An Moral na Kalinigan Iyo an Kagayonan kan Pagkahoben
“Mag-ogma ka, soltero, sa saimong pagkahoben, . . . asin lumakaw ka sa dalan kan saimong puso asin sa mga bagay na naheheling kan saimong mga mata. Alagad aramon mo na sa gabos na ini hohokoman ka kan tunay na Dios.”—ECLESIASTES 11:9.
1, 2. (a) Ano an minamawot ni Jehova sa pagkahoben? (b) Taano ta karungawan na gibohon an maski ano na nakakaakit sa saindong puso asin mga mata?
“AN PAGKABAROBATA, entusiasmo, asin pagkahoben siring kan mga panahon nin pamumurak. Imbes na magreklamo ... huli sa halipot na lawig kaini, magmaigot na magayagayahan sa mga ini.” Siring kaiyan an isinu at kan ika-19 siglong poetang Aleman. An raga tataramon na iyan sa pagsadol saindo mga hober les nagpapagirumdom kan isinurat rinibong taon na mas amay sa libro nin Biblia na Eclesiastes: “Mag-ogma ka, soltero, sa saimong pagkahoben, asin an saimong puso pagiboha nin karahayan sa saimo sa mga aldaw kan saimong pagkabarobata [o, pagkadaraga], asin lumakaw ka sa dalan kan saimong puso asin sa mga bagay na naheheling kan saimong mga mata.” (Eclesiastes 11:9a) Kaya si Jehova Dios dai perming nagkakaigwa nin negatibong punto-de-vista manongod sa nakaaakit sa mga pagmawot nin mga hobenes. Mawot nia na magayagayahan kamo nin lubos sa kosog asin puwersa kan saindong pagkahoben.—Talinhaga 20:29.
2 Alagad, nangangahulogan daw ini, na puwede na nindong gibohon an ano man na nakaaakit sa saindong puso asin mga mata? Dai nanggad! (Bilang 15:39; 1 Juan 2:16) An kasuratan padagos na nagsasabi: “Alagad aramon mo na sa gabos na ini [mga gibohon na pinili nindo na magpanigo kan saindong mga pagmawot] hohokoman ka kan tunay na Dios.” (Eclesiastes 11:9b) Iyo, dai nindo madudulagan an mga bunga kan saindong mga ginibo; an mga hobenes, siring kan mga may edad, mapapairarom sa paghatol ni Jehova.—Roma 14:12.
3, 4. (a) Taano ta magpadanay nin halangkaw na pamantayan sa moral na kalinigan? (b) Anong impluwensia an yaon saindo tanganing ikawara an saindong malinig na kamugtakan sa atubang nin Dios, asin anong mga hapot an minalataw?
3 An pag-aako kan paborableng paghatol ni Jehova minagiya bako sanang pasiring sa buhay na daing sagkod kundi sa sarong dayupot na relasyon sa Dios ngonyan. Alagad, kaipuhan nindong, pagdanayon an halangkaw na pamantayan sa moral na kalinigan. An Salmo 24, bersikulo 3 sagkod 5, nagsasabi nin siring kaini: “Siisay an matukad sa bukid ni Jehova, asin siisay an masakat sa saiyang banal na lugar? An siisay man na daing kasalan sa saiyang kamot asin malinig sa puso, na dai dinara an Sakuyang kalag sa daing kamanungdanan, ni nanumpa man nin mapandaya. Sia magkakamit nin bendisyon gikan Id Jehova asin nin katanosan gikan sa saiyang Dios nin kaligtasan.” Iyo, magagayon kamo sa mga mata ni Jehova kun nagpapadanay kamo nin moral na kalinigan.
4 Alagad, igwa nin danay na impluwensia saindo tanganing mawara an saindong malinig na kamugtakan sa Dios. Mantang an mga huring adaw na ini nagdadangadang sa katapusan kaini, igwa nin epidemia nin inmoral na paggawe asin marigsok na impluwensia. (2 Timoteo 3:1-5) Nungka na nagin mas dakula an angat para sa mga hobenes na pagdanayon an moral na kalinigan. Mapanggana daw nindong naaatubang an angat? Padagos daw nindong gigibohon an siring?
