CHƯƠNG MƯỜI LĂM
Cô hành động vì dân Đức Chúa Trời
1-3. (a) Tại sao Ê-xơ-tê cảm thấy lo sợ khi nghĩ đến việc sắp gặp chồng? (b) Chúng ta sẽ thảo luận những câu hỏi nào về Ê-xơ-tê?
Ê-xơ-tê cố gắng giữ bình tĩnh khi cô bước vào sân cung điện tại Su-sơ. Việc này không hề dễ dàng. Cả cung điện được thiết kế để người ta phải trầm trồ thán phục—từ những viên gạch men bóng loáng, nhiều màu sắc trên tường hợp thành những tác phẩm chạm nổi hình bò có cánh, sư tử và cung thủ đến những cột bằng đá có xẻ rãnh, những bức tượng oai vệ, rồi cả vị trí cung điện nằm trên những nền cao và rộng lớn gần dãy núi Zagros phủ đầy tuyết, có thể nhìn thấy dòng sông Choaspes trong vắt. Tất cả đều để nhắc những người đến đây về quyền lực to lớn của người mà Ê-xơ-tê sắp gặp, người tự xưng là “vị vua vĩ đại”. Và đó cũng chính là chồng cô.
2 Chồng ư? A-suê-ru hoàn toàn không giống mẫu người chồng lý tưởng mà những cô gái trung thành người Do Thái hằng mong ướca! Ông không hề noi theo những gương mẫu như Áp-ra-ham, người đã khiêm nhường chấp nhận sự hướng dẫn của Đức Chúa Trời là nghe lời Sa-ra, vợ ông (Sáng 21:12). A-suê-ru biết rất ít hoặc không biết gì về Đức Chúa Trời của Ê-xơ-tê và Luật pháp ngài. Nhưng ông biết rõ luật của người Phe-rơ-sơ, kể cả điều luật cấm việc Ê-xơ-tê sắp làm. Đó là gì? Theo luật, bất kỳ người nào chưa được triệu đến mà xuất hiện trước mặt quốc vương Phe-rơ-sơ thì thường sẽ bị xử tử. Ê-xơ-tê không được triệu đến, nhưng cô vẫn đi gặp vua. Khi đến gần sân trong của cung điện, là nơi vua có thể nhìn thấy cô từ trên ngai vàng, có lẽ cô cảm thấy như mình đang đi vào chỗ chết.—Đọc Ê-xơ-tê 4:11; 5:1.
3 Sao cô lại liều lĩnh đến thế? Chúng ta có thể học được gì từ đức tin của người phụ nữ đặc biệt này? Trước tiên, hãy xem làm thế nào Ê-xơ-tê lại có được vị thế thật khác thường là hoàng hậu của Phe-rơ-sơ.
Xuất thân của Ê-xơ-tê
4. Ê-xơ-tê có xuất thân thế nào, và tại sao cô sống với anh họ là Mạc-đô-chê?
4 Ê-xơ-tê là trẻ mồ côi. Chúng ta chỉ biết chút ít về cha mẹ cô. Họ đặt tên cho cô là Ha-đa-sa, tiếng Hê-bơ-rơ nghĩa là “cây sim”, một loại bụi cây xinh xắn có hoa màu trắng. Khi cha mẹ cô qua đời, một người bà con tốt bụng tên là Mạc-đô-chê đã động lòng trắc ẩn. Ông là anh họ của cô nhưng lớn tuổi hơn nhiều. Ông mang Ê-xơ-tê về nhà và đối xử với cô như con gái ruột.—Ê-xơ-tê 2:5-7, 15.
5, 6. (a) Mạc-đô-chê nuôi dạy Ê-xơ-tê ra sao? (b) Mạc-đô-chê và Ê-xơ-tê có cuộc sống thế nào tại Su-sơ?
