Iḍoọgh Abumaranhi—Iḍighi Kristẹn Dị Osi Omhanhanhaạm

 1. Yira omoọgh oḍighi eeghe, orue oḍighi aKristẹn dị osi omhanhanhaạm?

REḌIGHI ghan ni iiḍaạny omhiịn eten phọ epẹ obumoọny rapoph ghan bọ kamhanhạm. Aḍiphoph obumoọny eḍighi eseeriom. Kuolọ ophoph eten aruwaloor i/dighi idiphọ.b (1 Kọr. 13:11; Hib. 6:1) Orue ophoph eten aruwaloor, pọ oye phọ amoọgh omhoọgh asiya dị ekpạr r’aZihova. Yira omoghi kẹn uwaloor iigbia phọ olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh orue omhoọgh araagharạ phọ ipẹ k’Enhaạn, otuughạ asighalhanyạ orolhọm, ḅilhẹ r’ookolhobian ilọ aroopoogh arukumuan epẹ ghisigh.—Prov. 1:5.

 2. Genesis 1:27 utughemhị iyira eeghe, kụ eeghe kụ edị yira kooḅeghiọn siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ?

² Elhephiri r’eyạ kụ edị aZihova alhẹm we. (Bạl Genesis 1:27.) Iduọn yira olhegheri bọ ni, alhephiri r’anmariịr ogbatanhaạn ni agey esi aḍimite, ḅilhẹ r’inhọn areten. Esi omaạm, aZihova angọ ni lhephiri r’anmariịr iiḍighi dị egbaranhaạn, esi iduọn phọ, bidị omoghi ni sighalhanyạ r’araagharạ dị keloghonhaạn bidị ḍighaạgh orue oḍighi akirokirọ iiḍighi phọ ipẹ phọ. (Gen. 2:18) Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn idị iḍoọgh abumaranhi kotue oḍighi Kristẹn dị osi omhanhanhaạm. Kụ emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn yira ooḅeghiọn ilọ iḍoọgh abumor.

3-4. Iḍighen kụ edị iḍoọgh abumaranhi kotue omiịn igey areḍeenhaan otuughaạny? (Miịn kẹn afoto phọ.)

³ ABaibul phọ akaạph ni akol ibadị iikiạ anmariịr dị ophomhoghiạn oḅilhẹ okumu ghan aZihova. Idiphọ esi aBaibul phọ okpasị bọ emhuoghaạph phọ eḅẹm bọ, bidị uḍighi we dị “omoọgh iiḅi aroozọ,” ḅilhe “oḍighi buọ oḍuom ghan ologhi oomo amem.” Oḅarạm isiphẹ, abumaranhi kotue ni omiịn reḍeenhaan anmariịr siphẹ arookpomhoghan phọ abidị dị osi omhanhanhaạm dị bidị kotue otuughaạny.

⁴ Iḍoọgh abumaranhi, nyinha elegheri ni bumaranhi dị omhoọgh imạ araagharạ dị nyinha ketue etuughaạny? Lọgh elhegh imạ araagharạ phọ abidị; kụ aatughiạn idị nạ katue atuughaạny aani. Siẹn asiikpịgh phọ edaphạn bọ, yira kooḅeghiọn iraạr ikpanhạ araagharạ dị ewạ mọ onyọ umaranhi dị asi amhanhanhaạm kamoọgh.

 5. Uḍighi ika kụ aKristẹn dị osi omhanhanhaạm omhoghi bọ osooromhi aloor?

⁵ Osooromhi aloor eḍighi ni ekpanhạ eegharạ onyọ aKristẹn dị asi amhanhanhaạm. Onyọ umaranhi dị asooromhi loor kamoọgh ni igey asiya r’aZihova ḅilhẹ r’abunhọn. (Jems. 4:6) Esi omaạm, onyọ umaranhi dị aphomhoghiạn aZihova, rasooromhi ghan loor kadaphạn iiḅakiọm mọ edi bọ 1 Korịnt 11:3, eghaạph bọ ilọ opọ aZihova mangọ bọ iikpọ oḍiemhiom ookpomhoghan phọ, r’eghunotu phọ. Aḍinhị olhogh phọ aḍiphẹ phọ emoọgh agey maạr oḍighinhom siẹn ookpomhoghan phọ r’isiphẹ eghunotu phọ.c

 6. Eeghe kụ edị iḍoọgh abumaranhi kotue otuughạ ḍighaạgh aRebekah ilọ osooromhi aloor?

⁶ Ooḅeghiọn eḍeenhaan aRebekah. Odị aḍighi anhịr dị asụ-olhoghi aḅilhẹ asopha ghan osopha dị adeenhaan ghan akpọ oḅio siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ odị. (Gen. 24:58; 27:5-17) Kuolọ, odị aḍeenhaan ghan ni olhọgh eegu aḅilhẹ ghan adaphạn iiḅakiọm. (Gen. 24:17, 18, 65) Nạ asooromhi loor abakị ghan iikolhobian phọ aZihova, idiphọ aRebekah, pọ nạ kakiọm ni ghisigh aḍighi egey eḍeenhaan siphẹ eghunotu phọ anạ ḅilhẹ r’isiẹn ookpomhoghan phọ.

