Tawan nin Atension an Hula ni Daniel!
Kapitulo Uno: An Libro ni Daniel Asin Kamo
1, 2. (a) Ano an nagkapira sa pambihirang mga situwasyon na sinasabi sa libro ni Daniel sa Biblia? (b) Sa satong presenteng mga panahon, anong mga hapot an minalataw mapadapit sa libro ni Daniel?
HINUMA nin sarong makapangyarihan na hade na gadanon an saiyang madodonong ta dai ninda ikinahahayag asin natatawan nin kahulogan an saiyang pangatorogan na masakit masabotan. An tolong hoben na lalaki na habong sumamba sa halangkawon na imahen iinapon sa mainiton na horno, pero nakaligtas sinda. Sa tahaw nin garo may piestang selebrasyon, ginatos an nakaheling nin sarong kamot na nagsusurat nin misteryosong mga tataramon sa lanob kan palasyo. An sarong may edad nang lalaki ipinaapon nin maraot na magkakakomplot sa sarong lungib nin mga leon, alagad sia luminuwas na dai man lamang naano. An sarong propeta nin Dios nakaheling nin apat na hayop sa bisyon, asin an kahulogan kaiyan abot sa maabot pang mga milenyo.
2 Nagkapira sana ini sa mga pagkasaysay na yaon sa libro ni Daniel sa Biblia. Iyan daw maninigong tawan nin seryosong pag-estudyar? Ano an posibleng halaga kan suanoy na librong ini sa satong kaaldawan? Taano ta maninigo kitang magin interesado sa mga pangyayari kaidtong mga 2,600 na taon na an nakaagi?
DANIEL—SUANOY NA LIBRO PARA SA PRESENTENG MGA PANAHON
3, 4. Taano an dakol ta makatanosan sanang interesado sa ngapit nin katawohan?
3 An kadaklan na kabtang kan libro ni Daniel nakasentro sa temang pamamahala sa kinaban, tema na pangenot na pinagkakainteresan ngonyan. Haros gabos maoyon na kita nabubuhay sa masakit na mga panahon. Aroaldaw, pinaooranan kita kan mga bareta nin mapungaw na mga pagirumdom na an sosyedad nin tawo nalulunod sa garo kumunoy nin nakariribong na mga problema—asin ini sa ibong nin pambihirang mga nagibo sa siensia asin teknolohiya.
4 Pensara ini: An tawo naglakaw sa bulan, alagad dai sia makalakawlakaw sa mga kalye kan sadiri niang planeta na dai natatakot. Kaya niang bugtakan nin gabos na klaseng modernong kagianan an sarong harong, alagad dai nia maampat an pagbaha nin laglag na mga pamilya. Asin naimbento nia an panahon nin impormasyon, alagad dai nia natotokdoan an mga tawo na matoninong na mamuhay nin iriba. Sarong beses nagsurat si Hugh Thomas, sarong propesor nin historya: “An paglakop nin kaaraman asin edukasyon kadikit an itinokdo sa katawohan kun dapit sa pagpopogol sa sadiri asin mas kadikit pa sa pakisama sa ibang tawo.”
5. Sa kadaklan, ano an resulta kan pamamahala nin tawo?
5 Sa pagprobar na maestablisar an igong areglo sa sosyedad, inorganisar nin mga tawo an saindang sadiri sa kadakol na manlaenlaen na gobyerno. Pero, mayo dian nin nalibre sa katotoohan kan komento ni Hadeng Salomon: “An tawo nagsakop sa tawo sa saiyang ikararaot.” (Eclesiastes 4:1; 8:9) Siempre, an nagkapirang namamahala noble an mga pasohan. Minsan siring, mayo nin hade, presidente, o diktador na kayang pohoon an helang asin kagadanan. Mayo nin tawo na kayang ibalik an daga sa Paraiso na katuyohan nin Dios na magin kamugtakan kaiyan.
6. Taano ta dai kaipuhan ni Jehova an kooperasyon nin mga pamamahala nin tawo tanganing magibo an saiyang kabotan?
6 Pero, an Kaglalang gusto sagkod kayang gibohon an siring na mga bagay. Dai nia kaipuhan an permiso nin mga gobyerno nin tawo tanganing magibo an saiyang katuyohan, ta para sa saiya “an mga nasyon siring sana sa sarong toro sa timba; asin siring sa kabokabo sa timbangan na sinda ibinibilang.” (Isaias 40:15) Iyo, si Jehova Soberanong Namamahala sa uniberso. Bilang siring, an autoridad nia labaw na marhay sa mga gobyerno nin tawo. Kahadean nin Dios an masalida sa gabos na pamamahala nin tawo, sa daing sagkod na bendisyon nin katawohan. Seguro mayo nin kabtang na ini linilinaw nin orog pa kisa sa libro ni Daniel sa Biblia.