An Angat na Inaatubang Nindo
5. Anong marigsok na mga impluwensia an nagpapasakit SR pagdanay na igwa nin malinig na kamugtakan sa atubang nin Dios?
5 Sinasalakay kan langtad nin pag-aling-aling an mga hobenes paagi kan mga bagay na nagsisikwal kan desinte asin nagpapamuraway kan mga bagay na hayagan na inmoral. Bilang halimbawa, kan iluwas an saro sa serye nin madahas na pelikulang nakatatakot, sarong kritiko sa pelikula an nagsurat: “An pagriribayan nin mga pasale manongod sa sekso, garadanan, asin kalaswaan na grabe nanggad an perming maheheling sa pelikula. Kun magkaigwa ini nin halangkaw na bilang nin magheheling, magpapagirumdom ini nin saro pang dakulang pagbaba sa makasosopog na ... pagpili nin mga pelikula.” Dugang pa sa siring na mga pelikula an mga kanta na igwa nin maliwanag na seksuwal na mga liriko asin mga programa sa telebisyon na nagpapamuraway nin bawal na pagdorog. Puwede daw nindong isapeligro an saindong sadiri sa siring na malinaw na naheheling na paglaladawan nin “labi-labing kalaswaan“ asin pagdanayon an saindong malinig na kamugtakan sa atubang nin Dios? (1 Pedro 4:4) Siring kan sinasabi kan talinhaga: “Puwede daw na an tawo magkabig nin kalayo sa saiyang daghan alagad dai magkatorotong an saiyang mga gubing?“—Talinhaga 6:27.
6. Anong impluwensia an naaatubang kan mga hobenes sa saindang mga kaedad?
6 An impluwensia na ikawara nindo an saindong malinig na kamugtakan sa Dios naghahale man sa saro pang pinaghahalean—an saindong mga kaedad. Sarong 17 anyos an edad na kinabanon na babae an nag-agrangay: “Nakidorog ako sa enot na beses hull sa salang mga rason: hull ta nagpirit an sakong kailusyon asin hull ta hinohona ko na an gabos naggigibo kaini.” Mayo nin siisay man na nagmamawot na pagngisihan. Natural sana na mawoton na magustohan nin iba. Alagad kun naninindogan kamo sa moralidad kan Biblia, tibaad tuyaon kamo kan ibang hobenes. An pagmawot na makibagay, tanganing akoon kan saindong mga kaedad, puwedeng pumuwersa saindo na gumibo nin sarong bagay na aram nindong sala.—Talinhaga 13:20.
7. Taano ta an pagtumang sa marigsok na mga impluwensia masakit para sa mga hobenes, alagad ipinaheling kan rinibong hobenes sa orgamsasyon ni Jehova na ano sinda?
7 An pakikilaban sa mga impluwensiang ini partikularmenteng masakit durante “kan pagbukad nin pagkabarobata,“ na makosog an seksuwal na pagdagka. (1 Corinto 7:36) Dai ipagngalas na sarong organisasyon na nagsisiyasat an nagtao nin konklusyon: “Pambihirang hoben an dai nakidorog bago an kasal sa edad na 19.” Alagad, kamo na rinibong hobenes sa laog kan organisasyon ni Jehova nagpaheling na pambihira kamo. Naaatubang nindo na may kaimbodan an angat asin nagpapadanay nin moral na kalinigan.
8. Taano ta tinogotan kan nagkapirang Kristianong hobenes na madigtaan sinda kan inmoral na mga kaisipan kan kinaban, asin igwa nin anong bunga?
8 Alagad, mamondong sabihon, dakol na Kristianong hobenes an nagtogot na madigtaan sinda kan inmoral na kaisipan kan kinaban. Mantang tibaad naghihingako sindang namomoot sa karahayan, dai ninda kinaongisan an maraot; kisuerra kinaongisan ini nin igo. (Salmo 97:10) Sa nagkapirang kaso, garo namotan pa ngani ninda ini. Siring kan sinasabi kan Salmo 52:3: “Namotan mo an maraot nin orog kisa sa marahay, an kaputikan nin orog kisa sa pagtataram nin katanosan.” An nagkapira nagibo pa nganing isikwal nin direkta an paggiya hale sa organisasyon ni Jehova manongod sa mga bagay siring baga kan dating, pag-aling-aling, asin moralidad. Bilang bunga, parateng nagdadara sinda nin kasosopgan kapuwa sa saindang sadiri asin sa saindang mga magurang. Nawawara man ninda an saindang kagayonan sa mga mata nin Dios.—2 Pedro 2:21, 22.
