KAPITULO 16
Tumangon Nindo an Diablo Asin an Saiyang mga Katusohan
“Tumangon nindo an Diablo, asin sia madulag.”—SANTIAGO 4:7.
1, 2. Sairisay an naggagayagaya sa mga okasyon nin bautismo?
KUN kamo dakol nang dekada na naglilingkod ki Jehova, posibleng marhay na dakol nang pahayag sa bautismo an nadangog nindo sa satong mga asamblea asin kombension. Pero, gurano man kamo kaparateng presente sa siring na mga okasyon, posibleng marhay na napapahiro pa man giraray an saindong boot kada maheling nindo mismo an mga nakatukaw sa enotan na minatirindog tanganing ipresentar an saindang sadiri para sa bautismo. Sa panahon na iyan, madadangog an naghahagunghong na kaogmahan kan mga nagdadangog, na sinusundan nin bigla asin odok sa pusong urupakan. Tibaad mapaluha kamo mantang hineheling nindo an saro na naman na grupo nin mahalagang marhay na mga indibiduwal na kuminampi ki Jehova. Kanigoan na kagayagayahan an namamatean niato sa siring na mga okasyon!
2 Minsan ngani tibaad pirang beses sana sa sarong taon na kita nakakaheling nin mga pagbautismo sa satong lugar, an mga anghel may pribilehio na mas parateng makaheling kaiyan. Naiimahinar daw nindo kun gurano kadakula kan seguradong “kagayagayahan sa langit” mantang naheheling ninda an rinibong indibiduwal sa bilog na kinaban na nakakadagdag kada semana sa naheheling na kabtang kan organisasyon ni Jehova? (Lucas 15:7, 10) Daing duda, naoogmang marhay an mga anghel na maheling an pagdakol na ini!—Haggeo 2:7.
AN DIABLO “NAGLALAKAW NA SIRING SA NAGNGANGAROB NA LEON”
3. Taano ta si Satanas naglalakaw na “siring sa nagngangarob na leon,” asin ano an gusto niang gibohon?
3 Minsan siring, kabaliktaran nanggad, may espiritung mga linalang na nagheheling man na igwa nin grabeng kaanggotan sa mga pagbautismong iyan. Para ki Satanas asin sa mga demonyo, nakakauyam na maheling an rinibong tawo na tinatalikdan an maraot na kinaban na ini. Ini dahel ta ipinaghambog ni Satanas na mayo nin mga tawong naglilingkod ki Jehova huli sa tunay na pagkamoot asin na mayo nin magdadanay na maimbod kun nasa grabeng pagbalo. (Job 2:4, 5) Kada may mapahiro na idusay an saiyang sadiri ki Jehova, napapatunayan na sala si Satanas. Garo man sana si Satanas sinasampaling nin rinibong beses kada semana kan taon. Bakong makangangalas na sia “naglalakaw na siring sa nagngangarob na leon, na naghahanap nin masisiba”! (1 Pedro 5:8) Gustong-gusto kan “leon” na ini na sibaon kita sa espirituwal na paagi, na papangyarihon na maraót o maputol pa ngani an satong relasyon sa Dios.—Salmo 7:1, 2; 2 Timoteo 3:12.
Kada may magdusay kan sadiri nia ki Jehova asin magpabautismo, napapatunayan na sala si Satanas
4, 5. (a) Linimitaran ni Jehova an impluwensia ni Satanas sa anong duwang importanteng paagi? (b) Sa ano makakasierto an sarong tunay na Kristiano?
4 Minsan ngani maringis na kalaban an kaatubang niato, mayo kitang dahelan na madaog nin takot. Taano man? Huli ta linimitaran ni Jehova an impluwensia kan “nagngangarob na leon” na iyan sa duwang importanteng paagi. Ano an mga iyan? Enot sa gabos, ihinula ni Jehova na “sarong dakulang kadaklan” nin tunay na mga Kristiano an makakaligtas sa maabot na “dakulang kahorasaan.” (Kapahayagan 7:9, 14) An mga hula nin Dios dai noarin man masusudya. Kun siring, dawa si Satanas siertong nakakaaram na an banwaan nin Dios sa kabilogan dai nia kayang impluwensiahan.
