Tsismis—Kun Paano Malilikayan na Makolgan an Saindong Sadiri Asin an Iba

SAGKOD na may tawo, may tsismis. Minsan an sangkap na bagong kinaban na ihinula sa Biblia posibleng dai mawawaran nin tsismis.a (2 Pedro 3:13) An impormal, kaswal na erestoryahan manongod sa mga katood asin kamidbid mahalagang kabtang kan satong pagkomunikar sa lambang saro asin pagpadanay sa marahay na relasyon.

Minsan siring, nungka na may sarahotan para sa nakakokolog, malisyosong tsismis, o pagbalobagi! An siring na pagtaram nakakokolog asin nakalulugad; tibaad malaglag pa kaiyan an mga buhay, relasyon, asin reputasyon. Kaya paano nindo malilikayan an pakalihis sa kun ano an maninigo asin pakapagtsismis nin nakadadanyar? Paano daw nindo mapoprotehiran an saindong sadiri dian? An nagkapira sa pinakamarahay na hatol na itinao manongod sa temang ini nasusurat sa Biblia. Helingon niato an nagkapira sa hatol na ini.

Kagata an Saindong Dila: May nagsabi na “an pakikipag-olay pag-ehersisyo kan isip, pero an pagtsismis pag-ehersisyo sana kan dila.” An totoo, an kadaklan na nakakokolog na tataramon nagpaparisa, bakong nin maraot na intension, kundi nin dai pakapaghorophorop bago magtaram. An iba itinatabil an buhay nin iba; iyan saindang dinadagdagan, pinasosobrahan, asin binibiribid na dai iniisip an ibubunga. Ibinubuyagyag ninda sa iba an mga pagkukulang kan saindang mga katood, agom, asin aki na dai man lamang namamansayan an danyos na ginigibo ninda.

Kaya an Biblia nagtatao kan hatol na ini: “Sa dakol na tataramon dai nawawaran nin kasalan, alagad an nagpopogol kan saiyang mga ngabil naghihirong may kadonongan.” (Talinhaga 10:19) Sa ibang pagtaram, isipon nguna bago itaram. Isipon nguna bago kamo magsabi nin sarong bagay manongod sa iba. Ihapot sa saindong sadiri: ‘Isasabi ko daw iyan sa atubangan kan tawo? Ano an mamamatean ko kun ini sabihon manongod sa sako?’ (Mateo 7:12) Sabi kan Salmo 39:1: “Iingatan ko an sakong mga dalan tanganing dai ako magkasala sa sakong dila. Magbubugtak ako nin busal bilang guwardia sa sakong ngoso.”

Totoo, tibaad may mga pangyayari na haros imposibleng kagaton an saindong dila. Halimbawa, tibaad makosog an saindong suspetsa na may ginigibong grabeng sala tumang sa saindo o sa saindong pamilya. Tibaad mayo kamo nin pruweba, pero namamatean nindong kaipuhan na may gibohon kamo manongod dian. Magigin pagbalobagi daw na ipakipag-olay iyan sa sarong de kompiansang katood o saro na may autoridad? Kamo daw malisyosong tsismoso kun kamo mahagad nin hatol? Malinaw na bako. Minimidbid kan Biblia an kadonongan nin pribadong orolay. Siyempre, kaipuhan an marahay na paghusgar asin pagkatimbang kun nagkakapot nin siring kadelikadong mga situwasyon.—Talinhaga 15:22.

Dai Magdangog sa Nakakokolog na Tsismis: An mga permi na sanang nag-oorolay nin daing kamanungdanan saro sanang kabtang kan problema; may paninimbagan man an nawiwili sa pagdangog. An paghinanyog sana tibaad mangahulogan kan saindong daing girong na pag-oyon asin makatabang sa pagpalakop nin nakakokolog na tsismis. An Talinhaga 17:4 nagsasabi: “An maraot naghihinanyog sa ngabil na nakalulugad. An putikon nagdadangog sa dilang ginigikanan nin mga kasakitan.”

Kaya kun nawawaran na nin kontrol an orolay manongod sa iba, tibaad kaipuhan kamong magpaheling nin kapusoan asin magsabi, ‘Balyohan niato an tema.’ Asin kun an presente nindong mga katood dai nang pagkabakle sa hilig na magtarabilan, tibaad kaipuhan pa ngani na isipon nindo an paghanap nin bagong kairiba. Sabi kan Biblia: “An tabilan noarin man dai makakapaghilom. Rumayo ka sa mga tawong matabil.” (Talinhaga 20:19, Today’s English Version) Posible na pag-abot nin panahon kamo na an pag-oolayan.

Dai Pagsobrahan an Reaksion sa Tsismis: An kadaklan nawiwili sa tsismis basta an tsismis bakong manongod sa sainda. Sa ibong na lado, ipamugtak niato na biktima kamo nin maraot na huringhuding o putik na estorya. Kun beses puwedeng susugon an pinaghalean kan estorya asin kalmadong itanos an mga bagay. Alagad ano kun dai puwede?

