15 yatichäwi
¿Kunatsa wali axsarirïtxa?
AKHAM sasaw mä tawaqux periodicor qillqatayna: “Suma uñtanïtaw sasaw taqinis sapxitu” sasa. Ukatxa akham sarakiwa: “Walpun jaqinakamp parlañ axsarta. Parlkasin maynir uñkatta ukhaxa walpun axsarthapta [...]. Jachʼa jachʼa tukuriwa ukat jaqinakampis janiw parlañ munkiti sasaw nayat parlasipxi. [...] Nayax janiw jachʼa jachʼa tukkti, jan ukasti axsarirïtwa” sasa.
Waljaniruw uka tuqit jisktʼapxatayna, ukatxa niya kimsa qallquniw sapa tunkatxa nayrax axsarirïtayna, ukat pusinix axsaririkïskiwa. Ukham axsarañax nayratpachpun utjatayna. Moisesar Diosan arunakapa Israel markar yatiyañapataki ajllipkän ukhaxa jupax wali axsarirïnwa sasaw Bibliax qhanañchi (Éxodo 3:11, 13; 4:1, 10, 13). Timoteo waynax axsaririrakïpachänwa, janiw sum parlirïkänti, ukat yaqhanakar pʼiqtʼañsa axsarayasirakïnwa (1 Timoteo 4:12; 2 Timoteo 1:6-8).
Kunatsa axsarañax utji
Jaqi taypinkañxa wal yaqhipax axsarapxi. Uñtʼatanakar jakʼachasiñsa, pʼiqtʼirinakar jakʼachasiñsa wal axsarapxi. Ukat yaqhip waynanakax tawaqunakarus axsarapxarakiwa, tawaqunakatsa ukhamaraki, yaqhipax amigonakapat kunaw axsarayasipxi. Ukhamatwa kunayman tuqin jan walin uñjassna. Yaqhipax axsarañatsa uraqik alintxapxi, wal chuymax phutuqi, parlkasas khaktʼxapxakiwa. Yaqhipax jan amuyasisakirakiw axsarañat kuns parlxapxi. Ukat inas axsarañat kunsa amuktʼxakiraksna, kuntï munktan uksa janiw arsurjamäxsnati.
Mä tuqitxa, axsartʼirïñax askirakïspawa. Altʼat chuymanïksnas ukhamwa amuyapxaspa, ukwa Diosax jiwasanakar mayistu, ukhamatwa ‘Diosatakjam altʼat chuymampi sarnaqatas’ uñachtʼaysna (Miqueas 6:8). Amuytʼasirïsasa, taqi kun yäpar lurasasa ukat suma jaqïsasa yaqha askinakwa katuqaraksna. Axsartʼir jaqix wali sum istʼañsa yatkaspa ukham uñtʼatawa. Ukampis axsarirïñäni ukhaxa janiw kuns sum lurksnati, ukat yaqhanakampis janirakiw sum apasksnati, irnaqäwisansa jiwaspachas jan walikiw uñjasiñäni, ukat ¿kun lurañas wakisispa?
Nayraqatxa, kunatsa axsarirïtan uk amuyañasawa (Proverbios 1:5). Axsarasax janiw kunjam jaqïktansa ukxa uñachtʼayktati, jan ukasti kun uñjasas kunjam jikxatasta ukwa uñachtʼaytanxa, inas yaqhanakan wiytata ukhamarakïsta. Yaqhanakan kʼumitas sarnaqkasma, janis walïkasma ukhamwa amuyastaxa. Yaqhanakax jumat sipansa jukʼamp askïpkaspas jan ukax janis jumjam jan walïpkaspa ukhamwa amuytaxa. Yaqhanakamp sarnaqasax janis kunsa waltʼaykasma ukhamwa amuytaxa. Janikipuniw waltʼaykäti sasaw kunsa wali llakit lurtaxa, ukham lurasax kuna pantjasiñas utjakipuniwa.
¿Axsarirïsax kunarus pursna?
Axsarirjam parlatas jan ukax juma pachat wali llakitjam parlatas mayjwa istʼirinakax amuyapxaspa, wali jachʼa jachʼa tukurïksnasa, janis suma jaqïksna, jan amuytʼasiri luqhi jaqïksnas ukham amuyapxaspa. Axsarkasinxa janikiw kuntï mayninakax parlapki ukax sum istʼañjamäkiti. Ukhamasti wal istʼañataki chʼamachasiñamawa. Jan ukasti jan amuytʼasirïkasmas ukham amuyapxaspa.
