Finshi Baibolo Ilanda pa Kupeela ica pe Kumi?

Pa fyo abena Israele balecita pa kutungilila ukupepa kwa cine, pali no kupeela ica pe kumi,a ukufumya pali fyonse ifyo balesombola cila mwaka. Lesa abebele ukuti: “Mulepeela ica pe kumi pa mbuto shonse isho mwasombola mwi bala umwaka no mwaka.”—Amalango 14:22.

Ifunde lya kupeela ica pe kumi lyali pa Mafunde ya kwa Mose, ayo Lesa apeele abena Israele. Apo Abena Kristu tabatungululwa na Mafunde ya kwa Mose, kanshi tabakabilwa ukupeela ica pe kumi. (Abena Kolose 2:13, 14) Lelo Umwina Kristu umo na umo alasangula indalama ukulingana ne fyo “apangile mu mutima wakwe, te kupeela na mutimako nangu mu kupatikishiwa, pantu Lesa atemwa uupeela ne nsansa.”—2 Abena Korinti 9:7.

• Ukupeela ica pe kumi uko Baibolo yalandapo—Mu “Cipingo ca Kale”

• Ukupeela ica pe kumi uko Baibolo yalandapo—Mu “Cipingo Cipya”

Ukupeela ica pe kumi balikulandapo sana mu Baibolo mu ciputulwa icaishibikwa ukuti Icipingo ca Kale. Baibolo yalanda sana pa ca pe kumi pa numa Lesa apeela abena Israele Amafunde (Amafunde ya kwa Mose) ukuptila muli Mose. Na lyo line, Baibolo yalilandilepo pa kupeela ica pe kumi na lintu Amafunde ya kwa Mose tayalabako.

Ilyo Amafunde ya kwa Mose yashilabako

Umuntu wa kubalilapo uo Baibolo yalandapo uwapeele ica pe kumi ni Abramu (Abrahamu). (Ukutendeka 14:18-20; AbaHebere 7:4) Abramu apeele fye ica pe kumi umuku umo ku mfumu ya ku Salemu kabili iyali shimapepo. Tapaba nangu pamo apo Baibolo yalandapo ukuti Abrahamu nelyo abana bakwe balipeele ica pe kumi na kabili.

Umuntu walenga bubili uo Baibolo yalandapo uwapeele ica pe kumi ni Yakobo umwishikulu wa kwa Abrahamu. Alapile ukuti Lesa nga amupaala, ali no kupeela Lesa ‘ica pe kumi pali conse’ ico ali no kupokelela. (Ukutendeka 28:20-22) Abasambilila sana ifya mu Baibolo bamo balanda ukuti Yakobo afwile apeele ica pe kumi ukubomfya amalambo ya nama. Nangu ca kuti Yakobo alisungile umulapo wakwe kabili alipeele ne ca pe kumi, tapeele ulupwa lwakwe ifunde lya kuti nabo bafwile ukulapeela ica pe kumi.

Mu Mafunde ya kwa Mose

Lesa aebele abena Israele ukulapeela ica pe kumi pa kuti baletungilila ukupepa kwabo.

• Abo balepeela ica pe kumi bantu balebomba inshita yonse umulimo uwakumine amapepo—abena Levi. Pali aba pali na bashimapepo, pantu tabakwete impanga yabo iya kulimapo. (Impendwa 18:20, 21) Abena Lebi abashali bashimapepo nga bapokelela ica pe kumi ku bantu balebulapo ifisuma nga nshi ‘ukufuma pali ifyo’ no kufipeela kuli bashimapepo nge “ca pe kumi.”—Impendwa 18:26-29.

• Cimonekwa kwati bonse abena Lebi na bashali abena Lebi balenonkelamo mu ca pe kumi icalenga bubili ico balekabila ukupeela cila mwaka. (Amalango 14:22, 23) Indupwa sha bena Israele shalebomfya ica pe kumi pa kusefya imitebeto yaibela, kabili mu myaka imo balepeelako na bapiina abashalekwata ifyo balekabila.—Amalango 14:28, 29; 26:12.