Mayo nin magigibo an pagkaanggot nindo. An totoo, “an madaling maanggot makagigibo nin kamangmangan,” sabi kan Biblia. (Talinhaga 14:17) Kaya si Salomon nagtao kan hatol na ini: “Dai mo ipagkiling an saimong puso sa gabos na tataramon na itinataram nin mga tawo . . . Huli ta an saimong puso nakaaaram nanggad na sa dakol na pangyayari ika, ika nanggad, nagtaram nin maraot sa iba.” (Eclesiastes 7:21, 22) An tsismis sarong katunayan sa buhay, asin may panahon na tibaad kamo man nagin aktibong partisipante dian. Talaga daw na may pakinabang sa pagkaanggot huli kaiyan? Posible daw na iyan mawawara na sana paghaloyhaloy? May “panahon nin pagngisi,” asin tibaad sa pagpaheling na kamo tataong magngisi, an pagngisi sana iyo an pinakamarahay na paagi na mawara an huringhuding.—Eclesiastes 3:4.

Dai Paggatongan an Kalayo: Kun dai talaga nawawara an estorya, ihapot sa saindong sadiri: ‘Posible daw na tinatawan ko an iba nin dahelan na magtsismis? Ako daw tibaad minagawe sa kustionableng paagi, na nagtatao kan impresyon na ako may ginigibong sala?’ Helinga an minasunod na situwasyon:

◻ An mga katrabaho nin sarong babae inaapod siang hugakon asin dai masasarigan kun nakatalikod sia—dawa naootob man nia an saiyang mga obligasyon. Taano ta may maraot siang reputasyon? Primero, nagpapaheling sia nin garo daing iniintindi, parelaks-relaks sanang gawe na madaling mamisinterpretar na kahugakan. An saiyang pagbubulos sobra kakaswal sa saiyang trabaho. Ultimo, dai sia nag-iingat sa saiyang personal na mga pag-apod sa telepono, na makosogon an boses kaya nakaaapod nin atension sa gabos na empleyado sa opisina. Kaya, may tsismis!

◻ An sarong lokal na may tindahan pinag-oorolayan sa saiyang sadit na komunidad. May huringhuding na sia nagtraydor sa saiyang agom. Mapuwersa an pagdehar kan lalaki sa putik na alegasyon. An dahelan kan huringhuding? An saiyang reputasyon na pagigin sobra kadukot sa mga parokyanong babae.

◻ An sarong daragita sinasabing malaswa an moral. May mga nagsasabi na sia may nagkapirang ilusyon asin na sia naggagamit nin cocaina. Kaputikan gabos an estorya. Pero midbid siang nakikiibaiba sa mga nagdodroga. Sobra an saiyang paggubing, estilo nin buhok, asin kolorete.

Kun kamo biktima nin malisyosong tsismis, tibaad makatabang na aramon kun an saindong hiro-hiro, an saindong pagtratar sa iba, pati an saindong gubing asin pagbubulos, nakagagatong sa kalayo. Tibaad mapapondo an mga huringhuding nin mga pagliliwat sa saindong pamumuhay. “Kun mayong songo napaparong an kalayo,” sabi kan Biblia. (Talinhaga 26:20) Apuwera kaiyan, kun an saindong mga gibo harani sa linderos nin pagkabakong maninigo, yaon permi an peligro na talagang maholog sa pagkakasala—na ginigibong totoo an dati huringhuding.—Ikomparar an Galacia 6:7, 8; 1 Corinto 10:12.

“Dai Makilabot sa Iba”

An tsismis dai mahahale. Minsan siring, dapat niatong girumdomon an potensial na kapangyarihan kaiyan na manlaglag. Malilikayan nindo an dakol na kakologan sa boot asin kamondoan para sa saindong sadiri asin sa iba paagi sana sa pagkuyog sa madonong na mga tataramon na ini: “Ano man na totoo, ano man na seryosong bagay, ano man na matanos, ano man na malinig, ano man na makawiwili, ano man na marahay an dangog, ano man na marahay asin ano man na inoomaw, padagos na horophoropon an mga bagay na ini . . . , asin mapapasaindo an Dios nin katoninongan.”—Filipos 4:8, 9.

Iyo, an Dios mismo interesado sa sinasabi niato manongod sa iba. Si Jesu-Cristo nagpatanid: “An lambang basang na tataramon na sabihon nin mga tawo, paninimbagan ninda iyan sa Aldaw nin Paghokom; huli ta paagi sa saindong mga tataramon kamo ipahahayag na matanos, asin paagi sa saindong mga tataramon kamo sisilotan.”—Mateo 12:36, 37; ikomparar an Salmo 52:2-5.

Boot daw nindo nin marahay na relasyon sa iba, katoninongan nin isip, asin, pinakamahalaga, marahay na kamugtakan sa atubangan nin Dios? Kun siring kuyogon nindo an ipinasabong na hatol kan Tataramon nin Dios: “Magin katuyohan nindo na mamuhay na matoninong asin dai makilabot sa iba.” (1 Tesalonica 4:11) Magpaheling nin interes sa iba, alagad gibohon iyan sa maboot, kagalang-galang na paagi. Sa siring malilikayan nindo an malisyoso, nakadadanyar na tsismis.

[Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 20]

Bayaan an nakakokolog na orolay

[Ritrato sa pahina 21]

An saindo daw na daing pag-iingat na gawe nagtatao nin dahelan sa iba na itsismis kamo?