5 An ikaduwang limitasyon maririsa sa pundamental na katotoohan na isinabi kan saro sa maimbod na mga lingkod nin Dios kan suanoy. Si propeta Azarias nagsabi ki Hadeng Asa: “Si Jehova nasa saindo sagkod na kamo nasa saiya.” (2 Cronica 15:2; 1 Corinto 10:13) Dakol na nakasurat na halimbawa an nagpapatunay na kan nakaagi, pirmeng dai nagigin mapanggana si Satanas na sibaon an siisay man sa mga lingkod nin Dios na nagdadanay na dayupot sa Dios. (Hebreo 11:4-40) Ngonyan, makakaya nin sarong Kristianong nagdadanay na dayupot sa Dios na tumangon asin daogon pa ngani an Diablo. Sa katunayan, sinisierto sa sato kan Tataramon nin Dios: “Tumangon nindo an Diablo, asin sia madulag sa saindo.”—Santiago 4:7.
“KITA NAKIKIPAGGUMOLAN . . . TUMANG SA MARIGSOK NA MGA PUERSANG ESPIRITU”
6. Paano nakikipaglaban si Satanas sa indibiduwal na mga Kristiano?
6 Si Satanas dai manggagana sa labanan, sabi ngani, alagad puede nia kitang mabiktima bilang mga indibiduwal kun magpapabaya kita. Aram ni Satanas na puede nia kitang sibaon kun mapapaluya nia an satong relasyon ki Jehova. Paano pinagmamaigotan ni Satanas na gibohon ini? Paagi sa makosog, personal, asin tusong pag-atake sa sato. Pag-olayan niato an pangenot na mga estratehiyang ini ni Satanas.
7. Taano ta makosog na inaatake ni Satanas an banwaan ni Jehova?
7 Makosog na mga pag-atake. Si apostol Juan nagsabi: “An bilog na kinaban namumugtak sa kapangyarihan kan saro na marigsok.” (1 Juan 5:19) An mga tataramon na iyan igwa nin patanid para sa gabos na tunay na Kristiano. Huling nasiba na ni Satanas an bilog na bakong diosnon na kinaban nin katawohan, puede na nia ngonyan na ikonsentrar asin pakosogon an saiyang mga pag-atake sa mga nakadulag sa saiya sagkod sa presente—an banwaan ni Jehova. (Miqueas 4:1; Juan 15:19; Kapahayagan 12:12, 17) Grabe an kaanggotan nia huling aram nia na halipot na sana an saiyang panahon. Kaya orog na pinapakosog nia an pang-iimpluwensia. Ngonyan, napapaatubang kita sa saiyang pangultimong madahas asin mapanlaglag na pagsalakay. Huli kaini, ngonyan orog kisa kasuarin man, kaipuhan niatong “mabatid an mga panahon tanganing maaraman kun ano an dapat [niatong] gibohon.”—1 Cronica 12:32.
8. Ano an boot sabihon ni apostol Pablo kan sabihon nia na kita “nakikipaggumolan” tumang sa marigsok na mga espiritu?
8 Personal na pakipaggumolan. Pinatanidan ni apostol Pablo an mga kapwa Kristiano: “Kita nakikipaggumolan . . . tumang sa marigsok na mga puersang espiritu sa langitnon na mga lugar.” (Efeso 6:12) Taano ta ginamit ni Pablo an terminong “nakikipaggumolan”? Huli ta nagtatao iyan kan ideya nin mano-mano asin hampangan na pakikipaglaban. Sa siring, sa paggamit kan terminong iyan, idinoon ni Pablo na an lambang saro sa sato igwa nin personal na pakikipaglaban sa marigsok na mga espiritu. Baga man nakaistar kita sa nasyon na lakop o bakong lakop an paniniwala sa marigsok na mga espiritu, nungka niatong paglingawan na kan idusay niato an satong sadiri ki Jehova, kita garo man sana nagpoon na sa pakipaggumolan. Minsan paano, poon sa pagdusay nin lambang Kristiano, dai na nia madudulagan an pakikipaglaban na ini. Bakong makangangalas na naheling ni Pablo an pangangaipo na tolong beses na sadolon an mga Kristiano sa Efeso na ‘marigon na manindogan’!—Efeso 6:11, 13, 14.
9. (a) Taano ta naggagamit nin laen-laen na “katusohan” si Satanas asin an mga demonyo? (b) Taano ta pinagmamaigotan ni Satanas na raoton an satong pag-iisip, asin paano niato malalabanan an saiyang mga paghihingoa? (Helingon an kahon na “Mag-ingat sa Katusohan ni Satanas!”) (c) Arin na katusohan an pag-oolayan niato ngonyan?
