Sarong Pangaran sa Bibliya sa Suanoy na Tapayan

Dai pa sana nahahaloy, nagin interesadong marhay an mga parasiyasat sa mga pidaso kan 3,000 na taon nang seramikong tapayan o dulay na nakutkot kan mga arkeologo kan 2012. Taano? Bakong dahil sa mismong mga pidaso kundi dahil sa nakasurat diyan.

Kan mabilog na kan mga arkeologo an tapayan, nabasa man giraray ninda an nakaukit diyan na suanoy na Canaanitang mga tataramon. An sabi: “Eshba’al Ben [aki ni] Beda’.” Ini an primerong pakahiling kan mga arkeologo sa pangaran na iyan sa sarong suanoy na inskripsiyon.

An totoo, igwa nin saro pang Eshbaal na sinasambit sa Bibliya. Saro siya sa mga aki ni Hading Saul. (1 Cron. 8:33; 9:39) Si Propesor Yosef Garfinkel, na kaiba sa mga nagkutkot, nagsabi: “Interesante talagang maaraman na naglataw an pangaran na Eshba’al sa Bibliya, tapos ngunyan sa rekord man nin arkeolohiya, sa panahon sana kan paghadi ni David.” Iniisip kan iba na an pangaran na iyan ginamit kan panahon sanang idto. Saro naman ining detalye sa Bibliya na pinatunayan kan arkeolohiya.

Sa ibang libro kan Bibliya, si Eshbaal na aki ni Saul inapod man na Ish-bosheth. (2 Sam. 2:10) Taano ta sinalidahan nin “bosheth” an “baal”? Ipinaliwanag kan mga parasiyasat na posibleng nag-alangan an kagsurat kan Ikaduwang Samuel na gamiton an pangaran na Eshbaal huling nakokonektar ini sa diyos nin uran kan mga Canaanita na si Baal. Pero sa Libro nin Mga Cronica, dai binago an pangaran na Eshbaal.ʺ