KAPITULO UNO
‘Minsan Gadan Na, Siya Nagtataram Pa’
1. Ano an nagserbing ulang para dai makalaog sa hardin nin Eden an pamilya ni Adan asin Eva, asin ano an pinakagustong mangyari ni Abel?
PIGMAMASDAN ni Abel an saiyang mga karnero na matuninong na nagsasabsab sa may gilid nin bulod. Dangan, tibaad nagtanaw siya sa harayo kun sain may naaaninaw siyang liwanag. Aram niya na may naglalaad na espada duman na padagos na naglalabad-labad asin nagseserbing ulang sa entrada kan hardin nin Eden. Dating nakaistar duman an mga magurang niya, pero ngunyan dai na sinda makakalaog pati mga aki ninda. Imahinara na pabanggi na asin hinuhuyop-huyop nin duros an buhok ni Abel mantang siya nakatangad asin hinuhurop-hurop an saiyang Kaglalang. Mapapakaray pa daw an naraot na relasyon nin tawo sa Diyos? Iyan an pinakagustong mangyari ni Abel.
2-4. Paano masasabing nagtataram sa sato ngunyan si Abel?
2 Nagtataram sa saimo ngunyan si Abel. Ano, nadadangog mo siya? Tibaad sabihon mong imposible iyan. Kun sa bagay, haloy nang gadan an ikaduwang aking ini ni Adan. Haros 60 siglo nang mayo an bangkay niya, huling suminalak na iyan sa kabo-kabo. Kun dapit sa mga gadan, an itinutukdo sa sato kan Bibliya: ‘Mayo [na sinda] nin ano man na [pakaaram].’ (Par. 9:5, 10) Dugang pa, mayo ni sarong tataramon si Abel na nakasurat sa Bibliya. Kaya paano masasabing nagtataram siya sa sato?
3 Pinasabngan si Pablo na sabihon ini dapit ki Abel: ‘Huli kaiyan, minsan gadan na, siya nagtataram pa.’ (Basahon an Hebreo 11:4.) Paagi sa ano nagtataram si Abel? Paagi sa pagtubod. Siya an inot na tawong nagkaigwa kan marahayon na kuwalidad na iyan. Nagpahiling nanggad siya nin pagtubod kaya buhay an saiyang halimbawa, sarong marahayon na pamantayan na maaarog ta ngunyan. Kun makakanuod kita sa pagtubod ni Abel asin maghihinguwang arugon iyan, garo man sana nadadangog ta siya na nagtataram sa sato.
4 Pero, ano an manunudan ta ki Abel asin sa saiyang pagtubod kun kadikiton an sinasabi kan Bibliya dapit sa saiya? Hilingon ta.
Pagdakula sa Panahon kan ‘Pag-establisar kan Kinaban’
5. Ano an buot sabihon ni Jesus kan ikonektar niya si Abel sa panahon kan ‘pag-establisar kan kinaban’? (Hilingon man an nota sa ibaba.)
5 Ipinangaki si Abel kan nagpupuon pa sana an kasaysayan nin tawo. Pag-abot nin panahon, ikinonektar ni Jesus si Abel sa panahon kan ‘paglalang [o pag-establisar] kan kinaban.’ (Basahon an Lucas 11:50, 51.) Minalataw na an buot sabihon ni Jesus iyo an kinaban nin mga tawo na may paglaom na balukaton sa kasalan. Minsan ngani si Abel an ikaapat na tawong nabuhay, minalataw na siya an inot na nahiling nin Diyos na angay na balukaton.a Malinaw na nagdakula si Abel na mayo nin marahay na arugan.
6. Ano an masasabi dapit sa mga magurang ni Abel?
6 Minsan ngani nagpupuon pa sana an kinaban, mamunduon na an kamugtakan kan pamilya nin tawo. Posibleng guwapo asin magayon saka makusog an mga magurang ni Abel na si Adan asin Eva. Pero grabe an nagin kasalan ninda, asin aram ninda iyan. Dati sindang perpekto, na may paglaom na mabuhay nin daing sagkod. Pero nagrebelde sinda ki Jehova asin pinalayas sa saindang Paraisong istaran sa hardin nin Eden. Huling ininot ninda an sadiring pagmawot kisa sa gabos na iba pang bagay—pati na sa pangangaipo kan mga aki ninda—nawara ninda an pagigin perpekto asin an buhay na daing sagkod.—Gen. 2:15–3:24.