Tabang sa Pag-aatubang kan Angat
9. Ano an kaipuhan tanganing atubangon an angat na magdanay na malinig sa moral?
9 Paano nindo maaatubang an angat na magdanay na malinig sa moral? An salmista naghapot kan iyo man sanang hapot: “Paano lilinigan nin sarong barobata an saiyang dalan?“ Dangan itinao nia an simbag: “Paagi sa pag-iingat sono sa saimong tataramon.” (Salmo 119:9) Iyo, kaipuhan nindo an paggiya hale sa Tataramon nin Dios. Asin sinierto kan satong mamomoton na langitnon na Ama na an saiyang organisasyon nagtatao nin siring na paggiya tanganing tabangan kamo na isikwal an marigsok na mga impluwensia kan kinaban na ini.
10, 11. (a) Anong mga publikasyon an inandam tanganing tabangan an mga hobenes na magdanay na malinig sa moral? (b) Paano natabangan an nagkapirang hobenes kan seryeng “Ihinahapot kan mga Hobenes . “? (c) Paano kamo personal na nakinabang sa serye kan “Ihinahapot kan mga Hobenes . . . “?
10 Sa nakaaging mga taon dakol na publikasyon an inandam partikularmente na nasa isip an mga hobenes, siring baga kan librong Your Youth—Getting the Best out of It. Poon kan 1982, an seryeng “Ihinahapot kan mga Hobenes . . . “ sa magasin na Awake! nagtao nin kadakol na makatatabang na sadol sa mga bagay siring baga kan pornograpiya, mga nobela sa romansa, asin angay na paggawe durante kan pag-iilusyonan. Tunay daw na nakatabang an siring na impormasyon sa mga hobenes? Konsideraron an halimbawa. Ipinakipag-olay kan nagkapirang artikulo sa serye an masturbasyon, na ipinaheheling na an ugale nagpapagana kan “seksuwal na horot“ asin puwedeng madali sanang magin dahelan na makagibo an saro nin seksuwal na inmoralidad.a (Colosas 3:5) Itinao an praktikal na mga suhestion kun paano lalabanan an gawe asin kun paano aatubangon an pagbalik sa dati. Bilang reaksion sa mga artikulo, an nagkapirang hobenes nagsurat: “Nagkaigwa ako nin problema sa masturbasyon magpoon kan 12 anyos an edad ko. Ngonyan 18 anyos na ako, asin luway-luway akong nakababalik sa marahay na kamugtakan, mabalos sa saindong mga artikulo.” “Ngonyan na inaplikar ko na an sadol na itinao kan mga artikulo, nanompongan ko an sakong sadiri na nasa mas marhay nanggad na kamugtakan nin isip. Nakamate ako na mas malinig na gayo kisa kan dati.”
11 Nangangaipo nin panahon na basahon asin pag-adalan an siring na impormasyon, alagad an paggibo nin siring puwedeng makatabang saindo na magdanay na malinig sa moral. Lubos daw nindong inaaprobetsaran an siring na ipinublikar na materyal? Bilang reaksion sa artikulo kan “Ihinahapot kan mga Hobenes . . . ?” na “Sex Before Marriage—Why Not?”b sarong hoben na babae, na estudyante nin Biblia kan panahon na idto, an nagsurat: “Aram ko an maraot, kulpable, asin maimon na mga pakamate na naglalataw pakatapos nin pagdorog bago an kasal, asin pinagbabasolan kong gayo ini. Aroaldaw pinasasalamatan ko si Jehova hull kan saiyang pag-ako asin saiyang pagpapatawad. Linalaom ko, na an saindong artikulo, makatabang sa iba bago ninda gibohon an siring kan ginibo ko. Totoong nakakakolog ini. Ngonyan nasabotan ko kun taano ta boot ni Jehova Dios na kita lumikay sa pakikisaro.’”— 1 Tesalonica 4:3.
