Mga Hoben—Patoodon Nindo an Saindong Kakayahan nin Pagmansay!

“An matagas na kakanon para sa mga maygurang, duman sa mga tawo na huli sa paggamit kan saindang kakayahan nin pagmansay napatood na mamidbid kun ano an tama asin sala.”— HEBREO 5:14.

1, 2. (a) Paano an situwasyon niato ngonyan nakakaagid kan sa suanoy na mga Kristiano sa Efeso? (b) Anong mga kakayahan an makapoprotehir sa saindo sa peligro, asin paano nindo mapatatalubo iyan?

“MAGMAAN kamong marhay na an saindong paglakaw bakong siring sa mangmang kundi siring sa mga madonong, na tinutubos an angay na panahon para sa saindo man sana, huli ta an mga aldaw maraot.” (Efeso 5:15, 16) Poon kan isurat ni apostol Pablo an mga tataramon na iyan kaidtong dos mil na taon na an nakaagi, ‘an mga maraot asin nandadaya orog na nagraot.’ Kita nabubuhay sa “delikadong mga panahon na masakit pakibagayan,” o siring sa pagkasabi kaiyan nin saro pang traduksion, mga panahon na “pano nin peligro.”—2 Timoteo 3:1-5, 13; Phillips.

² Minsan siring, puede kamong makalikay na dai madanyaran kan mga peligro na tibaad natatago sa saindong dalan paagi sa pagpatalubo nin “pagkaalisto nin isip, . . . kaaraman asin kakayahan nin pag-isip.” (Talinhaga 1:4) An sabi kan Talinhaga 2:10-12: “Kun an kadonongan lumaog sa saimong puso asin an kaaraman mismo magin mahamis sa saimo mismong kalag, an kakayahan nin pag-isip mismo magbabantay sa saimo, an pakamansay mismo maprotehir sa saimo, tanganing iligtas ka sa maraot na dalan, sa tawong nagtataram nin marigsok na mga bagay.” Alagad paano man nanggad nindo mapatatalubo an mga kakayahan na iyan? An sabi kan Hebreo 5:14: “An matagas na kakanon para sa mga maygurang, duman sa mga tawo na huli sa paggamit kan saindang kakayahan nin pagmansay napatood na mamidbid kun ano an tama asin sala.” Siring sa ano man na abilidad, an pagigin mahusay sa paggamit kan kakayahan nin pagmansay nin saro nagkakaipo nin pagpatood. An termino sa Griego na ginamit ni Pablo sa literal nangangahulogan nin ‘pagigin napatood siring sa sarong parakawat sa gymnastics.’ Paano nindo poponan an siring na pagpatood?

Pagpatood sa Saindong Kakayahan nin Pagmansay

 3. Paano nindo magagamit an saindong kakayahan nin pagmansay kun kinakaipuhan na magdesisyon?

³ Mangnohon na an saindong kakayahan nin pagmansay—an saindong abilidad na mansayon an tama sa sala—napapatood “huli sa paggamit.” Kun dapat kamong magdesisyon, an pagpatibasang, pagpabiglabigla, o pagsunod sana sa kadaklan bihirang magbunga nin madonong na pagpili. Tanganing makagibo nin madonong na desisyon, dapat nindong gamiton an saindong kakayahan nin pagmansay. Paano? Enot sa gabos, paagi sa lubos na pag-imbestigar sa situwasyon asin pagkua kan gabos na impormasyon. Maghapot kun kinakaipuhan. Aramon kun ano an mga opsion nindo. An Talinhaga 13:16 nagsasabi: “An gabos na alisto an isip mahiro na may kaaraman.” Sunod, hingoahon na aramon kun arin na mga ley o prinsipyo sa Biblia an may koneksion sa bagay na iyan. (Talinhaga 3:5) Siempre, tanganing magibo ini dapat na igwa kamo nin kaaraman sa Biblia. Iyan an dahelan na ineenkaminar kita ni Pablo na kumakan nin “matagas na kakanon”—pag-adalan “an lakbang asin laba asin langkaw patin rarom” kan katotoohan.—Efeso 3:18.

