?Amun bu amun wiengu’m be sran naan b’a nian amun liɛ’n su?
“An bu amun wiengu sran [naan amun wiengu’m be nian amun liɛ’n su, NW].”—RƆM. 12:10.
1. ?Ngue yɛ andɛ be wun i lika kpanngban nun ɔn?
NVLE wie’m be nun’n, bakan’m be koto sran kaklaakla’m be ɲrun naan b’a kle kɛ be bu be sran. Afin kɛ be koto sɔ’n, be traman sran kaklaakla’m be su. Lɔ kusu’n, bakan’m be kaciman be sin siman sran kaklaakla mun. Wafa nga be ɲin yi kpɛnngbɛn mun lɛ’n, ɔ maan e wla kpɛn Moizi Mmla’n su. Mmla sɔ’n i kun yɛle kɛ: ‘Amun wun sran oke mun ɔn, maan amun ɲin yi be.’ (Sau. 19:32) I yo, ɔ le wafa nga nvle kun nun be kle kɛ be ɲin yi sran ɔn. Sanngɛ nga m’ɔ ti tɛ andɛ’n, yɛle kɛ lika kpanngban nun’n, sran’m be buman be wiengu sran kun.
2. ?Wan mun yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle e kɛ e bu be sran ɔn?
2 Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ ɔ ti cinnjin kɛ e bu e wiengu’m be sran. Ɔ kle e kɛ e bu Zoova nin Zezi be sran. (Zan 5:23) Ɔ kle e ekun kɛ e bu e awlofuɛ mun nin e niaan mun, ɔ nin sran wie mun ekun mɔ be nunman asɔnun nun’n be sran. (Rɔm. 12:10; Efɛ. 6:1, 2; 1 Piɛ. 2:17) ?Wafa sɛ yɛ e kle kɛ e bu Zoova i sran ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kle kɛ e bu e niaan Klistfuɛ’m be sran naan e ɲin yi be ɔ? É wá tɛ́ kosan sɔ mun nin wie mun ekun be su.
Nán e yo Zoova nin i dunman’n be finfin
3. ?Wafa cinnjin kpa kun mɔ e kwla kle kɛ e bu Zoova i sran’n yɛle benin?
3 Wafa cinnjin kpa kun mɔ e kwla kle kɛ e bu Zoova i sran’n, yɛle kɛ nán e yo i dunman’n i finfin. Afin, ɔ fali e kɛ e yo ‘nvle kun naan i dunman tran e su.’ (Yol. 15:14) Ɲanmiɛn Zoova mɔ like fin nunmɛn i sin’n, i dunman m’ɔ wo e su’n, ɔ ti e like dan. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Mise seli kɛ: ‘Like nga nvle kun nga’m be ko yo naan w’a jɔ be amuin’m be klun’n, yɛ be yo ɔ. E kusu e liɛ nga e ko yo naan ɔ ko jɔ Anannganman e Ɲanmiɛn’n i klun titi’n yɛ e yo ɔ.’ (Mis. 4:5) Kɛ nga Pɔlu kan kleli Klistfuɛ mɔ be o Rɔmu lɔ’n sa’n, sɛ e nantiman like nga e kle’n su’n, e ‘saci Ɲanmiɛn dunman.’—Rɔm. 2:21-24.
4. ?Zoova i dunman m’ɔ wo e su’n, ɔ yo e sɛ?