12. Ano an magpapahiro sa sato na magmawot na mapaoyonan si Jehova?
12 Nagdadara ini sa sato sa saro pang bagay na makatatabang sa saindo na mapangganang atubangon an angat: Maninigo nindong apresyaron na si Jehova an Unibersal na Soberano asin maninigong kuyugon. (Kapahayagan 4:11) Alagad, kadungan kaiyan, sia an mamomoton na langitnon na Ama, asin nasa puso nia an satong pinakamarahay na mga interes. (Talinhaga 2:20-22; Isaias 48:17) An saiyang mga pagboot may katuyohan na protehiran kita, bakong pogolan kita na mayong dahelan. An pagkuyog sa mga ini sa siring iyo an dalan nin kadonongan. (Deuteronomio 4:5, 6) An malinaw na pakasabot kun taano ta ipinipirit ni Jehova na magin malinig sa moral an makatatabang saindo na maheling an tunay na kagayonan kaini asin magpapahiro sa saindo na mawoton na paoyonan sia.—Salmo 112:1.
13. Paano nindo ipaliliwanag na an pagboot ni Jehova na nagbabawal sa pakikisaro sa katunayan para sa pinakamarahay na mga interes niato?
13 Konsideraron an katotoohan na itinotogot nin Dios an pagdorog sa pag-aragoman sana asin istriktong gayo na ibinabawal an pakikisaro. (Hebreo 13:4) An pagkuyog daw sa pagboot na ini naghahale saindo nin ano man na marahay? An mamomoton na langitnon na Ama daw magibo nin sarong pagboot na maghahale saindo nin kagayagayahan sa buhay? Siyempre dai! Helinga kun ano an nangyayari sa buhay kan saindong mga kaedad na dai nag-iintindi sa moral na pagboot nin Dios. An dai minamawot na mga pagbados parateng minasagkod sa mga aborsion o, tibaad, sa mas amay na mga pag-agom. Sa kadakol na kaso nangangahulogan ini nin pagpadakula nin aki na daing agom. Dugang pa, an mga hobenes na nagsasagibo nin pakikisaro ‘nagkakasala tumang sa saindang sadiring hawak’ asin nagsasapeligro kan saindang sadiri sa mga helang na ikinaoolakit paagi sa seksuwal na pagdorog. (1 Corinto 6:18) Asin kun an sarong hoben na nagdusay ki Jehova nakagibo nin pakikisaro, an emosyonal na mga epekto puwedeng makaparibok na gayo. An pagmamaigot na pogolon an mga pagbasol nin kulpableng konsensia puwedeng magin dahelan nin kapagalan asin daing torog na mga banggi. (Salmo 32:3, 4; 51:3) Kun siring, bako daw maliwanag, na an pagboot ni Jehova na nagbabawal sa pakikisaro dinesenyo tanganing protehiran kamo? Igwa nin tunay na pakinabang sa pagdadanay na malinig sa moral!
14. Manongod sa pangangatanosan na sarong proteksion an pag-agom mantang tin-edyer, ipaliwanag kun paano niato maninigong mansayon an mga tataramon ni Pablo sa 1 Corinto 7:9 asin 7:36.
14 Ipamugtak, na bakong pasil na kuyogon an istriktong mga pagboot nin Dios manongod sa moralidad. Huli kaini, an nagkapirang hobenes nagkaigwa nin konklusyon na an pinakamarahay na proteksion iyo an mag-agom mantang sinda mga tin-edyer pa. ’Total,’ an pangangatanosan ninda, ‘bako daw an 1 Corinto 7:9 nagsasabi: “Alagad kun sinda dai makapagpogol, mag-agom sinda, huli ta marahay pang mag-agom sinda kisa maglaad sa horot“?’ Alagad, an siring na punto-de-vista, kulang nin paghorophorop sa ngapit. An mga tataramon ni Pablo dai itinaram sa mga tin-edyer kundi sa mga “lihis na sa pagbukad nin pagkabarobata.” (1 Corinto 7:36) Sa kadaklan na kaso idtong mga nasa pagbukad pa nin pagkabarobata dai pa nagtalubo nin igo sa emosyonal asin espirituwal na paagi tanganing atubangon an mga kagipitan asin paninimbagan sa pag-agom. Ibinareta kan Journal of Marriage and the Family: “An mga tawong nag-agom nin mas amay nakaeksperyensia nin dikit na satispaksion sa pag-agom huli ta kulang an pag-aandam ninda para sa kabtang na isasagibo bilang may agom. An maluyang pagsagibo kan kabtang nag-iina nin satispaksion, na puwedeng sumagkod sa pagkadaing karigonan kan pag-agom.” Kaya an solusyon, bakong an pag-agom mantang hoben pa, kundi an pagpapadanay nin malinig na pagkadaing agom sagkod sa mapatalubo nindo an gabos na kuwalidad na kaipuhan tanganing magin mapanggana sa pag-agom.
