Tawan nin Atension an Hula ni Daniel!

Kasumpay kan Kapitulo Dies: Siisay an Makatitindog Tumang sa Prinsipe nin mga Prinsipe?

AN SADIT NA SUNGAY NAGIN PODEROSO SA KAPANGYARIHAN

16. (a) Sa arin na simbolikong sungay luminuwas an sadit na sungay? (b) Paano an Roma nagin an ikaanom na kapangyarihan pankinaban sa hula kan Biblia, alagad taano ta bako iyan an simbolikong sadit na sungay?

¹⁶ Segun sa kasaysayan, an sadit na sungay supang kan saro sa apat na simbolikong sungay—an saro na pinakaharayo sa solnopan. Ini an Helenistikong kahadean ni Heneral Casander sa Macedonia asin Grecia. Sa huri, an kahadean na ini nasakop kan kahadean ni General Lisimaco, an hade kan Tracia asin Asia Minor. Kan ikaduwang siglo bago an satong Komun na Kapanahonan, an nasa solnopan na mga parteng ini kan sakop na Helenistiko nakongkistar kan Roma. Asin pag-abot kan taon 30 B.C.E., sinakop kan Roma an gabos na kahadean na Helenistiko, na ginigibo an sadiri na an ikaanom na kapangyarihan pankinaban sa hula kan Biblia. Alagad an Imperyo nin Roma bakong an sadit na sungay sa bisyon ni Daniel, ta an imperyong iyan dai nagpadagos sagkod sa “itinalaan na panahon kan katapusan.”—Daniel 8:19.

17. (a) Ano an relasyon kan Britania sa Imperyo nin Roma? (b) Paano an Imperyo nin Britania konektado sa Helenistikong kahadean nin Macedonia asin Grecia?

¹⁷ Kun siring, ano an sinasabi kan kasaysayan na iyo an agresibong “hade na maringis an lalauogon”? An Britania sa katunayan supang kan Imperyo nin Roma sa amihanan-solnopan. Sagkod kan enot na kabtang kan ikalimang siglo C.E., may mga probinsiang Romano sa Britania na ngonyan. Sa pag-agi nin panahon, nagruro an Imperyo nin Roma, alagad an impluwensia kan Griego-Romanong sibilisasyon nagpadagos sa Britania asin sa ibang parte kan Europa na nasakop nin Roma. “Kan bumagsak an Imperyo nin Roma,” an isinurat kan nanggana kan Premyong Nobel na poeta saka autor na Mejicano na si Octavio Paz, “suminalihid dian an Iglesia.” Idinugang nia: “An mga ama kan Iglesia, saka an mas huring mga intelektuwal, isinaro an Griegong pilosopiya sa Kristianong doktrina.” Asin nagkomento an pilosopo saka matematiko kan ika-20 siglo na si Bertrand Russell: “An sibilisasyon kan Solnopan, na guminikan sa Grecia, basado sa tradisyon na pilosopiko saka sientipiko na nagpoon sa Mileto [sarong Griegong siudad sa Asia Minor] duwa may kabangang ribong taon na an nakaagi.” Sa siring, masasabi na an Imperyo nin Britania guminikan an kultura sa Helenistikong kahadean nin Macedonia asin Grecia.

18. Ano an sadit na sungay na nagin “hade na maringis an lalauogon” sa “panahon kan katapusan”? Ipaliwanag.

¹⁸ Pag-abot nin 1763 nadaog na kan Imperyo nin Britania an makapangyarihan na mga karibal kaiyan, an España asin Pransia. Poon kaidto ipinaheling nia na sia an nasyon na nangingibabaw sa kadagatan asin an ikapitong kapangyarihan pankinaban sa hula kan Biblia. Dawa kan an 13 kolonya sa Amerika sumuway sa Britania kan 1776 tanganing establisaron an Estados Unidos nin Amerika, huminiwas an Imperyo nin Britania sagkod na nasakop an un-kuarto kan ibabaw kan daga asin un-kuarto kan populasyon kaiyan. Orog pang kuminosog an ikapitong kapangyarihan pankinaban kan an Estados Unidos nin Amerika makikolaborar sa Britania tanganing mabilog an magkasurog na kapangyarihan pankinaban na Anglo-Amerikano. Kun sa ekonomiya asin militar, an kapangyarihan na ini talagang nagin “hade na maringis an lalauogon.” Kun siring, an sadit na sungay na nagin maringis na kapangyarihan politikal sa “panahon kan katapusan” iyo an Kapangyarihan Pankinaban na Anglo-Amerikano.

