“Nanompongan Mi an Mesiyas”!

“Enot [si Andres] hinanap an saiyang sadiring tugang, si Simon, asin nagsabi saiya: ‘Nanompongan mi an Mesiyas’ (na nangangahulogan, kun tatradusiron, Cristo).” ​—JUAN 1:41.

1. Ano an patotoo ni Juan na Bautisador manongod ki Jesus na taga-Nazaret, asin ano an nagin konklusyon ni Andres manongod sa saiya?

PINAGMASDAN na marhay ni Andres an lalaking Judio na inaapod Jesus na taga-Nazaret. Mayo saiya an itsura nin sarong hade, o madonong, o rabbi. Mayo sia nin makahadeng mga gubing, ni uban, ni malomhok na mga kamot asin maputing kublit. Si Jesus hoben pa​—mga 30 anyos—​na may kubalon na mga kamot asin tutong sa aldaw na kublit nin sarong trabahador. Kaya tibaad dai nagngalas si Andres kan maaraman nia na sia panday. Pero, si Juan na Bautisador nagsabi manongod sa lalaking ini: “Uya, an Kordero nin Dios!” Kan nakaaging aldaw, may sinabi si Juan na orog pang pambihira: “An sarong ini iyo an Aki nin Dios.” Totoo daw ini? Si Andres nahaloyhaloy na naghinanyog ki Jesus kan aldaw na idto. Dai niato aram kun ano an isinabi ni Jesus; aram niato na liniwat kan saiyang mga tataramon an buhay ni Andres. Naghidale siang hanapon an tugang nia, si Simon, asin nagkagsing, “Nanompongan mi an Mesiyas”!​—Juan 1:​34-41.

2. Taano ta mahalagang helingon an ebidensia kun baga si Jesus iyo an ipinanugang Mesiyas?

² Kan huri si Andres asin Simon (na nginaranan ni Jesus na Pedro) nagin mga apostol ni Jesus. Pakalihis nin labing duwang taon bilang saiyang disipulo, si Pedro nagsabi ki Jesus: “Ika an Cristo [Mesiyas], an Aki kan nabubuhay na Dios.” (Mateo 16:16) An maimbod na mga apostol asin disipulo sa huri andam na itaya an saindang buhay sa pagtubod na iyan. Ngonyan, an minilyon na sinserong mga tawo arog man kaiyan kaimbod. Alagad basado sa anong ebidensia? Total, an ebidensia iyo an pinagkakalaenan nin pagtubod asin nin pagigin madaling maniwala. (Helingon an Hebreo 11:1.) Kaya pag-olayan niato an tolong pankagabsan na ebidensia na nagpapatunay na si Jesus talagang an Mesiyas.

An Linahe ni Jesus

3. Ano an idinetalye kan mga Ebanghelyo ni Mateo asin Lucas manongod sa linahe ni Jesus?

³ An linahe ni Jesus iyo an enot na ebidensia na itinatao kan Kristianong Griegong Kasuratan sa pagsuportar sa saiyang pagigin Mesiyas. Ihinula kan Biblia na an Mesiyas madatong gikan sa pamilya ni Hadeng David. (Salmo 132:​11, 12; Isaias 11:​1, 10) An Ebanghelyo ni Mateo minapoon: “An libro kan kasaysayan ni Jesu-Cristo, aki ni David, aki ni Abraham.” Sinusuportaran ni Mateo an mapusong paghihingakong ini paagi sa pagsusog sa disendensia ni Jesus sa linahe kan saiyang kag-ampon na ama, si Jose. (Mateo 1:​1-16) An Ebanghelyo ni Lucas sinususog an linahe ni Jesus sa saiyang ina sa laman, si Maria, pabalik ki Adan paagi ki David asin Abraham. (Lucas 3:​23-38)a Kaya lubos na pinatunayan kan mga kagsurat kan Ebanghelyo an saindang paghihingako na si Jesus eridero ni David, kapwa sa legal asin sa dugo.

4, 5. (a) Inangat daw kan mga katemporanyo ni Jesus an disendensia nia ki David, asin taano ta mahalaga ini? (b) Paano an mga reperensiang luwas sa Biblia nagsusuportar sa linahe ni Jesus?

