Sarong Buhay na Traduksiyon kan Tataramon nin Diyos

 1. (a) Anong gibuhon an itinao nin Diyos ki Adan? (b) Puon kaidto, paano na ginagamit kan mga lingkod nin Diyos an kakayahan nindang gumamit nin lengguwahe?

RINEGALUHAN kan Diyos na Jehova an mga tawo nin kakayahan na makikomunikar. Pagkatapos na ibugtak nin Diyos si Adan sa hardin nin Eden, tinawan niya siya nin sarong gibuhon na magamit nin lengguwahe; papangaranan niya an mga hayop. Nag-isip si Adan nin angay na pangaran para sa lambang hayop. (Gen. 2:19, 20) Puon kaidto, padagos na ginamit kan mga lingkod nin Diyos an kakayahan nindang makikomunikar—an paggamit nin lengguwahe—para umawon si Jehova asin ipaaram sa iba an saiyang kabutan. Sa presenteng panahon, ginagamit kan banwaan nin Diyos an kakayahan na iyan para itradusir an Bibliya tanganing maipalakop an dalisay na pagsamba.

 2. (a) Anong mga prinsipyo an sinusunod kan New World Bible Translation Committee sa saindang trabaho? (b) Ano an pag-uulayan ta sa artikulong ini?

² Rinibo an traduksiyon kan Bibliya, pero bako gabos ipinapaabot nin tama an mensahe kan orihinal na mga isinurat. Kan dekada nin 1940, nag-establisar nin tulong panginot na prinsipyo sa pagtradusir an New World Bible Translation Committee na sinunod sa pagtradusir kan Bibliya sa labing 130 lengguwahe: (1) Pakangbanalon an pangaran nin Diyos paagi sa pagbalik kaiyan sa tamang kinamumugtakan kaiyan sa Kasuratan. (Basahon an Mateo 6:9.a) (2) Kun posible, itradusir nin termino por termino an orihinal na ipinasabong na mensahe; pero kun sa paggibo kaiyan mababago an mensahe, an tamang kahulugan kaiyan an itatradusir. (3) Gumamit nin mga tataramon na madaling basahon asin masabutan.b (Basahon an Nehemias 8:8, 12.) Pag-ulayan ta kun paano inaplikar an mga prinsipyong ini sa 2013 rebisyon kan New World Translation sa Ingles asin sa iba pang lengguwahe.

3, 4. (a) Sa anong mga suanoy na manuskrito mahihiling an Tetragrammaton? (b) Ano an ginibo sa pangaran nin Diyos sa dakul na traduksiyon kan Bibliya?

³ Nabigla an mga nagsagibo nin pag-adal sa suanoy na Hebreong mga manuskrito kan Bibliya, arog kan Dead Sea Scrolls, sa kadakul na paglataw kan Tetragrammaton—an apat na letrang Hebreo na nagrerepresentar sa pangaran nin Diyos. Bako sana sa suanoy na Hebreong mga manuskritong idto mahihiling an pangaran nin Diyos, kundi pati man sa nagkapirang kopya kan Griegong Septuagint puon kan ikaduwang siglo B.C.E. sagkod sa inot na siglo C.E.

⁴ Dawa may malinaw na ebidensiya na dapat yaon sa Bibliya an personal na pangaran nin Diyos, dakul na traduksiyon an biyong hinali an sagradong pangaran nin Diyos. Sa katunayan, duwang taon pa sana pagkatapos na iluwas an New World Translation of the Christian Greek Scriptures kan 1950, ipinublikar an Revised Standard Version. Hinali sa bersiyon na iyan an pangaran nin Diyos, kabaliktaran sa ginibo kan nainot kaiyan na American Standard Version kan 1901. Taano? An introduksiyon kaiyan nagsasabi: “An paggamit nin ano man na personal na pangaran para sa saro asin iyo sanang Diyos . . . bako nanggad angay para sa pangkagabsan na pagtubod kan Kristiyanong Simbahan.” Asin iyan man an ginibo kan dakul na suminunod pang traduksiyon sa Ingles asin iba pang lengguwahe.

