Paano Nindo Papagdadanayon an Marahay na Konsensia?

1, 2. Taano ta mahalagang marhay na instrumento an kompas, asin paano iyan ikakaagid sa konsensia?

MINAMANIOBRA nin sarong marinero an direksion kan saiyang barko mantang naglalayag sa mga alon nin mahiwason na kadagatan; binabagtas nin sarong nagbabaklay an kadlagan na daing tawo; ginigiyahan nin sarong piloto an saiyang eroplano mantang naglalayog iyan sa ibabaw kan mga panganoron sa kalangitan. Aram daw nindo kun ano an pagkakapareho kan mga indibiduwal na ini? An kada saro sa sainda tibaad magkaigwa nin dakulang problema kun mayo nin kompas​—nangorogna kun mayong magagamit na ibang modernong teknolohiya.

² An kompas sarong simpleng instrumento, na sa parate igwa nin magnetikong dagom na nakatokdo paamihanan. Kun naggagana iyan nin tama asin nangorogna kun ginagamit iyan kaiba nin sarong eksaktong mapa, puede iyan na makapagligtas nin buhay. Sa nagkapirang paagi, puede iyan na iagid sa mahalagang marhay na balaog na itinao ni Jehova sa sato​—an konsensia. (Santiago 1:17) Kun mayo nin konsensia, biyo kitang malalagalag. Kun ginagamit nin tama, matatabangan kita kaiyan na makua asin masusog an tamang dalan sa buhay. Kaya pag-olayan niato kun ano an konsensia asin kun paano iyan naggagana. Dangan puede niatong pag-olayan an mga puntong ini: (1) Kun paano sasanayon an konsensia, (2) kun taano ta maninigo niatong konsideraron an konsensia nin iba, asin (3) kun paano nagbubunga nin mga bendisyon an pagkaigwa nin marahay na konsensia.

 3. Ano an literal na kahulogan kan termino sa Griego para sa “konsensia,” asin nanonongod iyan sa anong daing kaagid na kakayahan na nasa mga tawo?

³ Sa Biblia, an termino sa Griego para sa “konsensia” literal na nangangahulogan na “kaibang nakakaaram, o nakakaaram na kaiba kan sadiri.” Bakong arog kan gabos na iba pang linalang sa daga, igwa kita nin itinao nin Dios na kakayahan na mamidbid an satong sadiri. Garo baga puede kitang pumondo nguna asin helingon an satong sadiri saka ebalwaron kun baga kita tanos sa moral. Huling an satong konsensia puedeng magpatotoo, o maghusgar, puedeng siyasaton kaiyan an satong mga hiro-hiro, saboot, asin pagpili. Puedeng giyahan kita kaiyan sa tamang desisyon o patanidan kita sa salang desisyon. Pagkatapos, puede kitang rangahon kaiyan huling tama an pinili niato o padusahan kita nin labi-labing kapurisawan huling sala an pinili niato.

4, 5. (a) Paano niato naaaraman na si Adan asin Eva parehong igwa nin konsensia, asin ano an nagin resulta kan dai ninda pag-intindi sa ley nin Dios? (b) Anong mga halimbawa an nagpapaheling kan paggana kan konsensia sa maimbod na mga tawo kan mga panahon bago kan mga Kristiano?

⁴ An kakayahan na iyan yaon na sa lalaki asin babae poon pa sa kapoonpooni. Ipinaheling ni Adan asin Eva na pareho sinda igwa nin konsensia. Maheheling niato an prueba kaini sa pagkasupog ninda pagkatapos na sinda magkasala. (Genesis 3:7, 8) Makamomondo, an purisaw na konsensia daing marahay na nagibo para sa sainda kan panahon na idto. Tuyo nindang dai inintindi an ley nin Dios. Huli kaini, tuyo nindang pinili na magin rebelde, mga kalaban ni Jehova Dios. Bilang sangkap na mga tawo, aram ninda an saindang ginigibo, asin dai na sinda puedeng bumalik sa Dios.