4 Jasin fɛ bolɛ’n kusu yo maan e kle kɛ e bu Zoova i sran. Laa nun’n, Zoova seli Izraɛlifuɛ mun kɛ be yo i lalofuɛ, sanngɛ b’a kwlá yomɛn i sɔ like’n. (Eza. 43:1-12) Kpɛ sunman’n, be kacili be sin sili Zoova. Ɔ maan, ‘be klɔklɔli i mɔ ti Izraɛli Ɲanmiɛn’n.’ (Jue. 78:40, 41) Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Zoova i klun w’a jɔman nvle sɔ’n i wun mlɔnmlɔn kun. Sanngɛ andɛ’n, e yɛ e kan Zoova i ndɛ e kle sran mun kpɛkun e yo maan be si i dunman’n niɔn. I sɔ cenjele like’n ti’n, é lɛ́ i ase. E yo sɔ afin e klo i, kpɛkun e kunndɛ kpa kɛ i dunman’n yo sanwun. Nanwlɛ, kɛ mɔ e si e Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, ɔ nin ninnge nga i waan ɔ́ yó be’n be su ndɛ nanwlɛ’n ti’n, e kwlá muanman e nuan! ?Ɔ yo sɛ ti yɛ é múan e nuan bɔbɔ ɔ? E ti kɛ Pɔlu sa. I waan: ‘Be sieli n kɛ n kan jasin fɛ’n, ɔ maan sɛ n kanman’n, min wun jɔman min.’—1 Kor. 9:16.
5. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova sulafilɛ’n nin i sran bulɛ’n be kɔ likawlɛ ɔ?
5 Davidi m’ɔ ti jue tofuɛ’n seli kɛ: ‘Be nga be si wafa mɔ a ti’n [be nga be si wɔ dunman’n, NW], be fa be wun wla ɔ sa nun. Afin Anannganman, be mɔ be fa be wun man wɔ’n, a yiman be ase.’ (Jue. 9:11) Sɛ e si Zoova sakpa naan e yomɛn i dunman’n i finfin’n, é láfi i su kɛ i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be yoli i laa nun’n sa. Kɛ e fa e wla gua Zoova su’n, e kle ekun kɛ e bu i sran. Amun e nian wafa nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ Zoova sulafilɛ’n nin i sran bulɛ’n be kɔ likawlɛ’n. Kɛ Izraɛlifuɛ’m b’a lafiman Zoova su’n, ɔ usali Moizi kɛ: ‘?Finfin nga nvlefuɛ’m be yo min yɛ’n, cɛn onin ko yɛ bé yáci i yolɛ ɔ? ?Yɛ atrɛ nga n yi be be ɲrun’n cɛn kwlaa mɔ be lafiman su lɛ’n, cɛn onin ko yɛ bé láfi min su ɔ?’ (Kal. 14:11) Kɛ be lafiman Ɲanmiɛn su’n, be yo i finfin. Sanngɛ kɛ be lafi i su’n, be yomɛn i sɔ. Kɛ e lafi su kɛ Zoova sásá e, naan ɔ́ úka e naan yalɛ klelɛ nun y’a kwla tra e awlɛn’n, e kle kɛ e ɲin yi i.
6. ?Ngue ti yɛ e ɲin yi Zoova dan kpa ɔ?
6 Zezi kleli kɛ nán e nuan bui su yɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi Zoova ɔ. Sanngɛ maan i sɔ liɛ’n fin e awlɛn’n nun lɔ. Kɛ Zezi kán ndɛ klé be nga be suman Zoova nanwlɛ su’n, ɔ seli kɛ: ‘Sran nga’m be kɛn i be nuan bui su kɛ be bu n sran, sanngɛ be awlɛn nunman min su.’ (Mat. 15:8) Sɛ e klo Zoova sakpa’n, é bú i sran. (1 Zan 5:3) Kpɛkun e wla su fiman Zoova i nda ng’ɔ tɛli i yɛ’n su. I waan: ‘Be nga be bu min sran’n, ḿ bú be sran.’—1 Sam. 2:30.
Asɔnun kpɛnngbɛn’m be ɲin yi be niaan mun
7. (a) ?Asɔnun nun’n, ngue ti yɛ ɔ nin i fata kɛ aniaan nga be nian be wiengu’m be su’n, be bu be wiengu sɔ’m be sran ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ Pɔlu buli i niaan’m be sran ɔn?