Axsarañan jistʼxäsitäkasmas ukham amuyasisma, janiw kawkiru imantasiñas utjkaspati. Ukat kuna askinakas inakiw pasaraski. Ukampis kuntï jan munkta ukanakaki katuqasxtaxa, chiqansa axsaratam laykuw jan ukax qhan arsuñ axsarayasitamat ukham jan walinakan uñjastaxa. Yaqhanakar uñtʼañas jan ukax machaq amigonak jikxatañas janikiw jumatakix utjkiti, ukat kuna aski luräwinakatï utjki ukanakaxa aptʼasxaktawa. Ukampis mayninakax janiw kunjam jaqïtasa uk yatipkarakiti, ukhamax jupanakatakis jan walikirakiwa.
¿Kunjamatsa axsarañar atipsna?
Jan axsarirïxañatakix tiempow munasi ukat chʼamachasiñamarakiwa. Nayraqatxa, kʼumipxpachïtuw sasax janiw llakisiñamäkiti. Inas juma pachpat wal llakista, ukampis kuntï mayninakax sapki jan ukax lurapki ukanak amuyañaw wali chʼamäxaspa. Ukat maynis jumat larusini ukhaxa, jupan pantjasitapäkaspas ukham uñjañamawa. “Jan amuytʼan jaqix jaqi masiparux jiskʼachiwa.” (Proverbios 11:12.) Chiqansa maynitï amigomäñ munani ukhaxa janiw pata chuymamaki uñchʼukkätamti, jan ukasti kunjam jaqïtas uk yatxatañ munani.
Ukatxa kunatï askïki ukanak amuyañamarakiwa. Taqiniw pantjasirïtanxa, ukat juchanjamax jan walinakas utjakipuniwa. Maysa tuqitxa janiw mä amuyunikïktanti, inas jiwasax kuns munsna, ukampis yaqhanakax janiw uk munapkaspati. Maynix jan jumjam amuykani ukhaxa, janiw jumar jan wal uñjatapxa uñachtʼaykiti.
Ukat jumax janirakiw khitirus yaqhachañamäkarakiti. Mä axsarir waynax akham siwa: “Paya tuqitwa nayax amuytʼasta [...]. Nayraqatxa, naya tuqitak amuyasiskatätxa. Kun arsusas kʼumipkitanich sasakiw llakisirïta. Ukatsti, jan walinakwa yaqhanakat amuyirïta; jan jupanakar atinisisax jiskʼachapxitaniw sasaw amuyirïta” sasa.
Uka waynax Jehová Diosan Qhanañchirinakapan mä tantachäwiparuw saratayna. Ukat akham siwa: “Ukanxa mä arstʼäwi istʼta, ukaw wal yanaptʼitu. ‘Munasiñax yaqhanakar uñachtʼayañatakiwa; maynix munasirïchi ukhaxa janiw yaqhanakatxa jan wal amuyañapäkiti’ sasaw arstʼirix qhanañchi. Ukhamasti janiwa yaqhanakat jan walinak amuyxtti. Naya pachpaw akham amuyasta: ‘Janiw kʼumipkitaniti, jan ukasti suma chuymampiw uñjapxitani’ sasa. Ukhamasti yaqhanakar atinisiñwa yatiqta. Ukampis inas yaqhipax nayat jan wal amuyapxchispa, ukampis jupanakaw pantjasisipki” sasa.
Ukat akham saskakiwa: “Ukampis yaqhanakar luratanakampi munasiñ uñachtʼayañaw wakisïna, ukatakiw wal chʼamachasiñajäna. Nayraqatxa wayn tawaqunakampiw qallttxa. Ukatxa yaqhanakaruw utanakapar tumptʼir sararaktxa. Ukat kunanaksa jupanakax munapxi, kunjamsa yanaptʼirista ukanak amuytxa” sasa. Ukhamatwa uka waynax Jesusan arunakapax chiqätap amuyäna, akham sänwa: “Jan yaqhanakarux juchañchapxamti, Diosasti janirakiw jumanakarux juchañchapkätamti. [...] Yaqhanakarux churapxam, jumanakarusti Diosaw churapxätam. [...] Kunjämtï yaqhanakarux lurapkäta uka pachparakwa Diosax jumanakampix lurarakini” sasa (Lucas 6:37, 38).
¿Kunjamsa qalltsna?