Bushe balependa shani ica pe kumi? Pa fintu fyonse ifili 10 ifyo basombola, balepaatulapo icintu cimo. (Ubwina Lebi 27:30, Baibolo ya Diocese of Mbala.) Nga ca kuti umuntu asalapo ukupeela ica pe kumi ukubomfya indalama, alingile ukupeela amapesenti 12 mu cifulo ca kupeela amapesenti 10. (Ubwina Lebi 27:31) Na kabili, balibebele no kulapeela “ica pe kumi” na pa “ng’ombe shonse na pa mpaanga shonse.”—Ubwina Lebi 27:32.

Pa kupeela ica pe kumi pa nama, abena Israele balebula inama yonse iyalenga 10 pa shalefuma mwi cinka. Amafunde yalandile ukuti tabalingile ukubebeta inama yalenga 10 nelyo ukuikabulamo ne nama imbi, kabili tabalingile ukupyanikapo indalama. (Ubwina Lebi 27:32, 33) Lelo ica pe kumi ico balebomfya pa kusefya imitebeto ya cila mwaka balepeela ukubomfya indalama. Ici calelenga cileangukila abena Israele abale-enda intamfu iitali pa kuya ku mitebeto.—Amalango 14:25, 26.

Ni lilali abena Israele balepeela ica pe kumi? Abena Israele balepeela ica pe kumi cila mwaka. (Amalango 14:22) Nomba mu mwaka walenga 7 tabalepeela ica pe kumi. Waleba mwaka we sabata, nelyo umwaka wa kutuushamo. Tabalelima nangu cimo muli uyu mwaka. (Ubwina Lebi 25:4, 5) Ici calengele kwilaba ukupeela ica pe kumi mu nshita ya kulobolola. Pa mpela ya myaka itatu na pa mpela ya mwaka walenga 6 ilyo umwaka walenga 7 ushilafika, abena Israele balepeelako abapiina na bena Lebi ica pe kumi icalenga bubili.—Amalango 14:28, 29.

Finshi balecita ku muntu nga akaana ukupeela ica pe kumi? Mu Mafunde ya kwa Mose tabalandapo nangu cimo pa fyo balingile ukucita ku muntu nga akaana ukupeela ica pe kumi. Balepeela ica pe kumi pa mulandu wa kuti balishibe ukuti e fyo balingile ukucita, te pa mulandu wa kutiina ukubakanda. Abena Israele balingile ukulaeba Lesa ukuti nabapeela ica pe kumi no kulomba ukuti abapaale pa fyo bacitile. (Amalango 26:12-15) Lesa alemona umuntu uwakana ukupeela ica pe kumi ukuti alemwibila.—Malaki 3:8, 9.

Bushe ukupeela ica pe kumi kwali cisendo? Awe nakalya. Lesa alaile abena Israele ukuti nga bapeela ica pe kumi, ali no kubapaala kabili tabali no kubulisha icintu nangu cimo. (Malaki 3:10) Na lyo line, abena Israele balecula nga tabapeele ica pe kumi. Lesa aleleka ukubapaala. Kabili bashimapepo na bena Lebi baletendeka ukufwaya umwakwikalila ica kuti baleleka ukwafwa abena Israele mu kupepa Lesa.—Nehemia 13:10; Malaki 3:7.

Ilyo Yesu ali pano isonde, bakapepa ba kwa Lesa balingile ukulapeela ica pe kumi. Nomba pa numa ya mfwa ya kwa Yesu ili ifunde lyalipwile.

Ilyo Yesu ali pano isonde

Baibolo mu ciputulwa caishibikwa sana ukuti Icipingo Cipya, ilanga ukuti abena Israele balitwalilile ukupeela ica pe kumi ilyo Yesu ali pano isonde. Yesu na o alilandile ukuti balingile ukulapeela ica pe kumi, nomba alisushishe intungulushi sha mapepo abalepeela ica pe kumi lyonse, ‘lelo abasuulile ifyacindama ifyaba mu Mafunde, e kutila, umulinganya no luse ne cishinka.’—Mateo 23:23.

Pa numa ya mfwa ya kwa Yesu

Pa numa ya mfwa ya kwa Yesu, Abena Kristu tabalekabilwa ukupeela ica pe kumi. Imfwa ya kwa Yesu yalifumishepo Amafunde ya kwa Mose, ukubikako fye ne funde lya “kupoka ku bantu ifya pe kumi.”—AbaHebere 7:5, 18; Abena Efese 2:13-15; Abena Kolose 2:13, 14.