‘Ôi, sâu thẳm thay là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời!’

1, 2. Đức Giê-hô-va có ý định gì đối với ngày thứ bảy, nhưng điều gì xảy ra khi ngày ấy bắt đầu?

Sau khi tạo ra loài người vào cuối ngày sáng tạo thứ sáu, Đức Giê-hô-va thấy “mọi vật ngài làm nên quả thật đều rất tốt lành!” (Sáng thế 1:31). Nhưng vào đầu ngày thứ bảy, A-đam và Ê-va đã chọn nghe theo Sa-tan và chống nghịch Đức Giê-hô-va. Loài người, sự sáng tạo vĩ đại nhất của Đức Giê-hô-va ở trên đất, đã phạm tội và trở nên bất toàn, rồi cuối cùng phải chết. Quả là một thảm kịch!

² Dường như điều Đức Giê-hô-va quyết định thực hiện vào ngày thứ bảy sẽ không bao giờ thực hiện được. Giống như sáu ngày trước đó, ngày thứ bảy sẽ dài hàng ngàn năm. Đức Giê-hô-va tuyên bố ngày ấy là thánh, rồi vào cuối ngày ấy, cả trái đất sẽ trở thành địa đàng có đầy những người hoàn hảo (Sáng thế 1:28; 2:3). Nhưng sau cuộc phản nghịch của A-đam và Ê-va, làm sao điều ấy có thể trở thành hiện thực? Đức Chúa Trời sẽ làm gì? Đức Giê-hô-va sẽ chứng tỏ là đấng khôn ngoan tột bậc theo cách đầy kinh ngạc.

3, 4. (a) Tại sao cách Đức Giê-hô-va xử lý sự phản nghịch trong vườn Ê-đen là một ví dụ đáng kinh ngạc về sự khôn ngoan của ngài? (b) Lòng khiêm nhường nên thúc đẩy chúng ta ghi nhớ sự thật nào khi tìm hiểu về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va?

³ Đức Giê-hô-va lập tức hành động. Ngài tuyên án những kẻ phản nghịch trong vườn Ê-đen và ngài cũng tiết lộ một ý định tuyệt diệu, đó là ngài sẽ giải quyết mọi vấn đề mà những kẻ phản nghịch vừa gây ra (Sáng thế 3:15). Ý định của Đức Giê-hô-va sẽ kéo dài hàng ngàn năm lịch sử, từ vườn Ê-đen cho đến tương lai xa. Ý định ấy tuy đơn giản nhưng khôn ngoan đến nỗi chúng ta có thể dành cả đời để tìm hiểu và suy ngẫm mà vẫn thấy thú vị. Ngoài ra, ý định của Đức Giê-hô-va chắc chắn sẽ thành công. Ý định này sẽ chấm dứt mọi gian ác, tội lỗi và cái chết cũng như đưa những người trung thành trở lại tình trạng hoàn hảo. Tất cả những điều này sẽ xảy ra trước khi ngày thứ bảy chấm dứt. Như vậy, bất kể cuộc phản nghịch, Đức Giê-hô-va sẽ hoàn thành ý định của ngài đối với trái đất và nhân loại vào đúng thời điểm!

⁴ Chẳng phải chúng ta vô cùng thán phục sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời sao? Sứ đồ Phao-lô được thúc đẩy để viết: ‘Ôi, sâu thẳm thay là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời!’ (Rô-ma 11:33). Trong khi tìm hiểu thêm về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va, lòng khiêm nhường sẽ thúc đẩy chúng ta ghi nhớ một sự thật trọng yếu, đó là dù cố gắng hết sức thì chúng ta chỉ có thể hiểu “phần rìa” sự khôn ngoan vô tận của ngài (Gióp 26:14). Trước tiên, hãy xem phẩm chất đáng kinh ngạc này thật sự có nghĩa gì.

5, 6. Kiến thức và sự khôn ngoan liên quan thế nào với nhau, và kiến thức của Đức Giê-hô-va sâu rộng đến mức nào?

