Mapapangganahan Nindo an mga Problema na Nakadadanyar sa Pamilya

 1. Anong natatagong mga problema an yaon sa nagkapirang pamilya?

AN DAAN na kotse bago pa sanang hugasan asin pakintabon. Para sa mga nag-aaragi iyan makintab, haros bago pa. Alagad sa irarom, an nakararaot na takla diit-diit na inuubos an kaha kan sasakyan. Kapareho kaiyan an nagkapirang pamilya. Minsan ngani kun hehelingon sa luwas garo baga marahay an gabos, an naghuhuyom na mga lalauogon may itinatagong takot asin kolog. Sa laog nin harong, an nakararaot na mga elemento diit-diit na inuubos an katoninongan kan pamilya. An duwang problema na puedeng magkaigwa kan epektong ini iyo an alkoholismo asin kadahasan.

 2. (a) Ano an pagmansay kan Biblia sa paggamit nin mga inomon na de alkohol? (b) Ano an alkoholismo?

² Dai kinokondenar kan Biblia an tamang-tama sanang paggamit nin mga inomon na de alkohol, alagad kinokondenar nanggad kaiyan an pagburat. (Talinhaga 23:20, 21; 1 Corinto 6:9, 10; 1 Timoteo 5:23; Tito 2:2, 3) Minsan siring, an alkoholismo bako sanang pagburat; iyan dai nahahaleng pagkabangkag sa mga inomon na de alkohol asin pagkawara nin pagpopogol huli sa pag-inom kaiyan. An mga alkoholiko puedeng mga adulto. Makamomondo, sinda puede man na mga hoben.

3, 4. Iladawan an mga epekto nin alkoholismo sa agom kan alkoholiko asin sa mga aki.

³ Kaidto pa ipinarisa kan Biblia na an salang paggamit nin inomon na de alkohol puedeng makaraot sa katoninongan nin pamilya. (Deuteronomio 21:18-21) An diit-diit na nakararaot na mga epekto nin alkoholismo namamatean kan bilog na pamilya. An agom na babae tibaad maubos an panahon sa mga paghihingoang mapapondo an pag-inom kan alkoholiko o makaya an pabarobagong ugale kaini.a Saiyang hinihingoa na itago an arak, iapon iyan, itago an kuarta kan lalaki, asin pukawon an pagkamoot kaini sa pamilya, sa buhay, pati sa Dios​—alagad nag-iinom pa giraray an alkoholiko. Mantang paorootrong nasusudya an saiyang mga paghihingoa na kontrolon an pag-inom kan lalaki, nakamamate sia nin pagkadisganar asin pagkukulang. Tibaad magpoon na siang makamate nin takot, kaanggotan, kasalan, nerbios, kahaditan, asin kakulangan nin paggalang sa sadiri.

⁴ An mga aki dai nakadudulag sa mga epekto kan pagigin alkoholiko nin magurang. An iba minamaltrato sa pisikal na paagi. An iba linulugos. Tibaad basolon pa ngani ninda an saindang sadiri sa pagigin alkoholiko nin magurang. Sa parate an saindang kakayahan na magtiwala sa iba nararaot kan paliwatliwat na ugale kan alkoholiko. Huling dai sinda makapagtaram na pamugtak an boot manongod sa mga nangyayari sa harong, an mga aki tibaad makanood na pogolon an saindang mga saboot, na parateng may maraot na mga resulta sa pisikal. (Talinhaga 17:22) An kakulangan na ini nin pagkompiar sa sadiri o paggalang sa sadiri tibaad darahon kan siring na mga aki sagkod sa pagigin adulto.

 5. Ano an magigibo sa alkoholismo, asin taano ta depisil ini?

⁵ Minsan ngani dakol na autoridad an nagsasabi na an alkoholismo dai na mabobolong, an kadaklan minaoyon na puedeng maomayan dian nin igo paagi sa sarong programa nin biyong paglikay. (Ikomparar an Mateo 5:29.) Minsan siring, an pagkombensir sa alkoholiko na umako nin tabang mas pasil na sabihon kisa sa gibohon, huli ta parate niang nininigaran na sia igwa nin problema. Minsan siring, kun an mga miembro nin pamilya minahiro tanganing atubangon an epekto sa sainda kan alkoholismo, tibaad magpoon na marealisar kan alkoholiko na sia igwa nin problema. An sarong doktor na may kabatidan sa pagtabang sa mga alkoholiko asin sa saindang pamilya nagsabi: “Sa paghona ko an pinakamahalaga iyo na ipadagos sana kan pamilya an saindang pan-aroaldaw na mga aktibidad sa pinakakapakipakinabang na paaging mahihimo ninda. Luway-luway na maheheling kan alkoholiko kun gurano kadakula kan kalaenan nia asin kan ibang miembro kan pamilya.”