SI DANIEL—NAMOMOTAN NA MARHAY NIN DIOS
7. Siisay si Daniel, asin ano an pagheling sa saiya ni Jehova?
7 Dakula an pagpadangat ni Jehova Dios ki Daniel, na dakol na taon na naglingkod bilang saiyang propeta. Sa katunayan, si Daniel inapod kan anghel nin Dios na “saro na kawiliwiling gayo.” (Daniel 9:23) An orihinal na termino sa Hebreo na trinadusir na “saro na kawiliwiling gayo” puedeng mangahulogan “namomotan na marhay,” “estimadong marhay,” “paborito” pa ngani. Si Daniel espesyalmenteng mahalagang marhay sa pagheling nin Dios.
8. Paano napaduman sa Babilonya si Daniel?
8 Estudyaran niato sa halipot sana an napapalaen na mga kamugtakan kan namomotan na marhay na propetang ini. Kan 618 B.C.E., sinalikopan an Jerusalem ni Hadeng Nabucodonosor nin Babilonya. (Daniel 1:1) Dai nahaloy pakatapos kaiyan, an nagkapirang hoben na Judio na edukadong marhay puersahan na idinistiero sa Babilonya. Kabilang sa sainda si Daniel. Kaidto, tinedyer gayod sia.
9. Anong pagtotokdo an itinao ki Daniel asin sa kairiba niang Hebreo?
9 Si Daniel asin an kairiba niang si Hananias, Misael, asin Azarias kabilang sa mga Hebreo na piniling tawan nin tolong taon na pagtotokdo sa “pagsurat asin tataramon kan mga Caldeo.” (Daniel 1:3, 4) Sinasabi nin nagkapirang intelektuwal na posibleng marhay na ini bako sanang kurso sa lenguahe. Halimbawa, sinasabi ni Propesor C. F. Keil: “Si Daniel asin an kairiba nia totokdoan kaidto sa kadonongan kan mga saserdote asin may inadalan na Caldeo, na itinotokdo sa mga eskuelahan nin Babilonya.” Kaya si Daniel asin an saiyang kairiba tinatawan kaidto nin espesyal na pagtotokdo para sa serbisyo sa gobyerno.
10, 11. Anong mga kadepisilan an inatubang ni Daniel asin kan saiyang kairiba, asin anong tabang an itinao sa sainda ni Jehova?
10 Abaa kagrabeng pagkaliwat nin kamugtakan ini para ki Daniel asin sa saiyang kairiba! Sa Juda namuhay sinda kaiba nin mga nagsasamba ki Jehova. Ngonyan napalilibotan sinda nin sarong banwaan na nagsasamba sa mitolohikong mga dios asin diosa. Minsan siring, dai natakot an hoben na si Daniel, Hananias, Misael, asin Azarias. Determinado sinda—sa ibong kan masakit sa pagtubod na situwasyon na ini—na mangapot nin marigon sa tunay na pagsamba.
11 Ini dai magigin pasil. Si Hadeng Nabucodonosor maigot na deboto ki Marduk, an mayor na dios nin Babilonya. An mga kahagadan kan hade kun beses biyong dai puede sa sarong nagsasamba ki Jehova. (Para sa halimbawa, helingon an Daniel 3:1-7.) Pero, yaon ki Daniel asin sa saiyang kairiba an seguradong paggiya ni Jehova. Sa laog kan tolong taon na pagtotokdo sa sainda, binendisyonan sinda nin Dios nin “kaaraman asin pakarorop sa gabos na kasuratan asin kadonongan.” Dugang pa, si Daniel tinawan kan abilidad na masabotan an kahulogan nin mga bisyon asin pangatorogan. Sa huri, kan siyasaton kan hade an apat na hoben na lalaking ini, nadiskobre nia na sinda “makasampulo karahay kisa gabos na saserdoteng nagmamahika asin salamangkero na yaon sa bilog niang kahadean.”—Daniel 1:17, 20.
PAGBALANGIBOG KAN MGA MENSAHE NIN DIOS
12. Ano an espesyal na asignasyon ki Daniel?
12 Sa dakol na taon na ipinagdanay nia sa Babilonya, si Daniel naglingkod bilang mensahero nin Dios sa mga tawo na arog ni Hadeng Nabucodonosor asin Belsasar. Importante an asignasyon ki Daniel. Si Nabucodonosor pinabayaan ni Jehova na laglagon an Jerusalem, na ginamit sia bilang Saiyang instrumento. Pag-abot nin panahon, lalaglagon man an Babilonya. Totoo nanggad, ibinabantog kan libro ni Daniel an kadakulaan ni Jehova Dios bilang an Kaharohalangkawe asin bilang Namamahala sa “kahadean nin katawohan.”—Daniel 4:17.
13, 14. Ano an nangyari ki Daniel pagkabagsak kan Babilonya?