7, 8. Ano an sinabi ni Eva kan mamundag si Cain, asin ano an tibaad nasa isip niya?
7 Huling pinalayas sa hardin, nagin masakit an buhay ni Adan asin Eva. Alagad, kan mamundag an inot nindang aki, pinangaranan ninda ining Cain, o “Sarong Ipinangaki,” asin nagsabi si Eva: ‘Nagkaigwa akong aking lalaki huli ki Jehova.’ Ipinaparisa kan sinabi niya na puwedeng nasa isip niya an ipinanuga ni Jehova sa hardin, an hula na sarong babayi an magkakaigwa nin “banhi,” o aki, na pag-abot nin panahon iyo an magadan sa maraot na naglagalag ki Adan asin Eva. (Gen. 3:15; 4:1) Inisip daw ni Eva na siya an babayi sa hula asin si Cain an ipinanugang “banhi”?
8 Kun iyo, sala nanggad siya. Dugang pa, kun itinadom ninda ni Adan an ideyang iyan sa isip ni Cain mantang nagdadakula ini, siguradong sinda an dahilan kaya nagin mahambog an bakong perpektong si Cain. Pag-abot nin panahon, nangaki giraray si Eva, pero mayo kitang mababasa na sinabi niya na nagpaparisa na iyan an banhi. Pinangaranan ninda siyang Abel, na puwedeng nangangahulugan na “Alisngaw,” o “Daing Kamanungdanan.” (Gen. 4:2) An pangaran daw na iyan nagpapahiling na mas hababa an inaasahan ninda sa saiya, na garo baga mas importante si Cain kisa ki Abel? Dai kita sigurado.
9. Ano an manunudan nin mga magurang ngunyan sa inot na mga magurang ta?
9 Dakul an manunudan nin mga magurang ngunyan sa inot na mga magurang na iyan. Paagi sa saindong pagtaram asin paggawi, itatadom daw nindo sa isip kan mga aki nindo an pagigin mahambog, ambisyoso, asin makasadiri? O tutukduan daw nindo sindang mamutan si Jehova asin magin katuod niya? Makamumundo na dai nagibo kan inot na mga magurang an responsabilidad ninda. Alagad, may paglaom para sa mga aki ninda.
Nagkaigwa nin Pagtubod si Abel—Paano?
10, 11. Ano an nagin trabaho ni Cain asin Abel, asin nagkaigwa nin anong kuwalidad si Abel?
10 Mantang nagdadakula an duwang aki, posibleng sinanay sinda ni Adan sa trabahong makakasustento sa pamilya. Nagin parauma si Cain; nagin pastor si Abel.
11 Minsan siring, may nagibo si Abel na mas mahalaga. Sa pag-agi nin mga taon, nagkaigwa siya nin pagtubod—magayon na kuwalidad na sinambit ni Pablo sa saiyang surat pag-abot nin panahon. Isip-isipa! Mayong tawo kaidto na puwedeng magin halimbawa ni Abel. Kun siring, paano siya nagkaigwa nin pagtubod ki Jehova? Pag-ulayan ta an tulong posibleng masarig na basehan kan pagtubod niya.
12, 13. Paano nakatabang an pagmasid sa mga linalang ni Jehova tanganing kumusog an pagtubod ni Abel?
12 Mga linalang ni Jehova. Totoo, isinumpa ni Jehova an daga, kaya nagkaigwa nin mga tunok asin binit na nakaapektar sa agrikultura. Pero, nagtao an daga nin abundang kakanon na nakasustenir sa pamilya ni Abel. Dai man isinumpa an mga hayop, kaiba an gamgam asin sira; ni an bukid, danaw, salog, saka dagat; ni an kalangitan, panganuron, aldaw, bulan, patin mga bituon. Sain man maghiling si Abel, may ebidensiya kan hararom na pagkamuot, kadunungan, asin karahayan ni Jehova, an naglalang kan gabos na bagay. (Basahon an Roma 1:20.) Huli sa mapag-apresyar na paghurop-hurop ni Abel sa siring na mga bagay, daing duda na napakusog an pagtubod niya.
