Mi “Hirhe Phihọ Emu Ejobi Vwọ kẹ Ihwo Ejobi”

MI VWO urhurusivwe rẹ uyota rẹ Baibol na a ke rhe mrẹ ọke yena. Oni mẹ vwo ẹbe ukoko na, obo me mrẹ vwevunrẹ ayen je vwe mamọ, ma rho kẹ ihoho na. Ọsẹ mẹ guọnọre nẹ oni mẹ vwẹ Baibol na vwo yono uvwe-e. Ẹkẹvuọvo, mi vwo ẹwẹn mi vwo yono, me je nọ enọ, ọtiọyena oni mẹ ko yono uvwe siẹrẹ ọsẹ mẹ de vrẹn nẹ uwevwin. Ukuotọ rọyen, mi de ji brorhiẹn me vwọ vwomakpahotọ kẹ Jihova. Mi bromaphiyame vwẹ Blackpool obẹ England, ukpe rẹ 1943, ọke me vwọ hẹ ẹgbukpe ihwe.

Vwo nẹ ọke yena yanran, me vẹ oni mẹ ki vwobọ vwẹ iruo aghwoghwo na kuẹgbe ọkieje. Igramafonu yen avwanre vwọ ton aghwoghwo na phiyọ. E pha rhuarho, ọnyẹ rayen ji te ipanweti ihwe. Vwẹ ẹro roro omotete kerẹ omẹvwẹ ro kpono oghwa tiọyen!

Mi vwo te ẹgbukpe 14 re, mi de vwo ẹwẹn me vwọ dia ọkobaro. Oni mẹ vuẹ vwẹ nẹ me ra vuẹ odibo rẹ iniọvo na (re se oniruo okinriariẹ enẹna). Oniọvo na da vuẹ vwẹ nẹ mi re yono iruo, rere me sa vwọ vwẹrote oma mẹ vwẹ iruo ọkobaro na. Ọtiọyen mi ghini ru. Me vwọ wiowian ẹgbukpe ivẹ nu, me da vuẹ oniruo okinriariẹ ọfa kpahen iruo ọkobaro me guọnọ ru na. Ọ da ta nẹ, “Re ruo!”

Vwẹ April 1949, me vẹ oni mẹ de siobọnu egbara vẹ erọnvwọn evo rehẹ uwevwin avwanre, avwanre da kua kpo Middleton rọ kẹrẹ Manchester, oboyin kọyen avwanre da ton iruo ọkobaro phiyọ. Emeranvwe ẹne vwọ wan nu, mi de rhi vwo oniọvo ọshare ọvo rọ je dia ọkobaro, rẹ me vẹ ọyen wian kuẹgbe. Oghọn ukoko na da tanẹ avwanre kpo ukoko kpokpọ re vwo mu vwẹ Irlam. Oni mẹ vẹ oniọvo aye rọhẹ ukoko ọfa keyen rha wian kuẹgbe.

Dede nẹ me hẹ ẹgbukpe 17 ọvo, a kẹ vwẹ vẹ ọrivẹ mẹ na owian ra vwọ vwẹrote uyono na eje kidie iniọvo eshare ri muwan vwẹ ukoko kpokpọ na ghwe bu-un. Ọke vwọ yanran na, a da vuẹ vwẹ nẹ mi kpo ukoko rẹ Buxton, rọ je guọnọ ukẹcha mamọ kidie ighwoghwota re herọ bunru-un. Mi nẹ ọke yena eje kerẹ uyono vwọ kẹ ewian efa re cha vwẹ obaro na.

Vwẹ 1951, me da ghwobọphiyotọ mi vwo kpo Isikuru rẹ Gilead. Ẹkẹvuọvo, vwẹ December 1952, e de se vwe nẹ me rhe vwomaba isodje. Me da vuẹ ayen nẹ me cha sa vwomaba aye-en kidie mẹvwẹ oghwoghwota ọkieje, jẹ aguare na rhọnvwere-e, e de mu vwe kpo uwodi emeranvwe esan. Me vwọ hẹ uwodi na, e de durhie uvwe kpo iklasi rẹ 22 rẹ Isikuru rẹ Gilead. Ọtiọyena, vwẹ July 1953, me da ro okọ re se Georgic, ro kpo New York.

Mi vwo te oboyin, mi de kpo Osikoko re se New World Society vwẹ ukpe rẹ 1953. Me da rha ro itreni kpo South Lansing obẹ New York, asan re de ru isikuru na. Ọ vwọ dianẹ mi ghwe nẹ uwodi rhe na, mi rhe vwo igho ọtiọye-en. Mi vwo wontọ nẹ itreni na, me da ro imoto kpo South Lansing, ohwo ro chidia kẹrẹ ovwẹ yen kẹ vwẹ igho me vwọ hwosa.