 6. Ano an pinakamarahay na gikanan nin hatol para sa mga pamilya na igwa nin miembro na alkoholiko?

⁶ Kun igwa nin alkoholiko sa saindong pamilya, an ipinasabong na hatol kan Biblia makatatabang sa saindo na makapamuhay sa pinakakapakipakinabang na paaging mahihimo. (Isaias 48:17; 2 Timoteo 3:16, 17) Horophoropa an nagkapirang prinsipyo na nakatabang sa mga pamilya na mapangganahan an alkoholismo.

 7. Kun alkoholiko an sarong miembro nin pamilya, siisay an may paninimbagan?

⁷ Dai pagparaakoon na kamo an may sala. An Biblia nagsasabi: “An lambang saro magpapasan kan saiyang sadiring pasan,” asin, “an lambang saro sa sato maninimbag para sa saiyang sadiri sa Dios.” (Galacia 6:5; Roma 14:12) Tibaad hingoahon na isuherir kan alkoholiko na an may paninimbagan an mga miembro kan pamilya. Halimbawa, tibaad sabihon nia: “Kun mas marahay an pagtrato nindo sa sako, dai ako mag-iinom.” Kun an iba garo baga inooyonan sia, pinaririgon ninda an saiyang boot na magpadagos sa pag-inom. Alagad dawa kun kita nabibiktima nin mga kamugtakan o nin ibang tawo, kita gabos​—kabale an mga alkoholiko—​may paninimbagan sa satong ginigibo.​—Ikomparar an Filipos 2:12.

 8. Ano an nagkapirang paagi na tibaad matabangan an alkoholiko na atubangon an mga resulta kan saiyang problema?

⁸ Dai nindo pag-isipon na dapat permi nindong protehiran an alkoholiko sa mga resulta kan saiyang pag-inom. An sarong talinhaga sa Biblia manongod sa saro na grabe an kaanggotan puedeng umaplikar man sa alkoholiko: “Kun ililigtas mo sia, padagos mo man iyan na gigibohon nin paorootro.” (Talinhaga 19:19) Ipamate sa alkoholiko an mga epekto kan saiyang pag-inom. Pabayaan siang linigon an saiyang ati o apodan an saiyang among pagkaaga pakatapos nin pag-inom.

9, 10. Taano an pamilya nin mga alkoholiko ta maninigong umako nin tabang, asin partikularmente tabang niisay an maninigo nindang hagadon?

⁹ Akoon an tabang nin iba. An Talinhaga 17:17 nagsasabi: “An tunay na katood mamomoton sa gabos na panahon, asin tugang na namundag para sa panahon nin kasakitan.” Kun igwa nin alkoholiko sa saindong pamilya, igwa nin kasakitan. Kaipuhan nindo nin tabang. Dai mag-alangan na magsarig sa ‘tunay na mga katood’ para sa pagsuportar. (Talinhaga 18:24) An pakipag-olay sa iba na nakasasabot kan problema o napaatubang na sa kaparehong situwasyon tibaad makatao sa saindo nin praktikal na mga suhestion sa kun ano an dapat na gibohon asin dai dapat na gibohon. Alagad magin timbang. Makipag-olay sa mga pinagtitiwalaan nindo, idtong mga iingatan na dai mabuyagyag an saindong “pribadong orolay.”​—Talinhaga 11:13.

¹⁰ Makanood na magtiwala sa Kristianong kamagurangan. An kamagurangan sa Kristianong kongregasyon puedeng magin dakulang gikanan nin tabang. An maygurang na mga lalaking ini edukado sa Tataramon nin Dios asin may kabatidan sa pag-aplikar kan mga prinsipyo kaiyan. Sinda puedeng magin “siring sa pailihan sa doros asin tagoan sa bagyo, siring sa mga sapa nin tubig sa sarong disyerto, siring sa limpoy nin dakulang gapo sa tagiltil na daga.” (Isaias 32:2) An Kristianong kamagurangan bako sanang pinoprotehiran sa nakararaot na mga impluwensia an kongregasyon sa kabilogan kundi sinda nagraranga man, nagpapaginhawa, asin nagpapaheling nin personal na interes sa mga indibiduwal na igwa nin mga problema. Lubos na aprobetsaran an saindang tabang.

11, 12. Siisay an nagtatao kan pinakadakulang tabang para sa pamilya nin mga alkoholiko, asin paano itinatao an pagsuportar na iyan?