 5. Taano ta mahalagang papagdanayon sa Bibliya an pangaran nin Diyos?

⁵ Mahalaga pa daw kun iiba o dai kan mga paratradusir an pangaran nin Diyos? Aram nin sarong mahusay na paratradusir na mahalagang masabutan kun ano an intensiyon kan awtor; diyan niya ibabasar an mga desisyon niya sa pagtradusir. Dakul na teksto sa Bibliya an nagpapahiling na mahalaga an pangaran nin Diyos asin na dapat na pakangbanalon iyan. (Ex. 3:15; Sal. 83:18; 148:13; Isa. 42:8; 43:10; Juan 17:6, 26; Gui. 15:14) Ipinasabong kan Awtor kan Bibliya—an Diyos na Jehova—sa mga kagsurat kaiyan na gamiton an saiyang pangaran. (Basahon an Ezequiel 38:23.) Kaya an paghali sa pangaran na iyan, na mahihiling nin rinibong beses sa suanoy na mga manuskrito, kawaran nin paggalang sa Awtor kaiyan.

 6. Taano ta ibinalik kan rebisadong New World Translation sa anom pang teksto an pangaran nin Diyos?

⁶ Lalo pang nagdadakul an ebidensiya na dapat na papagdanayon sa Bibliya an pangaran nin Diyos. Sa 2013 rebisyon kan New World Translation, ginamit an pangaran nin Diyos nin 7,216 na beses, mas dakul iyan nin 6 na beses kisa sa 1984 edisyon. An lima sa mga ini mahihiling sa 1 Samuel 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Ibinalik an mga ini, panginot na, huling mahihiling an pangaran nin Diyos sa mga tekstong iyan sa Dead Sea Scrolls, na mas nainot nin labing 1,000 taon kisa sa tekstong Hebreo Masoretiko. Asin an saro pa iyo an yaon sa Hokom 19:18, na ibinalik huli sa resulta kan urog pang pag-adal sa suanoy na mga manuskrito.

7, 8. Ano an kahulugan kan pangaran na Jehova?

⁷ Para sa tunay na mga Kristiyano, mahalaga na masabutan an lubos na kahulugan kan pangaran ni Jehova. An apendise kan 2013 rebisyon kan New World Translation may pinakabagong impormasyon mapadapit sa bagay na ini. Nasasabutan kan New World Bible Translation Committee na an pangaran na Jehova hali sa causative form kan Hebreong pandiwa na ha·wah,’ na nangangahulugan na “Pinangyayari Niyang Magin.”c Ikinonektar dati kan satong mga publikasyon an kahulugan na ini sa Exodo 3:14, na nagsasabi: “Ako Magigin Kun Ano an Gusto Kong Magin.” Huli kaini, ipinaliwanag sa 1984 edisyon na an pangaran na iyan nangangahulugan na Saiyang “pinapangyayari an saiyang sadiri na magin Parautob nin mga panuga.”d Pero, an Appendix A4 kan rebisadong edisyon kan 2013 nagpapaliwanag: “Dawa ngani yaon an ideyang ini sa pangaran ni Jehova, bako sana an gusto niyang magin an kalabot sa kahulugan kan pangaran niya. An pangaran niya nangangahulugan man na pinangyayari niya an saiyang mga linalang na magin an ano man na kinakaipuhan para utubon an saiyang katuyuhan.”

⁸ Kaya, pinangyayari ni Jehova an saiyang mga linalang na magin an ano man na gustuhon Niya. Halimbawa, kauyon kan kahulugan kan saiyang pangaran, pinangyari nin Diyos na magin paratugdok kan arka si Noe, magin ekspertong trabahador si Bezalel, magin mapangganang parapakilaban si Gideon, asin magin apostol sa mga nasyon si Pablo. Iyo, para sa mga lingkod nin Diyos, pano nanggad nin kahulugan an saiyang pangaran. Asin nungkang babaliwalaon kan New World Bible Translation Committee an kahalagahan kan pangaran nin Diyos paagi sa paghali kaiyan sa Bibliya.