7 Akoto Pɔlu seli i niaan Klistfuɛ mun kɛ: “An bu amun wiengu sran [naan amun wiengu’m be nian amun liɛ’n su yo, NW].” (Rɔm. 12:10) Aniaan nga asɔnun’n nun be nian be wiengu’m be su’n, be yɛ ɔ fata kɛ ‘be bu be wiengu sran naan be wiengu’m be nian be liɛ’n su ɔ.’ I sɔ liɛ nun’n, ɔ nin i fata kɛ be nian Pɔlu i ajalɛ’n su. (An kanngan 1 Tɛsalonikfuɛ Mun 2:7, 8 nun.) Asɔnun nga Pɔlu sinsinnin be su’n, be si kɛ like nga Pɔlu bɔbɔ klomɛn i yolɛ’n, ɔ su seman be le kɛ be yo. Pɔlu buli i niaan’m be sran, ɔ maan be kusu be buli i sran wie. Kɛ Pɔlu seli kɛ, ‘ń srɛ́ amun, an nian like nga n yo’n su, an yo’n,’ e kwla lafi su kɛ be tuli be klun be yoli sɔ. Afin, ɔ kleli be ajalɛ kpa.—1 Kor. 4:16.
8. (a) ?Wafa cinnjin kun nga Zezi kleli kɛ ɔ bu i sɔnnzɔnfuɛ’m be sran’n yɛle benin? (b) ?Wafa sɛ yɛ andɛ’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be kwla yo kɛ Zezi sa ɔ?
8 Wafa nga aniaan kun kle kɛ ɔ bu sran ng’ɔ nian be su’m be sran’n, i kun ekun yɛle kɛ, like nga ti yɛ ɔ se be kɛ be yo like wie’n, ɔ yiyi nun kle be. Kɛ ɔ yo sɔ’n, ɔ sɔnnzɔn Zezi. Afin, kɛ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be srɛ Ɲanmiɛn naan ɔ fa junman difuɛ wie mun ekun ɔ uka be su’n, ɔ kleli be like nga ti yɛ i waan be srɛ Ɲanmiɛn’n. Ɔ seli kɛ: ‘Fie’n w’a yo ye, sanngɛ i su junman difuɛ’m b’a sɔnman. I sɔ’n ti, an se fie i fuɛ’n maan ɔ fa sran wie mun ekun maan be ko di i junman’n.’ (Mat. 9:37, 38) I sɔ kunngba’n, kɛ ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be ‘tran minndɛ’n,’ ɔ kleli be like nga ti yɛ i waan be yo sɔ’n. Ɔ seli kɛ: ‘Yɛle kɛ an siman cɛn nga amun Min’n ɔ́ bá nun ɔn.’ (Mat. 24:42) Kpɛ sunman’n, kɛ Zezi kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun like ng’ɔ fata kɛ be yo’n, like nga ti yɛ ɔ fata kɛ be yo sɔ’n, ɔ kleli be wie. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ kleli kɛ ɔ bu be sran naan i ɲin yi be. ?Nán ajalɛ kpa yɛ ɔ kleli asɔnun kpɛnngbɛn mun lɛ ɔ?
Maan e ɲin yi Zoova i asɔnun’n yɛ maan e fa atin ng’ɔ kle e’n su
9. ?Kɛ e ɲin yi Klistfuɛ’m be asɔnun’n m’ɔ o mɛn wunmuan’n nun’n, ɔ nin i sunianfuɛ mun’n, wan yɛ e kle kɛ e ɲin yi i ɔ? An yiyi nun.
