Tawan nin Atension an Hula ni Daniel!

Kasumpay kan Kapitulo Siete: Apat na Tataramon na Nakahira sa Kinaban

NAKUA AN SIMBAG SA SARONG PATOOD!

17, 18. Ano an apat na tataramon na nasusurat sa lanob, asin ano an literal na kahulogan kaiyan?

¹⁷ Ngonyan ginibo kan gurang nang propeta an nagin imposible para sa gabos na madodonong nin Babilonya. Saiyang binasa asin ininterpretar an surat-kamot na inukit sa lanob. An mga tataramon: “ME’NE, ME’NE, TE’KEL asin PAR’SIN.” (Daniel 5:​24, 25) Ano an kahulogan kaiyan?

¹⁸ Sa literal, an mga tataramon nangangahulogan “sarong mina, sarong mina, sarong siklo, asin mga kabangang siklo.” An lambang tataramon sokol nin gabat nin kuarta, na nalilista sa pababang pagkasunodsunod nin kantidad. Abaa kasakit na masabotan! Dawa kun nabasa kan madodonong nin Babilonya an mga letra, bakong makangangalas na dai pa man giraray ninda iyan mainterpretar.

19. Ano an interpretasyon kan tataramon na “ME’NE”?

¹⁹ Sa impluwensia kan banal na espiritu nin Dios, ipinaliwanag ni Daniel: “Ini an interpretasyon kan tataramon: ME’NE, binilang nin Dios an mga aldaw kan saimong kahadean asin tinapos na iyan.” (Daniel 5:26) An mga konsonante kan enot na tataramon nagtogot sa tataramon na “mina” sagkod sa sarong porma kan tataramon na Aramaiko para sa “binilang,” depende sa bokales na ibinubugtak kan nagbabasa. Aram na marhay ni Daniel na patapos na an pagkadistiero kan mga Judio. Sa ihinulang 70 taon na lawig kaiyan, 68 taon na an nakalihis. (Jeremias 29:10) An Dakulang Paratalaan nin Panahon, si Jehova, binilang an aldaw kan pagreynar kan Babilonya bilang kapangyarihan pankinaban, asin an katapusan mas harani na kisa pinaghona kan siisay man sa bangkete ni Belsasar. Sa katunayan, ubos na an panahon​—bako sanang para ki Belsasar kundi para man sa saiyang ama, si Nabonido. Tibaad iyan an dahelan na an tataramon na “ME’NE” duwang beses na isinurat​—tanganing ipaisi an katapusan kan duwang paghadeng ini.

20. Ano an paliwanag sa tataramon na “TE’KEL,” asin paano iyan aplikado ki Belsasar?

²⁰ Sa ibong na lado, an “TE’KEL” sarong beses sanang isinurat asin sa pormang singular. Tibaad ipinaririsa kaini na idto sa pangenot idinidirekto ki Belsasar. Asin ini angay, ta sia personal na nagpaheling nin grabeng dai paggalang ki Jehova. An tataramon mismo nangangahulogan “siklo,” alagad itinotogot man kan mga konsonante an tataramon na “tinimbang.” Sa siring, sinabi ni Daniel ki Belsasar: “TE’KEL, tinimbang ka sa timbangan asin nakua kang kulang.” (Daniel 5:27) Para ki Jehova, an enterong mga nasyon arog kadaing halaga kan kabokabo sa timbangan. (Isaias 40:15) Sinda daing kosog na olangon an saiyang mga katuyohan. Kun siring, ano an halaga nin sarong aroganteng hade? Prinobaran ni Belsasar na ilangkaw an saiyang sadiri sa Soberano kan uniberso. An hamak na tawong ini nangahas na insultohon si Jehova asin olog-ologon an dalisay na pagsamba alagad nakuang “kulang.” Iyo, biyong angay na mag-ako si Belsasar kan paghokom na marikas na nagdadangadang!

21. Paano an “PAR’SIN” paggamit nin tataramon na may tripleng kahulogan, asin ano an ipinarisa kan tataramon na ini para sa ngapit nin Babilonya bilang kapangyarihan pankinaban?