 4. Taano ta mahalagang marhay an kaaraman sa mga prinsipyo nin Dios?

⁴ Mahalagang marhay an paggibo kaiyan, huli ta kita bakong sangkap, madaling magkasala. (Genesis 8:21; Roma 5:12) “Madaya an puso nin labi sa ano pa man na bagay asin desesperado,” an sabi kan Jeremias 17:9. Kun mayo nin diosnon na mga prinsipyo na naggigiya sa sato, puede tang dayaon an satong sadiri na isipon na an sarong bagay na maraot marahay—huli sana ta hinihimuyawot iyan kan satong laman. (Ikomparar an Isaias 5:20.) An salmista nagsurat: “Paano lilinigan nin sarong hoben na lalaki an saiyang dalan? Paagi sa pag-iingat sono sa saimong tataramon. Huli sa saimong mga pagboot naghiro ako na may pakasabot. Kaya ikinaongis ko an lambang salang dalan.”—Salmo 119:9, 104.

 5. (a) Taano ta an nagkapirang hoben nagsusunod sa falsong mga dalan? (b) Paano isinaboot nin sarong hoben an katotoohan?

⁵ Taano an nagkapirang hoben na nagdakula sa Kristianong pamilya ta nagsunod sa falsong mga dalan? Huli daw ta an mga siring nungkang ‘pinatunayan sa saindang sadiri kun ano an marahay asin inaako patin sangkap na kabotan nin Dios’? (Roma 12:2) An nagkapira tibaad nag-aatender sa mga pagtiripon kaiba kan saindang mga magurang asin nasasabi an nagkapirang pundamental na katokdoan kan Biblia. Alagad kun hinahagadan nin prueba kan saindang mga paniniwala o na ipaliwanag an nagkapirang hararom na bagay sa Tataramon nin Dios, an saindang kaaraman hababaw nanggad. An siring na mga hoben puedeng madaling madaya. (Efeso 4:14) Kun totoo ini sa saindo, taano ta dai magdesisyon na magbago. Natatandaan nin sarong hoben na tugang na babae: “Nagsiyasat ako. Hinapot ko an sakong sadiri, ‘Paano ko naaaraman na ini an tamang relihion? Paano ko naaaraman na igwa nin Dios na an ngaran Jehova?’”a An maingat na pagsiyasat sa Kasuratan nakakombensir sa saiya na an mga nanodan nia sa saiyang mga magurang totoo man nanggad!—Ikomparar an Gibo 17:11.

 6. Paano nindo ‘maseseguro kun ano an inaako kan Kagurangnan,’ si Jehova?

⁶ Nasasangkapan nin kaaraman sa mga prinsipyo ni Jehova, mas pasil nindong ‘maseseguro kun ano an inaako kan Kagurangnan.’ (Efeso 5:10) Pero kumusta kun bako kamong segurado sa kun ano an madonong na gigibohon sa sarong partikular na situwasyon? Mamibi ki Jehova na logod giyahan kamo. (Salmo 119:144) Hingoahon na ipakipag-olay iyan sa saindong mga magurang o sa sarong maygurang na Kristiano. (Talinhaga 15:22; 27:17) An nakatatabang na giya makukua man paagi sa pagsiyasat sa Biblia asin sa mga publikasyon kan Watch Tower. (Talinhaga 2:3-5) Mientras na orog nindong ginagamit an saindong kakayahan nin pagmansay, orog man iyan na nagigin matarom.

Pagpaheling nin Pakamansay sa Pag-aling-aling

7, 8. (a) Paano nindo magagamit an saindong kakayahan nin pagmansay sa pagdeterminar kun baga maatender o dai sa sarong pagtorotiripon? (b) Ano an pagmansay kan Biblia sa pag-aling-aling?