¹¹ Orog sa gabos, kumua nin kosog ki Jehova. Kita mainit na inaasegurar kan Biblia: “Si Jehova harani sa mga nababaak an puso; asin an mga nasasakitan an espiritu saiyang iliniligtas.” (Salmo 34:18) Kun an pagmate nindo nababaak an puso o nasasakitan an espiritu huli sa mga kagipitan nin pakikiiba sa sarong alkoholikong miembro nin pamilya, aramon nindo na “si Jehova harani.” Nasasabotan nia kun gurano kasakit kan situwasyon kan saindong pamilya.​—1 Pedro 5:6, 7.

¹² An pagtubod sa sinasabi ni Jehova sa saiyang Tataramon makatatabang sa saindo na makaya an kahaditan. (Salmo 130:3, 4; Mateo 6:25-34; 1 Juan 3:19, 20) An pag-adal sa Tataramon nin Dios asin pamumuhay sono sa mga prinsipyo kaiyan pinapangyayari kamong umako kan tabang kan banal na espiritu nin Dios, na puedeng magsangkap sa saindo nin “kapangyarihan na lihis sa ordinaryo” tanganing makapanggana sa aroaldaw.​—2 Corinto 4:7.b

13. Ano an ikaduwang problema na nakadadanyar sa dakol na pamilya?

¹³ An pag-abuso sa inomon na de alkohol puedeng magbunga nin saro pang problema na nakadadanyar sa dakol na pamilya​—an kadahasan sa laog kan pamilya.

14. Kasuarin nagpoon an kadahasan sa laog kan pamilya, asin ano an situwasyon ngonyan?

¹⁴ An enot na madahas na akto sa kasaysayan nin tawo sarong pangyayari nin kadahasan sa laog nin pamilya na kalabot an duwang magtugang, si Cain asin Abel. (Genesis 4:8) Poon kaidto, an katawohan dinadamat na nin gabos na klase nin kadahasan sa laog nin pamilya. May mga agom na lalaki na kinokolgan an agom na babae, mga agom na babae na sinusurong an agom na lalaki, mga magurang na maringis na hinahampak an saindang saradit pang aki, asin darakula nang aki na minamaltrato an saindang gurang nang mga magurang.

15. Paano an mga miembro nin pamilya naaapektaran sa emosyonal na paagi kan kadahasan sa laog kan pamilya?

¹⁵ An danyos na bunga nin kadahasan sa laog kan pamilya mas grabe pa sa permanenteng mga epekto sa pisikal. An sarong kinokolgan na agom na babae nagsabi: “Igwa nin grabeng pakamate nin kasalan asin kasosopgan na kaipuhan na tioson mo. Sa kadaklan na aga, gusto mo na sanang magparahigda, na naglalaom na iyan saro sanang maraot na pangatorogan.” An mga aki na nakamamasid o nakaeeksperyensia nin kadahasan sa laog kan pamilya tibaad magin madahas man kun sinda darakula na asin may sadiri nang pamilya.

16, 17. Ano an emosyonal na pagmaltrato, asin paano naaapektaran kaiyan an mga miembro kan pamilya?

¹⁶ An kadahasan sa laog kan pamilya bako sanang pisikal na pagmaltrato. Sa parate berbal an pag-atake. An Talinhaga 12:18 nagsasabi: “Igwa nin nagtataram na dai iniisip arog kan mga bono nin espada.” Kabale sa mga “bono” na ini nin kadahasan sa laog kan pamilya an panlalastar asin paninilyak, siring man an perming pagtatsar, nagmemenus na mga insulto, asin mga huma nin pisikal na kadahasan. An mga lugad gikan sa emosyonal na kadahasan dai naheheling asin parateng dai naririsa nin iba.

¹⁷ Nangorognang makamomondo an emosyonal na pangongolog sa aki​—an perming pagtatsar asin pagmenus sa mga kakayahan, intelihensia, o halaga bilang tawo nin sarong aki. An siring na berbal na pagmaltrato puedeng makalaglag sa espiritu nin sarong aki. Totoo, an gabos na aki nangangaipo nin disiplina. Alagad an Biblia nagboboot sa mga ama: “Dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki, tanganing dai sinda panluyahan nin boot.”​—Colosas 3:21.

