Jan qhipaqtas jalapxañäni
“Chʼamañchasisa jalañäni kunatix nayraqatar jalañasäki ukanxa.” (HEB. 12:1.)
1, 2. ¿Apóstol Pablox cristianonakat kamsisa?
SAPA maraw atiptʼasiñatakix walja markanakan tʼijuñ yatipxi. Ukampis jukʼanikiw premio katuqañ amtampix tʼijupxi, jilapartix kawkirutï puriñäki ukar puriñatakikiw tʼijupxi jan ukax jalapxi.
2 Cristianonakax niya ukar uñtasitaw tʼijupxi sasaw Bibliax parli. Khitinakatix cristianjam sarnaqañatak ukat Diosar taqi chuym luqtañatak chʼamachasipxi ukanakaw tʼijusipki. Ukatwa apóstol Pablox Corinto markankir cristianonakar akham säna: “Jumanakax yatipxtawa, mä atipasiñanxa taqiniw jalapxi, ukampis maynikiw premio katuqixa. Jumanakasti jalapxamaya premio katuqañkama” sasa (1 Cor. 9:24).
3. Mä atipasiñanx maynikiw premio katuqi sasinxa, ¿Pablox kamsañs munäna?
3 Maynikiw premio katuqi sasinxa, ¿mä cristianokiw wiñay jakañ katuqani sañt Pablox munäna? ¿Mayninakax inakit jalapxpacha? Janiwa. Kunjamsa tʼijurinakax wakichasipxi ukat kuna amtampis jalapxi uka tuqitwa Pablox parlaskäna. Ukhamax cristiano masinakapax wiñay jakañ jikxatañatak wakichasipxaspa ukat jikxatañkam tʼijupxaspa ukwa Pablox munäna. Chiqansa, khitinakatix tukuykam jalapkani taqi ukanakaw wiñay jakañ katuqapxani.
4. ¿Cristianjam tʼijusax kun amtañasasa?
4 Uka arunakax walpun chʼamañchistu. Kunjam sarnaqañas wakisi uk amuyasiñsa yanaparakistuwa. ¿Kunatsa? Sum sarnaqañäni ukhaxa, wiñayatakiw aka uraqin kusisita jakasiñäni, mä qhawqhanix alaxpacharuw sarapxarakini. ¿Uka premio aptʼasiñ munsnati? Janiwa. Chiqans cristianjam jalañaxa chʼamakiwa, kunayman jan walinakaw utji (Mat. 7:13, 14). Ukat yaqhipanakax qarisaw qhiparxapxi ukat yaqhipanakasti chika thakinkasaw saraqxapxaraki. Ukat ¿kuna jan walinakas jiwasarux qhiparayistaspa ukat kamachsnasa? ¿Premio katuqañatakix kun lurañasasa?
Puriñatakix aguantañasawa
5. ¿Hebreos 12:1 qillqatanxa kuna tuqitsa Pablox parläna?
5 Mä qhawqha maranakatxa, may kutimpiw apóstol Pablox Jerusalén ukat Judá markankir jilat kullakanakaru qillqasax tʼijuñ tuqit parlatayna (Hebreos 12:1 liytʼasiñapawa). Tukuykam jalañatakis ukat jan qariñatakis kun lurañas wakisi uk sum qhanañchäna. Ukhamasti, kunatsa Pablox hebreonakar qillqpachäna, kamsasas qillqpachäna ukat kuns jiwasax yatiqassna ukanak jichhax yatxatañäni.
6. ¿Kuna jan walinakansa cristianonakax uñjasipxäna?
6 Nayra hebreo jilat kullakanakasax kunayman jan walinakanwa uñjasipxäna. Yupaychäw pʼiqtʼir judionakan ñanqhachataw uñjasipxäna. Uka jan wali jaqinakax markxarux wali munañanïpxänwa. Jupanakaw Jesusar gobierno contras saytʼkaspa ukham kʼarintapxäna ukat uñisiñat jiwayapxäna. Ukat uka pachparakiw arkirinakaparus uñisipxäna, janiw Diosan arunakapat yatiyasiñapxa munapkänti. Pentecostés urut aksarux kunanakas pasäna ukanakax sumaw Hechos libron qhanañchasi. Uka tiemponxa cristianüñax wali chʼamänwa (Hech. 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3).
7. ¿Kuna tiemponsa Pablox jilat kullakanakar qillqäna?
