-in. Dede nẹ iyẹnrẹn rẹ Federal Bureau of Investigation nẹre djephia nẹ o ru emu vuọvo chọ-ọ, jẹ Akon Iruo rẹ Orhiẹn-abavo senre. Aguare rọ Marho Kparobọ vwẹ America vwo chidia abọ buebun re, ayen da kerhọ rẹ ẹdjọ rẹ Oniọvo Sicurella, ayen da sen orhiẹn-ebro rẹ aguare otete na, ayen de bru kẹ Oniọvo Sicurella. Orhiẹn-ebro nana de rhie idjerhe phiyọ vwọ kẹ emotọ rẹ America buebun re guọnọ vwobọ vwẹ iruo rẹ isodje-e.

¹² Greece. Vwẹ 1983, e de mu Iakovos Thlimmenos phiyọ uwodi kidie ọ rhọnvwe ku ewun rẹ isodje phiyọ-ọ. Re vwo siobọno nu, o de si nẹ ọyen guọnọ ruiruo rẹ accountant, jẹ a rhọnvwe kẹ-ẹ kidie o ru obo re nẹrhẹ e muo phiyọ uwodi jovwo re. O de mu ota na kpo aguare, aguare ri Greece sansan de brorhiẹn hwe, ẹkẹvuọvo o de mu ota na kpo European Court of Human Rights (ECHR). Vwẹukpe rẹ 2000, Iguẹdjọ 17 rehẹ ECHR na de brorhiẹn vwọ kẹ, ọnana rhie idjerhe phiyọ vwọ kẹ ihwo ri ji hirharoku ẹdia nana. Tavwen e ki brorhiẹn nana, iniọvo 3,500 rehẹ Greece yen e seri nẹ inogbozighi kidie e mu ayen phiyọ uwodi fikirẹ iruo rẹ isodje rẹ ayen senre. E vwo brorhiẹn nana nu, usuon ri Greece de ji urhi rọ nẹrhẹ a kpairoro vrẹ urhi ra vwọ yọnrọn ayen jovwo na. Vwọba, ọke ra vwọ rhoma fuẹrẹn Irhi ri Greece, a da kpuriẹnphiyọ urhi re jiri ikpe evo re wanre jovwo re nẹ ihwo ri Greece vwo uphẹn rẹ ayen vwo ruiruo ọfa ukperẹ ọ rẹ isodje.

13, 14. Die yen avwanre se yono nẹ ikuegbe rẹ Ivailo Stefanov vẹ Vahan Bayatyan?

¹³ Bulgaria. Vwẹ 1994, Ivailo Stefanov hẹ ẹgbukpe 19 ọke re vwo se nẹ ọ rhe vwomaba isodje. Ọ da sen nẹ ọyen cha vwomaba isodje-e yẹrẹ ruiruo ro churobọ si iruo rẹ isodje-e. E de brorhiẹn re vwo muo phiyọ uwodi vwẹ emeranvwe 18 ẹkẹvuọvo o de mu ẹdjọ na kidie o vwo ugbomọphẹ rọ vwọ sen nẹ ọ cha vwomaba isodje-e. Ukuotọ rọyen, e de mu ota na kpo ECHR. Vwẹ 2001, tavwen a ke tobọ guẹdjọ na, ayen de nene Oniọvo Stefanov rhuẹrẹ kugbe. Usuon ri Bulgaria de vwo ghovwo Oniọvo Stefanov ji te emotọ ri Bulgaria eje ri vwo owenvwe rẹ ayen vwo ruiruo ọfa ukperẹ iruo rẹ isodje.c

