Y’a wun sa tɛ’n i bo’n!

I NUN mɔ Mɛsi mɔ yɛle Klist nin a baman’n, Zuifu’m be sunman lika be ɲin trɛnnin i sin kpa. (Zan 6:14) Kɛ Klist kusu bali’n, nanwlɛ, sran’m be klun jɔli. Yɛle kɛ, ɔ yoli maan be wunnin Ɲanmiɛn ndɛ’n i wlɛ kpa. Ɔ yoli tukpacifuɛ’m be juejue, ɔ mannin sran’m be aliɛ be dili. Ɔ jrannin aunmuan dan. Be nga be wuli bɔbɔ’n, ɔ cɛnnin be nguan. (Matie 8:26; 14:14-21; 15:30, 31; Mark 5:38-43) Asa kusu’n, ndɛ nga Ɲanmiɛn fa wlɛli i nuan’n yɛ ɔ kannin ɔn. Ɔ seli kɛ sɛ be yo Ɲanmiɛn klun sa’n, bé ɲán anannganman nguan. (Zan 3:34) Zezi i ayeliɛ nin i ndɛ kanlɛ nun’n, ɔ kleli kɛ i yɛ ɔ ti Mɛsi’n niɔn. Naan i ti yɛ klɔ sran’m bé fín sa tɛ’n nin i sin ɲrɛnnɛn’n be nun fíte ɔ.

Ɔ nin i fatali kɛ Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ kpɛnngbɛn mun yɛ be dun mmua fa be su sie i Zezi i ndɛ’n bo naan be nanti su ɔ. Sanngɛ b’a yoman sɔ. Kpɔlɛ yɛ be kpɔli i ɔ. Ɲrɛnnɛn yɛ be kleli i ɔ. Kpɔkun i agualiɛ su’n, be cicili kɛ bé kún i.—Mark 14:1; 15:1-3, 10-15.

I sɔ ayeliɛ liɛ’n ti yɛ Zezi seli be kɛ be timan sran kpa’n niɔn. (Matie 23:33-35) Sanngɛ, Zezi bɔbɔ kleli kɛ sran kun yɛ ɔ wlawla be ti yɛ be yo sa tɛ’n niɔn. Ɔ seli kɛ: ‘Amun si’n yɛle mmusu’m be si Satan’n, yɛ an klo kɛ amún yó amun si sɔ’n i klun sa. Kɛ ɔ fin i bo bolɛ nun’n, ɔ ti sran kunfuɛ, ɔ diman nanwlɛ mlɔnmlɔn, afin ɔ siman nanwlɛ’n. Ɔ bua ato, afin ato’n ti i nzuɛn, ato’n ti i junman, i yɛ ɔ ti ato buafuɛ’m be si’n niɔn.’ (Zan 8:44) Kɛ nga e fa kɛnngɛn i lɛ’n, kannzɛ bɔbɔ Zezi si kɛ klɔ sran’m be kwla yo sa tɛ’n, sanngɛ ɔ kleli kɛ sran kun yɛ ɔ wlawla be ɔ. I waan mmusu’m be si Satan ɔn.

Zezi seli kɛ Satan “siman nanwlɛ’n.” Yɛle kɛ Satan i ɲinfu, ɔ nantiman atin kpa’n su. Sanngɛ i bo bolɛ nun’n, ɔ nin Ɲanmiɛn be nantili klanman. ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ jasoli Zoova wun ɔn? I wun tulɛ’n ti ɔ. Ɔ tuli i wun lele, ɔ maan ɔ kunndɛli kɛ be su i kɛ Ɲanmiɛn mɔ i kunngba cɛ yɛ ɔ nin sulɛ fata’n sa.a—Matie 4:8, 9.

Edɛni fie’n nun lɔ yɛ Satan yili i wun nglo ɔ. Afin, ɔ buali ato lakali Ɛvu kɛ ɔ di waka mma nga Zoova seli kɛ nán be di’n. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn sran fi nin a buaman ato le. Yɛ sran fi nin a tɔnman Zoova i suɛn le. I sɔ’n ti yɛ Satan kacili “ato buafuɛ’m be si’n niɔn.” Asa ekun’n, kɛ m’ɔ lakali Adam nin Ɛvu kɛ be yo ɲin kekle Ɲanmiɛn su’n, ɔ yoli maan be kacili sa tɛ’n i kanga. Ɔ maan, wie’n wa wluli be nin be osufuɛ’m be nun. I sɔ’n ti yɛ Satan kacili “sran kunfuɛ’n” niɔn. Sran kunfuɛ sɔ’n, ɔ lemɛn i wunsu.—Bo Bolɛ 3:1-6; Rɔmfuɛ Mun 5:12.