7 Maysa tuqitxa, Jerusalén markan tukusiñapaw wali jakʼankxäna, ukatwa jan walin uñjasipxarakïna. Kunanakas uka urunakan pasañapäna, kunjamsa Jerusalén markax tukusiñapäna ukat qhispiñatakix kun lurañas wakisïna ukanakxa Jesusax arkirinakapar sum qhanañchäna (Lucas 21:20-22 liytʼasiñapawa). Ukat akham sänwa: “Amuyasipxam, jan chuymanakamxa vicionakampi machañanakampi qalarayasipxamti, ukhamarak aka jakañan llakisiñanakampisa jan khä urun jumanakax akatjamat katjayasipxañamataki” sasa (Luc. 21:34).
8. ¿Kunatsa yaqhip jilat kullakanakax qhipaqtapxäna jan ukax qaripxäna?
8 Niya 30 maranak qhipatwa Pablox hebreo cristianonakar carta qillqatayna. Ukäñkamax ¿kunjamsa jilat kullakanakax jikxatasipxpachäna? Yaqhipax jan waltʼäwinakan uñjasisax yänak thaqhañarukiw sarxapxäna, janiw Diosar sum yupaychxapxänti (Heb. 5:11-14). Yaqhanakasti, mayni judionakjam jakañakiw walïxaspa sasaw amuyxapxäna. Uka judionakax janiw Diosar jaytapkiti, Moisesan katuqat Leyinaksa phuqasipkarakisä sasaw amuyapxpachäna. Maysa tuqitxa, pachpa tama taypinwa jan wali jaqinakax saytʼapxäna, Moisesan katuqat Leyinaksa ukat judionakan leyinakapsa phuqañasawa sasaw jilat kullakanakar yatichapxäna. Ukat yaqhip cristianonakax iyaw sasaw axsarañat arkapxäna. Ukampis ¿kunjamsa Pablox uka jilat kullakanakar yanaptʼäna?
9, 10. 1) ¿Hebreos 10 jalja tukuykasax kunjamsa Pablox cristianonakar chʼamañchtʼäna? 2) ¿Kunatsa Pablox Diosan nayra luqtirinakapan iyawsäwipat parläna?
9 Kunjamsa Pablox Diosan amuytʼayatäsax hebreo jilat kullakanakapar chʼamañchtʼäna uk amuytʼañäni. Hebreos 10 jaljanxa akham sasaw qhanañchtʼäna: “Moisesan leyinakapax mä chʼiwjamakïnwa, taqi kunanakatix utjañapäkatayna ukanakatxa, janiw kunjämäñapäkäntix ukhamäkataynati” sasa. Ukat Jesusan luqtasitapax kunja wakiskirisa uk qhanañchtʼäna. Ukatxa, uka jalja tukuykasax akham sarakiwa: “Jumanakax llampʼu chuymanïñanakamawa, Diosan munañapa lurañatakixa, ukat kuntix arsuwaykän uk katuqañataki. Qillqatax siwa: ‘Sinti jakʼapunïxiw khititix jutañapäki ukan jutañapaxa, janiw jukʼampi suykaniti [...]’” sasa (Heb. 10:1, 36, 37).
10 Ukxarusti, kunas Diosar chiqpach iyawsañaxa uka tuqitwa Pablox Hebreos 11 jaljan wali sum qhanañcharakïna. Kunjamsa Diosan nayra luqtirinakapax chiqpach iyawsäw uñachtʼayapxäna ukwa qhanañchäna. Ukhamax ¿yaqha tuqitti parlxäna? Janiwa. Jan ukasti, chiqpach iyawsäwinïñatakix aguantañasawa ukat jan axsartʼirïñasawa sasaw amuytʼayaskäna. Kunjamsa uka nayra jaqinakan iyawsäwipax jilat kullakanakar chʼamañchtʼaspa ukat yantʼanakar atipjañsa yanaptʼaspa ukxa Pablox sum yatïna. Ukatxa, uka jaqinakat mayat may qhanañchtʼasinxa, akham sasaw aguantapxañapatakix jilat kullakanakar säna: “Ukatwa jiwasanakax walja iyawsañani jaqinakampi muyuntatätan, kunatix jarkʼkistu ukxa maysaru apanukuñäni, ukhamarak jiwasar apnaqkistu uka juchsa, ukatsti chʼamañchasisa jalañäni kunatix nayraqatar jalañasäki ukanxa” sasa (Heb. 12:1).
‘Iyawsañani jaqinakampi muyuntatätanwa’
11. ¿Nayra iyawsañan jaqinakat yatiqasiñax kunatsa wakisi?