¹⁴ Armenia. Vahan Bayatyan te edje rẹ ohwo ro kpo iruo rẹ isodje vwẹ 2001.d Ọ da sen nẹ o che se vwobọ vwẹ iruo rẹ isodje-e, dede nẹ o mu ota na kpo aguare itete efa jẹ ayen bru hwe. Vwẹ September 2002, e de muo phiyọ uwodi, ọ cha dia etiyin ẹgbukpe ivẹ gbe ubro, ẹkẹvuọvo e de siobọno emeranvwe ihwe gbe ubro vwọ wan nu. Uvwre ọke yena, o de mu ẹdjọ na kpo ECHR. Ẹkẹvuọvo, vwẹ October 27, 2009, Aguare na de ji bru hwe. Fikirẹ orhiẹn-ebro nana, kọ ghwa họhọ nẹ e phi iniọvo rehẹ Armenia na kparobọ nure. Ẹkẹvuọvo, Iguẹdjọ rẹ ECHR da rhoma fuẹrẹn orhiẹn rẹ ayen bruru na. Vwẹ July 7, 2011, Aguare na de brorhiẹn kẹ Vahan Bayatyan. Ọnana yen obọ rẹsosuọ rẹ ECHR vwọ mrẹvughe nẹ fikirẹ ugbomọphẹ rẹ iroro, ẹwẹn obrorhiẹn vẹ ẹga, ohwo se brorhiẹn ro vwo jẹ iruo rẹ isodje eruo. Orhiẹn-ebro yena sẹro rẹ ugbomọphẹ rẹ Iseri ri Jihova ji te iduduru rẹ ihwo rehẹ ẹkuotọ sansan rehẹ otọ rẹ Usuon rẹ Europe.e

15. Diesorọ ihwo ri Jihova vwomaba irueru rẹ ẹkuotọ-ọ?

¹⁵ Kidie nẹ ihwo ri Jihova biẹcha Uvie na ọkieje, ayen rha vwomaba iruo rẹ isodje-e, ọtiọyen ji te irueru rẹ ẹkuotọ na. Ma rho rhanvwẹ ọke rẹ Ofovwin Akpọeje II, ẹguọnọ re vwo kpahen ẹkuotọ kọ rhoma rhe ganphiyọ. A guọnọre nẹ ihwo rehẹ ẹkuotọ sansan muọghọ kẹ ẹkuotọ rayen womarẹ ẹsuọ rẹ une rẹ ẹkuotọ na kugbe eyeren rẹ aphiala na. Ẹkẹvuọvo, Jihova ọvo yen avwanre ga. (Eyan. 20:4, 5) Fikirẹ ọnana, avwanre de rhiẹromrẹ omukpahen ọgangan. Dedena, Jihova ruro “otọ na” de se evo usun rẹ omukpahen nana kpọ. Jokaphiyọ ophikparobọ evo rẹ Jihova vwọ kẹ avwanre womarẹ Kristi.—Une 3:8.

16, 17. Orhiẹn-ebro vọ yen Lillian vẹ William Gobitas hirharoku, kẹ die yen wo yono norhe?

¹⁶ America. Lillian Gobitas,f rọhẹ ẹgbukpe 12, vẹ oniọvo rọyen William, rọhẹ ẹgbukpe 10, guọnọ fuevun kẹ Jihova, kọyensorọ ayen rha rhọnvwe yeren aphiala na ji so une rẹ ẹkuotọ na-a. Ọtiọyena, a da djẹ ayen nẹ isikuru. E de mu ota rayen na vwo kpo Aguare rọ Marho Kparobọ vwẹ America, uvwre rẹ Minersville School District vẹ orua ri Gobitas. Vwẹ 1940, Iguẹdjọ 8 usun rẹ 9 rehẹ Aguare na de brorhiẹn hwe Iseri ri Jihova. Aguare na da tanẹ oborẹ isikuru na ruru na shephiyọ urhi dẹn kidie ayen titi “oyerinkugbe rẹ ẹkuotọ na.” Orhiẹn-ebro nana da so omukpahen ọgangan. A da djẹ emọ rẹ Iseri ri Jihova efa buebun vwo nẹ isikuru, a je djẹ e re dia imiragua vwo nẹ iruo, iniọvo buebun je rioja vwẹ abọ rẹ inogbozighi. Ọbe re se The Lustre of Our Country tare nẹ “omukpahen rẹ Iseri ri Jihova rhiẹromrẹ vwẹ America vwo nẹ 1941 re te 1943 yen ma gan kparobọ vwẹ omukpahen rẹ ẹga rhiẹromrẹ rhanvwẹ 1900 rhire na.”