Magdanay Kamong Malinig!
15. Anong marigon na mga paagi an kaipuhan kun mawot nindong magdanay na malinig sa moral?
15 Si apostol Pablo nagsurat: “Gadanon nindo an mga kabtang kan saindong hawak na yaon sa ibabaw kan daga kun dapit sa pakikisaro, karigsokan, seksuwal na horot.” (Colosas 3:5) Iyo, marigon na mga paagi an kaipuhan; kaipuhan kamong magin determinado na magdanay na malinig sa moral. Sa pagkokomento sa berbong ginamit na “gadanon,“ an The Expositor’s Bible Commentary nagsasabi: “Nagsusuherir ini na bako sanang basta olangon o pogolon niato an maraot na mga gawe asin kaisipan. Maninigo niatong haleon an mga ini, lubos nanggad na paraon an dating paagi nin buhay. An ‘gadanon nin lubos’ puwedeng magpahayag kan puwersa kaini. . . . Kapuwa an kahulogan kan berbo asin an puwersa kan tiempo nagsusuherir nin maigot, makolog na gibo nin personal na determinasyon.”—Ikomparar an Mateo 5:27-30.
16. Tanganing magdanay na malinig sa moral, taano ta maninigo kamong magmaigot na magdanay na malinig sa kaisipan, asin paano kamo puwedeng magin mapanggana sa paggibo nin siring?
16 Alagad, paano nindo puwedeng “gadanon nin lubos“ o ‘haleon’ an marigsok sa moral na mga gawe asin kaisipan? Aram ni Jesus an gamot kan problema kan sabihon nia: “Gikan sa laog, gikan sa puso nin mga tawo, minaluwas an maraot na mga kaisipan: mga pakikisaro, .. . mga pagsambay, mga pagkaara.” (Marcos 7:21, 22) Kairiba sa piguratibong puso an mga pakultad sa pag-iisip, kun kaya kairiba ini kan “mga kaisipan.” Kun siring, tanganing magdanay na malinig sa moral, kaipuhan kamong magmaigot na magdanay na malinig sa kaisipan. Paano? Mantang an isip napapano paagi sa mga sentido, maninigo kamong mag-ingat sa pagheling paagi kan saindong mga mata, maglikay sa mga libro, mga programa sa telebisyon, o mga pelikula na nagpapaheling o nagtotogot nin seksuwal na inmoralidad. Siring man, maninigo kamong magin maingat manongod sa dinadangog nindo paagi kan saindong mga talinga, na linilikayan an mga kanta na igwa nin maliwanag na seksuwal na mga liriko. Nangangaipo nin kapusoan tanganing magkaigwa nin siring na paninindogan, espesyalmente sa atubang kan saindong mga kaedad, alagad an paggibo nin siring makatatabang saindo na magdanay na malinig sa moral asin magdanay na igwa nin paggalang sa sadiri.