⁵ Bakong arog ki Adan asin Eva, dakol na bakong sangkap na tawo an naghimate sa saindang konsensia. Halimbawa, an maimbod na si Job nakapagsabi: “Sa sakuyang pagigin makatanosan nangangapot ako, asin dai ko iyan bubutasan; dai ako tutuyaon kan sakuyang puso sa arin man sa sakuyang mga aldaw.”a (Job 27:6) Si Job totoo nanggad na makinuyog sa konsensia. Sinegurado nia na maghinanyog sa saiyang konsensia, na tinotogotan iyan na gumiya sa saiyang mga gibo asin desisyon. Sa siring, may tunay na pagkakontentong makakasabi sia na dai sia tinuya, o pinasakitan, kan saiyang konsensia paagi sa pagkasupog asin pakamate nin kasalan. Mangnoha an pagkakalaen ni Job asin ni David. Kan si David magpaheling nin dai paggalang ki Saul, an hade na linahidan ni Jehova, “nangyari na pagkatapos kaini padagos na riniribok si David kan saiyang puso.” (1 Samuel 24:5) Siertong nakinabang si David sa grabeng pagkapurisaw na iyan nin konsensia, na nagtokdo sa saiya na likayan an siring na dai paggalang pakatapos kaiyan.

 6. Ano an nagpapaheling na an konsensia balaog sa gabos na tawo?

⁶ An mga lingkod ni Jehova sana daw an igwa kan balaog na ini na konsensia? Isipon nindo an ipinasabong na mga tataramon ni apostol Pablo: “Kun an mga tawo kan mga nasyon na mayo nin ley minagibo sa saindang naturalesa nin mga bagay na nasa ley, an mga tawong ini, minsan ngani mayo nin ley, iyo na mismo an ley sa saindang sadiri. Sinda mismo an nagpapaheling na an ley nasusurat sa saindang puso, mantang an saindang konsensia nagpapatotoo kaiba ninda asin, sa sainda mismong mga pag-isip, sinda inaakusar o ipinapahayag pa ngani na daing kasalan.” (Roma 2:14, 15) Dawa an mga tawo na biyong bakong pamilyar sa mga ley ni Jehova tibaad kun beses mapahiro kan saindang konsensia na gumawe kaoyon kan mga prinsipyo nin Dios.

 7. Taano ta tibaad kun beses nasasala an konsensia?

⁷ Minsan siring, may mga kamugtakan na nasasala an konsensia. Taano? Bueno, kun an sarong kompas itaed sa sarong magnet, maiimpluwensiahan iyan na magtokdo sa ibang direksion na bakong paamihanan. Asin kun gagamiton iyan na mayong kaibang eksaktong mapa, an kompas magigin haros daing halaga. Kaagid kaiyan, kun an maimot na mga pagmawot kan satong puso grabe an impluwensia sa satong konsensia, tibaad sa salang direksion kita itokdo kaiyan. Asin kun gagamiton iyan na dai kaiba an seguradong paggiya kan Tataramon nin Dios, tibaad dai niato mamidbid an kalaenan kan tama asin sala sa dakol na importanteng bagay. An totoo, tanganing gumana nin tama an satong konsensia, kaipuhan niato an paggiya kan banal na espiritu ni Jehova. Si Pablo nagsurat: “An sakong konsensia nagpapatotoo kaiba ko kaoyon kan banal na espiritu.” (Roma 9:1) Pero, paano niato masesegurado na kaoyon kan banal na espiritu ni Jehova an satong konsensia? Paagi sa pagsasanay.

 8. (a) Paano puedeng maapektaran kan puso an konsensia, asin ano an maninigo na magin pinakaimportante sa satong mga desisyon? (b) Taano ta bako pirmeng igo na para sa sarong Kristiano an pagkaigwa sana nin malinig na konsensia? (Helingon an nota sa ibaba.)

⁸ Paano kamo naggigibo nin desisyon na basado sa konsensia? Garo baga an nagkapira inaaram sana an saindang mga kaisipan asin saboot, dangan nagdedesisyon na kun ano an gigibohon. Pagkatapos kaiyan tibaad magsabi sinda, “Bueno, dai man ako nakokonsensia.” An mga pagmawot kan puso puedeng magin makosogon, na nakakaimpluwensia pa ngani sa konsensia. An Biblia nagsasabi: “Madaya an puso nin orog kisa sa ano pa man na bagay asin desesperado. Siisay an makakamidbid kaiyan?” (Jeremias 17:9) Kun siring, bako an mga minamawot kan satong puso an maninigo na pinakaimportanteng isipon. Imbes, an gusto niatong enot na isipon iyo an kun ano an makakapaogma ki Jehova Dios.b

 9. Ano an diosnon na pagkatakot, asin paano puedeng makaapektar sa satong konsensia an pagkaigwa niato kan pagkatakot na iyan?