Satan wlawlali anzi wie mun naan be jaso Ɲanmiɛn wun wie. (2 Piɛr 2:4) Mmusu sɔ’m be kusu be wa sacili sran mun. Be nin be yoli sa tɛtɛ mun. Sa sɔ’m be bo’n w’a guaman kpa mlɔnmlɔn.

Sa tɛ’n w’a yi asiɛ’n

Biblu’n kan kle e kɛ: ‘Kɛ sran’m bé trɛ́ mɔ bé wú ba bla mun’n, Ɲanmiɛn mma mun be wunnin kɛ sran’m be wa bla sɔ’m be ti nglanman kpa naan b’a kunndɛ wie b’a ja.’ (Bo Bolɛ 6:1, 2) ‘?Ɲanmiɛn mma’ nga be kan be ndɛ yɛ’n, wan mun ɔn? Nán klɔ sran mun ɔn, aolia nun sran mun ɔn. (Zɔb 1:6; 2:1) ?Ngue ti yɛ e se sɔ ɔ? Afin, yasua nin bla be wun jalɛ’n timan andɛ sa like. Be yo i sɔ titi. I nun mɔ Biblu’n kán kɛ Ɲanmiɛn mma’m be kunndɛli sran’m be mma bla wie’m be jali be’n, nn sran’m be ja bla titi w’a di afuɛ 1500. Ɔ maan, sɛ Biblu’n fa e ɲin sie su kɛ “Ɲanmiɛn mma mun” be kunndɛli ‘sran’m be wa bla’ wie mun jali be’n, nn ndɛ o bui bo.

Amun e nian. Ba nga Ɲanmiɛn mma’m be nin sran’m be wa bla’m be wuli be’n, be timan kɛ klɔ sran nga’m be sa. Ba sɔ’m be flɛ be sran jajraajra yɛle kɛ “be mɔ be yi be nga’m be ase’n.” Be nzuɛn tɛ liɛ’n, be kanman. Biblu’n waan: ‘Be yɛ be dunman fuli lalafuɛ nun’n niɔn.’—Bo Bolɛ 6:4.

Sa tɛ nga sran jajraajra sɔ’m be nin be si anzi tɛtɛ’m be yoli’n, be leman wunsu. Bo Bolɛ 6:11 waan: ‘I blɛ sɔ nun’n, nn mɛn wunmuan’n nun sran’m b’a saci mlɔnmlɔn. Sa kekleekle mun yɛ sran’m be yo ɔ.’ Kɛ nga e fa wun i lɛ’n, klɔ sran’m be kusu be niannin be ajalɛ’n su. Be ayeliɛ sukusuku’n sali be.

?Ɔ yoli sɛ yɛ sran jajraajra sɔ’m be nin be si’m be ayeliɛ tɛ’n sali klɔ sran mun ɔn? Yɛle kɛ sa tɛ m’ɔ ti klɔ sran i nzuɛn’n, be fa sieli be ɲrun. Kɛ be yoli sɔ’n, Biblu’n waan ‘sran’m be kwlakwla be wa wieli saci kpan.’ Ɔ maan, Zoova fali anannganman su nzue fa nunnunnin sa tɛ yofuɛ sɔ’m be kwlaa. Saan Nowe nin i awlobofuɛ mun yɛ be fiteli nun ɔn. (Bo Bolɛ 6:5, 12-22) Anzi tɛtɛ sɔ’m be liɛ’n, be fali be aolia nun wunnɛn’n sali be sin ɲanmiɛn su lɔ. Sanngɛ Ɲanmiɛn w’a sɔman be nun kun. Ɔ guali be ɲin ase. Anzi tɛtɛ sɔ’m be te kpɔ Ɲanmiɛn nin i anzi kpa nga be o i wun lɔ’n. Asa kusu’n, Ɲanmiɛn yoli maan be kwlá kaciman klɔ sran kun. (Zid 6) Sanngɛ, be sa te o klɔ sran’m be ninnge’m be nun kpa.