9 Sɛ e ɲin yi Zoova’n, maan e ɲin yi Klistfuɛ’m be asɔnun’n m’ɔ o mɛn wunmuan’n nun’n, ɔ nin i sunianfuɛ mun. Kɛ e fa atin nga sran kpa’n nian Biblu’n nun ɔ kle e’n su’n, e kle kɛ e bu be nga Zoova sie be kɛ be nian e su’n be sran. Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, ɔ nin i fatali kɛ akoto Zan bu asɔnunfuɛ nga be ɲin yiman be sunianfuɛ mun’n, be fɔ. (An kanngan 3 Zan 9-11 nun.) Ndɛ nga Zan kannin’n, ɔ kle kɛ nán asɔnun kpɛnngbɛn’m be bɔbɔ ba’n ngunmin yɛ be buman be sran ɔn. Sanngɛ atin nin like nga be kle’n, be buman be like fi kusu. Sanngɛ nga m’ɔ yo fɛ’n yɛle kɛ Klistfuɛ’m be sunman lika b’a yoman sɔ wie. I nun mɔ akoto’m be ɲin te o su’n, aniaan’m be wunmuan’n be ɲin yi be nga be nian be su’n.—Fil. 2:12.
10, 11. An fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n naan an yiyi nun kle kɛ ɔ nin i fata kɛ sran wie’m be sie be wiengu mun asɔnun’n nun.
10 Sran wie’m be waan kɛ mɔ Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ ‘be kwlaa be ti niaan’n’ ti’n, ɔ fataman kɛ sran kun sie i wiengu asɔnun’n nun. (Mat. 23:8) Sanngɛ maan ɔ yo Biblu’n i bue nga i bo bolɛ nun be klɛli i Ebre nun’n nin o, annzɛ nga be klɛli i Glɛki nun’n nin o, i nun ndɛ’n kle kɛ Ɲanmiɛn sieli sran wie mun kɛ be sie be wiengu mun. Awlobo kpɛnngbɛn nin Izraɛli lɔ jɔlɛ difuɛ mun, ɔ nin Zuifu’m be famiɛn’m be su ndɛ’n kle weiin kɛ Zoova fali sran wie mun kɛ be yo i janunfuɛ naan be kle be wiengu’m be atin. Kɛ sran’m be buman sran nga Zoova sieli be kɛ be nian be su’n be sran’n, Zoova tu be fɔ.—2 Fam. 1:2-17; 2:19, 23, 24.
11 I sɔ kunngba’n, Klistfuɛ klikli’m be loli be wun mannin akoto mun kɛ be sie be. (Yol. 2:42) Ɔ maan Pɔlu kleli i niaan mun like ng’ɔ fata kɛ be yo’n. (1 Kor. 16:1; 1 Tɛs. 4:2) Sanngɛ, Pɔlu bɔbɔ loli i wun mannin be nga be sie i’n. (Yol. 15:22; Gal. 2:9, 10) Wafa nga be siesieli ninnge mun asɔnun’n nun, mɔ maan sran wie’m be sie be wiengu’n, Pɔlu dili su.
12. ?Like nɲɔn benin yɛ Biblu’n nun sa’m be kle e sran i wiengu sielɛ’n su ɔ?
12 I sɔ liɛ’n, ɔ kle e like nɲɔn. I klikli’n yɛle kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ, ɔ nin i fata kɛ e Ɲrun dinfuɛ’m be anuannzɛ’n m’ɔ ti ‘sran kpa nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ’n’ i janunfuɛ’n, ɔ sie aniaan wie mun kɛ be nian be niaan’m be su. Kpɛkun, ɔ nin i fata kɛ aniaan wie’m be sie be nga be nian be wiengu’m be su’n. (Mat. 24:45-47; 1 Piɛ. 5:1-3) I nɲɔn su’n yɛle kɛ, ɔ fata kɛ e kwlaa e bu be nga be nian e su’n be sran. ?Sanngɛ, Klistfuɛ’m be asɔnun’n m’ɔ o mɛn wunmuan’n nun’n i nun’n, wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e bu e niaan nga be nian be wiengu’m be su’n be sran ɔn?
Maan e bu e niaan nga be sinsin asɔnun’n be su’n be sran
13. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e bu be nga be nian e su asɔnun’n nun andɛ’n be sran ɔn?