²¹ An ultimong tataramon sa lanob “PAR’SIN.” Binasa iyan ni Daniel sa pormang singular, an “PE’RES,” huli gayod ta an kaolay nia sarong hade mantang an saro mayo. Tinapos kan tataramon na ini an dakulang patood ni Jehova paagi sa paggamit nin tataramon na may tripleng kahulogan. Sa literal, an “par’sin” nangangahulogan “mga kabangang siklo.” Alagad an mga letra nagtotogot man para sa duwa pang kahulogan​—“pagkabaranga” asin “mga Persiano.” Sa siring, ihinula ni Daniel: “PE’RES, an saimong kahadean binanga asin itinao sa mga Medo asin Persiano.”​—Daniel 5:28.

22. Ano an reaksion ni Belsasar sa pakakua kan simbag sa patood, asin ano an tibaad linaoman nia?

²² Sa siring, nakua an simbag sa patood. An poderosong Babilonya madali nang bumagsak sa mga hukbo nin Medo-Persia. Minsan ngani mamondo huli sa kapahayagan na ini nin kalaglagan, inotob ni Belsasar an saiyang sinabi. Pinagubingan nia si Daniel nin purpura sa saiyang mga oripon, pinasulotan sia nin kuintas na bulawan, asin ipinabareta sia bilang an ikatolong namamahala sa kahadean. (Daniel 5:29) Dai sinayumahan ni Daniel an mga onrang ini, na minimidbid na iyan naghahayag kan onra na nanonongod ki Jehova. Siempre, tibaad naglaom si Belsasar na medyo pagianon an paghokom ni Jehova paagi sa pagtao nin onra sa Saiyang propeta. Kun iyo, idto huri nang marhay tanganing magkaepekto pa.

AN PAGBAGSAK KAN BABILONYA

23. Anong suanoy na hula an naootob mantang nangyayari an punsion ni Belsasar?

²³ Mantang si Belsasar saka an saiyang mga kortesano nag-iirinoman para sa saindang mga dios asin inoolog-olog si Jehova, may dakulang drama na nangyayari sa kadikloman sa luwas kan palasyo. Naootob an hula na sinabi paagi ki Isaias haros duwang siglo na an nakaagi. May labot sa Babilonya, ihinula ni Jehova: “Pinaontok ko an gabos na pag-agagha huli sa saiya.” Iyo, matatapos an gabos na pan-aapi kan maraot na siudad na iyan sa piniling banwaan nin Dios. Paagi sa ano? Sinabi kan iyo man sanang hula: “Tumukad ka, O Elam! Salikopan mo, O Media!” An Elam nagin kabtang kan Persia pakalihis kan aldaw ni propeta Isaias. Kan panahon kan punsion ni Belsasar, na ihinula man sa hulang iyan ni Isaias, an Persia asin Media talagang magkasurog na tanganing “tumukad” asin “salikopan” an Babilonya.​—Isaias 21:​1, 2, 5, 6.

24. Anong mga detalye mapadapit sa pagbagsak kan Babilonya an ihinula ni Isaias?

²⁴ Sa katunayan, ihinula an mismong ngaran kan namomoon sa mga hukbong ini, siring man an mayor na mga detalye kan saiyang estratehiya sa pakikilaban. Mga 200 na taon antes pa, ihinula ni Isaias na lalahidan ni Jehova an saro na an ngaran Ciro na sumalakay sa Babilonya. Sa saiyang pagsalakay, gabos na balakid hahaleon sa atubangan nia. An katubigan nin Babilonya ‘mamamara,’ asin mapapabayaan na bukas an darakulang pinto kaiyan. (Isaias 44:​27–​45:3) Asin iyo man nanggad. An Salog nin Eufrates pinasuki kan mga hukbo ni Ciro, na pinahubas an tubig tangani na makalakaw sinda sa irarom kan salog. An mga pinto sa lanob kan Babilonya napabayaan na bukas nin mga guardiang daing ingat. Siring sa inooyonan nin sekular na mga historyador, sinakyada an siudad mantang nag-oogma nin sobra an mga nag-iistar dian. Nadaog an Babilonya na haros mayo nin laban. (Jeremias 51:30) Pero, may kisuerra sarong midbid na nagadan. Ibinareta ni Daniel: “Kan banggi man sanang idto ginadan si Belsasar na hade kan mga Caldeo asin si Dario na Medo nag-ako kan kahadean, na mga anom na polo may duwang taon an edad.”​—Daniel 5:​30, 31.

Pagkaleksion sa Surat-Kamot sa Lanob

25. (a) Taano an suanoy na Babilonya ta angay na simbolo kan lakop sa globong sistema nin falsong relihion ngonyan? (b) Sa anong sentido na an mga lingkod nin Dios sa presenteng aldaw nabihag sa Babilonya?