Sa mga linalang, nahiling ni Abel an masarig na basehan na magtubod sa mamumuton na Kaglalang
13 Siguradong naggamit si Abel nin panahon tanganing hurop-hurupon an espirituwal na mga bagay. Imahinara na pinapasturan niya an saiyang mga karnero. Kabtang kan buhay nin pastor an pagparalakaw. Ginigiyahan niya an mabuot na mga karnero pasiring sa mga bulod asin kababan, saka sa pagbalyo sa mga salog—na pirming naghahanap nin pinakamarahay na lugar na masasabsaban, marararaan, patin mapapahingaluan. Sa gabos na linalang nin Diyos, an mga karnero an garo pinakadaing kalaban-laban, na garo baga linalang iyan na kaipuhan na giyahan asin protektaran nin tawo. Narealisar daw ni Abel na kaipuhan man niya nin paggiya, proteksiyon, asin pag-ataman nin Saro na mas madunong saka mas makapangyarihan kisa sa siisay man na tawo? Daing duda na pirmi niyang ipinapamibi iyan, kaya padagos na kuminusog an pagtubod niya.
14, 15. Huli sa mga panuga ni Jehova, ano an mga puwedeng hurop-hurupon ni Abel?
14 Mga panuga ni Jehova. Siguradong iinistorya ni Adan asin Eva sa mga aki ninda an mga nangyari sa hardin nin Eden na nagresulta sa pagpalayas sa sainda. Kun siring, dakul an puwedeng hurop-hurupon ni Abel.
15 Sinabi ni Jehova na isusumpa an daga. Siguradong nahiling ni Abel an mga tunok asin binit bilang kautuban kaiyan. Ihinula man ni Jehova na si Eva makakamati nin kulog sa pagbados asin pangangaki. Kan ipangaki an mga tugang ni Abel, daing duda na napatunayan man niyang totoo iyan. Patiinot na nahiling ni Jehova na magigin bakong timbang si Eva sa paghagad nin atensiyon asin pagkamuot sa agom niya, saka dodominaron man siya ni Adan. Nahiling ni Abel an mamundong katunayan na iyan. Sa gabos na iyan, nahiling ni Abel na lubos na masasarigan an tataramon ni Jehova. Huli kaini, may masarig na dahilan si Abel na magtubod sa panuga nin Diyos dapit sa “banhi,” o aki, na pag-abot nin panahon iyo an magtatanos kan mga sala na nagpuon sa Eden.—Gen. 3:15-19.
16, 17. Ano an tibaad nanudan ni Abel sa mga kerubin ni Jehova?
16 Mga lingkod ni Jehova. Mayo nin siisay man kaidto sa pamilya nin tawo na marahay na halimbawa para ki Abel, pero bako sanang mga tawo an linalang sa daga na may isip kan panahon na idto. Kan palayason ni Jehova sa hardin si Adan asin Eva, sinigurado niya na sinda asin an mga aki ninda dai makakalaog sa Paraisong daga na iyan. Tanganing mabantayan an entrada, nagbugtak si Jehova duman nin mga kerubin—mga anghel na halangkawon an posisyon—pati nin naglalaad na espada na padagos na naglalabad-labad.—Basahon an Genesis 3:24.
17 Imahinara an pagmati ni Abel pag nahihiling niya an mga kerubin na idto kan aki pa siya. Huling nakasulot an mga ini nin hawak na tawo, siguradong mahihiling sa sainda an makusog na kapangyarihan. Asin napahanga man siya sa “espada,” na padagos na naglalaad asin naglalabad-labad. Mantang nagdadakula siya, nahiling daw niya an mga kerubin na nalangkag asin naghali sa puwesto ninda? Dai lamang. Aldaw asin banggi, sa laog nin dakul na taon saka dekada, an intelihente patin makapangyarihan na mga linalang na ini dai naghali sa puwesto ninda. Huli kaiyan, nanudan niya na si Jehova may matanos asin marigon na mga lingkod. Nahiling niya sa mga kerubin an klase nin kaimbudan asin pagkuyog ki Jehova na dai niya nahiling sa saiyang pamilya. Daing duda na nakapakusog sa pagtubod niya an halimbawa kan mga anghel.