B’a yi sa tɛ yofuɛ’n i nglo!

Lika nga Satan i sa tɛ’n kɔ lele ju’n, be kɛn i ndɛ 1 Zan 5:19 nun. I waan: ‘Klunwifuɛ’n sie mɛn wunmuan’n.’ Satan fa ɲrɛnnɛn’n i tɛ kpa’n yi i sran’m be su. ?Ngue ti ɔ? Afin kɛ Ɲanmiɛn tɛkɛli i Sielɛ Blɛ’n afuɛ nga be flɛ i 1914 nun’n, be fuannin Satan, ɔ nin i sran mun ɲanmiɛn su lɔ. Kɛ be fuɛnnin i’n, ndɛ nga Biblu’n kan’n yɛ: ‘Asiɛ’n nin jenvie’n, amun yako! Afin mmusu’m be si Satan’n w’a ba amun wun wa ya su yɛle kɛ ɔ si kɛ i cɛn’n w’a sɔnman kun.’ (Sa Nglo Yilɛ 12:7-12) ?Ɔ maan, wafa sɛ yɛ andɛ’n Satan wlawla sran mun ɔn?

I klikli nun’n, like nga Satan yo’n yɛle kɛ like kwlaa nga sran’m be yo annzɛ akunndan kwlaa nga be bu’n, i sa o nun. I sɔ’n ti’n, Efɛzfuɛ Mun 2:2 kan Satan i ndɛ kɛ: ‘I yɛ ndɛkɛn ɔ wlawla sran nga be ɲin yiman Ɲanmiɛn’n niɔn.’ I liɛ’n, ɔ ukaman sran mun naan be sro Ɲanmiɛn naan be nanti i mmla’m be su naan be yo sa kpa. Like ng’ɔ si i yo’n, yɛle sran’m be wlawlalɛ naan be jaso Ɲanmiɛn wun. Ɔ maan, sa tɛtɛ nga klɔ sran’m be yo i cɛn kwlaa lɛ’n, Satan nin i mmusu mun yɛ be o i bo ɔ.

‘Ɔ ti’n mɔ a fa bu akunndan’n, sie i kpa.’

Like kun mɔ Satan wlawla sran mun kɛ be yo’n, yɛle kɛ be fa bian nin bla nna’n fite nzra nun. Kɛ be nian mɔ be konvi sɔ sa sukusuku’n, tete sa mun yɛ be yo be ɔ. (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 4:3-5) Sran gblu tɔlɛ’n, ɔ nin tete like kɛ nnɛn’m be kunndɛlɛ nin ba kanngan’m be kunndɛlɛ sa mɔ be fa fite nzra nun’n, yɛ ɔ ti sran’m be like mɔ be fa yiyi be ɲin su ɔ. Sanngɛ, ɔ le i wafa wie mun ekun mɔ be waan ɔ timan tɛ sɔ liɛ ɔ. Kannzɛ be se sɔ’n, be nga be klo i sɔ like’n, sɛ b’a nianman’n be kwlá tranman. Yɛ kɛ be fia be nian’n yɛ be wun yo be fɛ ɔ.b Sa sɔ’n yo maan sran nin i wiengu be afiɛn’n saci. Kpɛkun be nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n saci wie. Sacilɛ nga anzi klunwifuɛ’m be sacili’n, i nglo yilɛ wafa kun yɛle bian nin bla nna mɔ be fa fite nzra nun’n. Sa sukusuku sɔ’m be yolɛ’n, ɔ finman andɛ. Ɔ fin Nowe blɛ su.

Ngwlɛlɛfuɛ Salomɔn mannin afɔtuɛ kun kɛ: ‘Ɔ ti’n mɔ a fa bu akunndan’n, sie i kpa tra ninnge’m be kwlaa, afin i nun yɛ nguan’n i bo’n fin ɔn.’ (Nyanndra Mun 4:23) Kɛ be se kɛ ɔ ti mɔ a fa bu akunndan’n sie i kpa’n, yɛle kɛ e sasa e akunndan’n naan e ɲin w’a tranman sa sukusuku kɛ bian nin bla nna nga be fa fite nzra nun sa’n, be su. Ɔ maan, sɛ e su nian televiziɔn naan be su fɛ i sɔ sa’n klé e’n, maan e kaci i. Sɛ kusu ɔrdinatɛli su yɛ e su di junman naan be kle e foto tɛ wie’n, maan e nuɛn i. I sɔ yolɛ nun’n, nán e sisi e bo mlɔnmlɔn. Maan ɔ yo e kɛ e ti sonja naan sran kun w’a to e tui e awlɛn lika sa. Wafa nga sonja sɔ’n yó naan w’a ɲɛnmɛn i’n, maan e yo sɔ wie. Sɛ é kwlá sé’n, Satan kunndɛ kɛ ɔ́ tó e tui e awlɛn lika. Yɛle kɛ, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sáci e ti mɔ e fa bu akunndan’n.