¹⁷ Ophikparobọ rẹ ivwighrẹn rẹ Ọghẹnẹ kriri-i. Vwẹ 1943, Aguare rọ Marho Kparobọ na de chidia phiyọ ota ọfa rọ họhọ ọ rẹ emọ ri Gobitas na. Ọnana ẹdjọ rọhẹ uvwre rẹ West Virginia State Board of Education vẹ Barnette. Vwẹ udje nana, Aguare na de brorhiẹn kẹ Iseri ri Jihova. Ọnana yen obọ rẹsosuọ vwẹ ikuegbe rẹ America rẹ Aguare rọ Marho Kparobọ na vwo wene orhiẹn ro bruru vwẹ ọmọke krẹn tiọna. E vwo brorhiẹn yena nu, omukpahen na ejobi de shekpotọ mamọ. Ọnana nẹrhẹ a rhoma sẹro rẹ ugbomọphẹ ro rhe emotọ rẹ America.

18, 19. Kirobo rẹ Pablo Barros tare, die yen vwẹ ukẹcha vwọ kẹ vwo chirakon, mavọ yen idibo ri Jihova efa sa vwọ vwẹrokere udje rọyen?

¹⁸ Argentina. A djẹ Pablo Barros rọhẹ ẹgbukpe ẹrenren vẹ oniọvo rọyen Hugo rọhẹ ẹgbukpe ighwrẹn vwo nẹ isikuru vwẹ ukpe rẹ 1976 kidie ayen rhọnvwe kpare aphiala kpenu-u. Ẹdẹ ọvo, aye rọ vwẹrote isikuru na de gere Pablo ji shọko phiyọ uyovwin rọyen. Ọ da vuẹ emeshare ivẹ na nẹ ayen hẹrhẹ e de ku isikuru phiyọ nu, ọ ghwọrọ unọke ọvo soso vwọ gba ayen vwọ so une rẹ ẹkuotọ na ji yeren aphiala. Pablo vwọ karophiyọ obo re phiare, ọ da ta: “Ọ rha dia ukẹcha ri Jihova jovwo-o, mi rhe se chirakon rẹ ọdavwini nana-a.”

¹⁹ Re vwo mu ota na kpo aguare, oguẹdjọ na da rhọnvwephiyọ orhiẹn rẹ isikuru na bruru ra vwọ djẹ Pablo vẹ Hugo. Ẹkẹvuọvo, e de mu ẹdjọ rayen na kpo Aguare rọ Marho Kparobọ vwẹ Argentina. Vwẹ 1979, Aguare na de wene orhiẹn rẹ aguare otete na, rọ vwọ ta: “Ra vwọ djẹ ọmọ nẹ isikuru vwọso urhi rọ tare nẹ emọ vwẹ ugbomọphẹ ayen vwo yono (Ẹbẹre 14 rẹ ọbe rẹ urhi), ọ je vwọso oghwa ro te Orere na rẹ ayen vwo yono emọ (Ẹbẹre 5 rẹ ọbe rẹ urhi).” Ophikparobọ nana ghwa erere vwo rhe omarẹ emọ 1000 re dia Iseri ri Jihova. Evo ra guọnọ djẹ jovwo, a rha djẹ aye-en; efa ra djẹre jovwo kerẹ Pablo vẹ Hugo, a da rhoma phi ayen phiyọ isikuru.

20, 21. Mavọ yen obo re phia kẹ Roel vẹ Emily Embralinag vwọ bọn esegbuyota wẹn gan?