⁵ Sự khôn ngoan không giống với kiến thức. Máy tính có thể lưu trữ một lượng kiến thức khổng lồ, nhưng chúng ta sẽ không bao giờ gọi chúng là khôn ngoan. Tuy nhiên, kiến thức và sự khôn ngoan có liên quan đến nhau (Châm ngôn 10:14). Chẳng hạn, nếu cần lời khuyên khôn ngoan về cách điều trị một bệnh nặng thì hẳn anh chị sẽ không tham khảo ý kiến của một người biết ít hoặc không biết gì về y khoa. Vậy, để có sự khôn ngoan thật thì cần có kiến thức chính xác.

⁶ Đức Giê-hô-va có kho kiến thức vô hạn. Là “Vua muôn đời”, ngài đã tồn tại từ trước vô cùng (Khải huyền 15:3). Trong hằng hà sa số năm ấy, ngài biết rõ mọi việc. Kinh Thánh nói: “Không tạo vật nào giấu kín khỏi mặt ngài được, nhưng hết thảy đều trần trụi và phô bày trước mắt đấng mà chúng ta phải khai trình” (Hê-bơ-rơ 4:13; Châm ngôn 15:3). Là Đấng Tạo Hóa, Đức Giê-hô-va hiểu rõ mọi tạo vật của ngài, và ngài cũng biết mọi điều con người đã làm kể từ khi họ được tạo ra. Ngài tra xét lòng của mỗi người, không bỏ sót điều gì (1 Sử ký 28:9). Ngài tạo ra chúng ta với sự tự do ý chí nên ngài rất vui khi thấy chúng ta đưa ra những quyết định khôn ngoan trong đời sống. Là “Đấng Nghe Lời Cầu Nguyện”, ngài lắng nghe hàng triệu lời cầu nguyện cùng một lúc! (Thi thiên 65:2). Chắc chắn Đức Giê-hô-va cũng có một trí nhớ hoàn hảo.

7, 8. Đức Giê-hô-va biểu lộ sự thông sáng, sự hiểu biết và khôn ngoan như thế nào?

⁷ Đức Giê-hô-va không chỉ có kiến thức. Ngài cũng thấy các sự kiện liên quan với nhau ra sao và bức tranh tổng thể được tạo ra bởi vô số chi tiết như thế nào. Ngài quyết định điều gì là tốt, điều gì là xấu và điều gì quan trọng, điều gì không quan trọng. Ngoài ra, ngài không nhìn vẻ bề ngoài nhưng nhìn sâu trong lòng của một người (1 Sa-mu-ên 16:7). Như vậy, Đức Giê-hô-va có sự hiểu biết và sự thông sáng, là hai phẩm chất ưu việt hơn kiến thức. Nhưng sự khôn ngoan còn ưu việt hơn nữa.

⁸ Sự khôn ngoan là biết cách phối hợp và sử dụng kiến thức, sự thông sáng và sự hiểu biết. Thực tế, một số từ nguyên ngữ trong Kinh Thánh được dịch là “sự khôn ngoan” có nghĩa đen là “cách hoạt động hiệu quả” hoặc “sự khôn ngoan thiết thực”. Vì vậy, sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va không chỉ là lý thuyết nhưng thiết thực và hiệu quả. Dựa trên kiến thức và sự hiểu biết sâu rộng của mình, Đức Giê-hô-va luôn đưa ra những quyết định tốt nhất và thực hiện chúng theo cách ưu việt nhất. Đó chính là sự khôn ngoan thật! Nơi Ma-thi-ơ 11:19, Chúa Giê-su nói: “Sự khôn ngoan được chứng minh là công chính bởi kết quả của nó” và kết quả của những điều Đức Giê-hô-va làm cho thấy ngài có sự khôn ngoan thật. Công trình sáng tạo của Đức Giê-hô-va trên khắp vũ trụ là bằng chứng rõ ràng về sự khôn ngoan của ngài.