13 Pɔlu seli kɛ: ‘Aniaan mun, é srɛ́ amun kɛ an bu be nga be di junman amun afiɛn mɔ e Min’n fa be sieli amun su kɛ be tu amun fɔ’n be akunndan. Be junman mɔ be di’n ti, an yo maan be wun kɛ an klo be an bu be sran. Maan amun nin amun wiengu amun afiɛn sɛ.’ (1 Tɛs. 5:12, 13) Nanwlɛ, aniaan nga be sinsin asɔnun’m be su’n, be o ‘be nga be di junman,’ dan’n be nun wie. I sɔ’n ti’n, maan e “bu be sran.” Wafa nga e kwla yo sɔ’n i kun yɛle kɛ, maan e tu e klun e nanti afɔtuɛ nga be man e’n su. Aniaan sɔ mɔ be nian e su’n, kɛ be nian ndɛ nga sran kpa nanwlɛfuɛ’n kan kle be’n su be kle e atin kun’n, ‘ngwlɛlɛ m’ɔ fin ɲanmiɛn su’n,’ ɔ su e bo maan ‘be nin e kwla koko yalɛ’ yɛle kɛ e yo aɲinyiɛfuɛ.—Zak 3:17.
14. ?Wafa sɛ yɛ asɔnunfuɛ’m be yi i nglo kɛ be ɲin yi akpasua sunianfuɛ’n annzɛ nvle sunianfuɛ’n sakpa ɔ? ?Yɛ sɛ be yo sɔ’n, i bo’n gúa sɛ?
14 ?Yɛ sɛ wafa nga be se e kɛ e yo like wie’n, ɔ nin wafa nga e fa yo i titi’n be timan kun’n nin? Maan e kle kɛ e ti aɲinyiɛfuɛ. Ɔ maan, nán e se kɛ: “E wa liɛ’n, e yomɛn i sɔ.” Annzɛ kusu’n, nán e se kɛ: “Atrɛkpa’n kɛ be yo sɔ lika wie’m be nun ɔn, sanngɛ e asɔnun nun’n, be yoman ngalɛ’n.” Maan e yo aɲinyiɛfuɛ. Nán e wla fi su mlɔnmlɔn kɛ asɔnun’n ti Zoova nin Zezi m’ɔ ti asɔnun’n i ti’n be liɛ. I liɛ’n, ɔ́ úka e naan y’a fa atin nga be kle e’n su. Kɛ asɔnunfuɛ’m be fa ndɛ nga akpasua sunianfuɛ’n annzɛ nvle sunianfuɛ’n kan kle be’n su’n, be yi i nglo kɛ be ti aɲinyiɛfuɛ sakpa. Akoto Pɔlu yoli aniaan nga be o Korɛnti lɔ’n be mo. Afin, be buli Titi m’ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn’n, mɔ be sunmɛnnin i be wun lɔ’n i sran, yɛ be fali ndɛ ng’ɔ kan kleli be’n su. (2 Kor. 7:13-16) Andɛ kusu’n, e kwla lafi su kpa kɛ, sɛ e fa ndɛ mɔ aniaan nga be sinsin asɔnun’n be su’n be kan kle e’n su ndɛndɛ’n, i sɔ’n yó maan é dí aklunjuɛ jasin fɛ’n bolɛ’n nun.—An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 13:11 nun.
“An bu sran’m be kwlaa be sran”
15. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e bu e wiengu sran ɔn?