19. Ano an “Dekorasyon” na nasambitan sa bisyon?

¹⁹ Naheling ni Daniel na an sadit na sungay “padagos na nagdakulang marhay” pasiring sa “Dekorasyon.” (Daniel 8:9) An Dagang Panuga, na itinao ni Jehova sa saiyang piniling banwaan, magayonon kaya iyan inapod na “an dekorasyon kan gabos na kadagaan,” an boot sabihon, kan bilog na daga. (Ezequiel 20:6, 15) Totoo, nabihag kan Britania an Jerusalem kan Disyembre 9, 1917, asin kan taon 1920, itinao kan Liga de Naciones sa Gran Britania an pagboot na mag-establisar nin gobyerno sa Palestina, na magpapadagos sagkod Mayo 14, 1948. Alagad an bisyon makahula, na may dakol na simbolo. Asin an “Dekorasyon” na nasambitan sa bisyon nagsisimbolisar, bakong sa Jerusalem, kundi sa daganon na kamugtakan kan banwaan na ibinibilang na banal nin Dios durante kan panahon kan ikapitong kapangyarihan pankinaban. Helingon niato kun paano an Kapangyarihan Pankinaban na Anglo-Amerikano nagprobar na isapeligro an mga banal.

AN “LUGAR KAN SAIYANG SANTUARYO” IBINAGSAK

20. Sairisay an “hukbo kan kalangitan” asin an “mga bitoon” na prinobaran kan sadit na sungay na pabagsakon?

²⁰ An sadit na sungay “padagos na nagdakula sagkod na makaabot sa hukbo kan kalangitan, kaya ngani pinapangyari kaiyan na an nagkapira sa hukbo asin an nagkapira sa mga bitoon maholog sa daga.” Segun sa paliwanag kan anghel, an “hukbo kan kalangitan” asin an “mga bitoon” na prinobaran kan sadit na sungay na pabagsakon iyo “an banwaan na binibilog kan mga banal.” (Daniel 8:10, 24) An “mga banal” na ini mga Kristiano na linahidan nin espiritu. Huling pinapangyaring magkaigwa nin relasyon sa Dios paagi sa bagong tipan, na nagkapuersa huli sa pinabolos na dugo ni Jesu-Cristo, sinda sinantipikar, lininig, asin isiniblag para sa eksklusibong paglilingkod sa Dios. (Hebreo 10:10; 13:20) Huling iinasignar sinda bilang mga paramana kaiba kan saiyang Aki sa langitnon na mana, ibinibilang sinda ni Jehova na banal. (Efeso 1:3, 11, 18-20) Kun siring, sa bisyon ni Daniel, an “hukbo kan kalangitan” nanonongod sa natatada sa daga kan 144,000 na “mga banal,” na magrereynar sa langit kaiba kan Kordero.—Kapahayagan 14:1-5.

21. Sairisay an nasa sarong “banal na lugar” na pinoprobaran kan ikapitong kapangyarihan pankinaban na gabaon?

²¹ Ngonyan an nawawalat pa sa 144,000 daganon na mga representante kan “langitnon na Jerusalem”—an garo siudad na Kahadean nin Dios—asin kan areglo kaiyan sa templo. (Hebreo 12:22, 28; 13:14) Sa sentidong ini sinda nasa sarong “banal na lugar” na pinoprobaran kan ikapitong kapangyarihan pankinaban na batayan asin gabaon. (Daniel 8:13) Inaapod man an banal na lugar na iyan na “establisadong lugar kan . . . santuaryo” ni Jehova, sinasabi ni Daniel: “Sa saiya [ki Jehova] hinale an danay na atang, asin an establisadong lugar kan saiyang santuaryo ibinagsak. Asin an sarong hukbo mismo luway-luway na itinao, kaibanan an danay na atang, huli sa paglapas; asin padagos na iinaapon kaiyan an katotoohan sa daga, asin iyan naghiro asin nagin mapanggana.” (Daniel 8:11, 12) Paano ini naotob?