⁷ Helingon ta ngonyan kun paano nindo magagamit an saindong kakayahan nin pagmansay sa nagkapirang espesipikong situwasyon. Halimbawa, imahinara na kamo inimbitaran sa sarong pagtorotiripon. Tibaad nakaresibi pa ngani kamo nin inimprentang sirkular sa pag-anunsio na nagpapaisi kan pagtorotiripon. Sinabi sa saindo na dakol na hoben na Saksi an maduman. Alagad may sisingilon na bayad para sa mga gastos. Maninigo daw kamong umatender?

⁸ Bueno, gamiton an saindong kakayahan nin pagmansay. Enot, kuanon an mga impormasyon. Gurano kadakula an pagtorotiripon na ini? Sairisay an maduman? Noarin iyan mapoon? Noarin iyan matatapos? Anong mga aktibidad an plinano? Paano iyan didirehiran? Sunod, magsiyasat, na hineheling an “Social Gatherings,” asin “Entertainment” sa Watch Tower Publications Index.b Ano an tibaad ihayag kan saindong pagsiyasat? Enot, na dai kinokondenar ni Jehova an pagtorotiripon tanganing mag-ogma. Sa katunayan, an Eclesiastes 8:15 nagsasabi na kaiba kan mahigos na pagtrabaho, “an katawohan mayo nin mas marahay sa sirong kan aldaw kisa magkakan asin mag-inom saka maggayagaya.” Tara, si Jesu-Cristo mismo may inatenderan na espesyal na karakanan asin kisuerra sarong kasal. (Lucas 5:27-29; Juan 2:1-10) Basta pinagdadanay na timbang, an pagtiripontipon puedeng magin kapakipakinabang.

9, 10. (a) Anong mga peligro an tibaad lumataw sa nagkapirang pagtorotiripon? (b) Ano an mga puede nindong ihapot sa saindong sadiri bago magdesisyon kun baga maatender o dai sa sarong pagtorotiripon?

⁹ Minsan siring, an maluya an pagkaorganisar na mga pagtorotiripon puedeng mangahulogan nin problema. Sa 1 Corinto 10:8, mababasa ta kun paanong an bakong madonong na mga pakikiasosyar nagresulta sa pakikisaro asin paggadan sa “duwang polo may tolong ribo [na bakong fiel na Israelita] sa sarong aldaw.” An saro pang nakapapepensar na patanid manonompongan sa Roma 13:13: “Maglakaw kita nin maninigo na siring baga kun aldaw, bakong sa sobrang kaorogmahan asin pagburat, bakong sa bawal na pagdodorog asin malaswang gawe, bakong sa pag-iriwal asin pangimon.” (Ikomparar an 1 Pedro 4:3.) Totoo, mayo nin espesipikong bilang na puedeng itao kun pira an puedeng umatender sa sarong pagtorotiripon. Alagad ipinaheheling nin mga eksperyensia na mientras na mas dakula an pagtorotiripon, mas depisil na direhiran iyan. An mas sadit, marahay an pagkamanehar na mga pagtorotiripon mas harayo sa posibilidad na magin “daing kontrol na mga parti.”—Galacia 5:21, Byington.

¹⁰ An saindong pagsiyasat daing duwa-duwa na mapukaw nin dugang pang mga hapot, arog baga kan: Igwa daw nin nagkapirang maygurang na nasa edad nang Kristiano na maduman sa pagtorotiripon? Sa katunayan, siisay an maisponsor kaiyan? An katuyohan daw kan pagtorotiripon paoswagon an kapakipakinabang na asosasyon o tanganing may makaganansia? Igwa daw nin ano man na restriksion sa kun siisay an puedeng umatender? Kun an pagtorotiripon gigibohon sa Sabado, matatapos daw iyan sa rasonableng oras tanganing an mga maatender puedeng makikabtang sa Kristianong ministeryo sa sunod na aldaw? Kun magkakaigwa nin musika asin bayle, iyan daw magigin kaoyon kan Kristianong mga pamantayan? (2 Corinto 6:3) An siring na mga hapot tibaad bakong pasil. Alagad an Talinhaga 22:3 nagpapatanid: “Alisto an isip kan saro na nakaheling kan kapahamakan asin nagtago, alagad an daing kabatidan nag-agi asin kaipuhan na magtios kan padusa.” Iyo, malilikayan nindo an peligrosong mga situwasyon paagi sa paggamit kan saindong kakayahan nin pagmansay.