9, 10. (a) Đức Giê-hô-va chứng tỏ ngài có loại khôn ngoan nào, và ngài thể hiện điều đó qua cách nào? (b) Tế bào cho thấy bằng chứng về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va như thế nào?

⁹ Đã bao giờ anh chị ấn tượng trước một thợ thủ công khéo léo làm ra những món đồ tuyệt đẹp và hoạt động tốt chưa? Đó là loại khôn ngoan rất đáng thán phục (Xuất Ai Cập 31:1-3). Đức Giê-hô-va chính là Đấng Sở Hữu và là Nguồn của loại khôn ngoan đó. Vua Đa-vít nói về Đức Giê-hô-va: “Xin ca ngợi ngài vì con được tạo nên cách diệu kỳ, thật đáng sợ thay! Các công việc ngài quả là diệu kỳ, con biết rõ lắm” (Thi thiên 139:14). Quả thật, càng hiểu rõ về cơ thể con người, chúng ta càng thán phục sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va.

¹⁰ Chẳng hạn, ban đầu anh chị chỉ là một hợp tử. Hợp tử này được hình thành bởi sự kết hợp giữa trứng của người mẹ và tinh trùng của người cha. Không lâu sau đó, tế bào hợp tử ấy bắt đầu phân chia. Cuối cùng, sau một quá trình phân chia như thế, cơ thể anh chị có khoảng 100 ngàn tỉ tế bào. Chúng rất nhỏ. Khoảng 10.000 tế bào cỡ trung bình gộp lại thì có kích thước vừa bằng đầu một cây kim. Tuy vậy, mỗi tế bào là một sự sáng tạo phức tạp đáng kinh ngạc. Tế bào này phức tạp hơn nhiều so với bất kỳ cỗ máy hay nhà máy nào do con người tạo ra. Các nhà khoa học nói rằng mỗi tế bào giống như một thành phố có tường bao quanh, một thành phố có lối ra vào được kiểm soát, có hệ thống vận chuyển, hệ thống liên lạc, nhà máy cung cấp năng lượng, xưởng sản xuất, nhà máy xử lý và tái chế chất thải, cơ cấu phòng thủ, và cả một cái gì đó giống như hệ điều hành trung ương tại nhân tế bào. Ngoài ra, một tế bào thậm chí có thể tự phân chia và tạo ra một bản sao giống hệt nó chỉ trong vòng vài giờ!

11, 12. (a) Điều gì khiến cho các tế bào trong một phôi thai đang phát triển đảm nhận những chức năng khác nhau, và điều này hòa hợp thế nào với Thi thiên 139:16? (b) Làm thế nào bộ não con người cho thấy chúng ta “được tạo nên cách diệu kỳ”?

¹¹ Dĩ nhiên, không phải mọi tế bào đều giống nhau. Khi các tế bào của phôi thai tiếp tục phân chia, chúng đảm nhận những chức năng khác nhau. Một số sẽ là tế bào thần kinh; số khác là tế bào xương, tế bào cơ, tế bào máu hoặc tế bào mắt. Tiến trình phân chia như thế được lập trình vào “thư viện” chứa các đặc tính di truyền của tế bào, tức ADN. Điều đáng chú ý là Đa-vít được soi dẫn để nói với Đức Giê-hô-va: “Mắt ngài đã thấy khi con mới là phôi thai; sách ngài có ghi hết thảy các phần của nó”.—Thi thiên 139:16.

¹² Một số bộ phận của cơ thể vô cùng phức tạp, chẳng hạn bộ não con người. Một số người nói đó là vật phức tạp nhất trong các vật được phát hiện trong vũ trụ cho tới nay. Nó chứa khoảng 100 tỉ tế bào thần kinh, xấp xỉ con số các vì sao trong thiên hà của chúng ta. Mỗi tế bào ấy kết nối với hàng ngàn tế bào khác. Các nhà khoa học nói rằng bộ não con người có thể chứa toàn bộ thông tin của tất cả các sách có tại mọi thư viện trên thế giới, và có thể nhiều hơn nữa. Dù đã bỏ ra hàng thập kỷ nghiên cứu về cơ quan “được tạo nên cách diệu kỳ” này, họ thừa nhận là họ có thể sẽ không bao giờ hiểu hết được cách hoạt động của nó.