⁴ Minsan an pinakamapagdudang kalaban kan pagigin Mesiyas ni Jesus dai makaninigar sa paghihingako ni Jesus na sia aki ni David. Taano? May duwang dahelan. Saro, an paghihingakong iyan inotro nin dakol sa Jerusalem sa laog nin mga dekada bago malaglag an siudad kan 70 C.E. (Ikomparar an Mateo 21:9; Gibo 4:27; 5:​27, 28.) Kun putik an paghihingako, an siisay man sa mga tumang ki Jesus​—asin dakol idto—​puwede kutanang patunayan na si Jesus palsipikado paagi sana sa pagheling sa saiyang linahe sa mga kasaysayan nin linahe sa pampublikong mga rekord.b Pero mayo nin tala sa kasaysayan na inangat nin siisay man an disendensia ni Jesus ki Hadeng David. Malinaw na dai mapagdududahan an paghihingakong iyan. Daing duwa-duwa na direktang kinopya ni Mateo asin Lucas sa pampublikong mga rekord an kaipuhan na mga ngaran para sa saindang mga tala.

⁵ Ikaduwa, an mga reperensia apuwera sa Biblia nagpapatunay sa pag-ako nin kadaklan sa linahe ni Jesus. Halimbawa, nakatala sa Talmud an sarong rabbi kan ikaapat na siglo na bulgar na nagtatsar ki Maria, an ina ni Jesus, huli sa ‘pagpapatotot sa mga panday’; pero an iyo man sanang kabtang na iyan nag-aadmitir na “sia gikan nin mga prinsipe asin poon.” An mas amay pang halimbawa iyo an historyador kan ikaduwang siglo na si Hegesippus. Isinaysay nia na kan gusto kan Romanong Cesar na si Domitian na paraon an siisay man na gikan ni David, an ibang kaiwal kan enot na mga Kristiano isinumbong an mga makoapo ni Judas, an tugang ni Jesus sa ina, “bilang miembro kan pamilya ni David.” Kun si Judas midbid na gikan ni David, bako daw na iyo man si Jesus? Daing duda!​—Galacia 1:19; Judas 1.

Mga Hula sa Mesiyas

6. Gurano kadakol kan mga hula sa Mesiyas sa Hebreong Kasuratan?

⁶ An saro pang ebidensia na si Jesus iyo an Mesiyas iyo an naotob na hula. Kadakol kan mga hula na minaaplikar sa Mesiyas sa Hebreong Kasuratan. Sa saiyang librong The Life and Times of Jesus the Messiah, si Alfred Edersheim may ikinalistang 456 na teksto sa Hebreong Kasuratan na ibinilang na mesiyaniko nin suanoy na mga rabbi. Pero, kadakol kan salang ideya nin mga rabbi manongod sa Mesiyas; an dakol na teksto na itinokdo ninda bakong mesiyaniko. Pero, sa pinakahababa kadakol kan hula na nagpapamidbid ki Jesus bilang an Mesiyas.​—Ikomparar an Kapahayagan 19:10.

7. Ano an pira sa mga hulang inotob ni Jesus kaidtong saiyang pamumuhay digdi sa daga?

⁷ Kabilang dian: an banwaan na mamumundagan nia (Miqueas 5:2; Lucas 2:​4-11); an lagduan na pangadan sa mga omboy pagkamundag nia (Jeremias 31:15; Mateo 2:​16-18); aapodon sia sa Egipto (Oseas 11:1; Mateo 2:15); an mga namomoon sa mga nasyon magsasararo sa paglaglag sa saiya (Salmo 2:​1, 2; Gibo 4:​25-28); an pagpasaloib sa saiya sa halagang 30 pidasong pirak (Zacarias 11:12; Mateo 26:15); pati an paagi kan saiyang pagkagadan.​—Salmo 22:​16, nota sa ibaba; Juan 19:​18, 23; 20:​25, 27.c

Ihinula an Saiyang Pagdatong

8. (a) Anong hula an nagtotokdo kun noarin madatong an Mesiyas? (b) Anong duwang bagay an dapat na maaraman tanganing masabotan an hulang ini?

