“Kaipuhan Kamong Magin Banal . . . ”

“Kaoyon sa Banal na Saro na nag-apod sa saindo, magin man kamong mga banal sa gabos nindong gawe, huli ta nasusurat: ‘Kaipuhan kamong magin banal, huli ta ako banal.’”—1 PEDRO 1:15, 16.

1, 2. (a) Anong pagirumdom an ipinaheheling sa turbante kan halangkaw na saserdote, asin ano an katuyohan kaiyan? (b) Taano ta maninigo ngonyan an pagirumdom manongod sa kabanalan ni Jehova? (c) Anong sadol an itinao ni Pedro manongod sa kabanalan?

“AN KABANALAN ki Jehova.” An nakapupukaw na mga tataramon na ini iinieksibir tanganing maheling kan gabos, na nakaukit sa sarong plakang purong bulawan na natatakod sa turbante na sulot kan halangkaw na saserdote nin Israel. (Exodo 28:36-38) Iyan nagserbing nagkikilyab na pagirumdom na bakong arog kan paganong mga nasyon na nagsasamba sa maating mga dios, an Israel nagsasamba sa sarong malinig, banal na Dios.

² Kun kamo dati nang saro sa mga Saksi ni Jehova, nasasabotan daw nindo kun gurano man nanggad kapuro, kalinig, kabanal, asin katanos an Dios na sinasamba nindo? Tibaad garo baga dai na kaipuhan an pagirumdom sa siring kapundamental na katotoohan. Total, bilang banwaan ni Jehova, kita binendisyonan nin pakamansay sa “hararom na mga bagay nin Dios”—komplikadong mga hula sa Biblia, pag-aplikar nin mga prinsipyo sa Biblia, doktrina sa Biblia. (1 Corinto 2:10; ikomparar an Daniel 12:4.) Pero, maririsa na mayo sa nagkapira an odok sa pusong pag-apresyar sa kabanalan ni Jehova. Taano? Huli ta rinibo kada taon an nahoholog sa inmoralidad. Rinibo pa an nag-iimbitar nin kalamidad paagi sa paggibo nin mga bagay na kulang na sana nin kadikit sa paglapas sa pagboot sa Biblia. Maliwanag na an iba dai nakasasabot sa pagkaseryoso kan mga tataramon sa 1 Pedro 1:15, 16: “Kaoyon sa Banal na Saro na nag-apod sa saindo, magin man kamong mga banal sa gabos nindong gawe, huli ta nasusurat: ‘Kaipuhan kamong magin banal, huli ta ako banal.’”

Banal na Dios, Banal na mga Parasamba

 3. Ano an ipinaririsa kan awit ni Moises manongod ki Jehova?

³ ‘Sarong tawong bakong sangkap—banal? Imposible!’ tibaad sabihon nindo. Minsan siring, horophoropa an kasaysayan sa likod kan sadol ni Pedro. Digdi an apostol kinotar an mga tataramon na enot na isinabi sa Israel dai nahaloy pagkaluwas sa Egipto. Paagi sa milagrosong pagliligtas na ini, si Jehova ikinapahayag na Paraligtas, Paraotob sa mga panuga, “lalaking parapakilaban.” (Exodo 3:14-17; 15:3) Sa sarong awit na nagseselebrar sa biyong pagkadaog kan Egipto sa Dagat na Pula, ipinahayag ni Moises an saro pang kuwalidad ni Jehova: “Siisay sa mga dios an siring sa saimo, O Jehova? Siisay an siring sa saimo, na pinatunayan an saimong sadiri na makosog sa kabanalan?” (Exodo 15:11) Ini an enot na nasusurat na okasyon na an kabanalan iinatribuwir ki Jehova.

 4. (a) Sa anong paagi na si Jehova “makosog sa kabanalan”? (b) Kaya paano si Jehova napalaen sa mga dios nin Canaan?

⁴ An mga termino sa Hebreo asin Griego na isinasalin na “banal” sa Biblia nagtatao kan ideya nin pagigin ‘maliwanag, bago, presko, daing mantsa, asin malinig.’ Kaya ilinadawan ni Moises si Jehova bilang malinig sa superlatibong grado, na daing ati, dai puwedeng magin maraot, dai nanggad nagtotogot sa kaatian. (Habacuc 1:13) Si Jehova maliwanag na napapalaen na gayo sa mga dios kan daga na madali nang pag-istaran kan mga Israelitas—an Canaan. An mga dokumento na nakotkot sa Ras Shamra, na banwaan sa baybayon kan Siria sa amihanan, nagtatao nin limitado, pero nakapaliliwanag pa man giraray, na ideya sa mga dios nin Canaan. An mga kasuratan na ini naglaladawan nin mga dios na, sono sa libro ni John Gray na The Canaanites, “makiiwalon, maimon, benggatibo, malaswa.”