 7. Ika kụ edị iḍoọgh abumaranhi kotue otuughaạny eegharạ olhegheri okụ esi Esther?

⁷ Olhegheri okụ enhọn eegharạ dị onyọ aKristẹn dị asi amhanhanhaạm amhoghi. ABaibul phọ aḅẹm mọ ‘eḍighi olhoghi, lọ nạ alhegheri okụ.’ (Prov. 11:2) Esther aḍighi ebenhẹ Enhaạn dị akpẹ oḍuom olhoghi kụ aḅilhẹ alhegheri okụ. Olhegheri okụ phọ ophọn phọ aghoph ni nyodị asighẹ esi oḍighi araraạr dị nyodị i/si. Odị asighẹ ni oromha okumor onyọ asiya phọ odị Mordecai. (Esther 2:10, 20, 22) Nạ katue ni aḍeenhaan aani mọ nạ alegheri ni okụ esi owạ ghan kụ oḅilhẹ osighẹ ghan oḍighinhom ogey oromha abunhọn.—Taitọs 2:3-5.

 8. Odaphạn 1 Timoti 2:9, 10, ika kụ edị olhegheri okụ katue aloghonhaạn ḍighaạgh bumaranhi osopha ghan ogey osopha ilọ iinmenian?

⁸ Esther aḅilhẹ ni aḍeenhaan olhegheri okụ enhọn eten. Odị “anhighẹ kụ amhoọgh imạ aḍimite”; kuolọ odị oo/baga ghan. (Esther 2:7, 15) Ika kụ edị abumaranhi siẹn ookpomhoghan phọ kotue omooghọm suọ eḍeenhaan phọ Esther? Eniin eten pọ ipẹ oghaạph bọ siphẹ 1 Timoti 2:9, 10. (Bạl) Otelhedom mọ aPọl aroma bumaranhi phọ mọ otuụgh ghan iinmenian kụ oonmenian. Ekpo onhụ aGrik phọ osighẹ bọ oḍighinhom siẹn phọ rekaạph ghan mọ onyọ umaranhi phọ oomo amem aanmenian ghan eten dị eḍeenhaan mọ odị alọgh ni eegu ḍiitughiạn r’olhoghoma abunhọn ilọ iinmenian. P’eeghe idị yira osereghiạn bumaranhi phọ ayira abuphẹ osi bọ omhanhanhaạm esi iduọn bidị roonmenian ghan bọ eten dị esooran!

 9. Eḍeenhaan phọ Abigail itughemhị iyira eeghe?

⁹ Orọph omhiịn kụ enhọn eegharạ dị torọ onyọ umaranhi dị masi amhanhanhaạm kaḍeenhaan ghan. Orọph omhiịn phọ p’eeghe? Orọph onhaghanhạn iyaạr kụ osopha ogey osopha—olhegheri idị enhighẹ r’idị i/nighẹ kụ osopha oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. Ooḅeghiọn eḍeenhaan phọ Abigail. Olom odị asopha okarạph osopha dị mukọm igbogh iiḅaghamhị kụ angọ oomo eghunotu phọ. Abigail aagboronhom ni aḍighi iyaạr amiteom. Odị aḍeenhaan orọph omhiịn kụ ipẹ phọ iphẹl li ghuḍum. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Orọph omhiịn kulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh olhegheri amem oḅạ r’amem oḅoorian. Kulhoghonhaạn iyira kẹn ḍighaạgh oḍeenhaan ogbolomaam bunhọn eten dị eeleeny.—1 Tẹs. 4:11.

10-11. Eeghe asuọ kụ edị otuughạ ilọ aạl r’ogẹ kengọ nyinhạ r’abunhọn? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹⁰ Ewạ ni dị onyọ umaranhi katuughạ sighalhanyạ orolhọm. Iniin asighalhanyạ dị odị atuughạ eghoroghọr ketue ni eloghonhaạn nyodị ḍighaạgh siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ odị. Ooḅeghiọn iniin areḍeenhaan.