⁸ Isentro niato an atension sa saro sanang hula. Sa Daniel 9:​25, sinabihan an mga Judio kun noarin maabot an Mesiyas. Iyan nagsasabi: “Aramon mo asin mansayan mo na pagpoon sa pagluwas kan pagboot sa paghirahay asin pagtogdok giraray sa Jerusalem sagkod sa Mesiyas na Poon, maagi an pitong semana, saka anom na polo may duwang semana.” Sa enot na pagbasa tibaad garo misteryoso an hulang ini. Pero sa pankagabsan, hinahagad kaiyan sato na hanapon an duwa sanang impormasyon: an kapinonan asin an lawig nin panahon. Bilang ilustrasyon, kun kamo may mapa na nagtotokdo sa sarong kayamanan na natatalbong nin “50 palo sa sirangan kan bobon sa plasa,” tibaad maribong kamo sa direksion​—nangorogna kun dai nindo aram kun saen an bobon na ini, o kun gurano karayo an sarong ‘palo.’ Bako daw na aaramon nindo an duwang bagay na ini tanganing makua nindo an kayamanan? Bueno, arog man kaiyan an hula ni Daniel, iyo sana iyan ta inaaram niato an panahon nin pagpopoon asin sinosokol an panahon na kasunod kaiyan.

9, 10. (a) Ano an poponan kan pagsokol sa 69 semana? (b) Gurano kalawig an 69 semana, asin paano niato ini naaraman?

⁹ Enot, kaipuhan niato an ipopoon, an petsa na ‘luminuwas an pagboot sa paghirahay asin pagtogdok giraray sa Jerusalem.’ Sumunod, kaipuhan na maaraman niato an distansia paghale dian, kun gurano kalawig an 69 (7 saka 62) semanang ini. Bakong depisil na makua an duwang impormasyon na ini. Malinaw na sinasabi sato ni Nehemias na luminuwas an pagboot na itogdok giraray an lanob nin Jerusalem, tanganing sa katapustapusi iyan magin nahirahay na siudad, “kan ikaduwang polong taon ni Artajerjes na hade.” (Nehemias 2:​1, 5, 7, 8) Ibinubugtak kaiyan an ipopoon niato sa 455 B.C.E.d

¹⁰ Ngonyan kun dapit sa 69 semana, iyan daw literal na semana na may pitong aldaw? Bako, ta an Mesiyas dai naglataw pakalihis sana nin sarong taon poon 455 B.C.E. Kaya an kadaklan na iskolar sa Biblia asin an dakol na traduksion (pati an Judiong Tanakh sa nota sa ibaba para sa bersikulong ini) minaoyon na an mga ini semana “nin mga taon.” An ideyang ini nin ‘semana nin mga taon,’ o siklo nin pitong taon, pamilyar sa suanoy na mga Judio. Kun paanong siniselebrar ninda an aldaw nin sabbath kada ikapitong aldaw, sinilebrar man ninda an taon nin sabbath kada ikapitong taon. (Exodo 20:​8-11; 23:​10, 11) Kaya an 69 semana nin mga taon bale 69 multiplikaron nin 7 taon, o 483 na taon. Dai na kitang ibang gigibohon kundi bumilang. Poon 455 B.C.E., an pagbilang nin 483 na taon masagkod sa taon 29 C.E.​—an mismong taon na si Jesus nabautismohan asin nagin ma·shiʹach, an Mesiyas!​—Helingon an “Seventy Weeks,” Insight on the Scriptures, Tomo 2, pahina 899.

