Tatao daw Kamong Maghalat?

MAIIMAHINAR daw nindo kun gurano kadakol na oras an ginagamit nin mga tawo kada taon sa paghalat sana? Sinda nagpipila sa tindahan o sa gasolinahan. Sinda naghahalat na serbihan sa restawran. Sinda naghahalat sa pagpaheling sa doktor o sa dentista. Sinda naghahalat nin auto asin tren. Iyo, an nakabibiglang bilang nin oras sa buhay nin tawo ginagamit sa paghalat sa mga mangyayari. Segun sa sarong kalkulo, an mga Aleman sana nawawaran nin 4.7 bilyones na oras sa sangtaon sa paghalat sana sa surusuan na trapik! May nagkalkulo na ini katimbang kan total na linalaoman na lawig nin buhay nin mga 7,000 katawo.

An paghalat puedeng nakadedesganar na marhay. Ngonyan na mga aldaw, garo baga nungkang igwa nin igong panahon na gibohon an gabos na bagay, asin an pag-isip manongod sa ibang mga bagay na maninigo ta kutanang ginigibo puedeng magin dahelan na an paghalat magin totoong depisil. An autor na si Alexander Rose sarong beses nagsabi: “An kabanga kan kapawotan sa buhay iyo an paghalat.”

Rinekonoser kan Amerikanong estadista na si Benjamin Franklin na an paghalat puede man na magin magastos. Kaidtong labing 250 taon na an nakaagi, an sabi nia: “An panahon kuarta.” Iyan an dahelan na an mga negosyo naghahanap nin mga paagi na malikayan an dai kaipuhan na mga pagkaatraso durante nin trabaho. An mas dakol na produksion sa mas dikit na oras puedeng mangahulogan nin mas dakulang ganansia. An mga negosyo na direktang nagseserbi sa publiko naghihingoang magtao nin marikas na serbisyo—fast food, drive-through banking, asin mga kaagid kaiyan—huli ta aram ninda na an pagpanigo sa parokyano kabale an pag-ina sa oras nin paghalat.

Pagsayang kan Satong Buhay

An Amerikanong poeta kan ika-19 siglo na si Ralph Waldo Emerson sarong beses nagreklamo: “Kadakol sa buhay nin tawo an nawawara sa paghalat!” Mas bago pa sana, an autor na si Lance Morrow nagreklamo manongod sa pagkalangkag asin pisikal na kapawotan nin paghalat. Alagad ta nasambitan nia “an mas daing gayo risang sakit nin paghalat.” Ano daw iyan? “An pakaaram na an pinakamahalagang kayamanan nin saro, an panahon, na sarong kabtang kan buhay nin saro, hinahabon, mawawara na dai na mababawi.” Makamomondo, alagad totoo. An panahon na nawara huli sa paghalat nawawara na sagkod lamang.

Siempre, kun an buhay bakong halipoton, an paghalat daing gayo magigin problema. Alagad an buhay talagang halipot. Kaidtong rinibong taon na an nakaagi, an salmista sa Biblia nagkomento: “An mga aldaw nin samong mga taon pitong polong taon; asin kun huli sa espesyal na kakosogan iyan walong polong taon, alagad an saindang pagdadanay nasa kasakitan asin makolog na mga bagay; huli ta iyan kaipuhan na marikas na umagi, asin kami minalupad.” (Salmo 90:10) Saen man kita nag-iistar asin magin siisay man kita, an satong buhay—an mga aldaw, mga oras, mga minuto na yaon sa atubangan ta kan kita mamundag—limitado. Pero, dai ta malilikayan an mga situwasyon kun saen napipiritan kitang sayangon an nagkapira kan mahalagang marhay na panahon na iyan sa paghalat sa mga pangyayari o mga tawo.