9 Tusong mga pakana. Sinasadol ni Pablo an mga Kristiano na marigon na manindogan tumang sa “mga katusohan” ni Satanas. (Efeso 6:11, nota sa ibaba) Mangnohon na plural an ginamit ni Pablo. An marigsok na mga espiritu naggagamit nin bako sanang saro kundi laen-laen na tusong pakana—asin may balidong dahelan iyan. Sa paglihis nin panahon, an nagkapirang may pagtubod nakapanindogan nin marigon tumang sa sarong klase nin pagbalo, alagad nagpadaog sinda kan mapaatubang sa iba naman na klase nin pagbalo. Huli kaini, an Diablo asin an mga demonyo maingat na inoobserbaran an gawe-gawe kan lambang saro sa sato tanganing maheling an pinakakaluyahan niato. Dangan inaaprobetsaran ninda an ano man na tibaad espirituwal na kaluyahan niato. Pero, marahay sana ta puede niatong maaraman an dakol sa mga paagi kan Diablo, huli ta sinasabi iyan sa Biblia. (2 Corinto 2:11) Sa kapinonan kan librong ini, pinag-olayan niato an mga pakana na arog kan paon nin materyalismo, nakakaraot na pag-iriba, asin seksuwal na imoralidad. Pag-olayan niato ngonyan an saro pa sa mga katusohan ni Satanas—an espiritismo.
AN PAGGIBO NIN ESPIRITISMO—SARONG AKTO NIN PAGTRAYDOR
10. (a) Ano an espiritismo? (b) Ano an pagmansay ni Jehova sa espiritismo, asin ano an pagmansay nindo dian?
10 Paagi sa paggibo nin espiritismo, o demonismo, an saro direktang nakikikomunikar sa marigsok na mga espiritu. An nagkapirang klase nin espiritismo iyo an pagtoodtood, panraratak, pag-orasyon, asin pakihumapot sa mga gadan. Siring kan aram na niatong marhay, minamansay ni Jehova na “makauuyam nin makuri” an espiritismo. (Deuteronomio 18:10-12; Kapahayagan 21:8) Huling dapat man niatong “ikasurang nin makuri an maraot,” dai lamang niato iisipon noarin man na makiibaiba sa marigsok na mga puersang espiritu. (Roma 12:9) Kanigoan kamakababaldeng akto iyan nin pagtraydor sa satong langitnon na Ama, si Jehova!
11. Taano ta magigin dakulang kapangganahan para ki Satanas kun maeengganyar nia kita na maimbuelto sa espiritismo? Iilustrar.
11 Minsan siring, sa dahelan mismo na grabeng pagtraydor ki Jehova an pakikisale sa espiritismo, desidido si Satanas na iimbuelto dian an nagkapira sa sato. Kada maengganyar nia an sarong Kristiano na maimbuelto sa demonismo, si Satanas nakakapuntos na may dakulang kapangganahan. Taano? Isip-isipon nindo an pagkokomparar na ini: Kun an sarong soldados makokombensir na bayaan asin traydoran an saiyang hukbo asin makiayon sa kalaban na mga hukbo, an kalaban na komandante maoogmang marhay. Tibaad iparada pa ngani an nagtraydor bilang tropeo, tanganing insultohon an dating komandante nin hukbo kan soldados na iyan. Kaagid kaiyan, kun an sarong Kristiano naimbuelto sa espiritismo, sadiring boot asin tuyo niang binabayaan si Jehova asin direkta siang nagpapasakop ki Satanas. Imahinara na sana an kaogmahan ni Satanas na iparada an nagbayang iyan bilang tropeo sa ralaban! Igwa daw nin siisay man sa sato na gustong magtao sa Diablo nin siring na kapangganahan? Mayo nanggad! Bako kitang mga traydor.
PAGPALATAW NIN MGA HAPOT TANGANING MAGBANGON NIN MGA PAGDUDA
12. Anong paagi an ginagamit ni Satanas tanganing impluwensiahan an satong pagmansay manongod sa espiritismo?
12 Sagkod na ikinakasurang niato nin makuri an espiritismo, dai manggagana sa sato si Satanas paagi sa paggamit kaiyan. Huli kaini, aram nia na dapat niang liwaton an satong pag-iisip. Paano? Naghahanap sia nin mga paagi na ribarawon an mga Kristiano sagkod na an nagkapira mag-isip na an “marahay maraot asin an maraot marahay.” (Isaias 5:20) Tanganing magibo iyan, sa parate ginagamit giraray ni Satanas an saro sa saiyang mga paagi na probado na sa halawig na panahon—sia nagpapalataw nin mga hapot tanganing magbangon nin mga pagduda.