Ɔ fata kɛ e sasa e akunndan naan e ɲin w’a kaman nzaje sa yolɛ’n su. Afin kɛ Satan o lɛ’n, ɔ si kɛ ‘sran ng’ɔ fa sa tɛ yolɛ’n cici i ti’n, Zoova kpɔ i sɔfuɛ’n.’ (Jue Mun 11:5) Nán kɛ Satan wá yó naan e yo nzajefuɛ naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n bu ɔ. Sanngɛ, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sú e bo naan e klo nzaje sa’n. Ɔ maan, sɛ andɛ be yi i sɔ like televiziɔn nun naan be kɛn i ndɛ aladio nun’n, ɔ boman e nuan. Sran jajraajra nga be trannin Nowe blɛ su’n, be nunman lɛ kun. Sanngɛ, sran’m be te nian be nzuɛn tɛ’n su. ?E ngowa kanlɛ’n kle kɛ Satan w’a ɲan e annzɛ w’a ɲanman e?—2 Korɛntfuɛ Mun 2:11.

?É yó sɛ naan Satan w’a ɲanman e?

Sa tɛ’n i ɲrun kekle jranlɛ’n kwla yo kekle man e. Afin, Biblu’n waan sran ng’ɔ kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ i wun’n, saan ɔ ‘nin mmusu tɛtɛ’m bé kún.’ Kusu fɔ m’ɔ o e nun ti’n, ɔ ti kekle man e wie. Sɛ e waan é jrán kekle naan Ɲanmiɛn klun jɔ e wun’n, ɔ fata kɛ e fa ninnge kpanngban nga Ɲanmiɛn fa man e i sulɛ nun’n.—Efɛzfuɛ Mun 6:12; Rɔmfuɛ Mun 7:21-25.

Like nga Ɲanmiɛn fa man e’n, be nun kun yɛle i wawɛ’n. Ɔ leman wunsu. Akoto Pɔlu seli Klistfuɛ klikli’m be kɛ: ‘E liɛ’n, akunndan nga sran’m be bu’n, nɛ́n i wie yɛ Ɲanmiɛn maan e bu ɔ, sanngɛ Ɲanmiɛn fɛ i wawɛ’n mannin e.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 2:12) Be nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie be’n, like nga Ɲanmiɛn klo i’n, be klo i wie. Like nga Ɲanmiɛn kpɔ i’n, be kpɔ i wie. (Amɔs 5:15) ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn kwla fɛ i wawɛ’n man e ɔ? Maan e srɛ i, e suan Biblu’n nun like. Afin, Biblu’n bɔbɔ’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n yɛ maan be klɛli ɔ. Asa kusu’n, maan e nin be nga be klo Zoova’n e san nun.—Lik 11:13; 2 Timote 3:16; Ebre Mun 10:24, 25.

Sɛ e yo sɔ’n, nn e su ‘fa Ɲanmiɛn i alɛ ninnge’n kwlaa wla e wun.’ Afin i sɔ kunngba cɛ yɛ e kwla yo naan ‘y’a jran mmusu’m be si Satan m’ɔ kpɛ e gblɛ’n i ɲrun ɔn.’ (Efɛzfuɛ Mun 6:11-18) Blɛ nga nun yɛ ɔ fata kɛ e fa Ɲanmiɛn i alɛ ninnge mun e wla e wun kpa ɔ. ?Ngue ti ɔ?

Y’a wun sa tɛ’n wie pɛ!