13 Mga pitong dekada na si Daniel nagpadagos na maglingkod sa palasyo, sagkod na bumagsak an Babilonya. Naheling nia an dakol na Judio na pabalik sa saindang dagang tinuboan kan 537 B.C.E., minsan ngani dai sinasabi kan Biblia na sia nag-iba sa sainda. Aktibo siang marhay sagkod kaidtong kisuerra ikatolong taon kan paghade ni Hadeng Ciro, an kag-establisar sa Imperyo nin Persia. Kan panahon na idto, tibaad harani nang mag-100 an edad ni Daniel!
14 Pagkabagsak kan Babilonya, isinurat ni Daniel an pinakamakahulogan na mga pangyayari sa saiyang buhay. An saiyang isinurat pambihirang kabtang na ngonyan kan Banal na Biblia asin inaapod na libro ni Daniel. Alagad taano ta maninigo niatong tawan nin atension an suanoy na librong ini?
DUWANG NAGDADANAY NA ELEMENTO, SARONG MENSAHE
15. (a) Anong duwang nagdadanay na elemento an yaon sa libro ni Daniel sa Biblia? (b) Paano kita makikinabang sa kabtang kan Daniel na estorya?
15 An daing kaagid na libro ni Daniel may duwang magkalaen na marhay na nagdadanay na elemento—an saro estorya, an saro pa makahula. An duwang aspektong ini kan libro ni Daniel makapakokosog sa satong pagtubod. Paano? An mga kabtang na estorya—na kabilang sa pinakabuhay na marhay sa Biblia—nagpapaheling sa sato na bebendisyonan asin aatamanon ni Jehova Dios an mga nagpapadanay kan saindang integridad sa saiya. Si Daniel asin an tolo niang kairiba nagdanay na marigon sa ibong nin mga pagbalo na nagsasapeligro kan buhay. Ngonyan, an gabos na gustong magdanay na maimbod ki Jehova mapakokosog nin maingat na pag-estudyar sa saindang halimbawa.
16. Anong leksion an nanonodan niato sa mga kabtang kan Daniel na makahula?
16 An mga kabtang kan Daniel na makahula nagpapakosog sa pagtubod paagi sa pagpaheling na aram ni Jehova an dalagan nin kasaysayan mga siglo—mga milenyo pa ngani—antes pa. Halimbawa, an Daniel nagtatao nin mga detalye may labot sa pag-asenso asin pagbagsak nin mga kapangyarihan pankinaban poon kan panahon nin suanoy na Babilonya sagkod sa “panahon kan katapusan.” (Daniel 12:4) Dinadara kan Daniel an satong atension sa Kahadean nin Dios sa kamot kan Saiyang nombradong Hade asin kaibaibang “mga banal,” na itinotokdo iyan bilang an gobyerno na magdadanay sagkod lamang. An gobyernong ini biyong gigibohon an katuyohan ni Jehova para sa satong daga asin magbubunga kan pagbendisyon sa gabos na gustong maglingkod sa Dios.—Daniel 2:44; 7:13, 14, 22.
17, 18. (a) Paano mapakokosog an satong pagtubod nin maingat na pagsiyasat sa libro ni Daniel? (b) Anong bagay an kaipuhan na tawan nin atension bago niato ponan an pag-adal sa makahulang librong ini sa Biblia?
17 Salamat na sana, dai sinasadiri ni Jehova an kaaraman sa mga mangyayari sa ngapit. Imbes, sia an buka an palad na “Parahayag nin mga hilom.” (Daniel 2:28) Mantang ineestudyaran niato an kaotoban kan mga hula na nasusurat sa libro ni Daniel, mapakokosog an satong pagtubod sa mga panuga nin Dios. Orog kitang makaseseguro na gigibohon nin Dios an saiyang katuyohan sa eksaktong panahon asin paagi na pinili nia.
18 An gabos na nag-aadal sa libro ni Daniel sa Biblia na may mapaghimateng puso matalubo sa pagtubod. Minsan siring, bago ponan an lubos na pagsiyasat sa librong ini, kaipuhan na estudyaran niato an ebidensia kun baga talagang totoo an librong ini. May nagkapirang kritiko na inatake an libro ni Daniel, na sinasabi na an mga hula kaiyan sa katunayan isinurat pagkaotob kaiyan. Tama daw an mga paghihingako nin mga mapagduda? An bagay na ini tatawan nin atension kan kasunod na kapitulo.
ANO AN NAMANSAYAN NINDO?
• Taano an Daniel ta sarong libro para sa presenteng mga panahon?
• Paano si Daniel asin an saiyang kairiba nakalaog sa serbisyo sa gobyerno nin Babilonya?
• Ano an espesyal na asignasyon ki Daniel sa Babilonya?
• Taano ta maninigo niatong tawan nin atension an hula ni Daniel?