⁹ Kun an sarong desisyon talagang nakabasar sa satong sinanay na konsensia, mababanaag dian an satong diosnon na pagkatakot, bakong an satong personal na mga pagmawot. Isipon nindo an sarong angay na halimbawa. An maimbod na gobernador na si Nehemias may deretso na maghagad nin bayad asin buhis sa mga tawo sa Jerusalem. Pero, dai nia iyan ginibo. Taano? Ikinaongis nia an mismong ideya na maaanggot sa saiya si Jehova huli sa pag-api sa banwaan nin Dios. Sia nagsabi: “Dai ko ginibo iyan huli sa pagkatakot sa Dios.” (Nehemias 5:15) Mahalagang marhay an sinserong diosnon na pagkatakot, sarong bilog na pusong pagkatakot na mapaanggot an satong langitnon na Ama. An siring na pagkatakot na may pagsambang paggalang mapahiro sa sato na humanap nin paggiya sa Tataramon nin Dios kun igwa kitang gigibohon na mga desisyon.

10, 11. Anong mga prinsipyo sa Biblia an aplikado sa pag-inom nin inomon na de alkohol, asin paano niato makukua an paggiya nin Dios tanganing ikaaplikar iyan?

¹⁰ Halimbawa, isipon nindo an manongod sa inomon na de alkohol. Ini an sarong desisyon na napapaatubang sa dakol sa sato sa sosyal na mga pagtiripontipon, Mainom daw ako o dai? Enot, kaipuhan na tokdoan niato an satong sadiri. Anong mga prinsipyo sa Biblia an aplikado sa bagay na ini? Bueno, dai kinokondenar kan Biblia an tama sanang pag-inom nin inomon na de alkohol. Inoomaw kan Biblia si Jehova huli sa balaog na arak. (Salmo 104:14, 15) Minsan siring, kinokondenar kaiyan an sobrang pag-inom asin mariribok na pag-ogma. (Lucas 21:34; Roma 13:13) Dugang pa, nasasambitan kaiyan an pagbuburat na kabilang sa iba pang magabat nanggad na mga kasalan, siring kan pakikisaro asin pagsambay.c​—1 Corinto 6:9, 10.

¹¹ An konsensia nin sarong Kristiano natotokdoan asin nagigibong sensitibo paagi sa siring na mga prinsipyo. Kaya kun mapaatubang kita sa desisyon manongod sa pag-inom sa sarong pagtiripontipon, ihahapot niato sa satong sadiri an siring kaini: ‘Anong klaseng pagtiripontipon an gigibohon? Posible daw na iyan dai na makontrol asin magin maribok na pag-ogma? Ano an sako mismong tendensia? Hinahanaphanap ko daw an inomon na de alkohol, nakadepende daw ako dian, ginagamit ko daw iyan tangani na makontrol an timplada kan sakong payo asin sakong hiro-hiro? Igwa daw ako nin pagpupugol sa sadiri na kaipuhan tanganing limitaran an sakong pag-inom?’ Mantang hinohorophorop niato an mga prinsipyo sa Biblia asin an mga hapot na pinapalataw kaiyan, marahay na hagadon niato sa pamibi an paggiya ni Jehova. (Salmo 139:23, 24) Sa paaging ini, inaagda niato si Jehova na giyahan kita paagi sa saiyang banal na espiritu. Sinasanay man niato an satong konsensia na magin kaoyon kan mga prinsipyo nin Dios. Pero, may saro pang bagay na maninigo niatong maingat na konsideraron sa satong mga desisyon.

12, 13. Ano an nagkapirang dahelan kun taano ta magkakalaen an konsensia nin mga Kristiano, asin ano an maninigong magin reaksion niato sa siring na pagkakalaen?

¹² Tibaad kun beses mabigla kamo na magkakalaen an konsensia nin mga Kristiano. Igwa nin habo sa sarong kaugalean o kostumbre; an iba gusto iyan asin mayong naheheling na basehan na kondenaron iyan. Halimbawa, kun manongod sa pag-inom sa sosyal na pagtiripontipon, igwa nin naoogmang mag-inom kaiba an nagkapirang katood mantang sinda nagrerelaks sa banggi; an iba nariribok an isip huli kaiyan. Taano ta igwa nin siring na pagkakalaen, asin paano iyan maninigong makaapektar sa satong mga desisyon?

¹³ An mga tawo magkakalaen huli sa dakol na dahelan. An mga kamugtakan na dinakulaan magkakalaen na marhay. Halimbawa, aram na marhay kan nagkapira an kaluyahan na linabanan ninda kan nakaagi​—na tibaad dai ninda pirmeng napangganahan. (1 Hade 8:38, 39) Kun mapadapit sa inomon na de alkohol, an siring na mga indibiduwal posibleng sensitibong gayo. Kun an siring na tawo magbisita sa saindong harong, an saiyang konsensia tibaad tama sanang magpahiro sa saiya na magsayuma sa iinaalok sa saiya na inomon na de alkohol. Makokolgan daw an saindong boot? Pipiriton daw nindo sia? Dai. Aram man nindo o dai an saiyang dahelan​—mga dahelan na tibaad habo niang sabihon sa kamugtakan na ini—​an pagkamoot sa tugang mapahiro sa saindo na magin makonsiderasyon.