¹¹ Tuughạ aạl r’ogẹ. Iniin arikpisi, u/miịn aạl r’ogẹ idiphọ asighalhanyạ dị emhoghi mọ anhịr ephoph atuughạ. Toroboiperolbọ, emạn ni maạr dị torobọ onyọ aKristẹn katuughạ ilọ aạl r’ogẹ.d (1 Tim. 4:13) Esi iduọn phọ, ka/meera iyaạr ekikima nyinhạ otuughạ aạl r’ogẹ. Eeghe asuọ kụ edị nạ kamoọgh? Asighalhanyạ phọ iphẹn phọ kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh omhoọgh oḍighi. Kedughanhaan kẹn nyinhạ otuughạ aBaibul phọ ḅilhẹ r’otughemhị abunhọn. Kụ edị emhạn maạr epu, aạl ghan r’ogbirima ghan Ekpo Onhu phọ Enhaạn keḍur nyinhạ etumeri aZihova.—Josh. 1:8; 1 Tim. 4:15.

12. Proverbs 31:26 itughemhi iyira eeghe?

¹² Tuughạ ilọ oghaaphạn ghan awe egey eten. Ekạr emạn maạr dị onyọ aKristẹn kaḍighi ghan ipẹ phọ. Dị egbolhomaam iphẹn phọ, onyọ amatuạn phọ aJems angọ ni omạ oromha, odị aḅẹm mọ: “Torobọ oye anuụn ghan ni anaghạn, aaḅeghiọn ghan ikpo oghaạph kụ aghaạph.” (Jems. 1:19) Mem dị nạ alher rurụ angọ bunhọn, pọ nạ raḍeenhaan ghan ogbolhomaam obobọ “igbiririph.” (1 Pit. 3:8) Eḍighi maạr dị nạ u/kạr unaghanhạn ipẹ oye phọ rakaạph bọ obobọ ipẹ odị alhoghoma bọ, pọ puru nyodị sipuru obọ nạ arue anhaghanhạn. Kụ asighẹ mem aatughiạn kụ agbi oḅạ. (Prov. 15:28) Puruan loor anạ mọ: ‘Iphẹn mị rawạ bọ oghaạph phọ etu ni inẹ ḅilhẹ kelọgh ni oye epophe? Keḍeenhaan ni olhọgh eegu ḅilhẹ r’ephomhoghiạn?’ Tuughạ esi abumaranhi dị omhaạr oghaaphạn abunhọn emạ eten. (Bạl Proverbs 31:26.) Ler rurụ angọ ipẹ bidị rokaạph bọ ḅilhẹ r’eten eghaaphọm mọ abidị. Nạ atuughạ ilọ oghaaphạn ghan awe emạ eten, pọ nạ kamoọgh ni siya dị ekpạr r’eephọ r’abunhọn.

13. Ika kụ edị nạ katue atuughạ ilọ ophogh eghunotu? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹³ Tuughạ ilọ ophogh eghunotu. Ibadị arikpisi, anmariịr kụ roḍighi ghan iminighạn araraạr siphẹ eghunotu phọ. Onhiin anạ obobọ onhọn umaranhi dị asilor katue ni alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh otuughạ asighalhanyạ phọ iphẹn phọ. Onyọ umaranhi dị oghol mọ Cindy aḅẹm mọ: “Eniin inmo dị onhiin amhị ungọ imhị dị mị akạr asereghiạn pọ okpạr aḍighaạgh. Otuughạ asighalhanyạ idiphọ osạ eḍien, ogbuurogh otu, okọl ikọl, ḅilhẹ r’oghị aḍighi ikạr kụ ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh siẹn aghuḍum mọ amhị eḅilhẹ emiteom roopoogh obughẹ arukumuan phọ mị rangọ bọ aZihova. Onhiin aḅilhẹ kẹn utughemhị imhị eegharạ okọ ghan igoni, kụ iphẹn phọ ilhoghonhaạn imhị ḍighaạgh agey omhoọgh ibadị abumor r’abumaranhi dị mị katue atuughaạny.” (Prov. 31:15, 21, 22) Anhịr dị amhaạr rukumuan, rakọ ghan igoni, ḅilhẹ amhaạr ophogh eghunotu aḍighi ḍisẹph siphẹ eghunotu phọ ḅilhẹ r’ookpomhoghan phọ.—Prov. 31:13, 17, 27; Iiḍighi 16:15.