13. Paano ginamit ni Satanas an pagpalataw nin mga hapot tanganing magbangon nin mga pagduda?
13 Mangnoha kun paano ginamit ni Satanas an paaging iyan kan nakaagi. Sa Eden hinapot nia si Eva: “Ano totoo na an Dios nagsabi na dai kamo magkakan sa gabos na kahoy kan hardin?” Kan panahon ni Job, durante nin pagtiripon kan mga anghel sa langit, nagpalataw nin hapot si Satanas: “Natatakot daw si Job sa Dios na mayo nin nakukuang pakinabang?” Asin sa kapinonan kan ministeryo ni Jesus digdi sa daga, inangat ni Satanas si Cristo sa pagsabing: “Kun ika aki nin Dios, sabihi an mga gapong ini na magin tinapay.” Imahinara—sa kamugtakan ni Jesus, nangahas si Satanas na olog-ologon an mismong mga tataramon na sinabi mismo ni Jehova mga anom na semana bago kaidto: “Ini an sakong Aki, an namomotan, na sakong inoyonan”!—Genesis 3:1; Job 1:9; Mateo 3:17; 4:3.
14. (a) Paano ginagamit ni Satanas an saiyang pakana na pagbangon nin mga pagduda dapit sa espiritismo? (b) Ano an pag-oolayan niato ngonyan?
14 Ngonyan, ginagamit kan Diablo an kaparehong pakana sa paghihingoang magbangon nin mga pagduda dapit sa pagigin marigsok nin espiritismo. Makamomondo, nagin mapanggana sia sa pagbangon nin mga pagduda sa isip nin nagkapirang may pagtubod. Pinonan nindang kuestionon kun baga talagang marompot nanggad an nagkapirang klase nin espiritismo. Garo man sana nag-iisip sinda, ‘Ano totoo daw iyan?’ (2 Corinto 11:3) Paano niato matatabangan an siring na mga tawo na itanos an saindang pag-iisip? Paano niato masesegurado na dai kita maimpluwensiahan kan pakana ni Satanas? Tanganing masimbag iyan, pag-olayan niato an duwang kabtang nin buhay na may katusohan na inatian ni Satanas nin espiritistikong mga elemento. Iyan an aling-alingan asin an pag-asikaso sa salud.
PAG-APROBETSAR SA SATONG MGA PAGMAWOT ASIN PANGANGAIPO
15. (a) Paano minamansay nin dakol na taga Solnopan an espiritismo? (b) Paano nakaimpluwensia sa nagkapirang Kristiano an pagmansay kan kinaban dapit sa espiritismo?
15 Nangorogna sa Solnopan, paorog nang paorog na nagigin ordinaryo na sana an okultismo, panraratak, asin iba pang klase nin espiritismo. An mga pelikula, libro, programa sa TV, asin mga kawat sa komputer paorog nang paorog na ilinaladawan na an sa demonyong mga gibo nakakaogma, madonong, asin dai nakakaraot. An nagkapirang pelikula asin libro na an estorya nakasentro sa okulto nagin labi-labi na kapopular kaya an mga tagahanga nag-organisar nin mga fans’ club. Malinaw nanggad, nagin mapanggana an mga demonyo na paluwason na bakong peligroso an okulto. Nakakaimpluwensia na daw sa mga Kristiano an kaisipan na ini na garo baga bakong gayong peligroso an espiritismo? Naapektaran na an pag-iisip nin nagkapira. Sa anong paagi? Sa pagtao nin tipikal na halimbawa, pagkatapos na an sarong Kristiano magheling nin pelikula na nagtatampok nin okulto, sia nagsabi, “Nagheling ako kan pelikula, alagad dai man ako naggigibo nin espiritismo.” Taano ta peligroso an siring na pangangatanosan?