 9. Taano ta tinawan nin priyoridad an pagtradusir kan Bibliya sa iba pang lengguwahe?

⁹ Tinawan nin onra kan mga edisyon kan New World Translation sa labing 130 lengguwahe an pangaran nin Diyos paagi sa pagbalik kaiyan sa orihinal na kinamumugtakan kaiyan sa Banal na Kasuratan. (Basahon an Malaquias 3:16.) Sa kabaliktaran, padakul nin padakul ngunyan an traduksiyon kan Bibliya na dai sinasambit an pangaran nin Diyos asin sinasalidahan iyan nin titulo, arog kan “Kagurangnan” o kan pangaran nin sarong diyos sa lugar ninda. Ini an panginot na dahilan kun taano ta tinawan nin priyoridad kan Namamahalang Grupo kan Mga Saksi ni Jehova na an mga tawo sa gabos na lengguwahe magkaigwa nin Bibliya na nagtataong onra sa pangaran nin Diyos.

10, 11. Ano an nagin problema kan mga paratradusir kan New World Translation sa ibang lengguwahe?

¹⁰ Dakul an nagigin problema sa pagtradusir kan Bibliya sa dakul na lengguwahe. Halimbawa, inaarog kaidto kan Ingles na New World Translation an ibang Ingles na Bibliya sa paggamit kan ekspresyon sa Hebreo na “Sheol” sa mga tekstong arog kan Parahulit 9:10. Pero, an nagigin problema kan mga paratradusir kan New World Translation sa ibang lengguwahe iyo na dai aram kan dakul nindang parabasa an terminong “Sheol.” Dai iyan mahihiling sa mga diksiyonaryo ninda, asin iniisip kan iba na pangaran iyan nin sarong lugar. Huli kaiyan, inaprubaran na linawon an kahulugan kan “Sheol”—asin an katumbas na termino kaiyan sa Griego na “Hades”—paagi sa tamang pagtradusir kaiyan bilang “the Grave” (Lulubngan).

¹¹ Sa ibang lengguwahe, nagkakaigwa nin salang pakasabot pag an Hebreong termino na neʹphesh asin an Griegong psy·kheʹ pirming itatradusir sa termino ninda na katumbas kan Ingles na “soul” (kalag). Taano? Huling an termino ninda para sa “soul” sa parati ipinapanungod sa sarong bagay na minaluwas sa hawak pag nagadan an sarong tawo, bako sa tawo mismo. Kaya para malikayan an salang pakasabot na ini, inaprubaran na itradusir an “soul” sigun sa konteksto, kauyon kan mga kahulugan na ipinaliwanag na sa mga apendise kan New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Iyo, tinawan nin priyoridad na itradusir an teksto sa paaging madaling masabutan, asin sa parati, ilinalaag sa nota sa ibaba an makakatabang na impormasyon dapit sa mga termino sa Hebreo asin Griego.

12. Ano an nagkapirang ginibong pagbabago sa 2013 rebisyon kan New World Translation? (Hilingon man sa isyung ini an artikulong “An 2013 Rebisyon kan New World Translation.”)

¹² Nakatabang an mga hapot kan mga paratradusir para mahiling an iba pang posibleng magin salang pakasabot sa teksto kan Bibliya. Kaya kan Setyembre 2007, inaprubaran kan Namamahalang Grupo na rebisaron an edisyon sa Ingles. Sa panahon kan pagrebisar, rinibong hapot hali sa mga paratradusir kan Bibliya an pinag-adalan. Sinalidahan an mga tataramon sa Ingles na luma na, asin hininguwang marhay na magin malinaw saka madaling masabutan an teksto mantang pinagdadanay an tamang kahulugan kaiyan. An pag-aplikar kan mga ginibo sa ibang lengguwahe nagpatarom sa traduksiyon na Ingles.—Tal. 27:17.