11. Paano niato masisimbag an mga nagsasabi na ini moderno sanang paagi nin pag-interpretar sa hula ni Daniel?

¹¹ An iba tibaad magreklamo na ini moderno sanang paagi nin pag-interpretar sa hula tanganing tumama sa kasaysayan. Kun iyo, taano an mga tawo kaidtong panahon ni Jesus ta naglalaom na lumataw an Mesiyas kan panahon na idto? An Kristianong historyador na si Lucas, an Romanong mga historyador na si Tacitus asin Suetonius, an Judiong historyador na si Josephus, asin Judiong pilosopong si Philo gabos nabuhay harani sa panahon na ini asin nagpatunay sa paghalat na ini. (Lucas 3:15) An ibang iskolar ngonyan nag-iinsister na an pan-aapi nin Roma iyo an dahelan na an mga Judio nagmawot asin naghalat sa Mesiyas kan mga aldaw na idto. Kun siring, taano ta kaidto hinalat kan mga Judio an Mesiyas imbes na kaidtong maringis na paglamag nin Grecia mga siglo bago kaidto? Taano ta sinabi ni Tacitus na “misteryosong mga hula” an naggiya sa mga Judio na maghalat sa makapangyarihan na mga namomoon na dumatong hale sa Judea asin “magkamit nin unibersal na imperyo”? Si Abba Hillel Silver, sa saiyang librong A History of Messianic Speculation in Israel, nag-admitir na “an Mesiyas hinalat kaidtong ikaduwa sa ikaapat na kabtang kan enot na siglo C.E.,” bakong huli sa paglamag nin Roma, kundi huli sa “popular na kronolohiya kan kaaldawan na idto,” na an iba kinua sa libro ni Daniel.

Ipinamidbid Hale sa Itaas

12. Paano ipinamidbid ni Jehova si Jesus bilang an Mesiyas?

¹² An ikatolong ebidensia sa pagigin Mesiyas ni Jesus iyo an patotoo mismo nin Dios. Sono sa Lucas 3:​21, 22, pakabautismohi ki Jesus, sia linahidan kan pinakasagrado asin pinakamakapangyarihan na puwersa sa uniberso, an mismong banal na espiritu ni Jehova Dios. Asin sa sadiri niang tingog, inadmitir ni Jehova na saiyang inoyonan an saiyang Aki, si Jesus. Sa duwa pang okasyon, direktang kinaolay ni Jehova si Jesus hale sa langit, sa siring ipinaririsa an Saiyang pag-oyon: sarong beses, sa atubangan kan tolo sa mga apostol ni Jesus, asin sa saro pang okasyon, sa atubangan nin sarong kadaklan nin mga nagmamasid. (Mateo 17:​1-5; Juan 12:​28, 29) Dugang pa, an mga anghel isinugo hale sa langit tanganing patunayan an pagigin Cristo, o Mesiyas, ni Jesus.​—Lucas 2:​10, 11.

13, 14. Paano ipinaheling ni Jehova an saiyang pag-oyon ki Jesus bilang Mesiyas?

¹³ Ipinaheling ni Jehova an pag-oyon nia sa saiyang linahidan paagi sa pagtao saiya nin kapangyarihan na gumibo nin mga ngangalasan. Halimbawa, si Jesus nagtaram nin mga hula na patienot na dinetalye an kasaysayan​—an iba sagkod sa satong aldaw.e Nagmilagro man sia, arog kan pagpakakan sa nagugutom na mga kadaklan asin pagpaomay sa mga naghehelang. Binuhay pa ngani nia liwat an mga gadan. Nag-imbento sana daw an mga parasunod nia nin mga estorya manongod sa makapangyarihan na mga gibong ini pagkatapos? Bueno, ginibo ni Jesus an dakol sa saiyang mga milagro sa atubangan nin mga nagheheling, kun beses rinibong tawo. Minsan an mga kaiwal ni Jesus dai makadedehar na talagang ginibo nia an mga bagay na ini. (Marcos 6:2; Juan 11:47) Apuwera kaiyan, kun an mga parasunod ni Jesus may tendensiang mag-imbento nin siring na mga estorya, taano sinda ta prangkang marhay pag-abot sa sadiri nindang mga pagkukulang? An totoo, sinda daw magigin andam na magadan huli sa sarong pagtubod na basado sana sa mga estorya na inimbento mismo ninda? Dai. An mga milagro ni Jesus mga katunayan sa kasaysayan.

¹⁴ Orog pa dian an patotoo nin Dios manongod ki Jesus bilang an Mesiyas. Paagi sa banal na espiritu sineguro nia na an ebidensia kan pagigin Mesiyas ni Jesus ikasurat asin magin kabtang kan librong pinakalakop an traduksion asin pagwaras sa bilog na kasaysayan.

Taano ta Dai Inako kan mga Judio si Jesus?

