4. Sairisay an minakompuesto sa banhi kan babae, asin ano an gigibohon kan banhing iyan?

⁴ Dai nahaloy pagkatapos kan pagrebelde sa Eden, nanuga si Jehova na may “babae” na magkakaigwa nin “banhi.”a (Basahon an Genesis 3:15.) Pag-abot nin panahon, lulugadon kan banhing iyan an payo kan halas, si Satanas. Paghaloyhaloy, ihinayag ni Jehova na an banhi maabot paagi ki Abraham, magikan sa nasyon nin Israel, sa tribo ni Juda, asin sa pamilya ni Hadeng David. (Gen. 22:15-18; 49:10; Sal. 89:3, 4; Luc. 1:30-33) Si Cristo Jesus an pangenot na kabtang kan banhi. (Gal. 3:16) An sekondaryong kabtang kan banhi kompuesto kan linahidan nin espiritu na mga miembro kan Kristianong kongregasyon. (Gal. 3:26-29) Si Jesus asin an mga linahidan na ini an mabilog kan Kahadean nin Dios, an instrumento na gagamiton nin Dios sa pagronot ki Satanas.—Luc. 12:32; Roma 16:20.

5, 6. (a) Pirang dakulang kapangyarihan an sinambit ni Daniel asin Juan? (b) Sa ano nagrerepresentar an mga payo kan mabangis na hayop na ilinaladawan sa Kapahayagan?

⁵ An enot na hulang iyan sa Eden nagsasabi man na magkakaigwa nin “banhi” si Satanas. Iiwalon o ikakaongis kan saiyang banhi an banhi kan babae. Sairisay an minakompuesto sa banhi kan halas? An gabos na naoongis sa Dios asin nagtutumang sa banwaan nia, arog kan saboot asin ginigibo ni Satanas. Sa bilog na kasaysayan, inorganisar ni Satanas an saiyang banhi na magin manlaenlaen na politikal na mobimiento, o kahadean. (Luc. 4:5, 6) Minsan siring, nagkapira sanang kahadean nin tawo an nagkaigwa nin dakulang epekto sa banwaan nin Dios, baga man sa nasyon nin Israel o sa kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano. Taano ta mahalaga an katunayan na ini? Huli ta ipinapaliwanag kaiyan kun taano ta walo sanang dakulang kapangyarihan an ilinaladawan sa mga bisyon ni Daniel asin Juan.

 7. Sa ano nagrerepresentar an enot na payo, asin taano?

⁷ An enot na payo kan hayop nagrerepresentar sa Egipto. Taano? Huling an Egipto an enot na dakulang kapangyarihan na naongis sa banwaan nin Dios. An mga naggikan ki Abraham—na paagi sa saiya maluwas an banhi kan babae—duminakol sa Egipto. Dangan, inapi kan Egipto an Israel. Prinobaran ni Satanas na paraon an banwaan nin Dios bago pa dumatong an banhi. Paano? Paagi sa pagmotibar ki Faraon na gadanon an gabos na lalaking omboy na Israelita. Inolang ni Jehova an pagprobar na iyan asin pinatalingkas nia an saiyang banwaan sa pagkaoripon sa Egipto. (Ex. 1:15-20; 14:13) Kan huri, itinao nia sa mga Israelita an Dagang Panuga.

 8. Sa ano nagrerepresentar an ikaduwang payo, asin ano an prinobaran kaiyan na gibohon?

⁸ An ikaduwang payo kan hayop nagrerepresentar sa Asiria. Prinobaran man kan makapangyarihan na kahadean na ini na paraon an banwaan nin Dios. Totoo, ginamit ni Jehova an Asiria tanganing padusahan an sampulong tribong kahadean huli sa saindang pagsamba sa mga idolo asin pagrebelde. Minsan siring, sinalakay kan Asiria an Jerusalem. Tibaad an katuyohan ni Satanas iyo na paraon an pamilya nin mga hade na paghahalean ni Jesus pag-abot nin panahon. An pananalakay na iyan bakong kabtang kan katuyohan ni Jehova, kaya ilinigtas nia sa milagrosong paagi an saiyang maimbod na banwaan paagi sa paglaglag sa mga nanalakay.—2 Ha. 19:32-35; Isa. 10:5, 6, 12-15.