18. Saen minapoon an kadahasan sa laog kan pamilya, asin ano an ipinaheheling kan Biblia na paagi na mapapondo iyan?

¹⁸ An kadahasan sa laog kan pamilya minapoon sa puso asin isip; an satong hiro minapoon sa kun ano an satong iniisip. (Santiago 1:14, 15) Tanganing mapondo an kadahasan, an nagmamaltrato kaipuhan na bagohon an saiyang kaisipan. (Roma 12:2) Posible daw iyan? Iyo. An Tataramon nin Dios igwa nin kapangyarihan na bagohon an mga tawo. Kaya kaiyan na gaboton minsan an nakalalaglag na mga opinyon na “marigonon an pundasyon.” (2 Corinto 10:4; Hebreo 4:12) An tamang kaaraman sa Biblia makatatabang na papangyarihon an kompletong pagbabago sa mga tawo kaya sinasabi na sinda nagsolog na nin bagong pagkatawo.​—Efeso 4:22-24; Colosas 3:8-10.

19. Ano an maninigong magin pagmansay asin pagtrato nin Kristiano sa agom?

¹⁹ Pagmansay sa agom. An Tataramon nin Dios nagsasabi: “An mga agom na lalaki kaipuhan na mamoot sa saindang agom na babae siring sa saindang sadiring hawak. An namomoot sa saiyang agom na babae namomoot sa saiya man sana.” (Efeso 5:28) An Biblia nagsasabi man na an agom na lalaki maninigong magtao sa saiyang agom na babae nin “onra siring sa lalagan na mapapasaon.” (1 Pedro 3:7) An mga agom na babae sinasadol na “mamoot sa saindang agom na lalaki” asin magkaigwa nin “hararom na paggalang” sa sainda. (Tito 2:4; Efeso 5:33) Sierto nanggad na mayong matatakton sa Dios na agom na lalaki na sa katotoohan makasasabi na talagang tinatawan nia nin onra an saiyang agom na babae kun ini saiyang inaatake sa pisikal o berbal na paagi. Asin mayong agom na babae na naninilyak sa saiyang agom na lalaki, kinakaolay ini sa mapagtuyang paagi, o permi ining inaanggotan na makasasabi na ini talagang namomotan asin iginagalang nia.

20. Sa atubangan niisay paninimbagan kan mga magurang an saindang mga aki, asin taano an mga magurang ta dai maninigong magkaigwa nin bakong realistikong mga linalaoman sa saindang mga aki?

²⁰ Tamang pagmansay sa mga aki. An mga aki maninigo sa, iyo, nangangaipo nin, pagkamoot asin atension gikan sa saindang mga magurang. An mga aki inaapod kan Tataramon nin Dios na “mana hale ki Jehova” asin “sarong balos.” (Salmo 127:3) An mga magurang may paninimbagan sa atubangan ni Jehova na atamanon an manang iyan. An Biblia nagtataram dapit sa “mga ugale nin sarong aki” asin “kakablasan” nin pagkaaki. (1 Corinto 13:11; Talinhaga 22:15) An mga magurang dai maninigong mabigla kun sinda makaheling nin kakablasan sa saindang mga aki. An saradit pang aki bakong mga adulto. An mga magurang dai maninigong maghagad nin labi sa kaya kan edad, dinakulaan na pamilya, asin kakayahan nin sarong aki.​—Helingon an Genesis 33:12-14.

21. Ano an diosnon na paagi nin pagmansay sa gurang nang mga magurang asin pagtrato sa sainda?

²¹ Pagmansay sa gurang nang mga magurang. An Levitico 19:32 nagsasabi: “Tumindog ka sa atubangan nin may uban, asin magpaheling ka nin konsiderasyon sa persona nin gurang.” Sa siring pinakokosog kan Ley nin Dios an paggalang asin halangkaw na pagpahalaga sa mga gurang. Ini tibaad magin sarong angat kun an gurang nang magurang garo labi-labi kamapaghanap o may kamatean asin tibaad bako nang listong maghiro o mag-isip. Pero, an mga aki pinagigirumdom na “padagos na magbalos sa saindang mga magurang.” (1 Timoteo 5:4) Ini mangangahulogan nin pagtrato sa sainda na may dignidad asin paggalang, na tibaad sinusustentohan pa ngani sinda. An pagmaltrato sa gurang nang mga magurang sa pisikal o sa iba pang paagi biyong kontra sa paggawe na sinasabi sa sato kan Biblia.