Pakanood na Maghalat

An kadaklan sa sato nakaeksperyensia nang makasakay sa sarong kotse na an tsuper pirmeng naghihingoang enotan an sasakyan na naeenot sa saiya. Sa parate, mayo man nin importanteng marhay na pangangaipo—an tsuper mayo nin apuradong kompromiso. Pero, dai nia matios na kontrolon nin ibang tsuper an saiyang pag-abante. An kadaihan nia nin pasensia nagpapaheling na dai sia nakanood na maghalat. Nakanood? Iyo, an pagigin tataong maghalat sarong leksion na dapat manodan. Mayo nin namundag na katambay iyan. An mga omboy naghahagad nin apuradong atension kun sinda nagugutom o dai mapamugtak. Kun sinda nagkakaedad na saka sana ninda naiintindihan na kun minsan kaipuhan nindang halaton an gusto ninda. Tunay nanggad, mantang an paghalat sarong dai malilikayan na kabtang nin buhay, an pagigin tataong maghalat na may pagpapasensia kun kinakaipuhan sarong tanda nin maygurang na tawo.

Siempre, igwa nin apretadong mga situwasyon kun saen masasabotan an kawaran nin pasensia. An sarong hoben pang agom na lalaki na idinadalagan sa ospital an saiyang agom ta maluwas na an enot nindang aki may katanosan sanang mawaran nin pasensia sa mga pag-atraso. An mga anghel na nagsadol ki Lot na humale sa Sodoma bakong andam na maghalat kan si Lot nag-aatraso. Padangadang na an kalaglagan, asin nakataya an buhay ni Lot asin kan saiyang pamilya. (Genesis 19:15, 16) Minsan siring, sa kadaklan na kamugtakan daing buhay na nakataya kun an mga tawo napipiritan na maghalat. Sa mga kamugtakan na iyan, an situwasyon puedeng magin mas marahay nanggad kun an gabos tataong magpasensia—dawa kun an paghalat huli sa kabuntolan o pagkadaing interes nin saro. Dugang pa, mas madaling magpasensia kun an gabos nakanood kun paano gagamiton sa kapakipakinabang na paagi an panahon sa paghalat. An kahon sa pahina 5 igwa nin nagkapirang suhestion tanganing an paghalat magin bako sanang natitios kundi kapakipakinabang pa ngani.

Dai puedeng lingawan na an espiritu nin pagkadaing pasensia puedeng magpaheling nin mapalangkaw na aktitud, an pagsaboot na an saro importanteng marhay tanganing papaghalaton. Para sa siisay man na igwa kan siring na aktitud, an minasunod na mga tataramon hale sa Biblia angay na konsideraron: “Mas marahay an sarong mapasensia kisa saro na maabhaw sa espiritu.” (Eclesiastes 7:8) An kapaabaw-abawan, o kapalangkawan, sarong seryosong depekto sa personalidad, asin an talinhaga sa Biblia nagsasabi: “An gabos na mapalangkaw sa puso bagay na makauuyam nin makuri ki Jehova.” (Talinhaga 16:5) Kun siring, an pakanood na magpasensia—pakanood na maghalat—puedeng magkaipo na siyasaton tang marhay an satong sadiri asin an satong relasyon sa mga tawong nakapalibot sa sato.

Babalosan an Pagpapasensia

Sa parate mas madali para sa sato an maghalat kun kita kombensido na an satong hinahalat bawi man an pagkaatraso asin na iyan talagang maabot sa kahurihurihi. Sa bagay na ini, marahay na horophoropon an katunayan na an gabos na sinserong nagsasamba sa Dios naghahalat sa kaotoban kan saiyang kahangahangang mga panuga na yaon sa Biblia. Halimbawa, sinasabi sa sato sa ipinasabong nin Dios na salmo: “An mga matanos mismo magmamana kan daga, asin sinda mag-eerok dian sagkod lamang.” An panuga na ini inotro ni apostol Juan kan sabihon nia: “An naggigibo kan kabotan nin Dios magdadanay sagkod lamang.” (Salmo 37:29; 1 Juan 2:17) Malinaw nanggad, kun puede kitang mabuhay sagkod lamang, bakong gayong problema an paghalat. Alagad dai pa kita nabubuhay sagkod lamang ngonyan mismo. Realistiko daw ngani na pag-olayan an dapit sa buhay na daing katapusan?