14. Eḍeenhaan phọ aCrystal itughemhị iyira eeghe, kụ eeghe kụ edị yira koseere olhoghi?

¹⁴ Tuughạ ophogh aloor anạ. Otuughạ ilọ ophogh aloor oye phọ eḍighi ni iyaạr dị ewạ dị torobọ onyọ aKristẹn katuughạ. (Fil. 4:11) Onyọ umaranhi dị oghol mọ Crystal aḅẹm mọ: “Odẹ r’onhiin amhị kụ usaḅạr olạ ituughạ dị mị katuughạ askul phọ mị aghị bọ, pidị mị atuughạ sighalhanyạ orolhọm. Odẹ amhị uḅenhị imhị oḅarạm olạ ituughạ ilọ omhaạr ophogh r’ophạm ikpoki akompinị. Olạ ituughạ phọ ophọn phọ akạr kụ ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh.” Etigheri otuughạ asighalhanyạ dị nạ katue ni asighẹ aḍighom oḍighi, kparaghạ otuughạ ilọ omhaạr oleom ghan ikpoki. (Prov. 31:16, 18) Gbon raraạr aruwaloor esi oghel olheeghi aruumhụgh dị u/kpeanhaạn kụ amhoọgh ghan ogbaanyạn.—1 Tim. 6:8.

15-16. Uḍighi ika kụ yira osereghiạn bọ iḍoọgh abumaranhi phọ ayira? (Mạk 10:29, 30)

¹⁵ Nạ amhoọgh raagharạ dị eḅeraạn aZihova kụ aḅilhẹ atuughạ sighalhanyạ dị emhạn maạr pọ kelhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh ghisigh. Ooḅeghiọn iyạl ikpo araraạr dị nạ katue aḍighi ghisigh.

¹⁶ Nạ katue ni asopha mọ nạ ka/nuụn abạl ilhom. Dị edaphạn ikpo onhụ phọ aZizọs, abuniin anmariịr mosopha mọ bunọ ko/bạl ilhom, ghalhamọ r’amem dị i/ḍighi eḍighinhom iyaạr ekpisi abidị. (Mat. 19:10-12) Abuniin eeni osopha orọl adọl egelenyạ loor asidọl dị eeghironhom bidị. Kuolọ kuphom ni owol mọ aZihova r’aZizọs u/pogh usooromhi Kristẹn dị odi dọl egelenyạ. Siẹn oomo aḅirinhi phọ, abumaranhi dị ilhom k’/aạl okạr kụ oḍighi ḍisẹph siphẹ arookpomhoghan phọ abidị. Ephomhoghiạn phọ r’ogbolhomaam mọ bidị omhoọgh bọ esi abunhọn meḍighi idị bidị moḍighi bumaranhi r’aburunhiin ibadị siẹn ookpomhoghan phọ.—Bạl Mạk 10:29, 30; 1 Tim. 5:2.

17. Ika kụ edị iḍoọgh abumaranhi kookolhobian nyiidiphọ oḍigh arukumuan oomo amem mọ?

¹⁷ Nạ atue ni aḍigh rukumuan oomo amem mọ. Abumaranhi phọ okạr kụ roḍighi oboom oḍighi siẹn arukumuan iphelhegbeel phọ. (Ps. 68:11) Nyiidiphọ, ke/nighẹ dị nạ kaakolhobian ilọ oḍigh aani arukumuan oomo amem mọ ḍughụm? Nạ katue ni aḍighi okọy eten opọ oomo amem mọ, aḍighi oniin odị ralọgh aani ghan ruutu ookpomhoghan phọ, obobọ akị Betẹl. Kol siigbu phọ iphẹn phọ aaḅereghị. Ḅaanhaạn budị moteẹny siigbu phọ iphẹn phọ, kụ awaaghị alhegheri raraạr dị nạ kaḍighi kụ asianhaan. Kụ agbiighi idị nạ katue ateẹny ḍiigbu phọ. Oḍigh arukumuan oomo amem mọ keghughuronhaan nyinhạ ibadị aroopoogh siẹn ookpomhoghan phọ.