Isikuru rẹ Gilead kẹ ohwo omamọ uyono rọ nẹrhẹ e se “hirhe phihọ emu ejobi kẹ ihwo ejobi” vwẹ iruo rẹ imishọnare na. (1 Kọr. 9:22) E ji avwanre ihwo erha kpo Philippines​—omẹvwẹ, Paul Bruun, vẹ Raymond Leach. Emeranvwe evo wanre tavwen ọbe re vwo nẹ ẹkuotọ ọvo kpo ọfa ki te avwanre obọ; avwanre da ro okọ wan Rotterdam, Abadi rẹ Mediterranean, Urhie rẹ Suez, Abadi rode rẹ Indian, Malaysia, vẹ Hong Kong​—ẹdẹ 47 yen avwanre ghwọrọ vwẹ abadi! Avwanre de rhi te Manila vwẹ November 19, 1954.

Avwanre da rhe ton ewene kpokpọ phiyọ fikirẹ ihwo, asan, vẹ ejajẹ kpokpọ na. Ẹkẹvuọvo, e ke ji avwanre ihwo erha kpo ukoko ọvo vwẹ Quezon City, asan rẹ ihwo rayen buebun da jẹ Oyibo. Ọtiọyena, dede nẹ emeranvwe esan wanre, jẹ ibieta rẹ Tagalog rẹ avwanre riẹnre ghwe bu-un. Asan ọfa re mu avwanre ra kọyen chọn avwanre uko.

Ẹdẹ ọvo vwẹ May 1955, avwanre vwo nẹ iruo aghwoghwo te uwevwin, me vẹ Oniọvo Leach da mrẹ ọko rẹ ileta vwẹ uwevwin avwanre. Ileta na tare nẹ a vwẹ avwanre mu iniruo okinriariẹ re. Ẹgbukpe 22 ọvo yen me hepha ọke yena, jẹ iruo nana kẹ vwẹ uphẹn me vwọ dia “emu ejobi kẹ ihwo ejobi” vwẹ idjerhe efa.

Kerẹ udje, me ta ota rotu ẹsosuọ mẹ kerẹ oniruo okinriariẹ vwẹ obaro rẹ asan ra da shẹ erọnvwọn vwẹ ọmọko ọvo. Me da rhe mrẹvughe nẹ ọyen ẹkuruemu rẹ ihwo rẹ Philippines vwẹ ọke yena ayen vwọ ta ota rotu vwẹ azagba! Mi vwo kiẹn ikoko na, me ta ota rotu vwẹ asan rọ pha kerẹ utughe ro rhiephiyọ, eki, obaro rẹ ọguan orere, asan ra da fa ibọrọ, asan ra da heha, kugbe irhuvwu. O vwo ẹdẹ ọvo vwẹ San Pablo City, osio ọgangan da nẹrhẹ mi jẹ ota rotu ẹta vwẹ eki, me da vuẹ iniọvo na nẹ e jẹ e ruo vwẹ Ọguan Ruvie. E vwo ru uyono na nu, iniọvo na da nọ sẹ e se kere ọnana phiyọ ota rotu kidie ọ dia asan otu a da ta-a!

Iwevwin rẹ iniọvo me dia. Ayen ghwe fe-e, dedena ayen vwẹrote iwevwin rayen. Ẹghwẹre ra vwọ hwa irhe, ọyen mi sherhẹn. Otafe yen ayen da họ, ọtiọyena mi ji yono obo ra họ vwẹ otafe. Ilọri vẹ ibọsu yen me rua kpo asan rẹ ame riariẹ phiyọ, ọkiọvo me ro okọ. Vwẹ ikpe rẹ ẹga mẹ eje, mi vwo imoto robọ mẹ-ẹ.

Iruo aghwoghwo na vẹ ikoko ri mi kiẹn chọn vwẹ uko vwo yono ejajẹ rẹ Tagalog. Mi kpo isikuru re yono ejajẹ nana-a, me kerhọ kẹ iniọvo na vwẹ iruo aghwoghwo na vẹ uyono, ọnana yen chọn vwẹ uko. Ayen guọnọ chọn vwẹ uko, mi ji vwo omavwerhovwẹn kpahen odirin vẹ ujiri rayen.