14, 15. Sa anong isyu magkakalaen an konsensia kan mga miembro kan kongregasyon kan enot na siglo, asin ano an irinekomendar ni Pablo?

¹⁴ Naheling ni apostol Pablo na parateng magkakalaen na marhay an konsensia nin mga Kristiano kan enot na siglo. Kaidto, may mga Kristiano na napupurisaw an isip manongod sa nagkapirang kakanon na iinatang sa mga idolo. (1 Corinto 10:25) Dai sinayumahan kan konsensia ni Pablo an siring na mga kakanon na ipinapabakal sa mga sadan pagkatapos na iatang. Para sa saiya, an mga idolo daing kamanungdanan; nungkang magigin sadiri kan mga idolo an kakanon na gikan ki Jehova asin sadiri Nia man talaga. Pero, nasabotan ni Pablo na bakong arog kaiyan an pagmansay kan iba sa bagay na ini. An nagkapira tibaad naimbueltong gayo sa idolatriya bago nagin Kristiano. Para sa sainda, makababalde an ano man na bagay na dating konektado sa idolatriya. An solusyon?

¹⁵ Si Pablo nagsabi: “Pero, kitang mga makosog kaipuhan na magpasan kan mga kaluyahan kan mga bakong makosog, asin bakong magpanigo sa satong sadiri. Huli ta dawa an Cristo dai nagpanigo sa saiyang sadiri.” (Roma 15:1, 3) Nangatanosan si Pablo na maninigo niatong enoton an mga pangangaipo kan satong mga tugang kisa sa satong sadiri, arog kan ginibo ni Cristo. Sa sarong konektadong paliwanag ni Pablo, sinabi nia na dai na sia makakan giraray nin karne kisa makapasingkog sa sarong mahalagang marhay na karnero na para sa saiya isinakripisyo ni Cristo an saiyang buhay.​—1 Corinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Taano ta maninigong likayan kan mga mas estrikto an konsensia na husgaran an iba na laen sa sainda an konsensia?

¹⁶ Sa ibong na lado, an mga mas estrikto an konsensia maninigo na dai magin mapagkritika sa iba, na ipinipirit na an gabos magin arog sa sainda an pagmansay sa mga bagay na depende na sa konsensia. (Roma 14:10) An totoo, an konsensia pinakamarahay na gamiton sa paghusgar sa satong sadiri, bako bilang lisensia sa paghusgar sa iba. Girumdomon an mga tataramon ni Jesus: “Dai na kamo maghokom tanganing dai man kamo hokoman.” (Mateo 7:1) Gustong likayan kan gabos sa kongregasyon na gibohon na isyu an manongod sa personal na mga bagay na depende na sa konsensia. Imbes, naghahanap kita nin mga paagi na paoswagon an pagkamoot asin pagkasararo, na pinapakosog, bakong pinapaluya, an lambang saro.​—Roma 14:19.

17. Ano na an nangyayari sa konsensia nin dakol ngonyan?

¹⁷ Si apostol Pedro nagsurat: “Papagdanayon nindo an marahay na konsensia.” (1 Pedro 3:16) Dakulaon na bendisyon an pagkaigwa nin konsensia na malinig sa pagheling ni Jehova Dios. Bako iyan na arog kan konsensia nin kadakol ngonyan. Ilinadawan ni Pablo an mga “tinatakan sa saindang konsensia na garo nin batbat na pantatak.” (1 Timoteo 4:2) An batbat na pantatak ginagamit tanganing pasoon an kublit kaya nagkakapila iyan asin nagigin bagol. Dakol an igwa nin konsensia na garo man sana gadan na​—grabe an pinilaan asin pagkabagol kaya iyan dai na nagpapatanid, dai na nagrereklamo, o dai na nakakamate nin grabeng pagkasupog o pagkakasala huli sa salang ginibo. Dakol ngonyan an nakokonsensia alagad binabaliwala sana iyan.

18, 19. (a) May anong pakinabang an pakamate nin kasalan o pagkasupog? (b) Ano an puede niatong gibohon kun padagos kitang pinapadusahan kan satong konsensia huli sa nakaaging mga kasalan na pinagsolsolan na niato?

