Tawan nin Atension an Hula ni Daniel!
Kapitulo Kuatro: An Pagbangon Asin Pagbagsak nin Sarong Imahen na Grabe Kadakula
1. Taano ta maninigo kitang magin interesado sa sarong situwasyon na naglataw sarong dekada pakalihis na darahon ni Hadeng Nabucodonosor sa pagkabihag si Daniel asin an iba pa?
SARONG dekada na an nakaagi poon kan darahon ni Hadeng Nabucodonosor si Daniel asin an iba pang “pangenot na mga tawo sa daga” nin Juda sa pagkabihag sa Babilonya. (2 Hade 24:15) An hoben na si Daniel naglilingkod sa korte kan hade kan may lumataw na sarong situwasyon na nagsasapeligro kan buhay. Taano ta maninigo kitang magin interesado digdi? Huli ta an paagi kan pag-interbenir ni Jehova Dios sa bagay bako sanang nagligtas kan buhay ni Daniel asin nin iba pa kundi nagtatao man sa sato nin pagmansay sa pag-abante kan mga kapangyarihan pankinaban sa hula kan Biblia sagkod sa satong panahon.
AN SARONG MONARKA NAPAATUBANG SA DEPISIL NA PROBLEMA
2. Kasuarin si Nabucodonosor nagkaigwa kan enot niang makahulang pangatorogan?
2 “Kan ikaduwang taon kan paghade ni Nabucodonosor,” an isinurat ni propeta Daniel, “si Nabucodonosor nangatorogan nin mga pangatorogan; asin an saiyang espiritu nagpoon na mapurisaw, asin an mismong torog nia nangyari na dai na uminabot sa saiya.” (Daniel 2:1) An nangatorogan si Nabucodonosor, an hade sa Imperyo nin Babilonya. Sia garo man sana nagin namamahala sa kinaban kan 607 B.C.E. kan togotan sia ni Jehova Dios na laglagon an Jerusalem asin an templo kaiyan. Kan ikaduwang taon kan pagreynar ni Nabucodonosor bilang namamahala sa kinaban (606/605 B.C.E.), tinawan sia nin Dios nin nakasisindak na pangatorogan.
3. Sairisay an dai nakainterpretar kan pangatorogan kan hade, asin ano an reaksion ni Nabucodonosor?
3 An pangatorogan na ini ikinapurisaw na marhay ni Nabucodonosor kaya dai sia napatorog. Naturalmente, gusto niang marhay na maaraman an kahulogan kaiyan. Alagad ta nalingawan kan poderosong hade an pangatorogan! Kaya ipinaapod nia an mga madyikero, engkantador, asin pararatak nin Babilonya, asin hinagad nia na isaysay ninda an pangatorogan asin interpretaron iyan. Iyan dai ninda kaya. Ikinaanggot na marhay ni Nabucodonosor an dai ninda pakagibo kaiyan kaya sia nagboot na “gadanon an gabos na madonong sa Babilonya.” Nin huli kan dekretong ini si propeta Daniel mapapaatubang sa nombradong parakastigo. Taano? Huli ta sia asin an tolo niang kairibang Hebreo—si Hananias, Misael, asin Azarias—ibinibilang na kaiba kan madodonong sa Babilonya.—Daniel 2:2-14.
SUMINUKORO SI DANIEL
4. (a) Paano naaraman ni Daniel an laog kan pangatorogan ni Nabucodonosor asin an kahulogan kaiyan? (b) Ano an sinabi ni Daniel bilang pagpasalamat ki Jehova Dios?
4 Kan maaraman an dahelan kan daing herak na dekreto ni Nabucodonosor, “si Daniel mismo luminaog asin nakiolay sa hade na tawan sia nin panahon sa mismong katuyohan na ipaheling sa hade an mismong interpretasyon.” Itinao ini. Si Daniel nagpuli sa saiyang harong, asin sia saka an tolo niang katood na Hebreo namibi, na nag-aarang “nin mga pagkaherak kan Dios nin langit may labot sa hilom na ini.” Sa sarong bisyon kan banggi mismong idto, ihinayag ni Jehova ki Daniel an hilom kan pangatorogan. Nagpapasalamat, sinabi ni Daniel: “Omawon logod an ngaran nin Dios poon sa daing talaan na panahon sagkod sa daing talaan na panahon, huli sa kadonongan asin kakosogan—huli ta an mga iyan sadiri nia. Asin sia an nagliliwat kan mga panahon asin kapanahonan, naghahale sa mga hade asin nagpapamugtak nin mga hade, nagtatao nin kadonongan sa mga madonong asin nin kaaraman sa mga tatao sa pakamansay. Saiyang ihinahayag an harararom na bagay asin an tagong mga bagay, aram kun ano an nasa kadikloman; asin sa saiya nagdadanay an liwanag.” Huli sa siring na pakarorop, inomaw ni Daniel si Jehova.—Daniel 2:15-23.