13. Ano an nagin reaksiyon kan dakul dapit sa 2013 rebisyon?

¹³ Ano an nagin reaksiyon kan dakul dapit sa rebisadong New World Translation sa Ingles? Rinibong surat nin pasasalamat an naresibi kan headquarters kan Mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn. Dakul na komento an arog kan namatian nin sarong sister na nagsurat: “An Bibliya sarong kaha nin kayamanan na pano-pano nin mamahalon na bato. Malinaw na nababasa an tataramon ni Jehova sa 2013 rebisyon kaya garo baga nakikilatis mo an lambang bato, asin napapahanga ka sa korte, linaw, kulor, asin kagayunan kaiyan. Nakatabang sako an Kasuratan na ini na isinurat sa simpleng lengguwahe na mas mamidbid si Jehova, na garo sarong ama na nakakugos sa sako mantang binabasa sa sako an saiyang nakakarangang mga tataramon.”

14, 15. Ano an nagin positibong reaksiyon sa New World Translation na itrinadusir sa ibang lengguwahe?

¹⁴ Bako sana an New World Translation sa Ingles an nagkaigwa nin positibong reaksiyon. Sarong may edad nang lalaki hali sa Sofia, Bulgaria, an nagsabi mapadapit sa edisyon sa lengguwaheng Bulgarian: “Dakul na taon na akong nagbabasa nin Bibliya, pero ngunyan sana ako nakabasa nin traduksiyon na mas madaling masabutan asin nakakataros sa puso.” Siring man, pagkatapos na makaresibi nin kopya kan kumpletong New World Translation, sarong sister na taga Albania an nagsabi: “Magayunon pagdangugon an Tataramon nin Diyos sa Albanian! Dakulang pribilehiyo nanggad na makipag-ulay sa sato si Jehova sa sadiri tang lengguwahe!”

¹⁵ Sa dakul na nasyon, mahal an presyo kan Bibliya saka masakit makakua, kaya dakulang bendisyon nanggad pag natawan ka nin Bibliya. Sarong report hali sa Rwanda an nagsabi: “Sa halawig na panahon, dakul na tinutukduan kan mga tugang an dai nag-uswag huling mayo sindang Bibliya. Dai ninda kayang bumakal nin edisyon kan simbahan sa lugar ninda. Asin sa parati, dai ninda malinaw na nasasabutan an kahulugan kan ibang teksto kaya nasasakitan sindang umuswag.” Pero nagbago an sitwasyon kan magkaigwa nang New World Translation sa lengguwahe ninda. An sarong pamilya sa Rwanda na may apat na aking tin-edyer an nagsabi: “Talagang nagpapasalamat kami ki Jehova saka sa maimbod asin mapagmansay na uripon sa pagtao samo kan Bibliyang ini. Pobre kaming maray kaya mayo kaming pambakal nin Bibliya para sa kada miyembro kan pamilya. Pero ngunyan, tigsararo na kaming Bibliya. Bilang pasasalamat mi ki Jehova, iriba ming binabasa an Bibliya aroaldaw.”

16, 17. (a) Ano an gusto ni Jehova para sa saiyang mga lingkod? (b) Ano an dapat na magin determinasyon niyato?

¹⁶ Pag-abot nin panahon, magkakaigwa na nin New World Translation sa mas dakul pang lengguwahe. Pagmamaigutan ni Satanas na pugulan an paghihinguwang ini, pero aram niyato na gusto ni Jehova na magdangog an gabos Niyang lingkod mantang nagtataram Siya sa sainda sa malinaw asin nasasabutan na lengguwahe. (Basahon an Isaias 30:21.) Maabot an panahon na ‘an daga mapapano kan [kaaraman dapit] ki Jehova, siring kan tubig na nakakatahob sa dagat.’—Isa. 11:9.

¹⁷ Lugod na magin determinado kitang aprobetsaran an lambang regalo ni Jehova, kaiba na an traduksiyon na ini na nagtataong onra sa saiyang pangaran. Tugutan mong kaulayon ka niya aroaldaw paagi kan saiyang Tataramon. Huli sa saiyang daing limitasyon na mga abilidad, kaya niyang atentibong magdangog sa satong mga pamibi. Matatabangan kita kan pakikikomunikar na ini na mas mamidbid pa si Jehova asin mas magrarom pa an satong pagkamuot sa saiya.—Juan 17:3.