Pakamansay sa Pagplano kan Saindong Edukasyon

11. Paano magagamit nin mga hoben an saindang kakayahan nin pagmansay sa pagplano kan saindang ngapit?

¹¹ An Biblia nagsasabi na madonong an pagplano para sa ngapit. (Talinhaga 21:5) Pinag-olayan na daw nindo kan saindong mga magurang an saimong ngapit? Tibaad plano nindo na lumaog sa bilog na panahon na ministeryo bilang payunir. An totoo, daing mapipili na karera na makatatao nin mas dakulang satispaksion. Kun kinukultibar nindo an marahay na ugale sa pag-adal asin pinatatalubo an mga abilidad sa ministeryo, kamo nag-aandam para sa nakaoogmang karera na ini. Inisip na daw nindo kun paano nindo susustentohan an saindong sadiri sa ministeryo? Kun, sa ngapit, magdesisyon kamo na magpamilya, makakaya daw nindong asikasohon an dagdag na responsibilidad na iyan? An paggibo nin timbang, realistikong mga desisyon manongod sa siring na mga bagay nagkakaipo nin paggamit kan kakayahan nin pagmansay.

12. (a) Paano pinili nin nagkapirang pamilya na makibagay sa nagliliwat na situwasyon sa pagbuhay? (b) An pagkua daw nin suplementaryong edukasyon talagang bakong kaoyon kan pagkaigwa nin pasohan na magpayunir? Ipaliwanag.

¹² Sa nagkapirang lugar posible pang makakua nin aktuwal na pagsasanay sa sarong kapakipakinabang na abilidad o propesyon. Igwa nin mga hoben na pinag-aadalan an negosyo kan pamilya o sinasanay nin nasa edad nang mga katood na igwa nin mga negosyo. An iba nagkukua nin kurso sa eskuelahan na magagamit sa paghanapbuhay sa huri. Sa mga lugar na mayo kan siring na mga oportunidad, pakatapos nin maingat na paghorophorop puedeng iareglo nin mga magurang na an saindang mga aki kumua nin suplementaryong edukasyon pakatapos nin haiskul. An patienot na pagplano sa paaging ini tanganing maasikaso an mga paninimbagan sa pagigin nasa edad na asin nangorogna tanganing makapakikabtang sa paglilingkod bilang payunir sa halawig na panahon bakong sarongat sa pag-enot kan Kahadean nin Dios. (Mateo 6:33) Asin dai ipinupuera kan suplementaryong edukasyon an pagpapayunir. Halimbawa, an sarong hoben na Saksi boot na magpayunir nin halawig na panahon. Pakatapos nia nin haiskul, iinareglo kan saiyang mga magurang—na mga regular payunir man—na sia kumua nin suplementaryong edukasyon. Nahimo niang magpayunir mantang sia nag-eeskuela, asin ngonyan igwa sia nin abilidad na ginagamit nia sa pagsustento sa saiyang sadiri mantang sia padagos na nagpapayunir.