5, 6. (a) Paano an pagsamba sa inmoral na mga dios nakaapektar sa mga Cananeo? (b) Paano an pagsamba sa banal na Dios nakaapektar sa mga Israelitas?

⁵ Siyempre, an kultura nin Canaan nagpaheling kan ugale kan inmoral na mga dios na saindang sinasamba. An paliwanag kan The Religion of the People of Israel: “An mga akto sa pag-arog sa dios ibinibilang na paglilingkod sa dios. . . . [An diosa sa sekso na] si Ashtart may nagkapirang naglilingkod na mga lalaki asin babae na sinasabing konsagradong mga tawo . . . Ikinonsagrar ninda an saindang sadiri sa paglilingkod sa saiya sa pagpapatotot.” An idinugang pa kan iskolar na si William F. Albright: “Alagad ta, sa pinakamaraot, an parteng erotiko kan saindang kulto seguradong buminaba sa grabe karigsok na grado nin sosyal na karatan.” An pagsamba sa falicong “sagradong mga harigi,” pag-atang nin mga aki, mahika, paggayuma, insesto, sodomiya, asin pakikidorog sa hayop—ini gabos nagin ‘an kaugalean kan daga’ sa Canaan.—Exodo 34:13; Levitico 18:2-25; Deuteronomio 18:9-12.

⁶ Sa ibong na kampi, si Jehova “makosog sa kabanalan.” Dai nia matotogotan an siring na karatan sa mga parasamba sa saiya. (Salmo 15) Kaya, bakong arog kan nakapararaot na mga dios nin Canaan, ilinangkaw ni Jehova an saiyang banwaan. Sa pagtaram kan mga tataramon na sa huri kokotaron ni Pedro, paorootrong isinadol ni Jehova: “Maninigo kamong magin banal, huli ta akong si Jehova na saindong Dios banal.”—Levitico 11:44; 19:2; 20:26.

‘An Pagboot Banal, Matanos, Asin Marahay’

7, 8. (a) Paano ‘magigin banal’ an mga Israelitas? (b) Isabi an kalaenan kan Pagboot ni Jehova sa Babilonikong Kodigo nin Ley ni Hammurabi.

⁷ An ‘pagigin banal ninda’ dai nangahulogan nin pagkasangkap o pagbanalbanalan; iyan nangahulogan nin pagkuyog sa dakol na pagboot na itinao sa Israel paagi ki Moises. (Exodo 19:5, 6) Bakong arog nin iba pang nasyonal na pagboot, an Pagboot nin Dios masasabing “banal asin matanos patin marahay.”—Roma 7:12.

⁸ Totoo, an Babilonikong Kodigo nin Ley ni Hammurabi, na sinasabing mas naenot sa Pagboot ni Moises, manongod sa nakaaagid na mga tema. An iba sa mga pagboot kaiyan, arog baga kan ley nin ‘mata sa mata,’ o pagbalos, nakaaagid sa mga prinsipyo ni Moises. Kaya an mga kritiko naghihingako na sinubli sana ni Moises an saiyang mga pagboot sa mga ley ni Hammurabi. Alagad ta an mga ley ni Hammurabi haros mayong ginibo kundi omawon si Hammurabi asin otobon an saiyang politikal na mga intereses. An Pagboot nin Dios itinao sa Israel ‘para sa saindang ikararahay sagkod lamang, tanganing sinda magdanay na buhay.’ (Deuteronomio 6:24) Kakadikit man kan ebidensia na an ley ni Hammurabi nagkaigwa nin legal na puwersa sa Babilonya, na nagserbi sanang “legal na pantabang sa mga naghahanap nin hatol.” (The New Encyclopædia Britannica, edisyon kan 1985, Tomo 21, pahina 921) Pero an Pagboot ni Moises nag-oobligar asin may makatanosan na mga penalidad sa pagbalga. Ultimo, an mga ley ni Hammurabi nasisentro sa gigibohon sa mga parakasala; 5 sana sa 280 ley kaiyan an direktang mga pangangalad. Alagad an puwersa kan Pagboot nin Dios nasa pag-olang, bakong pagpadusa, sa pagkakasala.