Bago sumimbag, horophoropa na linalang nin Dios an enot niatong mga magurang na igwa kan oportunidad na mabuhay sagkod lamang. Lamang ta sinda nagkasala kaya nawara ninda an oportunidad na iyan para sa saindang sadiri sagkod sa saindang mga aki—kabale kita. Minsan siring, ensegida pagkatapos kan saindang kasalan, ipinaisi nin Dios an saiyang katuyohan na baliktadon an mga resulta kan saindang pagsuway. Ipinanuga nia an pagdatong nin sarong “banhi,” na nagin si Jesu-Cristo.—Genesis 3:15; Roma 5:18.

Kita an madesisyon kun baga bilang mga indibiduwal kita makikinabang sa kaotoban kan saiyang mga panuga. An paggibo kaiyan mangangaipo nin pasensia. Tanganing tabangan kitang manodan an klaseng ini nin pagpapasensia, dinadagka kita kan Biblia na horophoropon an halimbawa nin sarong paraoma. Isinasabwag nia an saiyang banhi asin daing magigibo kundi mapasensiang maghalat—na ginigibo an saiyang makakaya na protehiran an saiyang pananom—sagkod na umabot an panahon nin pag-ani. Dangan binabalosan an saiyang pagpapasensia, asin naheheling nia an mga bunga kan saiyang pagpapagal. (Santiago 5:7) Si apostol Pablo may nasambitan na saro pang halimbawa nin pagpapasensia. Ipinagigirumdom nia sa sato an fiel na mga lalaki asin babae kan suanoy na panahon. Inantisipar ninda kaidto an pagkaotob kan mga panuga nin Dios, alagad kaipuhan nindang maghalat sa itinalaan na panahon nin Dios. Dinadagka kita ni Pablo na arogon an mga ini, na “mga nagmamana sa mga panuga paagi sa pagtubod asin pasensia.”—Hebreo 6:11, 12.

Iyo, an paghalat sarong dai malilikayan na katunayan sa buhay. Alagad dai iyan kaipuhan na magin pirmeng dahelan nin kapurisawan. Para sa mga naghahalat sa kaotoban kan mga panuga nin Dios, iyan puedeng paggikanan nin kagayagayahan. Puede nindang gamiton an panahon nin paghalat paagi sa pagpatalubo nin dayupot na relasyon sa Dios asin paggibo nin mga bagay na nagpapaheling kan saindang pagtubod. Asin paagi sa pamibi, pag-adal, asin paghorophorop, mapatatalubo ninda an marigon na kompiansa na an gabos na ipinanuga nin Dios mangyayari sa saiyang itinalaan na panahon.

[Kahon/Mga Ritrato sa pahina 5]

INAAN AN KAPAWOTAN NIN PAGHALAT!

Magplano nin patienot! Kun aram nindo na kamo maghahalat, magin andam na magbasa, magsurat, magniting, maggansilyo, o gumibo nin ibang kapakipakinabang na aktibidad.

Gamiton an panahon na maghorophorop, sarong bagay na padepisil nang padepisil sa satong marikas an paghiro na kinaban.

Magbugtak nin babasahon harani sa telepono na magagamit kun kamo pinapahalat nguna; sa lima o sampulong minuto, nagkapira nang pahina an mababasa nindo.

Kun naghahalat na nasa sarong grupo, gamiton an oportunidad, kun angay, na ponan an pakikipag-olay sa iba asin mag-estorya sa sainda nin mga bagay na nakaparirigon sa boot.

Magbugtak nin masusuratan o mababasa sa saindong kotse para sa mga panahon nin dai linalaoman na paghalat.

Ipirong an saindong mata, magrelaks, o mamibi.

AN MAPANGGANANG PAGHALAT SA PANGENOT DEPENDE SA AKTITUD ASIN PAGPLANO NIN PATIENOT.