‘An Pakarurop nin Tawo Minapugol kan Saiyang Kaanggutan’

GABOS kita nakahiling na nin mga tawong naaanggot, asin siguradong kita mismo naaanggot man kun minsan. Dawa ngani tibaad iniisip ta na an pakamati nin kaanggutan sarong negatibong emosyon na dapat pugulon, sa parati an pagmati ta may dahilan talaga kitang maanggot, lalo na kun sa hiling ta bakong tama an ginibo sa sato nin iba. Saka sinabi man sa sarong artikulo kan American Psychological Association na “an pagkaanggot emosyon nin tawo na talagang normal sana asin sa parati marahay.”

An pagmansay na iyan garo tama man kun kokonsideraron ta an ipinasurat nin Diyos sa Kristiyanong apostol na si Pablo. Inako niya na may mga panahon na naaanggot an tawo kan sabihon niya: ‘Kun maanggot kamo, likayan nindo na magkasala; dai nindo pasulnupon an aldaw na dai pa nahali an saindong kaanggutan.’ (Efeso 4:26, BPV)a Kaya an hapot, dapat ta daw iluwas an satong kaanggutan, o dapat tang gibuhon an satong makakaya na kontrulon iyan?

Kan itao ni Pablo an konsehong iyan manungod sa pagkaanggot, minalataw na nasa isip niya an mga tataramon kan salmista na nagsurat: “Maanggot kamo, alagad dai kamo magkasala.” (Salmo 4:4, NW) Kaya ano an katuyuhan kan konseho na ipinasabong ki Pablo? Nagpaliwanag siya: ‘An gabos na kapaitan, asin kaanggutan, asin kaungisan, asin karibukan, pati rilibakan magkaharali sa saindo, sagkod an gabos na karatan.’ (Efeso 4:31) Dinadagka talaga digdi ni Pablo an mga Kristiyano na dai iluwas an kaanggutan. Interesante nanggad an sinabi kan artikulo kan American Psychological Association: “Naaraman sa pagsisiyasat na pag ‘ilinuluwas’ an kaanggutan, lalo ka pa lugod naaanggot saka nagigin agresibo kaya dai iyan makakatabang sa saimo . . . na resolberan an sitwasyon.”

Kaya, paano ta ‘mahahali’ an kaanggutan asin an gabos na maraot na epekto kaiyan? Si Hading Solomon kan suanoy na Israel nagsurat: ‘An marahay na pag-isip [“pakarurop,” NW] nin tawo iyo an minapugol kan saiyang kaanggutan; kamurawayan niya an magpasensiya sa mga karatan na ginibo saiya.’ (Talinhaga 19:11, BPV) Paano nakakatabang an ‘pakarurop’ pag naaanggot kita?

An pakarurop iyo an kakayahan na mahiling an nasa likod kan sitwasyon. An pagkaigwa nin pakarurop nangangahulugan na nasasabutan bako sana an mga bagay na nahihiling. Paano iyan makakatabang pag kita nakulgan o naanggot?

Pag nakahiling kita nin inhustisya, posibleng marhay na maanggot kita. Pero, kun mapadara kita sa satong emosyon asin iluluwas an kaanggutan, puwedeng makulgan ta man sana an satong sadiri o an iba. Kun paanong puwedeng masulo kan dai makontrol na kalayo an sarong harong, puwede man na maraot kan dai mapugol na kaanggutan an reputasyon ta asin relasyon sa iba, pati na sa Diyos. Kaya kun nagpupuon na kitang maanggot, diyan ta kaipuhan aramon kun ano talaga an sitwasyon. Pag mas nasasabutan ta an nangyayari, talagang matatabangan kita na makontrol an satong emosyon.

An ama ni Solomon na si Hading David dikit pang makagadan huli sa lalaking si Nabal, marahay sana ta natabangan siyang masabutan an sitwasyon. Prinotektaran ni David asin kan mga tawuhan niya an mga karnero ni Nabal sa kaawagan kan Judea. Kan panahon na para guntingan nin barahibo an mga karnero, naghagad siya ki Nabal nin kakanon. Pero an simbag ni Nabal: “Tama daw na kuahon ko an sakong tinapay saka tubig asin karne na para sa sakong mga paragunting, dangan itao ko sana sa siisay na tawo na dai ko ngani aram an pinaghalean?” Nakakainsulto nanggad! Kan madangog iyan ni David, nag-andam siya kaiba an mga 400 na tawuhan niya para gadanon si Nabal asin an mga lalaking kasararo niya sa harong.​—1 Samuel 25:4-13, BPV.

Naaraman kan agom ni Nabal na si Abigail an nangyari kaya naghali siya para kaulayon si David. Kan nasabat niya sinda, nagluhod siya saka naglaob sa pamitisan ni David asin nagsabi: ‘Ipinakikimahirak ko sa saimo na makataram lugod sa saimo an saimong uripon na babayi, asin dangugon mo an mga tataramon kan saimong uripon na babayi.’ Pagkatapos, ipinaliwanag niya ki David kun gurano kamangmang si Nabal dangan sinabi niyang mabasol sana si David kun mabalos siya asin mapabulos nin dugo.​—1 Samuel 25:24-31.

Huli sa sinabi ni Abigail, anong mga bagay an nagin malinaw ki David na nakatabang para kumalma an sitwasyon? Inot, nahiling niya na talagang mangmang na tawo si Nabal. Ikaduwa, naaraman niya na magkakasala siya kun mabalos siya. Arog ni David, puwedeng may makapaanggot man sa saimo. Ano an dapat mong gibuhon? “Pumundo nguna para maghangos nin hararom dangan magbilang nin sagkod sa 10,” an sabi sa sarong artikulo kan Mayo Clinic manungod sa pag-atubang sa kaanggutan. Iyo, pumundo nguna asin isipon kun ano an dahilan kan problema saka an puwedeng magin resulta kan gigibuhon mo. Magkaigwa nin pakarurop asin pugulan o halion pa ngani an saimong kaanggutan.​—1 Samuel 25:32-35.

Sa ngunyan, dakul man an natabangan na makontrol an saindang kaanggutan. Si Sebastian, sarong 23 anyos na napreso sa Poland, nagpaliwanag kun paano niya nanudan na makontrol an pagigin arangguton asin grabeng emosyon paagi sa pag-adal nin Bibliya. “Inot, pinag-iisipan ko an problema,” an sabi niya. “Dangan, pighihinguwa kong sunudon an konseho kan Bibliya. Nahiling ko na an Bibliya an pinakamagayon na libro na nagtatao nin giya.”

Arog man kaiyan an ginibo ni Setsuo. Sinabi niya: “Nangkukurahaw ako sa trabaho pag iritado ako. Pero ngunyan na nag-aadal na ako nin Bibliya, imbes na mangurahaw pighahapot ko an sadiri ko: ‘Si’say talaga an may kasalan? Ako man sana daw an dahilan kan problema?’” An pag-isip-isip sa arog kaining mga hapot nakatabang sa saiya na mabawasan an kaanggutan, asin nakokontrol na niya an grabeng emosyon na namamatian niya.

Gurano man kakusog an mamatian na kaanggutan, mas makusog pa man giraray an konseho kan Tataramon nin Diyos. Kun susundon an madunong na konseho kan Bibliya asin hahagadon an tabang nin Diyos sa pamibi, mapupugol o makokontrol mo man paagi sa pakarurop an saimong kaanggutan.