5. (a) Kan nasa atubangan kan hade, paano itinao ni Daniel an onra ki Jehova? (b) Taano ta interesante sa sato ngonyan an paliwanag ni Daniel?
5 Kan sumunod na aldaw, dinolok ni Daniel si Arioc, an hepe kan mga guardia, na ninombrahan na mangadan sa madodonong sa Babilonya. Kan maaraman na kaya ni Daniel na interpretaron an pangatorogan, dali-dali siang dinara ni Arioc sa hade. Dai sinasadiri an onra, sinabi ni Daniel ki Nabucodonosor: “Igwa nin sarong Dios sa kalangitan na Parahayag nin mga hilom, asin ipinaisi nia ki Hadeng Nabucodonosor kun ano an mangyayari sa huring kabtang kan mga aldaw.” Si Daniel andam na ihayag bako sanang an ngapit kan Imperyo nin Babilonya kundi an sumaryo kan mga mangyayari sa kinaban poon kan kaaldawan ni Nabucodonosor sagkod sa satong panahon asin lampas pa.—Daniel 2:24-30.
AN PANGATOROGAN—NAGIRUMDOMAN
6, 7. Ano an pangatorogan na ipinagirumdom ni Daniel sa hade?
6 Atentong naghinanyog si Nabucodonosor mantang nagpapaliwanag si Daniel: “Ika, O hade, nagheheling, asin, uya! sarong imahen na grabe kadakula. An imahen na iyan, na dakula asin ekstraordinaryo an pagigin maliwanag, nagtitindog sa atubangan mo, asin makatatakot na marhay an itsura kaiyan. Kun dapit sa imahen na iyan, an payo kaiyan marahay na klaseng bulawan, an daghan asin mga takyag kaiyan pirak, an tulak asin mga paa kaiyan tanso, an mga tabay kaiyan batbat, an mga bitis kaiyan batbat sa sarong kabtang asin minoldeng dalipay sa sarong kabtang. Ika nagpadagos sa pagheling sagkod na an sarong gapo tinipak bakong paagi sa mga kamot, asin iyan tuminama sa imahen sa mga bitis kaiyan na batbat saka minoldeng dalipay asin rinonot iyan. Kaidto an batbat, an minoldeng dalipay, an tanso, an pirak asin an bulawan, gabos, naronot asin nagin arog kan apa sa ginikan kun tig-init, asin ipinadpad iyan kan doros kaya mayo na ni gira na nakua kaiyan. Asin kun dapit sa gapo na tuminama sa imahen, iyan nagin dakulang bukid asin nakapano sa bilog na daga.”—Daniel 2:31-35.
7 Segurado na napapalukso an puso ni Nabucodonosor na madangog si Daniel na ihinahayag an pangatorogan! Alagad ta halat! An madodonong sa Babilonya maliligtas sana kun an pangatorogan mainterpretar man ni Daniel. Sa pagtaram para sa sadiri nia asin para sa tolo niang katood na Hebreo, sinabi ni Daniel: “Iyo ini an pangatorogan, asin an interpretasyon kaiyan isasabi niamo sa atubangan kan hade.”—Daniel 2:36.
SARONG KAHADEAN NA MAY PROMINENTENG ONRA
8. (a) Siisay o ano an payong bulawan sa interpretasyon ni Daniel? (b) Kasuarin naglataw an payong bulawan?