¹⁸ An totoo, an pakamate nin kasalan puedeng iyo an paagi kan konsensia tanganing sabihon sa sato na nakagibo kita nin sala. Kun an siring na pakamate magpahiro sa nagkasala na magsolsol, dawa an pinakamaraot na mga kasalan puedeng mapatawad. Halimbawa, si Hadeng David nagkasala nin grabe alagad pinatawad huli nanggad ta sia sinserong nagsolsol. An pagkaongis nia sa saiyang salang ginibo asin an determinasyon nia na kuyogon an mga ley ni Jehova poon kaidto nagpangyari na maheling nia mismo na si Jehova “marahay asin andam na magpatawad.” (Salmo 51:1-19; 86:5) Pero, paano kun an grabeng pakamate nin kasalan asin pagkasupog magpadagos pagkatapos na kita magsolsol asin mapatawad?

¹⁹ Kun beses, an konsensia puedeng magin labi-labi kun magpadusa, na pinapasakitan nin pakamate nin kasalan an sarong nagkasala dawa haloy nang nagibo kan pakamateng iyan an ano man na marahay na katuyohan kaiyan. Sa arog kaiyan na kamugtakan, tibaad kaipuhan niatong aseguraron an satong puso, na nagkokondenar sa satong sadiri, na si Jehova orog kadakula kisa sa gabos na pakamate nin tawo. Kaipuhan niatong tubodon asin akoon an saiyang pagkamoot asin pagpatawad, arog kan pagparigon niato sa iba na gibohon ninda. (1 Juan 3:19, 20) Sa ibong na lado, an nalinigan na konsensia nagtatao nin panlaog na katoninongan, katrangkilohan, asin hararom na kagayagayahan na bihirang manompongan sa kinaban na ini. Dakol na dating naimbuelto sa magabat na kasalan an nakaeksperyensia kan marahayon na pakaginhawang ini asin igwa ngonyan nin marahay na konsensia mantang naglilingkod sinda ki Jehova Dios.​—1 Corinto 6:11.

20, 21. (a) An librong ini dinisenyo tanganing tabangan kamong gibohon an ano? (b) Bilang mga Kristiano, igwa kita nin anong katalingkasan, pero paano niato maninigong gamiton iyan?

²⁰ Dinisenyo an librong ini tanganing tabangan kamo na manompongan an kagayagayahan na iyan, tanganing magkaigwa nin marahay na konsensia durante kan natatada pang maribok na huring mga aldaw na ini kan sistema nin mga bagay ni Satanas. Siempre, dai kaini ikakapaliwanag nin detalyado an gabos na ley asin prinsipyo sa Biblia na kaipuhan nindong isip-isipon asin iaplikar sa mga situwasyon na minalataw aroaldaw. Apuera kaini, dai kamo umasa nin simpleng mga susundon na nagsasabi nin malinaw kun arin an marahay asin maraot pag-abot sa mga bagay na depende na sa konsensia. An katuyohan kan librong ini iyo na tabangan kamo na tokdoan asin gibohon na sensitibo an saindong konsensia paagi sa pag-adal kun paano iaaplikar an Tataramon nin Dios sa saindong pangaroaldaw na buhay. Bakong arog kan Ley ni Moises, “an ley kan Cristo” nag-iimbitar sa mga parasunod kaiyan na mamuhay na orog na ginagamit an konsensia asin prinsipyo kisa sa nasusurat na mga susundon. (Galacia 6:2) Sa siring, pinagkatiwalaan ni Jehova nin ekstraordinaryong katalingkasan an mga Kristiano. Minsan siring, ipinapagirumdom sa sato kan saiyang Tataramon na dai niato noarin man paggamiton an katalingkasan na iyan bilang “pantahob sa karatan.” (1 Pedro 2:16) Imbes, an siring na katalingkasan nagtatao sa sato nin marahayon na oportunidad na ipahayag an satong pagkamoot ki Jehova.

²¹ Paagi sa mapagngayongayong paghorophorop kun paano pinakamarahay na mamumuhay kaoyon kan mga prinsipyo sa Biblia dangan pag-aplikar kan saindong desisyon, ipapadagos nindo an sarong mahalagang marhay na proseso na nagpoon kan enot nindong mamidbid si Jehova​—an pagpatuod sa saindong ‘kakayahan sa pagrisa huli sa paggamit.’ (Hebreo 5:14) An saindong konsensia na sinanay sa Biblia magigin bendisyon sa saindo sa kada aldaw kan saindong buhay. Kapareho kan kompas na naggigiya sa nagbabaklay, an saindong konsensia matabang sa saindo sa paggibo nin mga desisyon na nakakapaogma sa saindong langitnon na Ama. Saro ining seguradong paagi tanganing magdanay kamo sa pagkamoot nin Dios.