Sa bilog na buhay ni Abel, nahiling niya na an mga kerubin maimbod asin makinuyog na mga lingkod ni Jehova
18. Ano an igong basehan niyato ngunyan para mapakusog an satong pagtubod?
18 Huli sa paghurop-hurop sa gabos na ihinayag ni Jehova dapit sa saiyang sadiri paagi sa mga linalang, panuga, asin halimbawa kan mga lingkod Niyang anghel, lalong kuminusog pa an pagtubod ni Abel. Bako daw na nagtataram sa sato an saiyang halimbawa? Partikularmenteng nakakapakusog para sa mga hoben na maaraman na puwede sindang magkaigwa nin tunay na pagtubod ki Jehova, ano man an ginigibo kan mga kapamilya ninda. Yaon an kahanga-hangang mga linalang, an bilog na Bibliya, saka an dakul na halimbawa nin mga tawong may pagtubod kaya may igong basehan kita ngunyan para mapakusog an satong pagtubod.
An Atang ni Abel—Kun Taano ta Nakakalabi Iyan
19. Pag-abot nin panahon, anong mahalagang katotoohan an nasabutan ni Abel?
19 Mantang nagkukusog an pagtubod ni Abel ki Jehova, gusto niyang humanap nin paagi na ikapahiling an pagtubod na iyan paagi sa gibo. Alagad, ano an ikakatao nin ordinaryong tawo sa Kaglalang kan uniberso? Malinaw na dai kaipuhan nin Diyos nin ano man na regalo o tabang hali sa mga tawo. Pag-abot nin panahon, nasabutan ni Abel an sarong mahalagang katotoohan: Kun iaatang niya ki Jehova an pinakamarahay na ikakatao niya—na may tamang motibo—mauugma an saiyang mamumuton na Ama.
May pagtubod na nag-atang si Abel; bakong arog ni Cain
20, 21. Ano an iinatang ni Cain saka Abel ki Jehova, asin ano an reaksiyon ni Jehova?
20 Nagpreparar si Abel para mag-atang nin mga karnero hali sa aripumpon niya. Pinili niya an pinakamarahay na klase, an matuang mga ugbon, asin an sa hiling niya pinakapiling parte kaiyan. Kadungan kaiyan, hininguwa man ni Cain na makamtan an bendisyon asin pag-uyon nin Diyos, kaya nagpreparar siya nin iaatang hali sa inani niya. Pero an motibo niya bakong arog ki Abel. Nahiling iyan kan mag-atang na an magtugang.
21 Tibaad parehong naggamit nin altar asin kalayo an duwang aking ini ni Adan kan mag-atang sinda, na tibaad nahihiling kan mga kerubin, na iyo sana an buhay na mga representante ni Jehova digdi sa daga kaidto. Mababasa ta an reaksiyon ni Jehova: ‘[May] kaugmahan na liningoy ni Jehova si Abel asin an saiyang dulot.’ (Gen. 4:4) Dai sinabi kan Bibliya kun paano ipinahiling nin Diyos an pag-uyon niya.
22, 23. Taano ta inuyunan ni Jehova an atang ni Abel?
22 Taano ta si Abel an inuyunan nin Diyos? Huli daw sa mismong atang? Nag-atang si Abel nin buhay, naghahangos na linalang, asin pinabulos an mahalagang dugo kaiyan. Aram daw niya kun gurano kahalaga an siring na atang? Dakul na siglo pagkagadan ni Abel, ginamit ni Jehova an atang na kordero na mayong depekto tanganing magrepresentar sa atang kan Saiya mismong perpektong Aki, ‘an Kordero nin Diyos,’ na an dugong daing sala papabuluson. (Juan 1:29; Ex. 12:5-7) Minsan siring, siyertong dai iyan lubos na aram o nasabutan ni Abel.