17. Taano ta maninigong dai man lamang masambit an moral na karigsokan sa tahaw nindo?
17 Si apostol Pablo nagsadol man: “An pakikisaro asin gabos na klase nin karigsokan o kapasloan dai ngani masambitan dian sa saindo, siring sa maninigo sa mga banal.” (Efeso 5:3; helingon man an bersikulo 12.) Kaya an moral na karigsokan maninigong dai man lamang masambitan, na iyan, pag-isipan o gamiton bilang tema nin surobahan. Taano ta dai? Siring kan sinabi kan iskolar sa Biblia na si William Barclay: “An pagtaram manongod sa sarong bagay, na gibohon ining parateng tema nin orolay pag-introdusir kaini sa isip, asin paghaharani sa aktuwal na paggibo kaini.” (Santiago 1:14, 15) Nangangaipo nin tunay na determinasyon tanganing ‘magbugtak nin busal bilang bantay sa saindong ngoso,’ espesyalmente kun an ibang hobenes nagtataram nin maating mga suba o naggagamit nin marigsok na lenguahe sa pagladawan nin seksuwal na mga gibohon. (Salmo 39:1) Alagad paagi sa pagdadanay na matanos asin malinig, mapaoogma nindo an puso ni Jehova.—Salmo 11:7; Talinhaga 27:11.
18. (a) Tanganing manggana sa pagtumang sa moral na karigsokan, taano ta bakong igo na isikwal an marigsok na mga kaisipan asin pagtataram? (b) Paano kamo puwedeng makinabang sa sadol ni Pablo sa mga taga-Filipos?
18 Tanganing manggana sa pakikilaban tumang sa moral na karigsokan, bakong igo na isikwal an marigsok na mga kaisipan asin pagtataram. An Intsik na talinhaga nagsasabi: “An bakanteng isip bukas sa gabos na suhestion.” (Ikomparar an Mateo 12:43-45.) Aram ni Pablo an pangangaipo na panoon an isip nin makawiwili, malinig na mga kaisipan. Kaya, sinadol nia na mga taga-Filipos: “Ano man na totoo, ano man na seryosong bagay, ano man na matanos, ano man na malinig, ano man na makawiwili, ano man na marahay an dangog, ano man na marahay asin ano man na inoomaw, padagos na horophoropon an mga bagay na ini [’gibohon an mga ini na tema nin maingat na paghorophorop’c].”—Filipos 4:8.
19. Taano ta magin mahigos sa pag-adal kan Tataramon nin Dios, asin sa anong paagi makatatabang ini saindo na magdanay na malinig sa moral?
19 Nangangahulogan ini na magkaigwa nin mahigos na pag-adal kan Tataramon nin Dios. (Josue 1:8; Salmo 1:2) Magpapakosog ini sa saindong isip asin puso asin makatatabang saindo na pataluboon an dayupot na personal na relasyon ki Jehova. Kaya magkakaigwa kamo nin mas marahay nanggad na kamugtakan tanganing isikwal an mga sugot na makikabtang sa marigsok sa moral na paggawe. Dai nindo basta isinasapeligro an pagdadara nin katuyawan sa ngaran ni Jehova asin kasosopgan sa saindong pamilya asin sa kongregasyon. Imbes, gagamiton nindo an kosog asin puwersa kan saindong pagkahoben sa siring na paagi na dai nindo pagbabasolan sa ngapit. Iyo, susunudon nindo an dalan nin moral na kalinigan, an tunay nanggad na kagayonan nin pagkahoben na manonompongan na naglilingkod ki Jehova!—Talinhaga 3:1-4.
[Mga Nota sa Ibaba]
a Helingon an Awake! sa mga isyu nin Setyembre 8, 1987, pahina 19-21; Nobyembre 8, 1987, pahina 18-20; asin Marso 8, 1988, pahina 20-3.
b Awake! Disyembre 8, 1985, pahina 10-12.
c The Expositor’s Greek Testament.
Mga Hobenes—Paano Kamo Masimbag?
◻ Taano ta maninigong magdanay na igwa kamo nin halangkaw na pamantayan sa moral na kalinigan?
◻ Anong mga impluwensia an nagpapagin mapan-angat sa pagdadanay na malinig an kamugtakan sa atubang nin Dios?
◻ Ano an puwedeng makatabang saindo tanganing atubangon an angat na magdanay na malinig sa moral?
◻ Anong marigon na mga paagi an kaipuhan kun mawot nindong magdanay na malinig an saindong sadiri?
[Ritrato sa pahina 13]
An kadaklan kan mga nasa pagbukad nin pagkabarobata hoben pang gayo tanganing mangataman sa mga paninimbagan nin pagigin magurang