 9. Ano an epekto kan Pagboot ni Moises sa buhay kan mga Judio?

⁹ Huling idto ‘banal, matanos, asin marahay,’ an Pagboot ni Moises nagkaigwa nin mapuwersang epekto sa personal na buhay kan mga Judio. Ginibo kaiyan na areglado an saindang pagsamba, nagtao iyan nin mga Sabbath na pagpahingalo sa trabaho, kinontrol kaiyan an ekonomiya kan nasyon, nagsabi iyan nin mga kahagadan kun manongod sa paggubing, asin nagtao iyan nin kapakipakinabang na paggiya sa pagkakan, seksuwal na aktibidad, asin mga ugale sa ikararahay kan salud. Minsan an normal na mga pagpunsionar kan hawak siniyasat kan Pagboot ni Moises.

“An Togon ni Jehova Malinig”

10. (a) Taano an Pagboot ta may sinabi manongod sa kadakol na kabtang nin buhay? (b) Paano an Pagboot nakakontribuwir sa pisikal na kalinigan asin marahay na salud? (Iiba an nota sa ibaba.)

¹⁰ An detalyadong mga regulasyon na iyan manongod sa pamumuhay sa aroaldaw may marahay na katuyohan: gibohon na malinig an mga Israelitas—sa pisikal, espirituwal, mental, asin moral. Halimbawa, an mga pagboot na nag-oobligar sainda na magkarigos, italbong an saindang odo, ikuwarentina an may helang na nakaoolakit, asin likayan an nagkapirang kakanon gabos nakakontribuwir sa marahay na salud asin pisikal na kalinigan.a—Exodo 30:18-20; Levitico, kapitulo 11; 13:4, 5, 21, 26; 15:16-18, 21-23; Deuteronomio 23:12-14.

11. Ano an boot sabihon kan pagigin maati sa seremonyal na paagi?

¹¹ Pero, an marahay na salud asin sanitasyon sa katotoohan segunda sana sa espirituwal na kalinigan. Iyan an dahelan na an saro na tibaad nagkakan nin ipinangangalad na kakanon, nagkaigwa nin seksuwal na pakikidorog, o nagkapot nin bangkay maati man sa seremonyal na paagi. (Levitico, kapitulo 11, 15; Bilang, kapitulo 19) An maating iyan dai puwedeng makikabtang sa pagsamba—sa nagkapirang kaso may penalidad na kagadanan! (Levitico 15:31; 22:3-8) Alagad ano an koneksion kan mga pangangalad na iyan sa espirituwal na kalinigan?

12. Paano an mga pagboot sa seremonyal na kalinigan nakakontribuwir sa espirituwal na kalinigan?

¹² An paganong pagsamba may pagpapatotot, pagsamba sa mga gadan, asin maribok na mga pagselebrar. Alagad an The International Standard Bible Encyclopedia nagdodoon: “Mayo nin seksuwal na akto na tinogotan bilang paagi nin pagsamba ki Yahweh. Kaya an gabos na aktibidad sa bagay na ini ginibo an saro na maati. . . . Sa Israel an gadan tinatawan nin tamang onra, pero sinda dai tinatawan nin sobrang paggalang ni nagigin man sindang mga bagay na sasambahon . . . An pakikiiba sa mga kapiyestahan nin paganong pagtaraed, na may kaibang bangkete, imposible para sa Israelita, huli ta an saindang kakanon maati.” Kaya an mga regulasyon kan Pagboot nagserbing “lanob” nin pagkasiblag sa maating relihiyosong mga elemento.—Efeso 2:14.

13. Paano an Pagboot nakakontribuwir sa mental na kalinigan?

¹³ An Pagboot nakatabang man sa kalinigan sa isip kan mga Israelitas. An mga pagboot kaiyan manongod sa relasyon nin mag-agom, halimbawa, ilinangkaw an kaisipan nin lalaki. (Levitico 15:16-33) An mga Israelitas nakanood nin pagpopogol sa sadiri sa seksuwal na mga bagay, na dai napadadara sa daing pagpopogol na horot kapareho kan mga Cananeo. An Pagboot nagtokdo pa ngani sa mga nagkukuyog dian na pogolan an saindang mga pagmate asin pagmawot, na kinokondenar an maaraon na kaisipan.—Exodo 20:17.

14. Paano an Pagboot nin Dios nagin pambihira kun dapit sa pagpaoswag sa moral na kalinigan?

¹⁴ Alagad, pinakamakangangalas an pagdodoon kan Pagboot sa moral na kalinigan. Totoo, an ley ni Hammurabi kinondenar man an mga kasalan na arog kan pagsambay. Minsan siring, an sarong artikulo sa The Biblical Archaeologist nagkomento: “Bakong arog kan mga Babilonyo asin Asirio na an pagheling sana sa pagsambay sarong krimen tumang sa mga diretso kan agom na lalaki bilang kagsadiri, an pagboot sa Daan na Tipan ibinibilang man an pagsambay na magabat na kasalan tumang sa moralidad.”