5 Mạc-đô-chê và Ê-xơ-tê là những người Do Thái sống lưu vong tại thủ đô nước Phe-rơ-sơ. Tại đây, rất có thể họ phải đương đầu với sự khinh thường của người khác vì tôn giáo và Luật pháp mà họ cố gắng vâng giữ. Nhưng chắc chắn Ê-xơ-tê ngày càng gần gũi với anh họ khi ông dạy cô về Đức Giê-hô-va, là Đức Chúa Trời thương xót đã nhiều lần giải cứu dân ngài trong quá khứ, và ngài sẽ lại làm thế (Lê 26:44, 45). Rõ ràng, giữa Mạc-đô-chê và Ê-xơ-tê đã hình thành một sợi dây liên kết yêu thương và gắn bó.
6 Chắc hẳn Mạc-đô-chê giữ một chức quan nào đó trong cung điện tại Su-sơ, và thường ngồi ở cổng cùng những tôi tớ khác của vua (Ê-xơ-tê 2:19, 21; 3:3). Còn Ê-xơ-tê đã làm gì khi lớn lên thì chúng ta không rõ. Nhưng dường như cô đã chăm sóc cho người anh họ lớn tuổi cũng như nhà của ông. Rất có thể ngôi nhà của họ nằm ở một khu khiêm tốn phía bên kia sông, đối diện cung điện. Có lẽ Ê-xơ-tê thích đi đến chợ ở Su-sơ, là nơi những thợ kim hoàn và nhà buôn trưng bày hàng hóa. Cô không thể nào tưởng tượng được những thứ xa xỉ như thế sau này sẽ trở thành bình thường với mình. Cô không hề biết tương lai sẽ mang đến cho cô những gì.
“Đẹp-đẽ dung-nhan”
7. Tại sao hoàng hậu Vả-thi bị phế truất? Chuyện gì xảy ra sau đó?
7 Một ngày nọ, thành Su-sơ xôn xao bởi tin tức về sự lộn xộn trong hoàng gia. Tại một bữa tiệc lớn, A-suê-ru đang tiếp đãi những nhà quý tộc với cao lương mỹ vị và rượu thượng hạng. Rồi ông triệu hoàng hậu xinh đẹp của mình là Vả-thi đến, trong lúc bà đang tổ chức một bữa tiệc riêng cho phụ nữ. Nhưng bà lại từ chối. Mất mặt và tức giận, vua hỏi những người cố vấn nên trừng phạt Vả-thi như thế nào. Hậu quả là gì? Vả-thi bị phế truất. Sau đó, những tôi tớ của vua bắt đầu tìm kiếm những trinh nữ trẻ đẹp trong khắp xứ để vua chọn một người làm hoàng hậu mới.—Ê-xơ-tê 1:1–2:4.
8. (a) Tại sao có thể Mạc-đô-chê lo lắng khi Ê-xơ-tê trưởng thành? (b) Về vẻ đẹp hình thức, bạn nghĩ làm thế nào chúng ta có quan điểm thăng bằng như Kinh Thánh? (Cũng xem Châm-ngôn 31:30).
8 Chúng ta có thể hình dung đôi lúc Mạc-đô-chê nhìn Ê-xơ-tê trìu mến, ông cảm thấy vừa hãnh diện vừa lo lắng khi cô em họ bé nhỏ giờ đây đã trưởng thành và có nhan sắc tuyệt trần. Kinh Thánh nói: “Người thiếu-nữ ấy là tốt-tươi hình-dạng, đẹp-đẽ dung-nhan” (Ê-xơ-tê 2:7). Kinh Thánh cho thấy một quan điểm thăng bằng về vẻ đẹp hình thức—sắc đẹp mang lại niềm vui, nhưng cũng cần đi đôi với sự khôn ngoan và khiêm nhường. Nếu không, nó sẽ sinh ra sự kiêu căng, tự phụ và những tính xấu khác. (Đọc Châm-ngôn 11:22). Bạn có thấy như vậy không? Trong trường hợp của Ê-xơ-tê, sắc đẹp của cô sẽ trở thành tài sản quý giá hay món nợ nặng nề? Thời gian sẽ trả lời.