22. Ano an pangenot na kualidad sa pakapanggana sa kadahasan sa laog kan pamilya, asin paano iyan magigibo?

²² Magpatalubo nin pagpopogol sa sadiri. An Talinhaga 29:11 nagsasabi: “An gabos niang espiritu an pinaluluwas nin sarong mangmang, alagad an madonong kinakalma iyan sagkod sa katapusan.” Paano nindo makokontrol an saindong espiritu? Imbes na togotan na matipon an pagkadisganar sa boot niato, humiro tolos-tolos tanganing husayon an mga problemang minalataw. (Efeso 4:26, 27) Humale na kamo kun namamatean nindo na nawawaran na kamo nin pagpopogol. Mamibi na logod an banal na espiritu nin Dios magpaluwas sa saindo nin pagpopogol sa sadiri. (Galacia 5:22, 23) An paglakawlakaw o pag-ehersisyo sa pisikal tibaad makatabang sa saindo na makontrol an saindong mga emosyon. (Talinhaga 17:14, 27) Magmaigot na magin “haloy na maanggot.”​—Talinhaga 14:29.

23. Ano an tibaad mangyari kun an sarong miembro kan Kristianong kongregasyon paorootro asin daing pagsolsol na napadadara sa madahas na mga pagputok nin kaanggotan, na tibaad kabale an pisikal na pagmaltrato sa saiyang pamilya?

²³ Iiniiba kan Biblia sa mga gibo na kinokondenar nin Dios an “pagkaongis, iriwal, . . . aranggotan” asin sinasabi na “an mga naggigibo kan siring na mga bagay dai magmamana kan kahadean nin Dios.” (Galacia 5:19-21) Kun siring, an siisay man na naghihingakong Kristiano na paorootro asin daing pagsolsol na napadadara sa madahas na mga pagputok nin kaanggotan, na tibaad kabale an pisikal na pagmaltrato sa agom o mga aki, puedeng matiwalag sa Kristianong kongregasyon. (Ikomparar an 2 Juan 9, 10.) Sa paaging ini an kongregasyon napadadanay na malinig sa mapagmaltratong mga tawo.​—1 Corinto 5:6, 7; Galacia 5:9.

24. (a) Ano an tibaad pagmarahayon na gibohon kan minamaltratong mga agom? (b) Paano puedeng suportaran nin may pagmakolog na mga katood asin kamagurangan an minamaltratong agom, alagad ano an maninigo na dai ninda gibohon?

²⁴ Kumusta an mga Kristiano na sa presente kinokolgan nin mapagmaltratong agom na dai nagpapaheling nin pagbabago? Pinagmarahay nin nagkapira na magdanay na kaiba kan mapagmaltratong agom sa laen-laen na dahelan. An iba pinagmarahay na humale, sa pag-isip na an saindang pisikal, mental, asin espirituwal na salud​—tibaad pati an saindang buhay—​namemeligro. An pinagmarahay na gibohon nin sarong biktima nin kadahasan sa laog kan pamilya sa mga kamugtakan na ini sarong personal na desisyon sa atubangan ni Jehova. (1 Corinto 7:10, 11) An may marahay na motibong mga katood, paryente, o Kristianong kamagurangan tibaad gustong tumao nin tabang asin hatol, alagad dai ninda maninigong piriton an biktima na gumibo nin ano man na partikular na aksion. Sia mismo an madesisyon dian.​—Roma 14:4; Galacia 6:5.

25. Ano an katuyohan ni Jehova para sa pamilya?

²⁵ Kan pag-agomon ni Jehova si Adan asin Eva, nungkang nagin katuyohan nia na an pamilya diit-diit na raoton nin nakadadanyar na mga problema na arog baga nin alkoholismo o kadahasan. (Efeso 3:14, 15) An katuyohan kan pamilya magin lugar na dian maoswag an pagkamoot asin katoninongan asin aasikasohon an mental, emosyonal, asin espirituwal na mga pangangaipo kan lambang miembro. Minsan siring, kan lumaog an kasalan, an buhay pampamilya tolos-tolos na ruminaot.​—Ikomparar an Eclesiastes 8:9.

26. Anong ngapit an naghahalat sa mga naghihingoang mamuhay kaoyon sa mga kahagadan ni Jehova?

²⁶ Nakaoogma, dai liningawan ni Jehova an saiyang katuyohan para sa pamilya. Sia nanunuga na establisaron an sarong matoninong na bagong kinaban na dian an mga tawo “mag-eerok na may katiwasayan, na mayo nin siisay man na mapatakig sa sainda.” (Ezequiel 34:28) Sa panahon na iyan, an alkoholismo, kadahasan sa laog kan pamilya, asin an gabos na iba pang problema na nakadadanyar sa mga pamilya ngonyan magigin nang mga bagay kan nakaagi. An mga tawo mahuyom, bakong tanganing itago an takot asin kolog, kundi huli ta sinda ‘nagkakararanga nin labi-labi sa nagsosopay na katoninongan.’​—Salmo 37:11.