11 Iyawsañan nayra jaqinak sasinxa, Jehová Diosan nayra luqtirinakapatwa Pablox parlaskäna. Jupanakax Diosat jan jithiqtasaw tukuykam tʼijupxatayna. Jiwatäxapxchïnsa, uka iyawsañan nayra jaqinakax wali sumwa tʼijuñ yatipxäna, ukat jalaskakiñatakix wal chʼamachapxistu. Chiqansa, jupanakat yatxatasaw hebreo nayra cristianonakax Jehová Diosar tukuykam sum luqtapxaspäna. Ukhamax ¿janit jiwasarux ‘chʼamañchasis jalañatakix’ wal yanaptʼkarakistu?
12. ¿Diosan nayra luqtirinakapat yatxatañax kunats wali askixa?
12 Dios Awkin uka nayra luqtirinakapax jiwasjamarakiw kunayman yantʼanakan uñjasipxäna. Maynix Noé satänwa, kunapachatï Jehová Diosax Uma Juiciompi akapachar tukjkäna uka tiemponwa jupax jakäna. Jiwasax ukhamarakiw aka jan wali pachan tukusiñap urunakan jaktanxa. Ukat Abrahamampit Sarampit amtarakiñäni, utam jaytasin yaqha markar sarxam ukat nayaw wawanakamarux mä jachʼa markar tukuyäxa sasaw Diosax jupanakar säna. Jiwasax janirakiw askisak thaqhañasäkiti. Nayaru taqi chuym luqtapxitäta ukhaxa, bendicipxämawa sasaw Jehová Diosax sistu. Maynix Moisés satarakïnwa, jupasti Suma Uraqir sarkasax kunayman jan walinakanwa uñjasïna. Jiwasax uka pachparakiw paraisor janïr mantkasax jan walinakan uñjastanxa. Jupanakat yatxatañax wali askiwa, ukhamatwa aski luratanakapatsa, pantjasitanakapatsa yatiqsna (Rom. 15:4; 1 Cor. 10:11).
Tukuykam jalañatakix kunas yanaptʼäna
13. ¿Kunanak lurañatakis Noé chachax chʼamachasïna, ukat kunas ukanak phuqañatakix yanaptʼäna?
13 ¿Tukuñkam jalañatakix kunas Diosan nayra luqtirinakaparux yanaptʼäna? Noé chachat amuytʼañäni (Hebreos 11:7 liytʼasiñapawa). “Nayasti mä jachʼa jallu apayanï, ukasti taqi aka uraqpachwa chhaqtayani, ukhamarak aka uraqinxa taqi kunatix jakki uksa qʼalwa tʼunjarakini” sasaw Jehová Diosax jupar säna (Gén. 6:17). Ukampis Noé chachax janipuniw mä kutis uk uñjkänti. Janiw chiqäkaspati sañjamäpachänwa. Ukampis jupax janiw uka tumpanix jayraskänti. Jan ukasti, Jehová Diosan arunakapar atinisisaxa, “kunjamtix Diosax siskatayna ukhamwa taqi kunsa luräna” (Gén. 6:22). Chiqansa, Noé chachatakix walja lurañanakaw utjäna. Nayraqatxa mä jachʼa arca lurañapänwa, ukat taqi kast animalanak anthapiñapänwa, ukatxa jupanakatakisa animalanakatakisa manqʼañanak wal imkatañaparakïnwa. Ukatsti, jaqinakar yatiyañsa, familiapar Dios tuqit yatichañsa janirakiw armasiñapäkänti. Taqi ukanakampiw Noé chachax Diosar iyawsasin sum phuqäna ukat aguantäna. Ukampis janiw inamayakix chʼamachaskänti, jupas familiapas ukarjamaw qhispipxäna.
14. ¿Abrahamamp Sarampix kunjams Diosar iyawsapxäna, ukat jupanakat kuns yatiqsna?
14 Ukxarusti, Abrahamampit Sarampit Pablox parlarakïna. Jupanakax Ur markan wali sumas jakasipkchïnxa, yaqha markar sarxapxam sataxa iyaw sasaw sarxapxäna. Ukat yaqha chiqan kunjamas jakapxani uk janis yatipkchïnxa taqi chuymaw Jehová Diosar atinisipxäna. “Abrahamax taqi khitinakatix iyawsäwi layku Diosampi katuqatäpki ukanakan awkipa[w]a” sasaw Bibliax qhanañchi (Rom. 4:11). ¿Kunatsa? Jupax Diosar istʼañ laykux markapsa yänakapsa jaytawayänwa. Chiqansa, Abrahamax kunjam jaqïnsa ukxa hebreo cristianonakax yatxapxänwa, ukatwa Pablox uka nayra jaqin iyawsäwipat parlañatakix mä qhawqhak ayti. Akham sasaw säna: “Taqi uka jaqinakax kuntix Diosax churañatak arsuwaykäna uk jan katuqasaw jiwarapxi, ukampis iyawsañanïpxatap laykux jayatak uñtapxäna. Ukhamatwa yatiyapxäna akapachana sarir jaqinakäpxatapa” sasa (Heb. 11:13). Ukhamax Diosar iyawsasa ukat jupampi sum apasisaw Abrahamamp Sarampix tukuykam tʼijupxäna.
