Nki i Moyo?
Mvutu za Bibila
Mvovo moyo i mvovo wa Kiyibere neʹphesh una ye nsasa vo “lekwa kifulumunanga” ye mvovo wa Kingerekia psy·kheʹ una ye nsasa vo “vangwa kiamoyo.”a O mvovo moyo i muntu emvimba, ke lekwa kina mu kati kwandi ko kivaikanga avo fwidi. Tala una Bibila kisongelanga vo moyo i muntu yandi kibeni:
Adami kavewa moyo ko, kansi yandi kibeni ‘wakituka se moyo.’
Vava Yave wa Nzambi kavanga Adami wa muntu antete, Bibila kivovanga vo “muntu okitukidi se wamoyo.” (Tuku 2:7) Adami kavewa moyo ko, kansi yandi kibeni wakituka se moyo yovo muntu.
Bibila kivovanga vo moyo ulenda sala, fwa nzala, dia, lemvokela nsiku yo simba vimbu. (Levitiku 5:2; 7:20; 23:30; Nsiku 12:20; Roma 13:1) Muntu yandi kibeni osalanga e salu yayi.
Nga moyo ke ufwanga ko?
Ve, moyo ulenda fwa. Sono yayingi ya Bibila iyikanga vo moyo fwa ufwanga. Tala nona ilende:
“O moyo una usumuka, fwa ufwa.”—Yezekele 18:4, 20.
Muna Isaele yankulu, konso muntu wavolanga e sumu diampwena, ‘wakendonuangua.’ (Luvaiku 12:15, 19; Levitiku 7:20, 21, 27; 19:8) Ediadi disongele vo ‘wavondwanga.’—Luvaiku 31:14.
E sono yankaka isadilanga mvovo wasina, “moyo afwa” muna yika e vimbu. (Levitiku 21:11; tala mvovo vana yand’a lukaya; Ntalu 6:6.) Ekolo nsekola zankaka za Bibila zisadilanga mvovo “vimbu,” yovo “muntu afwa,” muna sono yayi, nding’a Kiyibere isadilanga mvovo neʹphesh yovo “moyo.”
“Moyo” ulenda kala ye nsasa vo “zingu”
Bibila kisadilanga mpe mvovo “moyo,” nze “zingu.” Muna bonga e nona, Yobi 33:22 kisadilanga mvovo “moyo” (neʹphesh) vana fulu kia “zingu.” Diau dimosi mpe, Bibila kisonganga vo moyo olenda kala mu vonza yovo vidisa e zingu.—Luvaiku 4:19; Afundisi 9:17; Filipi 2:30.
O mvovo “moyo,” ukutusadisanga mu bakula sono iyikanga vo moyo a muntu ‘uvaikanga.’ (Tuku 35:18; Nkand’a Nzambi) E mvovo miami misonganga vo zingu kia muntu kifokokanga. Nsekola zankaka za Bibila zisekolanga mvovo wau muna Tuku 35:18 vo: “fulumwinu kiansuka.”—Bíblia na Linguagem de Hoje; Missionários Capuchinhos.
Adieyi i tuku dia longi dia moyo ulembi fwanga?
Mabundu ma Kikristu mana mekwikilanga mu longi dia moyo ulembi fwanga, ke mabonga e longi diadi mu Bibila ko, kansi muna ndongota za Kingerekia. O nkanda Encyclopædia Britannica uvovanga vo: “Vava Bibila kivovelanga moyo, fulumwinu kivovelanga. Ke kisonganga ko vo moyo waswaswana ye nitu. E malongi ma mabundu ma kikristu mevovanga vo moyo waswaswana ye nitu mu ndongota za Kingerekia matuka.”
Nzambi ke tondanga ko vo malongi mandi mabundakeswa ye malongi ma ndongota, nze longi divovanga vo moyo ke ufwanga ko. Bibila kitoma kiesesanga vo: “Nutoma kuyikenga valembi kala muntu okunubunduna mun’owu wa ndongota yo luvuki lwa tusansu twa wantu.”—Kolosai 2:8.
a Tala nkanda, The New Brown, Driver, ye Briggs Hebrew ye English Lexicon of the Old Testament, lukaya lwa 659, ye the Lexicon in Veteris Testamenti Libros, lukaya lwa 627. Nsekola zayingi za Bibila zisekolanga neʹphesh ye psy·kheʹ, mu mpila zaswaswana landila mvovo mivitidi yovo mina milende yo sadila mvovo nze “moyo,” “zingu,” “muntu,” “vangwa” yovo “nitu.”