¹³ Ginamit ni Jehova an Imperyo nin Medo-Persia tanganing maotob an hula paagi sa pagpabagsak sa Babilonya asin pagpabalik sa mga Israelita sa saindang dagang tinuboan. (2 Cron. 36:22, 23) Minsan siring, kan huri, prinobaran kan iyo man sanang kapangyarihan na ini na pohoon an banwaan nin Dios. Nakarekord sa libro kan Biblia na Ester an pakana kan primer ministro nin Persia na si Haman. Iinareglo nia an paggadan sa gabos na Judio na nakaistar sa mahiwason na Imperyo nin Persia asin itinalaan nia an espesipikong petsa kun noarin iyan gigibohon. Solamenteng paagi sa pag-interbenir nin Dios kaya nakaligtas liwat an banwaan ni Jehova sa kaanggotan kan banhi ni Satanas. (Est. 1:1-3; 3:8, 9; 8:3, 9-14) Kun siring, angay na ilinadawan an Medo-Persia bilang an ikaapat na payo kan hayop sa Kapahayagan.

16. Ano an ginibo ni Antioco IV?

¹⁶ Kan nasakop na an Persia, pinamahalaan kan Grecia an banwaan nin Dios. Kan panahon na ini, an mga Judio nakabalik na sa Dagang Panuga asin ikinatogdok na liwat ninda an templo sa Jerusalem. Sinda pa man giraray an piniling banwaan nin Dios, asin an itinogdok liwat na templo iyo pa man giraray an sentro kan tunay na pagsamba. Minsan siring, kan ikaduwang siglo B.C.E., an banwaan nin Dios sinalakay kan Grecia, an ikalimang payo kan mabangis na hayop. Si Antioco IV, saro sa mga namahala sa nabangang imperyo ni Alejandro, nagbugtak nin paganong altar sa may templo nin Jerusalem, asin ginibo niang krimen na may padusang kagadanan an pagsagibo kan mga aktibidad na konektado sa relihion nin mga Judio. Mahihiling nanggad dian an pagkaongis kan kabtang kan banhi ni Satanas! Pero, dai nahaloy, sinalidahan an Grecia bilang an pambilog na kinaban na kapangyarihan. Ano an magigin ikaanom na payo kan mabangis na hayop?

17. Ano an nagin dakulang papel kan ikaanom na hayop sa pagkaotob kan Genesis 3:15?

¹⁷ An Roma an nangingibabaw na kapangyarihan kan akoon ni Juan an bisyon dapit sa mabangis na hayop. (Kap. 17:10) Nagkaigwa nin dakulang papel an ikaanom na payo sa pagkaotob kan hula sa Genesis 3:15. Ginamit ni Satanas an mga opisyal nin Roma tanganing salakayon an banhi, na nagresulta sa temporaryong pagkaparalisar kaini—an pagkalugad kaini sa “bool.” Paano? Binista ninda si Jesus base sa sahot na sedisyon asin ipinagadan sia. (Mat. 27:26) Alagad naomayan tolos an lugad na iyan huling binuhay liwat ni Jehova si Jesus.

18. (a) Ano an bagong nasyon na pinili ni Jehova, asin taano? (b) Paano an banhi kan halas padagos na nagpahiling nin kaanggotan sa banhi kan babae?

¹⁸ An relihiosong mga lider nin Israel nakipagkasapakat sa Roma tumang ki Jesus, asin isinikwal man sia kan kadaklan sa nasyon. Kaya, an Israel sa laman isinikwal ni Jehova bilang banwaan nia. (Mat. 23:38; Gui. 2:22, 23) Puminili sia nin bagong nasyon, an “Israel nin Dios.” (Gal. 3:26-29; 6:16) An nasyon na iyan iyo an kongregasyon nin linahidan na mga Kristiano na kompuesto nin mga Judio asin Gentil. (Efe. 2:11-18) Pagkagadan asin pagkabuhay liwat ni Jesus, an banhi kan halas padagos na nagpahiling nin kaanggotan sa banhi kan babae. Bako sanang sarong beses na prinobaran kan Roma na paraon an Kristianong kongregasyon—an sekondaryong kabtang kan banhi.c