13. Paano maninigong kuentahon nin mga pamilya an gastos sa suplementaryong edukasyon?

¹³ Kun dapit sa suplementaryong edukasyon, an balang pamilya igwa kan diretso asin paninimbagan na gumibo nin sadiring desisyon. Kun an siring na edukasyon marahay an pagkapili, iyan puedeng magin kapakipakinabang. Pero puede iyan na magin siod. Kun iniisip nindo an siring na edukasyon, ano an saindong pasohan? Tangani daw na andamon an saindong sadiri sa pagkapot nin mga paninimbagan nin pagigin nasa edad na sa kagalanggalang na paagi? O kamo daw ‘nagpaparahanap nin darakulang bagay para sa saindo man sana’? (Jeremias 45:5; 2 Tesalonica 3:10; 1 Timoteo 5:8; 6:9) Paano man an pagkua nin suplementaryong edukasyon sa ibang lugar, na tibaad maistar sa laog kan kampus? Magigin madonong daw iyan kun iisipon an patanid ni Pablo na “an maraot na pag-iriba nakararaot sa marahay na mga ugale”? (1 Corinto 15:33; 2 Timoteo 2:22) Girumdomon man na “nainaan na an panahon na natatada.” (1 Corinto 7:29) Guranong panahon an idudusay nindo sa siring na edukasyon? Uuboson daw kaiyan an kadaklan kan saindong mga taon nin pagkahoben? Kun iyo, paano nindo iaaplikar an pag-enkaminar kan Biblia na “girumdoma, ngonyan, an saimong Kaharohalangkaweng Kaglalang sa mga aldaw kan saimong pagkahoben na lalaki”? (Eclesiastes 12:1) Dugang pa, an mga kurso daw na kukuanon nindo matao nin panahon para sa mahalagang marhay na Kristianong mga aktibidad na arog kan pag-atender sa mga pagtiripon, paglilingkod sa langtad, asin personal na pag-adal? (Mateo 24:14; Hebreo 10:24, 25) Kun alisto an saindong kakayahan nin pagmansay, nungka nindong lilingawan an espirituwal na mga pasohan mantang pinaplano nindo kan saindong mga magurang an saimong ngapit.

Pagpapadanay na Kagalanggalang an Pag-ilusyonan

14. (a) Anong mga prinsipyo an maninigong gumiya sa mga magkailusyon mantang sinda nagpapaheling nin kapadangatan sa balang saro? (b) Paano nagpaheling nin salang paghusgar sa bagay na ini an nagkapirang magkailusyon?

¹⁴ An saro pang kabtang na dian kaipuhan an saindong kakayahan nin pagmansay iyo an pag-ilusyonan. Natural sana an magmawot na ipaheling an kapadangatan sa saro na pinagmamalasakitan nindo. An mabining magkailusyon sa Awit ni Salomon minalataw na nagpinahelingan man nin nagkapirang kapadangatan bago sinda kinasal. (Awit ni Salomon 1:2; 2:6; 8:5) Ngonyan, an nagkapirang magkailusyon tibaad maghona man na angay an pagkapotan nin kamot, paghadok, asin pagkugos, nangorogna kun garo baga harani na an kasal. Alagad girumdomon: “An nagtitiwala sa saiyang sadiring puso lolong.” (Talinhaga 28:26) Makamomondo, may mga magkailusyon na nagpaheling nin salang paghusgar paagi sa pagbugtak kan saindang sadiri sa alanganon na mga kamugtakan. An mga pagpaheling nin kapadangatan nagin makosog asin daing kontrol; marigsok na mga gibo an nagin resulta asin suminagkod pa ngani sa seksuwal na inmoralidad.

15, 16. Anong rasonableng mga pag-iingat an puedeng gibohon nin mga magkailusyon tanganing maseguro na an saindang pag-ilusyonan magdanay na kagalanggalang?

¹⁵ Kun kamo nagde-date, madonong na likayan nindo na kamo sana kan saindong aagomon an magkaibanan sa bakong angay na mga kamugtakan. Kaya puedeng pinakamarahay na mag-ibaiba kamo na may kairiba o sa pampublikong mga lugar. Iinareglo nin ibang magkailusyon na magkaigwa nin tsaperon. Siring man, horophoropa an mga tataramon sa Oseas 4:11: “[An] arak patin mahamis na arak nakahahale nin marahay na motibo.” An alkohol puedeng makaraot sa marahay na paghusgar asin magtulod sa magkailusyon na gumawe sa paagi na pagbabasolan ninda sa huri.

¹⁶ An Talinhaga 13:10 nagsasabi: “Paagi sa kapangahasan an saro nagpopoon sana nin iriwal, alagad sa mga nag-oorolay-olay igwa nin kadonongan.” Iyo, ‘mag-olay-olay’ asin pag-olayan kun paano kamo magawe. Magbugtak nin mga limite sa mga pagpaheling nin kapadangatan, na iginagalang kan balang saro an mga saboot asin konsensia kan saro. (1 Corinto 13:5; 1 Tesalonica 4:3-7; 1 Pedro 3:16) An pag-oolay manongod sa sensitibong bagay na ini tibaad depisil sa primero, alagad mapeprebentaran kaiyan an paglataw nin magabat na mga problema sa huri.