13, 14. (a) Làm thế nào loài kiến và các loài sinh vật khác cho thấy chúng “khôn ngoan theo bản năng”, và điều này dạy chúng ta điều gì về đấng tạo ra chúng? (b) Tại sao mạng nhện là một ví dụ về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va?

¹³ Tuy nhiên, con người chỉ là một ví dụ về sự khôn ngoan trong việc sáng tạo của Đức Giê-hô-va. Thi thiên 104:24 nói: “Lạy Đức Giê-hô-va, các công việc ngài nhiều thay! Ngài làm hết thảy một cách khôn ngoan. Trái đất chứa đầy tạo vật của ngài”. Sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va được thể hiện trong mọi sinh vật xung quanh chúng ta. Chẳng hạn, con kiến là loài “khôn ngoan theo bản năng” (Châm ngôn 30:24). Thật vậy, đàn kiến được tổ chức rất tuyệt vời. Một số loài kiến biết chăm sóc và bảo vệ loại côn trùng tạo ra thức ăn cho chúng. Những loài kiến khác thì giống các nông dân, trồng những “nông sản”, chẳng hạn như nấm. Nhiều sinh vật khác thực hiện những việc lạ lùng bởi bản năng do đã được lập trình sẵn. Chẳng hạn, con ruồi có thể thực hiện những động tác bay lộn rất tài tình mà những máy bay tối tân nhất cũng không thể nào bắt chước được. Có những loài chim biết tìm phương hướng di trú nhờ vào vị trí các vì sao, vào hướng của từ trường trái đất hoặc vào một dạng bản đồ nào đó trong cơ thể. Các nhà sinh vật học đã bỏ ra nhiều năm nghiên cứu những hành vi phức tạp đã được lập trình sẵn trong những sinh vật này. Đức Chúa Trời quả là Đấng Lập Trình khôn ngoan biết bao!

¹⁴ Các khoa học gia học được nhiều điều từ sự khôn ngoan trong công trình sáng tạo của Đức Giê-hô-va. Họ thường tìm cách mô phỏng theo những thiết kế có sẵn trong thiên nhiên. Chẳng hạn, khi nhìn vào một mạng nhện, có lẽ anh chị thấy thán phục về vẻ đẹp của nó. Tuy nhiên, trong mắt của một khoa học gia thì đó là một thiết kế kỳ diệu. Mạng nhện nhìn mỏng manh nhưng chắc hơn thép hoặc sợi của áo chống đạn. Chắc đến độ nào? Hãy thử hình dung một mạng nhện được phóng to lên bằng kích thước của lưới dùng trên tàu đánh cá. Một mạng nhện như thế có thể chặn đứng một máy bay chở khách đang bay trên không trung! Thật vậy, Đức Giê-hô-va đã làm mọi vật “một cách khôn ngoan”.

15, 16. (a) Bầu trời đầy sao cung cấp bằng chứng nào về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va? (b) Việc Đức Giê-hô-va giữ cho các thiên sứ luôn bận rộn cho thấy ngài là đấng khôn ngoan như thế nào?

¹⁵ Những bằng chứng về sự khôn ngoan vĩ đại của Đức Giê-hô-va không chỉ được tìm thấy trên trái đất. Bầu trời đầy sao mà chúng ta đã thảo luận trong chương 5 không trải ra một cách ngẫu nhiên trong không gian. Nhờ sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va có trong “luật kiểm soát các tầng trời”, các thiên thể được tổ chức thành các thiên hà có cấu trúc rất đẹp, rồi các thiên hà này được sắp xếp thành từng chùm, sau đó các chùm này hợp thành siêu chùm (Gióp 38:33). Điều này giúp chúng ta hiểu tại sao Đức Giê-hô-va ví các vì sao với một “đạo quân”! (Ê-sai 40:26). Nhưng có một đạo quân khác thậm chí còn cho thấy rõ hơn về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va.