²⁵ An ipinasabong na salaysay sa Daniel kapitulo 5 makahulogan na marhay para sa sato. Bilang sentro nin mga kaugalean nin falsong relihion, an suanoy na Babilonya angay na simbolo kan pambilog na kinaban na imperyo nin falsong relihion. Ilinaladawan sa Kapahayagan bilang patotot na paha sa dugo, an lakop sa globo na katiriponan na ini nin panloloko inaapod na “Dakulang Babilonya.” (Kapahayagan 17:5) Dai hinihimate an gabos na patanid manongod sa saiyang falsong mga doktrina asin kaugalean na naglalapastangan sa Dios, pinaglamag nia an mga naghuhulit kan katotoohan kan Tataramon nin Dios. Kapareho kan mga taga suanoy na Jerusalem asin Juda, an fiel na natatada kan linahidan na mga Kristiano garo man sana nadistiero sa “Dakulang Babilonya” kan an paglamag na sutsut nin klero haros pinapondo an paghuhulit kan Kahadean kan 1918.

26. (a) Paano buminagsak an “Dakulang Babilonya” kan 1919? (b) Anong patanid an maninigong himateon mismo niato asin ipaabot sa iba?

²⁶ Pero, bigla na sana, buminagsak an “Dakulang Babilonya”! Iyo, idto pagbagsak na haros daing ribok​—kun paanong an suanoy na Babilonya haros daing ribok na buminagsak, kan 539 B.C.E. Pero nakalaglag pa man giraray nin biyo an piguratibong pagbagsak na ini. Iyan nangyari kan 1919 C.E. kan an banwaan ni Jehova makatalingkas sa pagkabihag sa Babilonya asin binendisyonan nin pag-oyon nin Dios. Tinapos kaini an kapangyarihan kan “Dakulang Babilonya” sa banwaan nin Dios asin nagsenyalar ini kan kapinonan kan pagkabuyagyag nia sa publiko bilang mandaraya na dai mapaniniwalaan. Dai na mababawi an epekto kan pagbagsak na iyan, asin madali na an saiyang pangultimong pagkalaglag. Sa siring, ipinahahayag kan mga lingkod ni Jehova an patanid: “Lumuwas kamo sa saiya, banwaan ko, kun habo nindong makikabtang sa saiyang mga kasalan.” (Kapahayagan 18:4) Hinimate daw nindo an patanid na iyan? Ipinaaabot daw nindo iyan sa iba?a

27, 28. (a) Anong mahalagang marhay na katotoohan an nungka na nalingawan ni Daniel? (b) Ano an ebidensia niato na si Jehova madali nang gumibo nin aksion tumang sa maraot na kinaban ngonyan?

²⁷ Kaya an surat-kamot yaon ngonyan sa lanob​—alagad bako sanang para sa “Dakulang Babilonya.” Girumdoma an sarong mahalagang marhay na katotoohan na prinsipal na kabtang kan libro ni Daniel: Si Jehova iyo an Unibersal na Soberano. Sia, asin sia sana, an may diretso na magbugtak nin namamahala sa katawohan. (Daniel 4:​17, 25; 5:21) An ano man na tumang sa mga katuyohan ni Jehova hahaleon. Kadikit na sanang panahon bago gumibo nin aksion si Jehova. (Habacuc 2:3) Para ki Daniel, an panahon na iyan sa katapustapusi nagdatong kan ikasampulong dekada kan saiyang buhay. Kaidto naheling nia an paghale ni Jehova sa sarong kapangyarihan pankinaban​—saro na nan-aapi sa banwaan nin Dios poon kan aki pa si Daniel.

²⁸ May pruebang dai manenegaran na pinatukaw ni Jehova Dios sa langitnon na trono an Namamahala sa katawohan. An bagay na dai inintindi kan kinaban an Hadeng ini asin kinontra an saiyang pamamahala seguradong ebidensia na madali nang paraon ni Jehova an gabos na kontra sa pamamahala kan Kahadean. (Salmo 2:​1-11; 2 Pedro 3:​3-7) Inaaksionan daw nindo an pagkaapurado kan satong panahon asin ibinubugtak an saindong kompiansa sa Kahadean nin Dios? Kun iyo, kamo talagang nagkaleksion sa surat-kamot sa lanob!

[Mga Nota sa Ibaba]