9. (a) Chuyện gì xảy ra khi những tôi tớ của vua chú ý đến Ê-xơ-tê? Tại sao thật khó để Mạc-đô-chê và Ê-xơ-tê chia lìa nhau? (b) Tại sao Mạc-đô-chê để Ê-xơ-tê lấy người ngoại? (Bao gồm khung).
9 Những tôi tớ của vua chú ý đến Ê-xơ-tê. Họ đưa cô vào nhóm trinh nữ được tuyển chọn, và cô phải rời xa Mạc-đô-chê để đến cung điện tráng lệ phía bên kia sông (Ê-xơ-tê 2:8). Thật khó để Mạc-đô-chê và Ê-xơ-tê chia lìa nhau vì hai người giống như cha con. Chắc chắn Mạc-đô-chê không muốn con gái nuôi kết hôn với người ngoại, cho dù đó là vua đi nữa, nhưng mọi chuyện nằm ngoài tầm kiểm soát của ôngb. Hẳn Ê-xơ-tê đã chăm chú lắng nghe từng lời dặn dò của Mạc-đô-chê trước lúc cô bị đưa đi! Trên đường đến cung điện ở Su-sơ, lòng cô đầy trăn trở. Cuộc đời cô rồi sẽ ra sao?
“Ê-xơ-tê được ơn trước mặt mọi người thấy nàng”
10, 11. (a) Có thể môi trường mới dễ ảnh hưởng thế nào đến Ê-xơ-tê? (b) Mạc-đô-chê cho thấy ông quan tâm đến Ê-xơ-tê ra sao?
10 Ê-xơ-tê nhận ra mình đã đặt chân vào một thế giới hoàn toàn mới mẻ và lạ lẫm. Cô là một trong “nhiều con gái trẻ” được chọn trên khắp đế quốc Phe-rơ-sơ. Văn hóa, ngôn ngữ và thái độ của họ hẳn có nhiều sự khác biệt. Một vị quan tên Hê-gai được giao nhiệm vụ quản lý hậu cung, và những cô gái trẻ phải trải qua một quá trình chăm sóc sắc đẹp kỹ lưỡng kéo dài một năm, bao gồm những công đoạn xoa bóp bằng dầu thơm (Ê-xơ-tê 2:8, 12). Môi trường và lối sống như thế rất dễ dẫn đến nỗi ám ảnh về ngoại hình giữa những cô gái, cũng như sự tự phụ và ganh đua. Ê-xơ-tê có bị ảnh hưởng không?
11 Không ai quan tâm đến Ê-xơ-tê bằng Mạc-đô-chê. Chúng ta đọc được rằng ngày này qua ngày khác, ông đi đến gần hậu cung hết mức có thể và cố gắng nghe ngóng tin tức về Ê-xơ-tê (Ê-xơ-tê 2:11). Khi nhận được chút ít thông tin, có lẽ nhờ những tôi tớ trong cung giúp đỡ, ông hẳn rất tự hào với tư cách là người làm cha. Tại sao?
12, 13. (a) Ê-xơ-tê gây ấn tượng nào với những người xung quanh? (b) Tại sao Mạc-đô-chê vui lòng khi biết Ê-xơ-tê không tiết lộ về gốc gác Do Thái của cô?
12 Ê-xơ-tê gây ấn tượng tốt với Hê-gai đến nỗi ông đối đãi nhân từ với cô hết lòng, cho cô bảy đầy tớ gái và nơi tốt nhất trong hậu cung. Lời tường thuật còn cho biết: “Ê-xơ-tê được ơn trước mặt mọi người thấy nàng” (Ê-xơ-tê 2:9, 15). Chỉ sắc đẹp thôi có thể gây ấn tượng sâu sắc với mọi người đến vậy không? Không, Ê-xơ-tê còn có nhiều điều khác nữa.