15 Pɔlu seli kɛ: ‘Nán ijɔ kpɛnngbɛn mun, sanngɛ tu be fɔ amanniɛn su, fa be bu ɔ si, bu gbanflɛn mun ɔ niaan, bu bla kpɛnngbɛn mun ɔ nin, bu talua mun ɔ niaan sa’n kwlaa nun. Bu bla nga be wun wuli mɔ be leman sran’m be sran, nian be lika.’ (1 Tim. 5:1-3) Nanwlɛ, Ɲanmiɛn Ndɛ’n wla e fanngan kɛ e bu Klistfuɛ asɔnun’n i nunfuɛ’m be kwlaa be sran. ?Yɛ sɛ ndɛ tɔ e nin e niaan bian annzɛ e niaan bla kun e afiɛn’n nin? ?I sɔ’n ti’n, e su buman e niaan’n i sran kun? ?Annzɛ é fá e ɲin síe e niaan’n i Klistfuɛ nzuɛn kpa’n su? I li be nga be nian be wiengu’m be su asɔnun’n nun’n, yɛ ɔ fata kɛ be bu aniaan’m be sran titi naan, ‘nán be tin be nga be fa be mannin be kɛ be nian be su’n be su ɔ.’ (1 Piɛ. 5:3) Klistfuɛ asɔnun’n i nzɔliɛ yɛle klolɛ mɔ i nunfuɛ’m be klo be wun sakpa’n. Asɔnun sɔ nun’n, wafa nga e kwla kle kɛ e bu e wiengu sran’n, ɔ sɔnnin.—An kanngan Zan 13:34, 35 nun.
16, 17. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e ɲin yi be nga e bo jasin fɛ’n e kle be’n nin be nga be tanndan e ɲrun’n niɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ ‘e bu sran’m be kwlaa be sran’ ɔn?
16 Nán e niaan’m be ngunmin yɛ e bu be sran ɔn. Pɔlu seli i blɛ su Klistfuɛ mun kɛ: ‘Sɛ e ɲɛn i wun alaje’n, maan e yo sran’m be kwlaa be ye.’ (Gal. 6:10) Nanwlɛ, sɛ e wiengu junman difuɛ annzɛ e wiengu suklu ba kun yo e kpokokpoko’n, kɛ ɔ́ yó naan y’a fa ndɛ sɔ’n su’n, ɔ timan pɔpɔ. I sɔ blɛ nun’n, ɔ fata kɛ e wla kpɛn ndɛ yɛ’n su: “Nán fa ya be nga be yo sa tɛ’n be wun.” (Jue. 37:1) Sɛ e fa afɔtuɛ sɔ’n su’n, e ɲin yí e ɲrun tanndanfuɛ mun bɔbɔ. I sɔ kunngba’n, sɛ jasin fɛ’n bolɛ nun e kan e wun ase’n, é kwlá tɛ́ sran’m be su ‘amanniɛn su, maan bé wún kɛ e sro Ɲanmiɛn.’ (1 Piɛ. 3:15, 16) E wun siesielɛ nin e wun wlawlalɛ’n kusu kwla kle sran nga e bo jasin fɛ’n kle be’n kɛ e bu be sran.
17 Maan ɔ yo e nin e niaan mun o, annzɛ e nin be nga be nunman asɔnun’n nun nin o, e kunndɛ kɛ é kplín e ɲin é fá afɔtuɛ nga su. Yɛle kɛ: ‘An bu sran’m be kwlaa be sran, an klo amun niaan Klistfuɛ mun, maan amun ɲin yi Ɲanmiɛn, an bu famiɛn’n i sran.’—1 Piɛ. 2:17.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e bu:
• Zoova i sran ɔn?
• asɔnun kpɛnngbɛn mun nin aniaan nga be sinsin asɔnun’m be su’n be sran ɔn?
• asɔnun nunfuɛ’m be kwlaa be sran ɔn?
• be nga e bo jasin fɛ’n e kle be’n be sran ɔn?
[Foto, bue 23]
Klistfuɛ klikli’m be loli be wun mannin be Ɲrun dinfuɛ’m be anuannzɛ’n.
[Foto, bue 24]
Aniaan nga e Ɲrun dinfuɛ’m be anuannzɛ’n sieli be kɛ be sinsin asɔnun’m be su’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m be bu be sran.