16. Taano ta peligroso na pumili nin aling-alingan na nagtatampok nin mga gibo nin okulto?
16 Minsan ngani magkalaen an aktuwal na paggibo nin espiritismo asin pagheling kaiyan, dai nanggad iyan nangangahulogan na bakong peligroso an pagheling nin mga gibo nin okulto. Taano man? Isip-isipa ini: Ipinaparisa kan Tataramon nin Dios na si Satanas, ni an saiyang mga demonyo, mayo nin kakayahan na basahon an satong iniisip.a Huli kaini, siring kan nasambitan sa enotan, tanganing maaraman ninda an iniisip niato asin maheling an ano man na espirituwal na kaluyahan niato, kaipuhan na maingat na obserbaran kan marigsok na mga espiritu an satong mga ginigibo—kaiba an pinipili niatong aling-alingan. Kun naheheling sa mga gawe-gawe nin sarong Kristiano na ikinakaogma nia an mga pelikula o libro na nagtatampok nin mga espiritista, orasyon sa mahika, akto nin pagsanib nin demonyo, o kaagid na sa demonyong mga tema, sia may itinataong mensahe sa mga demonyo. Garo man sana sinasabi nia sa sainda an saiyang kaluyahan! Puede na ngonyan na orog na pakosogon kan mga demonyo an pakikipaggumolan sa Kristianong iyan tanganing aprobetsaran an kaluyahan na ihinayag nia sagkod na sia matringkahan ninda, sabi ngani. Sa katunayan, sa kahurihurihi naimbuelto sa aktuwal na paggibo nin espiritismo an nagkapira na enot na napukaw an interes sa espiritismo paagi sa aling-alingan na risang-risa na nagtatampok nin okulto.—Galacia 6:7.
17. Paagi sa anong katusohan tibaad aprobetsaran ni Satanas an mga may helang?
17 Si Satanas nagmamaigot na aprobetsaran bako sanang an satong pagmawot na mag-aling-aling kundi pati an satong pangangaipo na asikasohon an satong salud. Paano? Tibaad madesganar an sarong Kristiano na nagluluya na an salud sa ibong nin dakol na paghihingoa na maomayan. (Marcos 5:25, 26) Puedeng magtao iyan ki Satanas asin sa mga demonyo nin paborableng oportunidad na aprobetsaran sia. Aram nanggad ninda na an Tataramon nin Dios nagpapatanid na dai maghagad nin ‘tabang sa mga naggigibo nin nakakadanyar na bagay.’ (Isaias 31:2) Tanganing madara an sarong Kristiano na dai magsunod sa patanid na iyan, tibaad tentaran kan mga demonyo an may helang na, huli sa pagkadesesperado, pilion na sana an mga pagbolong o prosedimiento na may kalabot na paggamit nin “misteryosong kapangyarihan,” o espiritismo—sarong bagay na biyong nakakadanyar. Kun magin mapanggana an katusohan na iyan kan mga demonyo, puedeng paluyahon kaiyan an relasyon sa Dios kan saro na may helang. Sa anong paagi?
18. Anong mga klase nin prosedimiento an isisikwal nin sarong Kristiano, asin taano?
18 Pinatanidan ni Jehova an mga Israelita na naggamit nin “misteryosong kapangyarihan”: “Kun binubuka nindo an saindong mga palad, itinatago ko sa saindo an sakong mga mata. Dawa pa namimibi kamo nin dakol, dai ako naghihinanyog.” (Isaias 1:13, 15) Siempre, gusto niato pirme na likayan an ano man na bagay na puedeng makaolang sa satong mga pamibi asin makapaluya sa pagsuportar na inaako niato ki Jehova—asin lalong-lalo na kun kita may helang. (Salmo 41:3) Huli kaini, kun may nagpaparisa na an sarong prosedimiento nin diagnosis o pagbolong paagi sa terapi igwa nin espiritistikong mga elemento, maninigong isikwal iyan nin tunay na Kristiano.b (Mateo 6:13) Sa paaging iyan, makakasierto sia na mapagdadanay nia an pagsuportar ni Jehova.—Helingon an kahon na “Talaga daw na Espiritismo Iyan?”
KADAKOL KAN ESTORYA MANONGOD SA MGA DEMONYO
19. (a) Nadaya kan Diablo an dakol na tawo na maniwala sa ano manongod sa saiyang kapangyarihan? (b) Anong mga estorya an maninigong likayan kan tunay na mga Kristiano?
19 Mantang an dakol na tawo sa Solnopan nag-iisip na bakong gayong peligroso an kapangyarihan ni Satanas, kabaliktaran an nangyayari sa ibang parte kan kinaban. Sa mga lugar na iyan, dakol an nadaya kan Diablo na maniwala na sia igwa nin orog pang kapangyarihan kisa sa talagang kapangyarihan nia. May mga tawo na nabubuhay, nagkakakan, nagtatrabaho, asin nagtotorog na grabe an takot sa marigsok na mga espiritu. Kadakol kan estorya manongod sa makapangyarihan na mga gibo nin mga demonyo. Parateng ikinakaogma an pag-estorya kaiyan; kawiliwili iyan sa mga tawo. Maninigo daw na magpalakop man kita nin siring na mga estorya? Dai, linilikayan kan mga lingkod kan tunay na Dios an paggibo kaiyan huli sa duwang importanteng dahelan.