13 Chẳng hạn, Kinh Thánh tường thuật: “Ê-xơ-tê chẳng tỏ ra dân mình và quê-hương mình; vì Mạc-đô-chê có dặn nàng đừng tỏ ra cho ai biết” (Ê-xơ-tê 2:10). Mạc-đô-chê đã dặn cô không được tiết lộ về gốc gác Do Thái của cô, vì ông biết hoàng gia Phe-rơ-sơ có nhiều thành kiến với dân tộc của ông. Ông hẳn vui lòng khi biết dù không có ông bên cạnh nhưng giờ đây Ê-xơ-tê vẫn thể hiện sự khôn ngoan và tinh thần vâng lời!
14. Người trẻ thời nay có thể noi gương Ê-xơ-tê bằng cách nào?
14 Tương tự, người trẻ thời nay cũng có thể làm vui lòng cha mẹ và người giám hộ. Khi không có cha mẹ bên cạnh, thậm chí nếu xung quanh là những người nông cạn, phóng túng hoặc hung ác, họ vẫn có thể kháng cự những ảnh hưởng xấu và theo sát tiêu chuẩn mà họ biết là đúng. Khi làm thế, như Ê-xơ-tê, họ khiến Cha trên trời vui lòng.—Đọc Châm-ngôn 27:11.
15, 16. (a) Làm thế nào Ê-xơ-tê đã chiếm được trái tim vua? (b) Tại sao sự thay đổi lớn trong đời Ê-xơ-tê là khó khăn đối với cô?
15 Đến khi Ê-xơ-tê sắp ra mắt vua, cô được phép chọn bất kỳ vật dụng nào mình cần, có lẽ để tô điểm thêm cho nhan sắc. Tuy nhiên, cô khiêm tốn không xin gì khác ngoài những thứ đã được Hê-gai nhắc đến (Ê-xơ-tê 2:15). Có thể cô nhận thấy chỉ sắc đẹp thôi thì không thể chiếm được trái tim vua; một tâm hồn giản dị và khiêm nhường sẽ là điều hiếm có trong hoàng gia. Liệu cô có đúng không?
16 Kinh Thánh cho chúng ta câu trả lời: “Vua thương-mến Ê-xơ-tê nhiều hơn các cung-nữ khác, và nàng được ơn tại trước mặt vua hơn những nữ đồng-trinh; vua đội mão triều-thiên trên đầu nàng, và lập nàng làm hoàng-hậu thế cho Vả-thi” (Ê-xơ-tê 2:17). Chắc chắn cô gái Do Thái khiêm nhường này thấy khó thích nghi với sự thay đổi lớn trong đời. Giờ đây cô là hoàng hậu mới, vợ của vị quốc vương quyền lực nhất thế giới thời đó! Địa vị này có làm cô trở nên kiêu ngạo không? Hoàn toàn không!
17. (a) Ê-xơ-tê vẫn vâng lời cha nuôi qua những cách nào? (b) Tại sao ngày nay chúng ta cần noi gương Ê-xơ-tê?
17 Ê-xơ-tê vẫn vâng lời cha nuôi là Mạc-đô-chê. Cô vẫn giữ bí mật về gốc gác Do Thái của mình. Ngoài ra, khi Mạc-đô-chê phát hiện âm mưu ám sát A-suê-ru, Ê-xơ-tê đã vâng lời ông báo cho vua biết, và những kẻ chủ mưu đã thất bại (Ê-xơ-tê 2:20-23). Cô vẫn biểu lộ đức tin nơi Đức Chúa Trời bằng cách thể hiện tinh thần khiêm nhường và vâng lời. Chúng ta cần noi gương Ê-xơ-tê biết bao, vì ngày nay ít người đánh giá cao sự vâng lời trong khi sự bất tuân và phản nghịch lại phổ biến! Nhưng những ai có đức tin thật sẽ quý trọng sự vâng lời, giống như Ê-xơ-tê.
Đức tin Ê-xơ-tê bị thử thách
18. (a) Tại sao Mạc-đô-chê không chịu cúi đầu trước Ha-man? (Cũng xem chú thích). (b) Ngày nay, những người nam và nữ có đức tin noi gương Mạc-đô-chê như thế nào?