Ọke vwọ yanran na, iruo kpokpọ da nẹrhẹ mi ru ewene efa. Vwẹ 1956, ọke rẹ Oniọvo Nathan Knorr vwo bru avwanre rhe, a kẹ vwẹ iruo ro churobọ si re vwo nene ihwo ri ghwa iyẹnrẹn ta ota vwẹ ọghwẹkoko rẹ ẹkuotọ na. Me je wiowian nana dẹvo-o, ọtiọyena iniọvo na da nabọ vwẹ ukẹcha kẹ vwẹ. O te ẹgbukpe ọvo-o, avwanre da rhoma kpo ọghwẹkoko rẹ ẹkuotọ, Oniọvo Frederick Franz yen nẹ esiri ukoko bru avwanre rhe. Me vwọ ga kerẹ oniruo rẹ ọghwẹkoko na, mi yono uruemu re vwo wene nene ẹkuruemu rẹ ihwo na vwo mie Oniọvo Franz. Oma vwerhen iniọvo na ayen vwọ mrẹ Oniọvo Franz ro ku ewun rẹ ihwo rẹ Philippines phiyọ re se barong Tagalog, ọke rọ vwọ ta ota rotu na.

Me rhe vwọ dia oniruo ubrotọ nu, me da mrẹ ẹdia efa ro fori nẹ mi de ru ewene. Ọke yena, avwanre hworo ifimu re se The Happiness of the New World Society, vwẹ azagba ọke buebun. Ọkiọvo erọnvwọn re pha kerẹ iyẹn, re rhan nene urhukpẹ kpokpo avwanre mamọ. Urhukpe rẹ ifimu na yen si ayen cha, ayen me tamu ijini re vwo hworo ifimu na. Owian re vwo si ayen no gan mamọ! E vwo vwo ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ ughe nana lọhọre-e, dedena oma vwerhen avwanre ra vwọ mrẹ aghọghọ ro rhe ihwo na ayen vwọ riẹn nẹ ukoko rẹ Jihova hẹ akpọeje.

Irherẹn rẹ ẹga rẹ Ifada ke vuẹ ihwo ri suẹn na nẹ ayen kẹ avwanre uphẹn re vwo ru isikoko na-a. Ilori na ki hworo agogo rẹ ishọshi rayen vwo rhurhu upho rẹ oniọvo rọ ta ota na siẹrẹ asan ra da ta ota rotu na da kẹrẹ ishọshi rayen. Dedena, iruo na je yanphiaro, ihwo buebun vwẹ ekogho yena ga Jihova enẹna.

Vwẹ 1959, e de si ileta rhe vwe nẹ me rhe ga vwẹ oghọn ukoko. Ọnana kẹ vwẹ uphẹn mi vwo yono erọnvwọn efa. Ọke vwọ yanran na, mi de vwo uphẹn mi vwo kin ẹkuotọ efa. Vwẹ ọvo usun rẹ oyan yena, me da mrẹ Janet Dumond rọ dia imishọnare vwẹ Thailand. Avwanre ki siẹ ileta rhe ohwohwo, ọmọke ọvo vwọ wan nu, avwanre da rọvwọn. Avwanre vwọ rọvwọn na, o te ẹgbukpe 51 re, avwanre je riavwerhen rẹ ẹga na kuẹgbe.

Mi vwo uphẹn mi vwo bru idibo rẹ Jihova ra vwẹ ẹkuotọ 33 re. Oma vwerhen ovwẹ nẹ iruo sansan ra vwọ kẹ vwẹ ọke ẹsosuọ muegbe mẹ vwọ kẹ ewene sansan mi che ru vwẹ ẹkuotọ buebun ri vwo ẹkuruemu re fẹnẹ ohwohwo! Oyan nana nẹrhẹ me mrẹ nẹ ẹguọnọ rẹ Jihova ghini si koka koka rẹ ihwo koko.​—Iruo 10:​34, 35.

Ọyen emu rẹ aghọghọ mi vwo nene iniọvo na ga vwẹ Philippines! Ighwoghwota rehẹ ẹkuotọ na enẹna vwẹ ọhwọhwọ ihwe vwo bun vrẹ obo rọ hepha ọke me vwọ ga vwẹ oboyin. Me vẹ aye mẹ je ga vwẹ oghọn ukoko rẹ Philippines rọhẹ Quezon City. Dede nẹ ọ vrẹ ikpe 60 me ga vwẹ ẹkuotọ nana re, o ji fo nẹ mi muegbe me vwọ nuẹ nene oborẹ Jihova guọnọre eje. Ewene kpokpọ sansan rẹ ukoko na ruru ọke ọvo rhire na djerephia nẹ ofori avwanre dia ihwo re nuẹ nene ọrhuẹrẹphiyotọ vwẹ ẹga rẹ Ọghẹnẹ kugbe oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ iniọvo na.

Avwanre rhiabọreyọ kemu kemu rọ dia ọhọre rẹ Jihova, ọnana yen kẹ avwanre omavwerhovwẹn vwẹ akpeyeren. Avwanre je davwẹngba re vwo ru ewene rere a sa vwọ ga iniọvo na vwẹ idjerhe ro fori. Vẹ imuẹro ọgangan, avwanre choma ra vwọ dia “emu ejobi kẹ ihwo ejobi” re te ọke rẹ Jihova rhọnvwere nẹ avwanre ga te.