22. Durante kan Guerra Mundial II, paano an ikapitong kapangyarihan pankinaban nakakomiter nin lataw na “paglapas”?

²² Ano an naeksperyensiahan kan Mga Saksi ni Jehova durante kan Guerra Mundial II? Nag-agi sinda sa grabeng paglamag! Nagpoon iyan sa mga nasyon na Nazi asin Fascista. Alagad dai nahaloy ‘iinaapon na an katotoohan sa daga’ sa kahiwasan kan sakop kan ‘sadit na sungay na an kapangyarihan nagin poderoso.’ An “hukbo” nin mga parabalangibog kan Kahadean asin an gibohon nindang paghuhulit kan “maogmang bareta” ipinagprohibir sa haros enterong Comunidad Britanico. (Marcos 13:10) Kan pirit na mangapod nin mga soldados an mga nasyon na ini, nagsayuma sindang tawan nin iksemsion bilang mga ministro an mga Saksi ni Jehova, na dai nagpaheling nin paggalang sa teokratikong nombramiento sa mga ini bilang mga ministro nin Dios. Naeksperyensiahan kan fiel na mga lingkod ni Jehova sa Estados Unidos an kadahasan nin pagsururog asin manlaenlaen na insulto. Garo man sana prinobaran kan ikapitong kapangyarihan pankinaban na haleon an sarong atang nin pag-omaw—“an bunga nin mga ngabil”—na dayaday na idinodolot ki Jehova kan saiyang banwaan bilang “an danay na atang” kan saindang pagsamba. (Hebreo 13:15) Sa siring nakomiter kan kapangyarihan pankinaban na iyan an “paglapas” na paglaog sa lehitimong sakop kan Kaharohalangkaweng Dios—“an establisadong lugar kan saiyang santuaryo.”

23. (a) Durante kan Guerra Mundial II, paano an Kapangyarihan Pankinaban na Anglo-Amerikano tuminindog “tumang sa Prinsipe nin mga prinsipe”? (b) Siisay an “Prinsipe nin mga prinsipe”?

²³ Paagi sa paglamag sa “mga banal” durante kan Guerra Mundial II, an sadit na sungay nagpaabaw-abaw na marhay “sagkod na makaabot sa Prinsipe kan hukbo.” O, arog kan sabi ni anghel Gabriel, iyan tuminindog “tumang sa Prinsipe nin mga prinsipe.” (Daniel 8:11, 25) An titulong “Prinsipe nin mga prinsipe” eksklusibong minaaplikar ki Jehova Dios. An termino sa Hebreo na sar, na trinadusir na “prinsipe,” konektado sa sarong berbo na nangangahulogan “manakop.” Apuera sa pagkanongod sa aki nin sarong hade o tawong may ranggong sa hade, an termino minaaplikar sa sarong payo, o namomoon. An libro ni Daniel may nasasambitan na ibang prinsipeng anghel—halimbawa, si Miguel. An Dios an Poon na Prinsipe kan gabos na prinsipeng iyan. (Daniel 10:13, 21; ikomparar an Salmo 83:18.) Maiimahinar daw niato na may siisay man na makatitindog tumang ki Jehova—an Prinsipe nin mga prinsipe?

“AN BANAL NA LUGAR” DINARA SA TAMANG KAMUGTAKAN

24. Anong garantiya an itinatao sa sato kan Daniel 8:14?

²⁴ Mayo nin makatitindog tumang sa Prinsipe nin mga prinsipe—dawa an hade na “maringis an lalauogon” arog kan Kapangyarihan Pankinaban na Anglo-Amerikano! An mga pagprobar kan hadeng ini na gabaon an santuaryo nin Dios dai nagin mapanggana. Pakalihis nin sarong peryodo nin “duwang ribo tolong gatos na banggi asin aga,” sabi kan mensaherong anghel, “an banal na lugar siertong dadarahon sa tamang kamugtakan kaiyan,” o “maluwas na mapanggana.”—Daniel 8:13, 14; The New English Bible.

25. Gurano kalawig kan makahulang peryodo nin 2,300 na aldaw, asin sa anong pangyayari na iyan dapat na iasosyar?

²⁵ An 2,300 na aldaw sarong makahulang peryodo. Huli kaini, kalabot an makahulang taon nin 360 aldaw. (Kapahayagan 11:2, 3; 12:6, 14) Kun siring, an 2,300 na aldaw na ini bale 6 na taon, 4 na bulan, asin 20 aldaw. Kasuarin an peryodong ini? Bueno, kan mga taon nin 1930, an banwaan nin Dios nagpoon na makaeksperyensia nin nag-oorog na paglamag sa manlaenlaen na nasyon. Asin durante kan Guerra Mundial II, an Mga Saksi ni Jehova maringis na pinaglamag sa kadagaan kan magkasurog na kapangyarihan pankinaban na Anglo-Amerikano. Taano? Huli sa pag-insistir ninda na ‘kuyogon an Dios bilang namamahala imbes na mga tawo.’ (Gibo 5:29) Kun siring, an 2,300 na aldaw dapat na iasosyar sa guerrang iyan.a Alagad ano an masasabi manongod sa kapinonan asin katapusan kan makahulang peryodong ini?

26. (a) Poon kasuarin, sa pinakaamay, maninigong pumoon an pagbilang kan 2,300 na aldaw? (b) Kasuarin natapos an peryodo nin 2,300 na aldaw?

