²⁰ Tinatapos ni Isaias an makahulang deklarasyon na ini: “Kun si Jehova nin mga hukbo mismo dai nagwalat sa sato nin pira sanang natadang buhay, nagin kutana kitang siring kan Sodoma, kapareho na kutana kita kan Gomorra.” (Isaias 1:9)c Tumang sa kosog nin Asiria, an Juda tatabangan ni Jehova sa katapustapusi. Bakong arog kan Sodoma asin Gomorra, dai mararadas an Juda. Iyan magdadanay na buhay.

21. Kan an Jerusalem laglagon kan Babilonya, taano si Jehova ta ‘nagwalat nin pira sana’?

²¹ Pakalihis nin labing 100 na taon, namemeligro na naman an Juda. An banwaan daing nanodan sa disiplinang itinao paagi sa Asiria. “Padagos na pinag-oolog-olog ninda an mga mensahero kan tunay na Dios asin dinuduhagi an saiyang mga tataramon patin tinutuyatuya an saiyang mga propeta.” Bilang resulta, ‘an kabangisan ni Jehova uminabot tumang sa saiyang banwaan, sagkod na mayo na nin kaomayan.’ (2 Cronica 36:16) An Juda kinongkistar kan hade kan Babilonya na si Nabucodonosor, asin sa panahon na idto, mayo nin natada na “siring sa payag-payag sa sarong ubasan.” Pati an Jerusalem nalaglag. (2 Cronica 36:17-21) Pero, si Jehova ‘nagwalat nin pira sana.’ Dawa ngani tinios kan Juda an 70 taon na pagkadistiero, sineguro ni Jehova an pagpapadagos kan nasyon asin nangorogna kan dinastiya ni David, na luluwasan kan ipinanugang Mesiyas.

22, 23. Kan enot na siglo, taano si Jehova ta ‘nagwalat nin pira sana’?

²² Kan enot na siglo, an Israel uminagi sa pangultimong krisis kaiyan bilang katipan na banwaan nin Dios. Kan iatubang ni Jesus an saiyang sadiri bilang an ipinanugang Mesiyas, hinaboan sia kan nasyon, asin bilang resulta, hinaboan sinda ni Jehova. (Mateo 21:43; 23:37-39; Juan 1:11) Digdi daw natapos an pagkaigwa nin espesyal na nasyon ni Jehova digdi sa daga? Bako. Ipinaheling ni apostol Pablo na an Isaias 1:9 may saro pang kaotoban. Kinokotar an bersion na Septuaginta, sia nagsurat: “Kun paanong sinabi ni Isaias kaidtong enot: ‘Kun si Jehova nin mga hukbo dai nagwalat nin sarong banhi sa sato, nagin kutana kitang siring kan Sodoma, asin ginibo kutana kitang siring kan Gomorra.’”​—Roma 9:29.

²³ An mga natadang buhay ngonyan iyo an linahidan na mga Kristiano, na nagtubod ki Jesu-Cristo. Enot sa gabos, an mga ini mga Judiong may pagtubod. Kan huri nakaibanan ninda an mga Hentil na may pagtubod. Kinompuesto ninda an bagong Israel, an “Israel nin Dios.” (Galacia 6:16; Roma 2:29) An “banhing” ini natadang buhay sa pagkalaglag kan Judiong sistema nin mga bagay kan 70 C.E. Sa katunayan, an “Israel nin Dios” yaon pa sa sato ngonyan. Kaiba ninda ngonyan an may pagtubod na minilyon na hale sa mga nasyon, na minakompuesto sa ‘sarong dakulang kadaklan, na dai nin siisay man na nakabibilang, hale sa gabos na nasyon asin tribo asin banwaan patin tataramon.’​—Kapahayagan 7:9.

24. Ano an maninigong mangnohon nin gabos kun boot nindang matadang buhay sa pinakagrabeng krisis nin katawohan?

²⁴ Dai na mahahaloy an kinaban na ini mapapaatubang sa ralaban nin Armagedon. (Kapahayagan 16:​14, 16) Minsan ngani ini krisis na magigin mas grabe kisa arin man sa pagsakyada sa Juda kan Asiria o Babilonya, mas grabe pa ngani sa grabeng pagdestroso kan Roma sa Judea kan 70 C.E., may mga matatadang buhay. (Kapahayagan 7:14) Abaa kamahalagang marhay, kun siring, na maingat na estudyaran nin gabos an mga tataramon ni Isaias sa Juda! Iyan nangahulogan nin pagkatadang buhay para sa mga fiel kaidto. Asin iyan puedeng mangahulogan nin pagkatadang buhay para sa mga may pagtubod ngonyan.