²⁰ Philippines. Vwẹ 1990, a da djẹ Roel Embralinag,g rọhẹ ẹgbukpe 9, vẹ oniọvo rọyen Emily, rọhẹ ẹgbukpe 10 kugbe omarẹ emọ 66 re dia Iseri ri Jihova vwo nẹ isikuru kidie ayen rhọnvwe yeren aphiala-a. Ọsẹ rẹ Roel vẹ Emily re se Leonardo da davwẹngba vwọ ta ota kẹ ihwo ri suẹn isikuru na, jẹ ayen kerhọ-ọ. Ota na vwọ gan re, Leonardo de mu ota na kpo Aguare rọ Marho Kparobọ. Leonardo vwo igho-o, o ji vwo ilọya vuọvo ro che mudia kẹ-ẹ. Orua rọyen da nẹrhovwo mamọ vwo rhe Jihova vwọ kẹ odjekẹ. Vwẹ ọke nana eje, jẹ a vwẹ emọ na vwọ jehwẹ. Leonardo niro nẹ o che se phikparobọ-ọ kidie ọ riẹn kpahen irueru rẹ urhi kakaka-a.

²¹ Ọke vwọ yanran na, Oniọvo Felino Ganal, rọ dia ilọya ro ji nene ihwo evo re riẹn urhi wian kugbe vwẹ ẹkuotọ na jovwo re, de mudia kẹ orua na. Ọke re vwo guẹdjọ na, jẹ Oniọvo Ganal rhe nene ihwo nana wia-an, ọ je dia Oseri ri Jihova re. Aguare rọ Marho Kparobọ na vwo guẹdjọ na, ayen de brorhiẹn kẹ Iseri ri Jihova, ayen da tanẹ ọ chọre ra vwọ djẹ emọ vwo nẹ isikuru. Obọ ọfa, ẹgbaẹdavwọn rẹ ivwighrẹn rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ shefia.

22, 23. (a) Die yen nẹrhẹ avwanre phi ẹdjọ sansan kparobọ? (b) Imuẹro vọ yen avwanre vwori fikirẹ oyerinkugbe rẹ iniọvo rẹ akpọeje?

²² Die yen nẹrhẹ ihwo ri Jihova phiẹkparobọ vwẹ ẹdjọ sansan? A riẹn avwanre vwẹ usuon rẹ akpọ na-a. Dedena, vwẹ ẹkuotọ sansan, vwẹ aguare sansan, iguẹdjọ ri vwo omamọ rẹ ẹwẹn chochọn avwanre vwo nẹ abọ rẹ ihwo re vwọsua, enana nẹrhẹ a nabọ vwo ẹruọ rẹ irhi rẹ ẹkuotọ na vẹ obo ra cha vwẹ ayen ruiruo wan. Aphro herọ-ọ, Kristi yen chọn avwanre uko vwo vwo ophikparobọ nana. (Se Ẹvwọphia 6:2.) Diesorọ avwanre vwo guẹdjọ nana eje? Ọ dia avwanre guọnọ wene irhi rẹ ẹkuotọ-ọ. Ẹkẹvuọvo, avwanre guọnọ vwo imuẹro nẹ avwanre ga Ovie rẹ avwanre, Jesu Kristi, odedede.—Iruo 4:29.

²³ Vwevunrẹ akpọ nana rọ vọnre vẹ utuoma na, rọ je yanghan ku fikirẹ oseghe rẹ usuon na, Ovie rẹ avwanre, Jesu Kristi, ku ebruphiyọ kuẹ ẹgbaẹdavwọn rẹ idibo rọyen rẹ ayen vwọ kẹnoma kẹ akpọ na. Ẹgbaẹdavwọn rẹ Eshu vwọ hra avwanre ji phi avwanre kparobọ shefia. Uvie na koko iduduru rẹ ihwo re senre nẹ ayen “cha kpare ofovwi ọfa-a.” Oyerinkugbe rẹ iniọvo rẹ akpọeje rẹ avwanre rhiẹromrẹ nonẹna, ọyen igbevwunu; ọnana kẹ avwanre imuẹro kokoroko nẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ suẹn re!—Aiz. 2:4.