23 Ini an siyertong aram ta: Iinatang ni Abel an pinakamarahay na ikakatao niya. Inuyunan ni Jehova bako sana an atang kundi an mismong nag-atang kaiyan. Ginibo iyan ni Abel huli sa pagkamuot asin tunay na pagtubod ki Jehova.
24. (a) Taano ta masasabi niyatong bako man sala an atang ni Cain? (b) Sa anong paagi arog ni Cain an dakul ngunyan?
24 Lain an sitwasyon ni Cain. Si Jehova ‘dai nagkiling [na may pag-uyon] ki Cain asin sa dulot’ niya. (Gen. 4:5) Bako man dahil sa sala an atang niya; pag-abot nin panahon, itinugot kan Ley nin Diyos an pag-atang nin mga inani. (Lev. 6:14, 15) Pero sinasabi kan Bibliya dapit ki Cain na ‘an saiyang mga gibo maraot.’ (Basahon an 1 Juan 3:12.) Arog nin dakul ngunyan, minalataw na paghuna niya igo na an pangluwas na pagpahiling nin debosyon sa Diyos. Nahiling tulos sa paggawi niya an kawaran nin tunay na pagtubod o pagkamuot ki Jehova.
25, 26. Ano an patanid ni Jehova ki Cain, alagad ano an ginibo ni Cain?
25 Kan marisa ni Cain na dai siya inuyunan ni Jehova, hininguwa daw niyang makanuod sa halimbawa ni Abel? Dai. Grabe an pagkaungis niya sa saiyang tugang. Nahiling ni Jehova an nasa puso niya kaya mapasensiyang nakipangatanusan Siya ki Cain. Pinatanidan Niya si Cain na pasiring sa magabat na pagkakasala an ginigibo kaini, asin nanuga Siya nin ‘kaumawan,’ o pag-uyon, kun mabago ini.—Gen. 4:6, 7.
26 Binaliwala ni Cain an patanid nin Diyos. Inagda niya an saiyang nagtitiwalang tugang na mag-iba sa saiya sa kapatagan. Duman ginadan ni Cain si Abel. (Gen. 4:8) Huli kaini, si Abel an masasabing inot na biktima nin persekusyon dahil sa relihiyon, an inot na martir. Gadan na siya, pero dai pa tapos an istorya kan buhay niya.
27. (a) Taano ta makakasarig kita na bubuhayon liwat si Abel? (b) Paano ta masisiyerto na pag-abot nin panahon mahihiling niyato si Abel?
27 Sa piguratibong pagtaram, an dugo ni Abel nagkurahaw ki Jehova sa paghagad nin pamamalos, o hustisya. Kaya sinigurado nin Diyos na ikatao an hustisya paagi sa pagpadusa sa maraot na si Cain huli sa ginibong krimen kaini. (Gen. 4:9-12) An mas mahalaga, an rekord kan pagtubod ni Abel nagtataram sa sato sagkod ngunyan. An lawig kan buhay niya—tibaad mga sarong siglo—halipot sana para sa mga tawo kaidto, pero ginamit niya iyan sa kapakipakinabang na paagi. Dawa nagadan siya, aram niyang namumutan asin inuuyunan siya kan saiyang langitnon na Ama, si Jehova. (Heb. 11:4) Kun siring, makakasiyerto kita na yaon siya sa daing limiteng memorya ni Jehova, na naghahalat na buhayon liwat sa paraisong daga. (Juan 5:28, 29) Magkakahilingan daw kamo duman? Puwede, kun determinado kang maghinanyog mantang nagtataram si Abel asin kun aarugon mo an pambihirang pagtubod niya.
a An pananaram na ‘pag-establisar kan kinaban’ igwa kan ideya na pagsabwag nin banhi, na nagsusuherir nin pangangaki, kaya konektado iyan sa kainot-inuting aki nin tawo. Pero taano ta ikinonektar ni Jesus ki Abel an ‘pag-establisar kan kinaban’ asin bako ki Cain, na iyo an inot na ipinangaki? An mga desisyon asin paggawi ni Cain nagpapahiling nin tuyong pagrebelde ki Jehova. Arog kan mga magurang niya, minalataw na siya dai man bubuhayon liwat ni babalukaton.