15. (a) Iilustrar kun paano an sarong Israelita tibaad kaipuhan na gumibo nin dakulang paghihingoa tanganing magdanay na malinig. (b) Paano nakinabang an mga Israelitas sa siring na mga paghihingoa?

¹⁵ Totoo nanggad an mga tataramon kan salmista: “An togon ni Jehova malinig, nagpapaliwanag kan mga mata.” (Salmo 19:8) Totoo, kun beses an pagdadanay na malinig nagkakaipo nin dakulang paghihingoa. An bagong mga ina, mga pira sanang semana pagkamundag kan saindang mga aki, kaipuhan na paduman sa Jerusalem tanganing gibohon an paglinig. (Levitico 12:1-8; Lucas 2:22-24) An mga lalaki asin babae pareho obligado na linigan an saindang sadiri sa seremonyal na paagi pakatapos nin pagdodorog, saka sa iba pang konektadong mga situwasyon. (Levitico 15:16, 18; Deuteronomio 23:9-14; 2 Samuel 11:11-13) Kun maimbod nindang kukuyogon an Pagboot asin magdadanay na malinig, ‘pakikinabangon ninda an saindang sadiri’—sa pisikal, mental, moral, asin espirituwal. (Isaias 48:17) Dugang pa, an halaga asin pagkaseryoso kan pagdadanay na malinig ikadodoon nanggad sa sainda. Pinakamarahay, an sinserong mga paghihingoa na papagdanayon an kabanalan magtatao sainda kan pag-oyon nin Dios.

Malinig sa Sarong Maating Kinaban

16, 17. (a) Sagkod saen na hinahagad sa mga Kristiano ngonyan na magdanay na malinig? (b) Taano ta masakit nanggad ngonyan an pagdadanay na malinig?

¹⁶ Ngonyan mas masasabotan na niato an mga tataramon ni Pedro sa mga Kristiano: “Bilang makinuyog na mga aki, dai na kamo mamolde sono sa mga dati nindong horot kan kamo yaon pa sa kamangmangan, kundi, kaoyon sa Banal na Saro na nag-apod sa saindo, magin man kamong mga banal sa gabos nindong gawe, huli ta nasusurat: ‘Kaipuhan kamong magin banal, huli ta ako banal.’”—1 Pedro 1:14-16.

¹⁷ Totoo, ini bakong pasil. Saen man kita humeling, naheheling niato an mga tawo na naggigibo nin panloloko, pandadaya, seksuwal na inmoralidad. An The New York Times nagbareta: “An mga Amerikano paorog nang paorog na nagugustong magsaro bago kasalon.” Minsan an prominenteng mga tawo nagtatao nin salang halimbawa. An iba sa pinakapopular na mga tawo sa kinaban ngonyan sa langtad nin karawat, politika, asin aling-alingan hayag na naggigibo nin karigsokan. “Nakapanluluya nanggad nin boot,” an agrangay nin sarong apisyonado sa karawat, “na magtubod sa saro bilang arogan asin madiskobre na sinda may mantsa.” An problema? An nagkapirang popular na mga parakawat nagtuga na nag-aabuso sa droga. Kanigoan kaparate na an mga ginigibong idolo may maating pamumuhay, iyo, makababalde pa nganing pamumuhay, bilang mga parasambay, parapakisaro, homoseksuwal, tomboy, parahabon, parakikil, asin adikto sa droga! Tibaad sinda garo malinig sa pisikal, pero an saindang ngoso pano nin mabatang rapsak na mga tataramon. Tibaad ikinaoogma pa ngani ninda an pag-insulto sa pagkadisente kan publiko, na ipinaghahambog an saindang inmoral na mga gibo.