18 Một người đàn ông tên là Ha-man được tôn lên vị thế cao trọng trong triều đình của A-suê-ru. Vua lập hắn làm tể tướng, là cố vấn chính và có quyền lực thứ nhì trong đế quốc. Vua thậm chí còn ban chiếu chỉ rằng mọi người phải cúi đầu khi thấy Ha-man (Ê-xơ-tê 3:1-4). Nhưng luật này gây vấn đề cho Mạc-đô-chê. Ông tuân lệnh vua, trừ khi điều đó khiến ông bất kính với Đức Chúa Trời. Như bạn biết, Ha-man là người A-gát. Rất có thể hắn là con cháu của A-gát (còn gọi là A-ga), tên vua người A-ma-léc đã bị nhà tiên tri Sa-mu-ên hành quyết (1 Sa 15:33). Dân A-ma-léc ác đến nỗi chúng trở thành kẻ thù của Đức Giê-hô-va và dân Y-sơ-ra-ên. Với tư cách là một dân tộc, dân A-ma-léc đã bị Đức Chúa Trời tuyên ánc (Phục 25:19). Làm sao một người Do Thái trung thành có thể cúi đầu trước một người A-ma-léc? Mạc-đô-chê không thể làm thế. Ông giữ vững lập trường của mình. Cho đến ngày nay, những người nam và nữ có đức tin cũng liều mình làm theo nguyên tắc sau: “Chúng tôi phải vâng phục Đức Chúa Trời hơn là vâng phục loài người”.—Công 5:29.
19. Ha-man muốn làm gì? Làm sao hắn thuyết phục được vua?
19 Ha-man rất tức giận. Nhưng nếu chỉ giết Mạc-đô-chê thôi thì chưa đủ làm hắn hả dạ. Hắn muốn tuyệt diệt cả dân tộc của Mạc-đô-chê! Ha-man đến gặp vua và nói xấu dân Do Thái. Không nhắc đến tên dân tộc ấy, hắn hàm ý họ chỉ là những kẻ tầm thường, một thứ dân “tản-mác, rải-rác ra giữa các dân-tộc”. Tệ hơn, hắn nói rằng họ đã không tuân theo những mệnh lệnh của vua, cho nên họ là những phần tử phản loạn nguy hiểm. Hắn đề nghị đóng góp vào kho của A-suê-ru một số tiền khổng lồ để trang trải chi phí tiêu diệt tất cả người Do Thái trong đế quốcd. A-suê-ru đưa cho Ha-man chiếc nhẫn có dấu ấn riêng của vua để hắn có thể đóng ấn vào bất kỳ lệnh nào hắn muốn.—Ê-xơ-tê 3:5-10.
20, 21. (a) Lời tuyên cáo của Ha-man tác động thế nào đến dân Do Thái trên toàn đế quốc Phe-rơ-sơ, kể cả Mạc-đô-chê? (b) Mạc-đô-chê đã nài xin Ê-xơ-tê làm gì?
20 Không lâu sau, những sứ giả phi ngựa đến mọi ngõ ngách của đế quốc Phe-rơ-sơ rộng lớn để loan báo án tử hình dành cho người Do Thái. Hãy tưởng tượng tác động của một tuyên cáo như thế khi nó lan đến tận Giê-ru-sa-lem, nơi những người Do Thái còn sót lại trở về sau khi bị lưu đày tại Ba-by-lôn và đang cố gắng xây lại thành chưa có đến một bức tường phòng thủ. Khi Mạc-đô-chê nghe hung tin, có lẽ ông đã nghĩ đến họ, cũng như những người bạn và họ hàng của ông tại Su-sơ. Quá đau buồn, ông xé áo, quấn bao gai, phủ tro lên đầu và khóc than lớn tiếng giữa thành. Còn Ha-man thì ngồi uống rượu với vua, không chút chạnh lòng về sự đau khổ mà hắn gây ra cho nhiều người Do Thái và bạn bè của họ tại Su-sơ.—Đọc Ê-xơ-tê 3:12–4:1.