8 “Ika, O hade, an hade nin mga hade, ika na sa saimo itinao kan Dios nin langit an kahadean, an poder, asin an kosog patin an dignidad, asin sa kamot mo itinao nia, saen man nag-eerok an mga aki nin katawohan, an mga hayop sa langtad asin an naglalayog na mga linalang sa kalangitan, asin ginibo niang namamahala sa sainda gabos, ika mismo an payong bulawan.” (Daniel 2:37, 38) An mga tataramon na ini aplikado ki Nabucodonosor pakatapos na gamiton sia ni Jehova sa paglaglag sa Jerusalem, kan 607 B.C.E. Ini huli ta an mga hade na natutukaw sa trono sa Jerusalem hale sa linahe ni David, an linahidan na hade ni Jehova. An Jerusalem iyo an kabisera kan Juda, an tipikong kahadean nin Dios na nagrerepresentar sa soberaniya ni Jehova sa daga. Kan malaglag an siudad na iyan kan 607 B.C.E., nawara an tipikong kahadean na ini nin Dios. (1 Cronica 29:23; 2 Cronica 36:17-21) An sunod-sunod na kapangyarihan pankinaban na irinerepresentar kan metal na mga kabtang kan imahen puede na ngonyan na magdominar sa kinaban na dai inoolang kan tipikong kahadean nin Dios. Bilang an payong bulawan, an pinakamahal na marhay na metal na midbid kan suanoy, si Nabucodonosor igwa kan onra bilang an nagpabagsak sa kahadean na iyan paagi sa paglaglag sa Jerusalem.—Helingon an “A Warrior King Builds an Empire,” sa pahina 63 kan librong Pay Attention to Daniel’s Prophecy!
9. Ano an irinepresentar kan payong bulawan?
9 Si Nabucodonosor, na nagreynar sa laog nin 43 na taon, pinamayohan an sarong dinastiya na namahala sa Imperyo nin Babilonya. Kaiba dian an saiyang manugang na si Nabonido asin an pinakamatua niang aki, si Evil-merodac. An dinastiyang iyan nagpadagos pa nin 43 na taon, sagkod kan magadan an aki ni Nabonido na si Belsasar, kan 539 B.C.E. (2 Hade 25:27; Daniel 5:30) Kaya an payong bulawan sa imahen sa pangatorogan nagrepresentar bako sanang ki Nabucodonosor kundi sa enterong dinastiya na namahala sa Babilonya.
10. (a) Paano ipinarisa kan pangatorogan ni Nabucodonosor na an Kapangyarihan Pankinaban nin Babilonya dai magdadanay? (b) Ano an ihinula ni propeta Isaias manongod sa konkistador nin Babilonya? (c) Sa anong sentido na an Medo-Persia mas hababa sa Babilonya?
10 Sinabi ni Daniel ki Nabucodonosor: “Kasunod mo may mabangon na saro pang kahadean na mas hababa sa saimo.” (Daniel 2:39) An sarong kahadean na isinisimbolisar kan daghan asin mga takyag na pirak kan imahen masalihid sa dinastiya ni Nabucodonosor. Mga 200 na taon bago kaidto, ihinula ni Isaias an kahadean na ini, na itinao pa ngani an ngaran kan mapangganang hade kaiyan—si Ciro. (Isaias 13:1-17; 21:2-9; 44:24–45:7, 13) Ini an Imperyo nin Medo-Persia. Dawa ngani an Medo-Persia nagkaigwa nin dakulang sibilisasyon na bako man na segunda sana sa sibilisasyon kan Imperyo nin Babilonya, an ikaduwang kahadean na ini irinerepresentar nin pirak, sarong metal na bakong arog kamahalagang marhay kan bulawan. Idto mas hababa sa Kapangyarihan Pankinaban nin Babilonya sa bagay na idto mayo kan onra bilang an nagpabagsak sa Juda, an tipikong kahadean nin Dios na an kabisera yaon sa Jerusalem.
11. Kasuarin nawara an dinastiya ni Nabucodonosor?
11 Mga 60 taon pakainterpretara kan pangatorogan, naheling ni Daniel an katapusan kan dinastiya ni Nabucodonosor. Yaon si Daniel kan banggi nin Oktubre 5/6, 539 B.C.E., kan daogon kan hukbo nin Medo-Persia an garo baga dai madadaog na Babilonya asin ginadan si Hadeng Belsasar. Kan magadan si Belsasar, an payong bulawan kan imahen sa pangatorogan—an Imperyo nin Babilonya—nawara.
ANO AN NAMANSAYAN NINDO?
• Anong mga kapangyarihan pankinaban an irinerepresentar kan manlaenlaen na kabtang kan imahen na grabe kadakula sa pangatorogan ni Nabucodonosor?
• Anong situwasyon sa kinaban an irinerepresentar kan mga bitis asin sampulong moro na batbat na may kasalak na dalipay?
• Kasuarin asin hale sa anong “bukid” tinipak an “gapo”?
• Noarin matama sa imahen an “gapo”?