Tinotokdoan ‘Poon sa Pagkaniaki’

17. Paano ginibo ni David si Jehova na magin ‘saiyang kompiansa poon sa saiyang pagkaniaki,’ asin ano an leksion digdi para sa mga hoben ngonyan?

¹⁷ An paglikay sa mga siod ni Satanas magkakaipo nin dayaday na pagpuka nindo—asin kun beses, dakulang kapusoan. Tara, kun minsan tibaad manompongan nindo na dai nindo kaoyon, bako sanang an saindong kairiba, kundi an bilog na kinaban. Si salmista David namibi: “Ika an sakong paglaom, O Soberanong Kagurangnan na Jehova, an sakong kompiansa poon sa sakong pagkaniaki. O Dios, tinokdoan mo ako magpoon sa sakong pagkaniaki, asin sagkod ngonyan ipinahahayag ko an saimong makangangalas na mga gibo.” (Salmo 71:5, 17)c Midbid si David sa saiyang kapusoan. Alagad kasuarin nia pinatalubo iyan? Kan aki pa! Dawa bago kan saiyang bantog na pakipaglaban ki Goliat, si David nagpaheling na nin ekstraordinaryong kapusoan sa pagprotehir sa mga aripompon kan saiyang ama—na ginadan an leon sagkod oso. (1 Samuel 17:34-37) Minsan siring, itinao ni David ki Jehova an bilog na kredito para sa ano man na kapusoan na ipinaheling nia, na inaapod sia na “an sakong kompiansa poon sa sakong pagkaniaki.” An kakayahan ni David na manarig ki Jehova nagpangyari sa saiya na makaya an ano man na pagbalo na inatubang nia. Manonompongan man nindo na kun kamo mananarig ki Jehova, tatawan nia kamo kan kapusoan asin kosog na ‘daogon an kinaban.’—1 Juan 5:4.

18. Anong sadol an itinatao sa diosnon na mga hoben ngonyan?

¹⁸ Rinibong hoben na arog nindo an nanindogan na may kapusoan asin ngonyan naglilingkod bilang bautisadong parahayag kan maogmang bareta. Nagpapasalamat kami sa Dios huli sa pagtubod asin kapusoan nindo mga hoben! Magdanay na determinadong dulagan an karatan kan kinaban. (2 Pedro 1:4) Padagos na gamiton an saindong kakayahan nin pagmansay na sinanay sa Biblia. An paggibo kaiyan maprotehir sa saindo sa kapahamakan ngonyan asin sa katapustapusi masegurado kan saindong kaligtasan. Tunay nanggad, siring sa ipaheheling kan satong ultimong artikulo, gigibohon nindong mapanggana an saindong buhay.

[Mga Nota sa Ibaba]

Mga Hapot Para sa Repaso

◻ Paano pinapatood nin sarong hoben an saiyang kakayahan nin pagmansay?

◻ Paano magagamit nin sarong hoben an saiyang kakayahan nin pagmansay pag-abot sa pag-atender sa Kristianong mga pagtorotiripon?

◻ Anong mga bagay an puedeng konsideraron sa pagplano kan edukasyon nin saro?

◻ Paano malilikayan nin mga magkailusyon an siod nin seksuwal na inmoralidad?

[Retrato sa pahina 15]

An pakanood na magsiyasat matabang sa saindo na patoodon an saindong kakayahan nin pagmansay

Retrato sa pahina 16]

An mas sadit na mga pagtorotiripon mas pasil na direhiran asin mas harayo sa posibilidad na magin daing kontrol na kaorogmahan

[Retrato sa pahina 16]

Maninigong tabangan nin mga magurang an saindang mga aki sa pagplano kan saindang edukasyon

[Retrato sa pahina 17]

An pagde-“date” na may kairiba sarong proteksion