Jue tofuɛ’n seli kɛ: ‘Maan klunwifuɛ’m be ɲin kɛ ijre sa, maan sa tɛ yofuɛ’m be kwlaa be kpuke kɛ waka nɲrɛ sa, sanngɛ bé núnnún mlɔnmlɔnmlɔn.’ (Jue Mun 92:8) Sa tɛ kwlaa nga e wun be andɛ’n, Nowe blɛ su’n, be wunnin be wie. Ɔ maan, Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ núnnún sa tɛ yofuɛ mun. Sanngɛ nán sran nga be yo sa tɛ’n be ngunmin yɛ Ɲanmiɛn seli kɛ ɔ́ núnnún be ɔ. Ɔ seli kɛ ɔ́ núnnún Satan nin i mmusu mun wie. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn fá be yí i kunman kun nun. Yɛle kɛ, Satan su kleman sran’m be yalɛ kun lele naan i nunnunlɛ’n w’a ju. (2 Timote 3:1-5; Sa Nglo Yilɛ 20:1-3, 7-10) ?Yɛ wan yɛ ɔ́ wá dí jɔlɛ sɔ’n niɔn? Saan Zezi Klist kunngba yɛ ɔ kwla di i sɔ junman’n niɔn. Biblu’n kan Zezi i ndɛ kɛ: ‘Ɲanmiɛn Wa’n bali sa nga mmusu’m be si Satan yo’n i nuan nɲa bulɛ.’—1 Zan 3:8.

?Amun kunndɛ kɛ sa tɛ’n wie? Sɛ ɔ ti sɔ’n, Biblu’n nun ndɛ’m be kwla wla amun fanngan. Fluwa uflɛ fi yiyiman nun kɛ Satan yɛ ɔ ti sa tɛ’n i bo’n niɔn. Kusu’n, wafa nga bé wá núnnún Satan nin i mmusu mun’n, fluwa uflɛ fi yiyiman nun kleman e. I sɔ’n ti’n, kɛ é sé yɛ’n, é wlá amun fanngan kɛ amun suan ndɛ nanwlɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n naan amun sasa amun wun Satan nin i sa tɛ’m be lika. Sɛ amun yo sɔ’n, amún wá trán mɛn kun mɔ sa tɛ fi su tranman nun kun’n, i nun.—Jue Mun 37:9, 10.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

[Kuku/Foto, bue 6]

Laa sa wie mɔ be blɔli be’n

Lalafuɛ nun’n, be fali sran mɔ be waan be kunngba’n be ti mmusu’n, ɔ nin sran jajraajra nin nzue dan wie m’ɔ tɔli’n, be dili ngua mɛn’n nun. Be flɛ nvle wie nunfuɛ mun kɛ Akadiɛn. Be kannin sran kun mɔ be flɛ i Gilgamɛsi, ɔ nin nzue dan wie m’ɔ tɔli’n, ɔ nin mmeli nin sran mɔ be fiteli nun’n, be ndɛ. Gilgamɛsi sɔ’n, be seli kɛ ɔ ti bla safuɛ dan. Ɔ ti klɔ sran, yɛ i kunngba’n ti mmusu nin nzajefuɛ. Nvle kun mɔ be flɛ be Aztɛki’n be liɛ’n, be kannin sran jajraajra nin nzue dan wie m’ɔ tɔli’n, be ndɛ. Blɔfuɛ’m be mɛn’n i nglo lɔ lika nun’n, be kannin sran jajraajra mun nin sran kun mɔ be flɛ i Bɛlzemir, be ndɛ. Bɛlzemir sɔ’n, be waan ɔ ti ngwlɛlɛ naan ɔ kplannin mmeli kun naan ɔ nin i yi’n b’a fite nun. Ndɛ sɔ’m be kle kɛ ndɛ kun mɔ Biblu’n kan’n ti nanwlɛ. Yɛle kɛ, sɛ sran’m be o asiɛ’n su andɛ’n, ɔ fin be nga kɛ anannganman su nzue’n tɔ́ núnnún sa tɛ yofuɛ mun’n, be fiteli nun’n.

[Foto]

Gilgamɛsi i su ndɛ’n klɛ yɛbuɛ nga su.

[Foto cifuɛ mun, bue 6]

The University Museum, University of Pennsylvania (neg. # 22065)

[Foto, bue 5]

Andɛ sran’m be nzuɛn’n fa laa sran jajraajra’m be liɛ’n.

[Foto, bue 7]

Sɛ e si ndɛ nanwlɛ’n i kpa’n, é jrán sa tɛ’n i ɲrun kekle.