15. (a) Gurano kadakol kan patotoo ni Jesus na nagpapamidbid sa saiya bilang Mesiyas? (b) Anong mga paglaom kan mga Judio an naggiya sa dakol sa sainda na isikwal si Jesus bilang an Mesiyas?

¹⁵ Kaya, sa kagabsan, kabale sa tolong kategoriyang ini nin ebidensia an ginatos na katunayan na nagpapamidbid ki Jesus bilang an Mesiyas. Bako daw na igo na iyan? Isipa na sana kun kamo nag-aaplay para sa lisensia sa drayber o sa kard na nag-aautorisar sa pag-utang asin sabihon saindo na kulang pa an tolong identipikasyon​—na dapat kamong magdara nin ginatos. Kanigoan kabakong rasonable! Tunay nanggad, bastante an pagpamidbid ki Jesus sa Biblia. Kun siring, taano an dakol sa sadiring kahimanwa ni Jesus ta nagdehar sa gabos na ebidensiang ini na sia an Mesiyas? Huli ta an ebidensia, minsan gurano kahalaga sa tunay na pagtubod, dai naggagarantiya nin pagtubod. Makamomondo, kadakol kan nagtutubod sa gusto nindang tubodon, dawa sa atubangan nin kadakoldakol na ebidensia. Mapadapit sa Mesiyas, an kadaklan na Judio may depinidong marhay na mga ideya manongod sa gusto ninda. An gusto ninda politikal na mesiyas, saro na matapos sa pan-aapi nin Roma asin ibabalik an Israel sa kamurawayan na sa materyalistikong paagi nakaaagid sa mga aldaw ni Salomon. Kaya paano ninda maaako an dukhang aking ini nin sarong panday, an Nazarenong ini na daing interes sa politika o kayamanan? Paano ngani sia magigin Mesiyas pakatapos na sia magtios asin magadan nin makasosopog sa sarong hariging pasakitan?

16. Taano ta kinaipuhan na liwaton kan mga parasunod ni Jesus an sainda mismong mga paglaom manongod sa Mesiyas?

¹⁶ Pati an mga disipulo ni Jesus naribok an boot huli kan saiyang kagadanan. Pakatapos kan saiyang mamuraway na pagkabuhay liwat, malinaw na sinda naglaom na tolos-tolos niang ‘ibabalik an kahadean sa Israel.’ (Gibo 1:6) Pero dai ninda isinikwal si Jesus bilang Mesiyas huli sana ta dai naotob an personal na paglaom na ini. Sinda tuminubod sa saiya basado sa yaon na bastanteng ebidensia, asin luway-luway na nadugangan an saindang pakasabot; naliwanagan an mga misteryo. Nasabotan ninda na dai kayang otobon kan Mesiyas an gabos na hula manongod sa saiya sa laog kan halipot niang panahon bilang tawo digdi sa daga. Tara, an sarong hula nagsasabi manongod sa saiyang mapakumbabang pagdatong, na sakay sa ogbon nin asna, mantang an saro man nagtataram manongod sa saiyang pagdatong na may kamurawayan sa ibabaw kan mga panganoron! Paano ini magigin parehong totoo? Malinaw na sia kaipuhan na dumatong nin ikaduwa.​—Daniel 7:13; Zacarias 9:9.

Kun Taano ta Kaipuhan na Magadan an Mesiyas

17. Paano liniwanag kan hula ni Daniel na an Mesiyas kaipuhan na magadan, asin sa anong dahelan na sia magagadan?

¹⁷ Saro pa, liniwanag kan mga hula sa Mesiyas na kaipuhan na magadan an Mesiyas. Halimbawa, an mismong hula na nagsabi kun noarin maabot an Mesiyas naghula sa suminunod na bersikulo: “Pakalihis kan anom na polo may duwang semana [na suminunod sa pitong semana] an Mesiyas hahalean nin buhay.” (Daniel 9:26) An termino sa Hebreo na ka·rathʹ na ginamit digdi para sa “hahalean nin buhay” iyo man an termino na ginamit para sa sentensiang kagadanan sa Pagboot ni Moises. Daing duwa-duwa na an Mesiyas kaipuhan na magadan. Taano? An bersikulo 24 nagtatao sato kan simbag: “Tanganing . . . tapuson an kasalan, asin tuboson an sala, asin darahon an katanosan sagkod sa panahon na daing katapusan.” Aram na gayo nin mga Judio na solamente sarong atang, sarong kagadanan, an nakatutubos sa sala.​—Levitico 17:11; ikomparar an Hebreo 9:22.