²⁶ Tangani na “an banal na lugar” ‘madara,’ o ikabalik, sa maninigong magin kamugtakan kaiyan, an 2,300 na aldaw seguradong nagpoon kan iyan nasa “tamang kamugtakan” kaidto sa punto de vista nin Dios. Sa pinakaamay, ini kaidtong Hunyo 1, 1938, kan ipublikar kan The Watchtower an kabtang 1 kan artikulong “Organization” (sa Bicol, “Organisasyon”). An kabtang 2 luminuwas sa isyung Hunyo 15, 1938. An pagbilang nin 2,300 na aldaw (6 na taon, 4 na bulan, asin 20 aldaw sa kalendaryong Hebreo) poon Hunyo 1 o 15, 1938, dinadara kita sa Oktubre 8 o 22, 1944. Kan enot na aldaw nin sarong espesyal na asamblea na ginibo sa Pittsburgh, Pennsylvania, E.U.A., kan Setyembre 30 asin Oktubre 1, 1944, an presidente kan Watch Tower Society nagpahayag sa temang “An Teokratikong Pagpamugtak Ngonyan.” Sa taonan na miting kan korporasyon kan Oktubre 2, inenmendaran an carta kan Sosyedad sa paghihingoa na gibohon iyan na pinakaharani sa teokratikong areglo na itotogot kan ley. Kadungan kan pagkapublikar nin lininaw na mga kahagadan kan Biblia, dai nahaloy mas lubos na naestablisar an teokratikong organisasyon sa mga kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova.

27. Ano an ebidensia na nalimitaran an “danay na atang” durante kan pano nin paglamag na mga taon kan Guerra Mundial II?

²⁷ Mantang naglalakaw an 2,300 na aldaw durante kan Guerra Mundial II, na nagpoon kan 1939, an pagdolot kan “danay na atang” sa santuaryo nin Dios nalimitaran na marhay huli sa paglamag. Kan 1938 an Watch Tower Society may 39 sangang opisina na nagpapadalagan kan gibohon kan mga Saksi sa bilog na kinaban, alagad kan 1943 may 21 na sana. Kadikit man an pagdakol nin mga parabalangibog kan Kahadean durante kan peryodong iyan.

28, 29. (a) Mantang naghihinanapos an Guerra Mundial II, ano an nangyari sa organisasyon ni Jehova? (b) Ano an masasabi manongod sa maisog na mga pagprobar kan kaiwal na gabaon asin laglagon “an banal na lugar”?

²⁸ Arog kan ipinaliwanag niamo, durante kan huring mga bulan kan Guerra Mundial II, pinatunayan liwat kan Mga Saksi ni Jehova an saindang determinasyon na ibantog an kadakulaan kan pamamahala nin Dios paagi sa paglilingkod sa saiya bilang sarong teokratikong organisasyon. Sa katuyohan na ini kaya pinonan kan 1944 an pagkaliwat kan areglo kan saindang gibohon asin kan pagkaorganisar kan pamamahala. Sa katunayan, an The Watchtower kan Oktubre 15, 1944, may artikulo na an titulo “Organized for Final Work” (sa Bicol, “Organisado Para sa Pangultimong Gibohon”). Iyan asin an iba pang artikulo manongod sa paglilingkod kan peryodong idto nagparisa na natapos na an 2,300 na aldaw asin na “an banal na lugar” yaon na naman sa “tamang kamugtakan” kaiyan.

²⁹ Biyong nasudya an maisog na mga pagprobar kan kaiwal na gabaon asin laglagon “an banal na lugar.” Tunay nanggad, an nawawalat pang “mga banal” digdi sa daga, pati an kairiba nindang “dakulang kadaklan,” nanggana. (Kapahayagan 7:9) Asin an santuaryo, na nasa tamang teokratikong kamugtakan kaiyan, ngonyan nagpapadagos sa pagtao nin sagradong paglilingkod ki Jehova.

30. Ano an madali nang mangyari sa “hade na maringis an lalauogon”?

³⁰ Nagdadanay sa posisyon kaiyan an Kapangyarihan Pankinaban na Anglo-Amerikano. “Alagad bakong paagi sa kamot na sia mababari,” sabi ni anghel Gabriel. (Daniel 8:25) Madali nang marhay, an ikapitong kapangyarihan pankinaban na ini sa hula kan Biblia—ining “hade na maringis an lalauogon”—mababari, bakong paagi sa mga kamot nin tawo, kundi paagi sa nakalalabi sa tawong kapangyarihan sa Armagedon. (Daniel 2:44; Kapahayagan 16:14, 16) Abaa kanakapupukaw sa boot na maaraman na an soberaniya ni Jehova Dios, an Prinsipe nin mga prinsipe, mabibindikar sa panahon na iyan!

[Nota sa Ibaba]