21 Mạc-đô-chê biết mình phải hành động. Nhưng ông có thể làm được gì? Ê-xơ-tê nghe về sự đau buồn của ông và gửi bộ áo đến, nhưng Mạc-đô-chê không chịu để người khác an ủi. Có lẽ lâu nay ông đã thắc mắc tại sao Giê-hô-va Đức Chúa Trời lại để cho Ê-xơ-tê yêu dấu của ông bị đem đi và trở thành hoàng hậu của một vua ngoại giáo. Giờ đây, dường như lý do ngày càng được thấy rõ. Mạc-đô-chê nhắn gửi cho hoàng hậu, nài xin Ê-xơ-tê khuyên can vua và hành động vì “dân-tộc mình”.—Ê-xơ-tê 4:4-8.
22. Tại sao Ê-xơ-tê sợ xuất hiện trước mặt vị vua là chồng cô? (Cũng xem chú thích).
22 Chắc hẳn Ê-xơ-tê đã chết lặng khi nhận được lời nhắn. Đó là thử thách đức tin lớn nhất đối với cô. Cô rất sợ hãi, như được thấy trong lời hồi âm cho Mạc-đô-chê. Cô nhắc ông về luật của vua. Xuất hiện trước mặt vua mà không được triệu đến đồng nghĩa với cái chết, trừ khi vua giơ ra vương trượng bằng vàng. Và Ê-xơ-tê có lý do nào để mong nhận được sự khoan hồng không, nhất là khi nhớ lại trường hợp của Vả-thi lúc bà chống lại lệnh vua? Cô nói với Mạc-đô-chê rằng đã 30 ngày rồi mà cô chưa được vua triệu đến! Sự thờ ơ đó khiến cô tự hỏi phải chăng mình đã bị mất ân huệ của vị vua có tính khí thất thường nàye.—Ê-xơ-tê 4:9-11.
23. (a) Mạc-đô-chê nói gì để làm vững mạnh đức tin Ê-xơ-tê? (b) Tại sao Mạc-đô-chê là gương tốt cho chúng ta noi theo?
23 Mạc-đô-chê trả lời một cách cương quyết để làm vững mạnh đức tin Ê-xơ-tê. Ông quả quyết rằng nếu cô không hành động, dân Do Thái sẽ được một nguồn giúp đỡ khác giải cứu. Nhưng làm sao cô có thể mong được bình an vô sự khi sự ngược đãi ngày càng tăng cao? Lúc này, Mạc-đô-chê biểu lộ đức tin mạnh mẽ nơi Đức Giê-hô-va, đấng luôn thực hiện lời hứa và không bao giờ để dân tộc ngài bị tiêu diệt (Giô-suê 23:14). Rồi ông hỏi Ê-xơ-tê: “Nào ai biết rằng chẳng phải vì cớ cơ-hội hiện lúc nầy mà ngươi được vị hoàng-hậu sao?” (Ê-xơ-tê 4:12-14). Mạc-đô-chê có phải là gương tốt cho chúng ta noi theo không? Ông hoàn toàn tin cậy Đức Chúa Trời của mình. Còn chúng ta thì sao?—Châm 3:5, 6.
Một đức tin mạnh hơn nỗi sợ chết
24. Ê-xơ-tê thể hiện đức tin và lòng can đảm như thế nào?
24 Giây phút quyết định đã đến. Ê-xơ-tê nhờ Mạc-đô-chê bảo những người đồng hương hãy kiêng ăn với cô trong ba ngày. Thông điệp của cô kết thúc bằng một câu nói vang vọng đến tận ngày nay, tuy ngắn gọn nhưng lại thể hiện đức tin và lòng can đảm: “Nếu tôi phải chết thì tôi chết” (Ê-xơ-tê 4:15-17). Chắc chắn trong ba ngày này, cô đã cầu nguyện tha thiết hơn bao giờ hết. Cuối cùng, thời khắc đã đến. Cô mặc bộ trang phục hoàng gia đẹp nhất, làm mọi điều có thể để thu hút nhà vua. Rồi cô đi.
25. Điều gì xảy ra khi Ê-xơ-tê xuất hiện trước mặt chồng?