18. (a) Paano ipinaheheling kan Isaias kapitulo 53 na an Mesiyas kaipuhan na magtios asin magadan? (b) Anong garo masakit paniwalaan pero totoong bagay an pinalalataw kan hulang ini?

¹⁸ An Isaias kapitulo 53 nagtataram manongod sa Mesiyas bilang espesyal na Lingkod ni Jehova na kaipuhan na magtios asin magadan tanganing matahoban an mga kasalan nin iba. An bersikulo 5 nagsasabi: “Linugad sia huli sa satuyang paglapas; hinampak sia huli sa satuyang mga kasalan.” An iyo man sanang hula, pakasabi sato na an Mesiyas na ini kaipuhan na magadan bilang “dolot para sa pagkakasala,” naghahayag na an Sarong ini “palalawigon . . . an saiyang mga aldaw, asin sa saiyang kamot an naoogmahan ni Jehova magigin mapanggana.” (Bersikulo 10) Bako daw na iyan masakit paniwalaan pero totoo? Paano mangyayari na an Mesiyas magagadan, dangan ‘palalawigon an saiyang mga aldaw’? Paano sia ikadodolot bilang atang dangan gibohon na ‘an naoogmahan ni Jehova magin mapanggana’? An totoo, paano sia magagadan asin magdadanay na gadan na dai inootob an pinakamahahalagang hula manongod sa saiya, na sia magsasakop sagkod lamang bilang Hade asin magdadara nin katoninongan asin kaogmahan sa bilog na kinaban?​—Isaias 9:​6, 7.

19. Paano pinag-ooroyon kan pagbuhay liwat ki Jesus an garo baga nagkakakorontrahan na hula manongod sa Mesiyas?

¹⁹ An garo baga masakit paniwalaan pero totoong bagay na ini naresolberan nin saro sana, pambihirang milagro. Binuhay liwat si Jesus. An ginatos na Judiong may sadiosan na puso nakaheling mismo sa mamuraway na katunayan na ini. (1 Corinto 15:6) Kan huri si apostol Pablo nagsurat: “An tawong ini [si Jesu-Cristo] nagdolot nin sarong atang para sa mga kasalan para sa gabos na panahon asin nagtukaw sa too nin Dios, poon kaidto naghahalat sagkod na an saiyang mga kaiwal ibugtak na magin tongtongan kan saiyang mga bitis.” (Hebreo 10:​10, 12, 13) Iyo, pakatapos na si Jesus buhayon liwat pasiring sa langitnon na buhay, asin pakalihis nin panahon nin ‘paghalat,’ na sia sa katapustapusi patutukawon na Hade asin mahiro tumang sa mga kaiwal kan saiyang Ama, si Jehova. Sa saiyang katongdan bilang langitnon na Hade, si Jesus na Mesiyas nakaaapektar sa buhay nin lambang personang nabubuhay. Sa anong paagi? Ini ipaliliwanag kan sumunod na artikulo.

[Mga Nota sa Ibaba]

Ano an Isisimbag Nindo?

◻ Taano ta maninigong siyasaton an ebidensia kun baga si Jesus iyo an ipinanugang Mesiyas?

◻ Paano an linahe ni Jesus nagsusuportar sa saiyang pagigin Mesiyas?

◻ Paano an mga hula sa Biblia nakatatabang na patunayan na si Jesus an Mesiyas?

◻ Sa anong mga paagi na personal na pinatunayan ni Jehova na si Jesus an Mesiyas?

◻ Taano si Jesus ta isinikwal nin kadakol na Judio bilang an Mesiyas, asin taano ta bakong tama an mga dahelan na ini?

[Ritrato sa pahina 11]

An kada saro sa dakol na milagro ni Jesus nagtatao nin dugang na pruweba kan saiyang pagigin an Mesiyas