Ukhamasti, janiw axsarañamäkiti, jan ukasti aruntasiñamawa ukat yaqhanakampix parlañamapuniwa. Sañäni, tiempo tuqit parltʼasiñax janiw añcha chʼamäkiti. Amtañäni: jumax chikataki parlañamawa. Mayniw chikatxa arsuñaparaki. Ukat inas parlkasax pantjassna, ukampis janiw axsarañamäkiti. Ukat mayninakax larusipxani ukhaxa jupanakamp chika larusiñamarakiwa. “Janjamakiw wal sisktixay” sasaw sasma, ukhamatwa sumaki jikxatasisin parltʼasiskakisma.
Ukatxa yäparuw suma qʼuma isinakampi isthaptʼasiñamaraki. Ukham isthaptʼatax janiw añcha axsarkätati, ukat parltʼasiñsa janirakiw axsarkätati. Ukatxa sum saytʼasiñamarakiwa. Janiw thithitjama jan wal uñnaqañamäkiti. Jan ukasti munasiñampiw maynir uñkatañama, ukatxa pʼiqimpiw jan ukax mä jukʼa arunakampiwa, maynin arunakap istʼätamxa uñachtʼayarakïta.
Ukat inas jaqinak nayraqatan arstʼañas waktʼchïtam jan ukax mä patronas irnaqäwi churañataki jisktʼchïtma, ukanakatakix sum wakichtʼasiñamawa. Kun arsuñatakis janïräkipan wakichasiñamawa. Ukhamatwa, parlañ jan axsarxasmati, ukat sumaki arsusma. Chiqansa ukatakix tiempow munasispa, kunjamatix kun yatiqañatakis tiempox munaskixa ukhama. Ukampis nayrar sartäta ukhaxa wali sumaw chuymaman jikxatasïta.
Ukatxa Diosaw yanaptʼarakistaspa, janiw uk armañasäkiti. Nayra Israel marka apnaqiri Saúl sat jaqix qalltanxa wali axsarirïnwa (1 Samuel 9 ukat 10 jaljanaka). Ukampis apnaqirjam quntʼasïna ukhaxa, “Diosan ajayupampi phuqtʼa[tänwa]”. Ukhamatwa Saulax uñisirinakapar atipäna (1 Samuel 11 jalja).
Jichhürunakanxa, cristian wayn tawaqunakax Diosan arunakapatwa jaqinakar yatichapxañapa, ukat paraisotsa yatiyapxañaparakiwa (Mateo 24:14). Chiqansa, taqi kunxaru Munañani Diosatakiw uk lurasipki, ukhamasti uk yatiñaw jupanakaru jan axsarañ yanaptʼaspa. Ukhamasti, Diosar taqi chuyma luqtäta ukhaxa Jupaw bendicïtam ukat Jupaw jan axsarañatakis yanaptʼätamxa.
Amuytʼañataki
◻ ¿Kunas axsarañaxa, ukat axsaririx kunjamsa jaqinak nayraqatan uñjasi? ¿Jumax axsarirïtati?
◻ ¿Axsaririx kunatsa jaqinak nayraqatan jan sum jikxatasxi?
◻ ¿Axsarañax kuna jan walinakarus apistaspa?
◻ ¿Kunjamatsa axsarañar atipsna? ¿Jumar ukanakax yanaptʼtamti?
[121 janan qhanañchäwipa]
Axsaririx jan amigoni, kuna askinaks aptʼasi, ukhamaw uñjasi
[124 janan recuadropa]
Jan axsarañatakix akanak lurañamawa
Janiw jan axsarañamakïkiti, janiw axsarxäti sañamawa
Jan wali amuyunakxa suma luräwinakampi atipasaw yanaptʼasisma
Aski luräwinak lurañ amtañamawa
Janiw llakinakampi atipayasiñamäkiti, jan ukasti saykatañamawa
Kun lurañatakis nayraqatxa wakichtʼasiñamawa
Askinak lurasaw jan axsarxasmati
Janiw taqinis jiwasjam amuyapkaspati, ukat taqinis pantjasirirakïtanwa, uk amuyañamawa
Kun yatiqañatakis nayraqatxa wakichastanwa
Yaqhanakar yanaptʼañamawa ukat munasiñamarakiwa
Sum isthaptʼasisax kunsa sumakwa luraraksna
Diosar atinisiñamawa
Tantachäwinakar sarañamawa, ukan arstʼañamarakiwa ukat yaqhanakar yatiyiris sarañamarakiwa
[123 janan fotonakapa]
Axsaririx yaqhanakan jiskʼachatas uñjaskaspa ukham amuyasi
[125 janan fotopa]
Jan axsaramti, jan ukasti aruntasin parltʼañaw wakisi