18. Uḍighi ika kụ ewạ bọ dị onyọ umaranhi kamiigha loor kụ asaḅạr oye dị odị kabạl? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹⁸ Nạ atue ni asopha aạl ilhom. Araagharạ phọ ḅilhẹ r’asighalhanyạ phọ yira mooḅeghiọn bọ kelhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh oḍighi ogey anhịr. Eḍighi maạr dị nạ raatughiạn aạl ilhom, pọ miigha loor kụ asaḅạr nyopọ nạ kabạl bọ. Ophọn phọ aḍighi eniin ephigh osopha dị nạ kasopha. Legheri mọ, nạ rakị orọl eeḍiạn iiḅakiọm opọ nạ rawạ bọ aạl phọ. (Rom. 7:2; Efẹ. 5:23, 33) Esi iduọn phọ, puruan loor mọ: ‘Aḍighi ni onyọ aKristẹn dị asi amhanhanhaạm ḍughụm? Asighẹ ni aZihova kụ aḍighi eḅẹl? Rasopha ghan ni osopha dị aḍighi olọ osụ-olhoghi? Ralọgh ghan ni elhegh opiomạn odị? Ralọgh ghan ni eegu nmariịr? Amoọgh ni sighalhanyạ obakiọm amhị eten aruwaloor r’iphulhupul? Kaḍighi ni ogey oyaghirị amhị? Odị rapạm ghan ni iiḍighi odị agey? Esi omaạm, odị raḍighi ghan ni iiḍighi phọ odị amhoọgh bọ siẹn ookpomhoghan phọ agey?’ (Luk 16:10; 1 Tim. 5:8) Toroboiperolbọ, eḍighi maạr dị nạ rawạ ogey olom, pọ nạ kẹn kaḍighi ogey anhịr.

19. Uḍighi ika kụ anhịr kaḅaạl bọ olhoghi oḍighi “olọgh ḍighaạgh” olom odị?

¹⁹ ABaibul phọ aḅẹm mọ ogey anhịr “olọgh ḍighaạgh” olom mọ odị ḅilhẹ “oḅaramạ.” (Gen. 2:18) Ikpo onhụ phọ iphẹn phọ esooromhi ni nmariịr ḍughụm? Eeye! Eḍighi ni eghuan iduọn anhịr aḍighi bọ olọgh ḍighaạgh. Okạr oghaạph, egbạ amem, aBaibul phọ akaạph ilọ aZihova mọ “olọgh ḍighaạgh.” (Ps. 54:4; Hib. 13:6) Anhịr raḍighi ghan ogey olọgh ḍighaạgh mem dị abakị olom mọ odị kụ aḅilhẹ alhoghonhaạn ḍighaạgh omhiịn mọ osighẹ ni oḍighinhom osopha olom mọ odị siphẹ eghunotu phọ. Kụ loor ephomhoghiạn phọ odị esi aZihova, odị raḍighi ghan idị abunhọn komiịn imạ araagharạ olom mọ odị. (Prov. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Bumaranhi, nyinha ketue ni eekolhobian nyiidiphọ oḍighi abugey anmariịr ilhom esi okparamhị ephomhoghiạn phọ anyinha esi aZihova ḅilhẹ r’olhoghonhaạn ghan abunhọn ḍighaạgh siphẹ olhoghotu phọ anyinha r’ookpomhoghan phọ.

20. Eeghe kụ edị onhiin katue aḍighinhaan eghunotu odị?

²⁰ Nạ atue ni aḍighi onhiin. Nạ aạl ilhom, nạ r’olom anạ otue ni omoọgh ibạm anmụny. (Ps. 127:3) Esi iduọn phọ, eḍighi ni osụ olhoghi ootughiạn ilọ araraạr dị nạ amhoghi oḍighi ogey onhiin. Araagharạ phọ r’asighalhanyạ phọ yira mooḅeghiọn bọ siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ ketue ni elhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh oḍighi ogey anhịr r’onhiin. Ephomhoghiạn phọ, onyoghoyoghọ phọ, ḅilhẹ r’okparạm mọ anạ katue ni alhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh orue ookonhom ibạm anmụny phọ anyinha, eghunotu dị eephọ r’eborọph kụ edi.—Prov. 24:3.

21. Yira ologhoma ika ilọ abumaranhi phọ ayira, kụ eeghe kụ iḍighi? (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)

²¹ Yoor iphomhoghiạn ni inyinha buuḅi abumaranhi, esi oomo phọ ipẹ nyinha reḍighinhaan bọ aZihova r’awe phọ odị. (Hib. 6:10) Nyinha relọgh ni iboom inyaạm omhoọgh araagharạ dị eḅeraạn Enhaạn, otuughạ asighalhanyạ dị kilhoghonhaạn inyinha r’abunhọn ḍighaạgh, ḅilhẹ r’ookolhobian ilọ araraạr phọ nyinha emhoọgh bọ oḍighi aghisigh. Nyinha ekạr kụ eḍighi ruphua siẹn oḍighom mọ aZihova!