25 Như đã miêu tả ở đầu chương này, Ê-xơ-tê đi đến triều đình. Hẳn tâm trí cô tràn ngập những mối lo âu cùng lời cầu nguyện tha thiết. Cô bước vào sân trong của cung điện, là nơi có thể nhìn thấy A-suê-ru ngồi trên ngai. Có lẽ cô cố hiểu nét biểu cảm trên gương mặt ông—một gương mặt với những lọn tóc xoăn cân xứng được chăm chút và bộ râu vuông vức. Nếu phải chờ thì chắc cô cảm thấy thời gian như kéo dài đến vô tận. Nhưng khoảnh khắc đó rồi cũng trôi qua và chồng cô nhìn thấy cô. Hẳn ông rất ngạc nhiên, nhưng nét mặt ông dịu xuống. Ông giơ vương trượng bằng vàng ra!—Ê-xơ-tê 5:1, 2.
26. Tại sao tín đồ đạo Đấng Ki-tô chân chính cần can đảm như Ê-xơ-tê? Tại sao nhiệm vụ của cô chỉ mới bắt đầu?
26 Ê-xơ-tê được yết kiến vua, và vua sẵn lòng nghe cô. Cô đã đứng về phía Đức Chúa Trời và hành động vì dân tộc mình. Qua đó, cô nêu gương xuất sắc về đức tin cho tất cả tôi tớ Đức Chúa Trời đến tận ngày nay. Tín đồ đạo Đấng Ki-tô chân chính trân trọng những gương mẫu như thế. Chúa Giê-su nói rằng những môn đồ thật sự của ngài sẽ được nhận ra qua tình yêu thương bất vị kỷ. (Đọc Giăng 13:34, 35). Thường thì cần có lòng can đảm như Ê-xơ-tê mới có thể biểu lộ tình yêu thương như thế. Nhưng ngay cả khi Ê-xơ-tê hành động vì dân của Đức Chúa Trời, nhiệm vụ của cô chỉ mới bắt đầu. Làm sao cô có thể thuyết phục vua rằng Ha-man, vị quan cố vấn mà vua trọng dụng, là một kẻ mưu mô độc ác? Làm sao cô có thể cứu dân tộc mình? Chúng ta sẽ xem xét những câu hỏi này ở chương kế tiếp.
a Nhiều người nghĩ A-suê-ru chính là Xerxes I, vị vua cai trị đế quốc Phe-rơ-sơ vào đầu thế kỷ thứ năm trước công nguyên.
b Xem khung “Các thắc mắc về Ê-xơ-tê” nơi Chương 16.
c Ha-man có thể là một trong những hậu duệ cuối cùng của dân A-ma-léc, vì những kẻ “còn sót lại” trong số họ đã bị tiêu diệt vào thời vua Ê-xê-chia.—1 Sử 4:43.
d Ha-man đề nghị hiến 10.000 ta-lâng bạc, trị giá hàng trăm triệu đô la thời nay. Nếu A-suê-ru chính là Xerxes I thì số tiền này khiến lời đề nghị của Ha-man trở nên hấp dẫn, vì Xerxes cần số tiền lớn để tiến hành cuộc chiến với Hy Lạp, một cuộc chiến mà ông đã dự tính từ lâu nhưng về sau lại thất bại thảm hại.
e Xerxes I được biết đến là người có tính khí thất thường và hung bạo. Sử gia người Hy Lạp Herodotus ghi lại một số ví dụ trong cuộc chiến của Xerxes chống lại người Hy Lạp. Vua lệnh xây một cầu phao bằng tàu băng qua eo biển Hellespont. Khi một cơn bão phá hủy cầu phao, Xerxes ra lệnh chém đầu những kỹ sư rồi thậm chí còn sai người “trừng phạt” eo biển bằng cách dùng roi quất vào mặt nước, và một tuyên cáo sỉ nhục cũng được đọc lớn trong lúc đó. Cũng trong cuộc chiến này, khi một người giàu xin miễn nhập ngũ cho con trai, Xerxes ra lệnh chặt đôi người con rồi cho trưng xác để cảnh cáo.