¹⁶ Trong chương 4, chúng ta thấy Đức Chúa Trời được gọi là “Đức Giê-hô-va vạn quân” vì ngài là Đấng Chỉ Huy Tối Cao của một đạo quân rất lớn gồm hàng trăm triệu thiên sứ. Đây là bằng chứng về quyền năng của Đức Giê-hô-va. Nhưng điều đó liên quan thế nào đến sự khôn ngoan của ngài? Hãy nghĩ về điều này: Đức Giê-hô-va và Chúa Giê-su luôn bận rộn làm việc (Giăng 5:17). Do đó, chúng ta có thể tin chắc rằng các thiên sứ phụng sự Đức Giê-hô-va cũng thế. Cũng hãy nhớ rằng các thiên sứ cao siêu hơn con người cũng như rất thông minh và quyền năng (Hê-bơ-rơ 1:7; 2:7). Thế nhưng, ngài giữ cho tất cả các thiên sứ này luôn bận rộn và vui thích tham gia công việc đầy ý nghĩa trong hàng tỉ năm qua, đó là “thi hành lời ngài” và “làm theo ý ngài” (Thi thiên 103:20, 21). Sự khôn ngoan của Đấng Quản Trị này quả đáng kinh ngạc biết bao!

17, 18. Tại sao Kinh Thánh nói rằng Đức Giê-hô-va là “đấng khôn ngoan duy nhất”, và chúng ta học được gì qua cách Phao-lô miêu tả về sự khôn ngoan của ngài?

¹⁷ Chúng ta có thể dễ hiểu tại sao Kinh Thánh ngợi khen Đức Giê-hô-va về sự khôn ngoan vĩ đại của ngài. Chẳng hạn, sách này nói rằng Đức Giê-hô-va là “đấng khôn ngoan duy nhất” (Rô-ma 16:27). Chỉ mình ngài có sự khôn ngoan tuyệt đối. Ngài là Nguồn của mọi sự khôn ngoan thật (Châm ngôn 2:6). Do đó, dù là đấng khôn ngoan nhất trong các tạo vật của Đức Giê-hô-va nhưng Chúa Giê-su không dựa vào sự khôn ngoan của bản thân. Thay vì thế, ngài luôn dạy những gì mà Cha đã truyền cho ngài.—Giăng 12:48-50.

¹⁸ Hãy lưu ý sứ đồ Phao-lô nói gì về sự khôn ngoan tột bậc của Đức Giê-hô-va: “Ôi, sâu thẳm thay là sự giàu có, khôn ngoan và hiểu biết của Đức Chúa Trời! Những phán quyết của ngài không ai hiểu thấu, và đường lối ngài không ai dò ra được!” (Rô-ma 11:33). Bằng cách mở đầu bằng từ cảm thán “Ôi”, Phao-lô cho thấy ông có lòng thán phục sâu xa. Từ Hy Lạp mà ông dùng cho từ “sâu thẳm” liên quan chặt chẽ với từ “vực sâu”. Vì thế, những lời của ông gợi lên trong trí chúng ta một hình ảnh sống động. Khi suy ngẫm về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va, điều đó như thể chúng ta đang nhìn vào vực sâu không đáy. Tương tự, dù cố gắng đến đâu đi nữa, chúng ta sẽ không bao giờ có thể hiểu được Đức Giê-hô-va khôn ngoan đến mức nào. Và chắc chắn chúng ta sẽ không bao giờ biết tất cả những điều mà Đức Giê-hô-va biết (Thi thiên 92:5). Chẳng phải ý tưởng này giúp chúng ta nhận ra mình thật nhỏ bé sao?

19, 20. (a) Tại sao đại bàng là biểu tượng thích hợp cho sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời? (b) Điều gì cho thấy Đức Giê-hô-va có khả năng biết trước tương lai?