20. Paano tibaad dai tinutuyong palakopon nin saro an propaganda ni Satanas?
20 Enot, paagi sa pag-estorya manongod sa mga ginigibo kan mga demonyo, sinusuportaran nin saro an intereses ni Satanas. Taano man? Pinapatunayan kan Tataramon nin Dios na may kakayahan si Satanas na gumibo nin makapangyarihan na mga gibo, alagad nagpapatanid man iyan na sia naggagamit nin “putik na mga tanda” asin “pandadaya.” (2 Tesalonica 2:9, 10) Huling si Satanas an poon na paradaya, aram nia kun paano iimpluwensiahan an isip kan mga mahilig sa espiritismo asin kun paano sinda papaniwalaon sa mga bagay na bakong totoo. An mga siring tibaad sinserong naniniwala na may mga bagay sindang naheling saka nadangog asin tibaad eestorya ninda na totoo an saindang mga eksperyensia. Pag-abot nin panahon, nasosobrahan na an saindang mga estorya huli sa pagparaorootro kaiyan. Kun papalakopon nin sarong Kristiano an siring na mga estorya, garo man sana ginigibo nia an kabotan kan Diablo—“an ama kan kaputikan.” Magpapalakop sia nin propaganda ni Satanas.—Juan 8:44; 2 Timoteo 2:16.
21. Sa ano niato gustong isentro an satong mga pag-orolay?
21 Ikaduwa, dawa kun an sarong Kristiano totoong nakatupar nin marigsok na mga espiritu kan nakaagi, lilikayan nia na paorootrong libangon an mga kapagtubod paagi sa pag-estorya nin siring na mga bagay. Taano? Sinasadol kita: “[Magheling] nin maingat sa Pangenot na Ahente asin Parasangkap kan satong pagtubod, si Jesus.” (Hebreo 12:2) Iyo, dapat na ipokus niato an satong atension ki Cristo, bakong ki Satanas. Mahalagang mangnohon na kan nasa daga kaidto si Jesus, dai nia linibang an saiyang mga disipulo paagi sa mga estorya dapit sa marigsok na mga espiritu, minsan ngani dakol siang puedeng sabihon manongod sa kaya o dai kayang gibohon ni Satanas. Imbes, nagkonsentrar si Jesus sa mensahe kan Kahadean. Kun siring, bilang pag-arog ki Jesus asin sa mga apostol, an satong mga pag-orolay gusto niatong isentro sa “makangangalas na mga bagay nin Dios.”—Gibo 2:11; Lucas 8:1; Roma 1:11, 12.
22. Paano kita padagos na makakakontribwir sa “kagayagayahan sa langit”?
22 Totoo, naggagamit si Satanas nin laen-laen na katusohan, kaiba an espiritismo, sa pagmamaigot na raoton an relasyon niato ki Jehova. Minsan siring, kun ikinakaongis niato nin makuri an maraot asin nangangapot kita sa marahay, dai niato tinatawan nin oportunidad an Diablo na paluyahon an satong determinasyon na isikwal an gabos na klase nin espiritismo. (Efeso 4:27) Imahinara an magigin dakulang “kagayagayahan sa langit” kun padagos kitang ‘marigon na maninindogan tumang sa mga katusohan kan Diablo’ sagkod na mawara na sia!—Efeso 6:11; nota sa ibaba.
a An deskriptibong mga ngaran na itinao ki Satanas (Paratumang, Parabalobagi, Paradaya, Paratentar, Putikon) dai nagpaparisa na may kakayahan sia na siyasaton an satong puso asin isip. Minsan siring, sa kabaliktaran, si Jehova ilinaladawan bilang “parasiyasat sa mga puso,” asin si Jesus bilang an “nagsisiyasat kan mga bato asin puso.”—Talinhaga 17:3; Kapahayagan 2:23.
b Para sa dugang pang impormasyon, helingon an artikulong “Sarong Eksamin sa Salud na Para sa Saindo?” sa isyu kan An Torrengbantayan na Disyembre 15, 1994, pahina 19-22, asin an artikulong “The Bible’s Viewpoint: Your Choice of Medical Treatment—Does It Matter?” sa isyu kan Awake! na Enero 8, 2001.