15. ¿Kunas Moisesarux Egipto mark jaytañatakix yanaptʼäna?
15 Jichhax Moisesat amtarakiñäni. Egipto markan wali sum jakasiñat sipansa, ukat “mä jukʼa tiempo juchanakan kusisiñat sipansa”, “Diosan markapa[mpi] uñisitäñwa” ajllïna. ¿Kunatsa ukham luräna? Pablox akham siwa: “Egipto markan utjirininakat sipansa, kuntix Diosax churañapäkän uk yati[saw]” sarnaqäna. Ukat “kuntix amtkatayna ukxa janiw chhaqtayaskänti, jan uñjkañ Diosarux uñjkaspas ukham[w]a” amuyäna sasa (Hebreos 11:24-27 liytʼasiñapawa). Ukhamasti, “mä jukʼa tiempo juchanakan kusisiñat sipansa” kunas nayrankañapäna uk Moisesax sum yatïna. Ukatwa Egipto markat israelitanakar apsuñatakisa ukat Suma Uraqir mantapxañapatakis wal chʼamachasïna.
16. Janiw Suma Uraqir mantkätati sataxa, ¿kunatsa Moisesax jan mayjtʼaskäna?
16 Ukampis Abrahamasa Moisesasa janiw Diosan arunakap phuqasir uñjawayapkänti. Israelitanakax Suma Uraqir niy mantapkäna ukhax akham sasaw Diosax Moisesar säna: “[Jumampi Aaronampisti] jan iyawsañaniw Israel marka nayräxan nayatakix tukupxayätaxa, kunapachatix Meriba-cades umanakana [...] jikxatasipxäna ukkhax janiw jumanakax jupanak nayräxana nayarux jachʼañchapkistati. Ukhamasti jayatakwa uñtäta kawkïri uraqtï israelitanakar churkä ukxa, ukampis janiw jumax ukaru mantkätati” sasa (Deu. 32:51, 52). ¿Uk satax Moisesax Diosatak mayjtʼaspachänti? Janiwa. Walik israelitanakax Suma Uraqir mantapxanixa sasaw säna. “Israel marka, jumasti kusisim; ¿khitis jumampi chikachasispa? Tatitu Diosam kipkaw jumaru qhispiytam, juparakiw imasktam, yanapaskaraktam” sasaw säna (Deu. 33:29).
Kuns jiwasax yatiqsna
17, 18. 1) ¿Iyawsañan nayra jaqinakat kuns yatiqsna? 2) ¿Kuns jutïr yatichäwin uñjañäni?
17 ¿Kuns iyawsañan nayra jaqinakat jiwasax yatiqsna? Kunjamtï jichhax mä qhawqhanit yatxatawayktanxa, cristianjam sum jalañatakisa ukat tukuyañatakisa Jehová Diosar ukat arunakapar taqi chuym atinisiñasawa (Heb. 11:6). Ukat uka iyawsäwix taqi luratanakasan uñjasiñapawa. Akapachankir jaqinakax kuntï uñjapki ukarukis arkapxchixa, jiwasax iyawsañan nayra jaqinakjamaw jan uñjkañ Diosarux uñjtanxa. Ukaw tukuykam jalaskakiñatakix chʼamañchistu (2 Cor. 5:7).
18 Cristianjam jalañax chʼamakiwa. Ukampis taqiniw premio qatuqañkamax jalapxsna. Jutïr yatichäwinxa kunanakas tukuñkam tʼijuñ yanapistaspa ukanakatwa kʼatampi yatiqañäni.
¿Qhanañchsnati?
• ¿Kunatsa Pablox iyawsañan nayra jaqinakat wal parläna?
• ¿Kunjamsa iyawsañani nayra jaqinakax tukuykam jalañatakix chʼamañchapxistu?
• ¿Noé, Abraham, Sara ukat Moisés sat nayra luqtirinakat kuns yatiqtanxa?
[19 janan fotopa]
Abrahamampi Sarampix walja yänak jaytasaw sarxapxäna