18. Paano an dakol na may marigsok na pamumuhay ‘nag-aani kan saindang itinanom’?

¹⁸ Pero, an mga tataramon kan Biblia dai madaling ipagilid: “An Dios dai maoolog-olog. [“Dai mariringgawan an Dios.”—Byington] Huli ta an ano man na itinatanom nin tawo, iyan man sana an saiyang aanihon; huli ta an nagtatanom sa laman mag-aani man nin pagkatunaw sa laman.” (Galacia 6:7, 8) An malaswang gawe parateng nagbubunga nin helang, kamondoan, asin amay na pagkagadan huli sa mga helang na arog kan sipilis, gonorrea, asin AIDS, sa pagngaran sa mga pinakamidbid. An pagkaraot sa mental asin emosyonal, labi-labing kamondoan, asin pati an paghuhugot kun beses nagigin bunga man nin inmoral na pamumuhay. Kaya minsan ngani an mga naggigibo nin inmoral tibaad pagngisihan sa pagtuya an mga naghihingoang ‘magdanay na malinig,’ an pagngisi minapondo kun an mga paraolog-olog ‘inaani [na] an saindang itinanom.’—Ikomparar an Roma 1:24-27.

19, 20. Paano pinatunayan kan klero nin Kakristianohan na sinda maati sa relihiyon asin moral?

¹⁹ Nabubuhay man kita sa sarong kinaban na maati sa relihiyosong paagi. An klero tibaad nagsusulot nin magagayon, malinig na gubing, alagad sinda nagtotokdo nin maating Babilonikong mga gibo asin doktrina, arog baga kan pagsamba sa ladawan, Trinidad, impiernong may kalayo, inmortalidad kan kalag nin tawo, asin purgatoryo. Kapareho sinda kan mga namomoon sa relihiyon na sinabi ni Jesus: “Herak man sa saindo, mga eskriba asin Fariseo, mga parasaginsagin! huli ta kamo kabaing nin mga lolobngan na pinaputi, na sa luwas magayonon na paghelingon alagad sa laog pano kan mga tolang nin mga gadan asin nin gabos na klaseng karigsokan. Siring man kamo, sa luwas garo matanos sa mga tawo, alagad sa laog kamo parano nin pagsaginsagin asin katampalasanan.”—Mateo 23:27, 28.

²⁰ Kinokonsinte pa ngani kan klero an karigsokan sa saindang aripompon. An mga tawo na midbid na inmoral asin marigsok—mga parapakisaro, parasambay, homoseksuwal—tinotogotan na magdanay na may marahay na kamugtakan. Sa puntong ini, an Newsweek nagbabareta: “An sikologong taga-Maryland na si Richard Sipe, dating padi, nagkonklusyon na mga 20 porsiento kan 57,000 na pading Katoliko sa E.U. an homoseksuwal . . . An iba pang parabolong naghohona na an tunay na kabilangan ngonyan tibaad mas harani sa 40 porsiento.” An teologong Katoliko na si John J. McNeill (na nagtugang homoseksuwal) hayag na ipinangangatanosan an homoseksuwalidad: “An pagkamoot sa pag-oltanan nin duwang tomboy o duwang homoseksuwal, na ipinamumugtak na iyan marahay na pagkamoot nin tawo, bakong kasalan ni irinarayo man kaiyan an mga namomoot sa plano nin Dios, kundi puwedeng magin banal na pagkamoot.”—The Christian Century.

21. Paano maninigo ngonyan an pagirumdom na “An kabanalan ki Jehova”?

²¹ Kaya an pagirumdom na ipinaheheling sa turbante kan halangkaw na saserdote maninigo orog kisa kasuarin pa man: “An kabanalan ki Jehova.” (Exodo 28:36) Si Jehova naghahagad, iyo, nag-oobligar, na kita magdanay na malinig sa gabos na bagay! Alagad ta paano ini magigibo? Anong mga bagay an tibaad nagkakaipo nin partikular na atension? An minasunod na artikulo magpapaliwanag kan mga hapot na ini.

[Mga Nota sa Ibaba]

Mga Hapot Para sa Pagrepaso

◻ Paano si Jehova “makosog sa kabanalan,” asin ano an kahulogan kaini para sa mga parasamba sa saiya?

◻ Paano an Pagboot ni Moises napapalaen sa mga ley kan gabos na ibang nasyon?

◻ Paano an Pagboot ni Moises nagpaoswag sa pisikal, espirituwal, mental, asin moral na kalinigan?

◻ Paano an dakol na marigsok an pamumuhay ‘nag-aani kan saindang itinanom’?

[Ritrato sa pahina 9]

An pagsamba sa inmoral na mga dios nagbunga kan pagigin maraot kan mga Cananeo

[Credit Line]

Sa karahayan nin boot kan British Museum, Londres

[Ritrato sa pahina 10]

An ley ni Hammurabi nagtao nin areglo sa kahadean asin nagpamuraway sa hade, pero dai iyan nagtao nin kabanalan sa mga taga-Babilonya

[Credit Line]

Louvre Museum, Paris