¹⁹ Đức Giê-hô-va là “đấng khôn ngoan duy nhất” theo một nghĩa khác, đó là chỉ mình ngài có thể biết điều gì sẽ xảy ra trong tương lai. Hãy nhớ rằng Đức Giê-hô-va dùng đại bàng, một loài động vật có khả năng nhìn xa, để biểu trưng cho sự khôn ngoan của ngài. Một con đại bàng vàng có thể chỉ nặng năm ki-lô-gam, nhưng mắt nó to hơn mắt của một người đàn ông. Mắt của đại bàng rất tinh, nhờ thế nó có thể nhận ra con mồi bé xíu khi đang bay trên bầu trời, có lẽ ngay cả xa hàng mấy ki-lô-mét! Chính Đức Giê-hô-va có lần nói về đại bàng: “Mắt nó nhìn thật xa” (Gióp 39:29). Theo nghĩa tương tự, Đức Giê-hô-va có thể “nhìn thật xa” về thời gian, tức tương lai!

²⁰ Kinh Thánh chứa đựng nhiều bằng chứng cho thấy điều đó là đúng. Sách này ghi lại hàng trăm lời tiên tri, tức lịch sử được viết trước khi sự việc diễn ra. Đức Giê-hô-va báo trước kết cuộc của các cuộc chiến, nước nào sẽ trở thành cường quốc cũng như nước nào sẽ bị đánh bại, ngay cả là chiến thuật cụ thể của các nhà chỉ huy quân sự. Một số điều trong đó đã được báo trước hàng trăm năm trước khi chúng xảy ra.—Ê-sai 44:25–45:4; Đa-ni-ên 8:2-8, 20-22.

21, 22. (a) Tại sao không đúng khi cho rằng Đức Giê-hô-va đã biết trước mọi điều chúng ta sẽ làm? (b) Làm thế nào chúng ta biết sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va không lạnh lùng hay thiếu yêu thương?

²¹ Nhưng phải chăng điều này có nghĩa là Đức Chúa Trời đã biết trước mọi điều anh chị sẽ làm không? Một số người dạy thuyết tiền định tin như thế. Tuy nhiên, quan điểm đó làm giảm đi sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va, vì nó hàm ý rằng ngài không thể kiểm soát khả năng để biết điều sẽ xảy ra trong tương lai. Hãy thử nghĩ: Nếu có giọng hát hay không ai sánh bằng, liệu anh chị có buộc phải hát vào mọi lúc không? Dĩ nhiên là không! Tương tự, Đức Giê-hô-va có khả năng biết trước về tương lai, nhưng không phải lúc nào ngài cũng dùng khả năng ấy. Nếu báo trước về mọi điều chúng ta làm thì ngài đang lấy đi sự tự do ý chí mà ngài đã ban cho chúng ta. Đức Giê-hô-va sẽ không bao giờ lấy đi món quà quý giá ấy.—Phục truyền luật lệ 30:19, 20.

²² Tệ hơn nữa, thuyết tiền định hàm ý rằng sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va là lạnh lùng, thiếu yêu thương hoặc thiếu lòng trắc ẩn. Nhưng điều này hoàn toàn không đúng! Kinh Thánh dạy rằng Đức Giê-hô-va “là tình yêu thương” (1 Giăng 4:8). Giống như các phẩm chất khác của Đức Giê-hô-va, sự khôn ngoan của ngài cũng được chi phối bởi tình yêu thương.

23. Tại sao chúng ta nên tin cậy sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va, và chúng ta có thể làm thế bằng cách nào?

²³ Rõ ràng, sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va hoàn toàn đáng tin cậy. Ngài khôn ngoan hơn chúng ta rất nhiều. Vì thế, Lời Đức Chúa Trời khuyến giục chúng ta một cách yêu thương: “Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va, đừng dựa vào sự hiểu biết của riêng mình. Trong mọi đường con, hãy nhận biết ngài thì ngài sẽ san bằng các lối con” (Châm ngôn 3:5, 6). Giờ đây, hãy đào sâu về sự khôn ngoan của Đức Giê-hô-va để chúng ta có thể đến gần hơn với ngài, là đấng có sự khôn ngoan tột bậc.